Clementes titulo sanctitatis vel morum sanctimonia illustres simul editi cum animaduersionibus ab Augustino Oldoino ..

91쪽

3 labio m videri Ciuitatem quae est post supra

montem, de Clementem qui resplendebat a tua luce virtutis nancisci sacerdotium, ut lari loque

pluribus fieret via salutisci propterea de ei e superis sustisagio, de communi sententia omnium qui erant in Galatia primum quidam sacer praeco iacit atris, deinde etiam paulo post Diaconus creatur, de presbyter Cum duo autem deinde anni praeterijssent ad Epit palem quoque si

dem prouehitur alius inter Sacerdotes hic quoque exortus Daniel, ut qui etiamsi esset iuuenis, omnem tamen Sacerdotis senectutem virtute superasset,ia ollandillet senectutem non esse huiusmodi, ut rerum bonarum omninb certos efiiciat possessores, sed nonnuquam etiam recte institu

tam iuuentutem, este virtutis non contemnendam custodem , nam vicesimum ' quidem annum iam attigerat i cum autem ei esset mandatus magistratus , maiorem curam gerebat Orphanorum , eos primum sacras docens scripturas, de deinde etiam diuino eos dignas baptismo, M ad eos, quos par erat gradus non omnes, sed dignos referens , hinc factum est ut ex locis vicinis omnes confluere suos filios ad ipsum ex toto animo addueentes, quos quiden tamquam germanos suos filios suscipiens similiter educabat,

92쪽

atque inuituebat; sed sunt hi quiden pririsa revera ructu virtutis boni Clementis talia praemia sacerdotis Deinceps autem in finem incipiunt accipere Matris praedictiones , contexi diuina coronaimit si est autem a nobis oratio dii cenda pau- lo altius. Cum Diocletianus Romanum si scepisset imperium vi in eo primum annum

geret, noua quidem genera tormentorum e cogitata fuerant aduersus Christianos nouorum autem mortis generum minae suerant intentatae. mittebantur literae per omnem terram quae parebat Romanis yquaeiiMagisti tibiis, Praesidibus Vicarsisque de Proconsulibus aduersus pios supplicia, & caedes iniustas significabant, S: ijs qui in j fuissent negligentes aequale minabantur periculum ; si autem qui diligenter suissent executi , rapes pollicta litur , dona 4 esse

inter primos amicos imperatoris, , cum honore omnes esse superaturum, qui in his rebus suit sudio superior . Qui ergo in Urbibus, gionibus erant: impii Praesides ex obsequio in Principem ducentes suae semitem insaniae in hoc consentiebant ut G qui in pietate vivebat i , conscinderent, bc ita omnes delerent, de medio tollorent , vi eorum qui timebant Domih

93쪽

6 Ilium, nullus euaderet, itaque ad Domitianum

quoque qui Vicari gerebat magistratum ,

versabatur in partibus Galatii, referunt de hoc magno S admirabili Clemente quod cum Insantium magnam abstraxi is i multitudinem, ad Christum qui dicitur adduceret, magnorum Deorum cultum quantum pollet prohiberet, persuaderet autem multis illi animum adhibere de vivum solum eum Deum praedicare. Haec simul ac aud illa Domitianus eum iubet adduci; qui cum paulo post ante eum constitisset eum blandis 4 insidiosis verbis ad se attrahere conabatur, quae videntur, dicens, nequaquam Omueniunt , congruunt ij quae de te allatae sunt, accusationibus . vultus enim de species liberalis morumque mansuetudo , S moderatio mihi omnino videntur prudentis, cingenui animi

quae autem de te dicta sunt ab aliquibus sunt puerilis potius inscitiae , ususque animi , de plane illiberalis aes vero ipsa id iudicabit, ex te enim vera discemus facibus , si pauca quaedam dederis verba tuae prudentiae . Martyr autem , stra inquit prudentia, de intelligentia est Chrbus, qui ei vere sapientia , qui Dei est Patris Filius , de Verbuno, cuius verbo producta sunt onania , a quo ipsum quoque dicerei sapere

94쪽

sanos habemus. Respondens alitem Vicarius,me, inquit , per deos affecisti molestia , cum has preter omnem spem statim ab initio nugas dicere coeperis sed si mihi credas has longas nugas multum valere iubens , veni, Mijs sacrifica propitijs keorum quidem qui eos contemnunt insciantur, iupplicia eorum autem rursus qui

venerantur colunt honores reputans, eorum

vero qui dicuntur nos tibi sumus exemplum qui per ipsos ad hunc peruenimus magistratum, de beneficij gratias eis reserimus , honorando eos qui ipsos colunt, supplicijs assciendo eos qui

nolunt parere.

Cum ad hae ille issset, ut est consentaneum quod donorum, quibus afficeretur,4 turpium meminisset honorum, promptum eius animi studium videretur his dissoluere; sed nos quidem, inquit, diraeses sentimus his contraria, de damnum quidem vestra dona, honorem autem, ignominiam, magistratum esse putamus seruitutem Vcontumelias vero, rursus supplicia, S minas voluptatem, delicias. quod est his maius cum Deo coniunctionem, haec cum tu scias, nec promissis, honoribus , neque rursus minis & supplicijs existimus te posse nos abducere a pictate, haec paulatim mouebant an,

95쪽

ego te inquit omnino sicci arrogantiorcin cun me in te tam leniter gesserim , non et autem mirum, si cum tu perpetuo vitam agas cum pue- is, non absimilem eis sciatum habeas. Meterum nisi de cos placatis sic riscijs, S hincia stram lucri fecera beneuolantiam , scias poenam mortistite tibi subeundam, eamque , non quae breuiter e cito ait cratur , ut tu fortasse exist

naa uelis; sed multi prius, S uarijsalsecto sup plici; , deinde etiam grauillimum si sustinendum modum mortis, ut de ipse malus male abolearis , tuo exemplo alliges muliorum arringat itima αAdmirabilis velo Clemens quoniam, mihi, inquit, pueros obicis, ego inquit, bidui pueris eam indere prudentiam , quam ignorant, qui sunt apud vos vir , de ex his ipsis qui sunt seniores iam quae est vere Dei sapientia , seipsa ab ondita sapientibus, ct prudentibus , de reuelauit videlicet infantibus, glorior autem, S praedico me offerre sacrificia vid Deo meo rarionabilia; non ut ipsi torrentes sanguinis , sumoseque nidores, quibus eos qui sunt apud vos deos colitis vel maxime praeter rationem, quod

i meum sanguinem pro ipso sacrificauero ora

96쪽

imihi quoque aderit, si non ex aequo, aut aliqua

ex parte Domino meo vicem rependere, etenim

me Christe rex ipse praecioso sanguine redem illi. Haec cum Martyr cum magna dixistet siducia , abiecta persona Praeses , quam olim in ipsum parturiebat insanialia, eas produxit in medium, e cum sublimem super lignum statim athletam sustulissent qui aderant, quod is ita iusisset , eius latera laniabant, & acclamabant, ne iussa contemnere Imperatoris , profundi itaque sulci secabantur in illius carnibus, & earum ma gna pars auferebatur, forma internorum aperiebatur viscerum, ut ne hominum quidem oculis esset tolerandum spectaculum , ille autem

non est animo commotus , non mutauit sormam, non Vocem, non Verbum emisit miserabile, non gemitum eius qui dolore cruciatur sed perinde ac si est et securior ijs, qui aderant, contemplabatur minus sentiret quam ipsit qui caedebant , magno animo agebat gratias Deo agonothetae cum vero in eius supplicio multum tempori consumeretur, diremita quidem essent manus lictoribus Martyr autem eumdem sortem, generosum ostenderet anumum, volens Praeses dissoluere sortis eius animi robur, noli, inquit, tu e istimare fore, ut tume

97쪽

nutioni saltem 4 rubigini, ut quae consumatur, atque dictitat .vellas autem purpureae, S splendi-hla sunt vermium, de inuenta barbarorulo , minum 'uamobrem si ea nos reddunt hon rato , velira quidem sententia homo est vernae vilior. Quod si oportet etiam homines propter haec habere in ad in irationes, multo magis adna, rarer eo qui haec fabricantur , quam eos qui propter ex his consecta indumenta gloriantur, 'Scie magnifice circumspiciunt. Nam illi quidem artis solertia transformant naturam, ad id quod est melius , de sensum decipiunt ornatum amantibus oculis suaves esca proponunt; hi autem induti sibi placent, Te niagnifice circumspiciunt de sui animi leuitate serentes testimonium 4 cum oporteret eos pudere sui erroris , illi potius intumescunt tollunt supercilia, honorati aliorum operibus , si modo ea omnino honorem vocare oporteat. Sed vestra quid enisunt talia , de eo modo se habent. Quae autem a bono Deo nostro sunt bona , contra se habent. Voluptatem enim habent immortalem , splendorem vero perpetuum ; neque enim timent eam quae est ex tempore, mutationem 3 non suspe-5am habent conuersionem , senium ignorant,

sed sempor orent, de in aequali dccore per-

98쪽

manentia , stabiliaque perpetu , immobilia Ad haec Diocletianus, mihi videris , inquit,

recte quidem dicere . Clemens, sed male admodum sentire. Nam lingua quidem praesers immortalitatem, in mortali autem semper spem tuam collocas, vestrum, inquam , Christum quem dicunt a Iudaeis mala passum esse innumerabilia , tandem mortem sustinuisse : nostri vero ij sunt , de semper immortales, nihil

graue , nec molestum sustinent. Respondens autem Martyr, de ipsorum , inquit, immortalitate, doloris vacuitate propemodum vera dicis Imperato , quomodo enim morientur, qui ne omnino quidem vixerunt' aut quomodo

dolorem senserint, qui ipso' loque sensu plane

carent' sed de si dolorem non senisunt, sunt a me subiecti innumerabilibus plagis, de contumelijs iam qui facti quidem sunt ex lapidibus,

a manu , quae sculpit , plagas acceperunt, serro sunt levigati ac politi, sic cum magno , sed inani labore tam ae humanae simulacra Scstatua facti sunt quibus autem rursus aui una

est materia, siue aes, sue argemum, ij quoque fusi igne vehementissimo , similiter atque ali consistunt omnino sensus expetres , qui tantuni abest,

99쪽

abest , ut opem erant aliis, ut ne ipsi quidem

possint facere, quo minus laar omnino patiantur , nequaquam ergo moriuntur, quoniam nec omnino quidem , ut prius dixi , vixerunt, diluunt autem S conteruntur quomodo quod sim a tempore , ita etiam quod non sit, acci-ientes . Non ergo noli ra quoque sunt huius

modi, sed ipse verus Dominus, opifex omnium meus meus qui ell, de expers tenipolis, de immortalis, propter me quoque fit homo postia , ut ego iam propter illum cus, volentiaque Cruci assigitur , de sepelitur, e tertio die resurgit rursus in Coelum ascendit, undὸ

descenderat cum nos una quoque se cillet res.ugere , S ad priorem reduxiit et principatum, a quo male excidimus propter inobedientiam Propter haec Imperator ad iram concitatur, de

verbis victus, conuertitur ad supplicia , nesciens stultus super illa magis esse vincendum , siquidem apertum et indicium, victum elle eum qui punit, quod is qui punitur, nihil omnino cedat supplici s. Iubet ergo rotae alligari Martyrem

di rota in quidem verti magno impetu , Martyrem autem virgis verberari crudelissimis, statimque Martyr fuerat alligatus rota vero veli batur celeriter Martyr autem quando erat qui-

α dem

100쪽

dem in rota sublinii, tradebatur iis qui verberabant 'uando vero rota eum sub se ferebat, corpus eius ace be conscindebatur 4 ossa conterebantur ; cumque sic laceraretur , Domine mi Iesu Christe, dicebat, veni ad opem mihi ferendam, de leua me hoc pondere supplicij, quoniam circumdederunt,te dolores mortis, pericula inferni inuenerunt me, respice ad me, miserere mei. ex necessitatibus meis erue me, adsis mihi , ut aliquando etiam Paralytico ad gloriam tuam, ad conse Sionem tui nominis, ad dedecus&ignominiam inimicorum , ad maiorum propter te perpessionum tolerantiam.

H. aec cum dixisset Sanctus, latim de rota st amotu qui verberabantur cessauerunt a pladis asserendis Martyr quidem si nul ab omnibus d a rota vinculis illis sua sponte solutus fuerat, de restitutus in priorem sanitatem Lictores autem subsit menὶbrorum dissolutio,, multi ex Romanis, qui ad tale spectaculum concurrerant, sanis eua ierunt animis , magnus est Deus Christianorum, magna voce exclamauerunt. Magnus vero Clemens , qui erat vel EChristi palmes , cum veluti pulchros quosdam fructus sua ni embra Deo obtulisset , ago tibi gratias dicebat, o Deus, qui volueris me in hac