Institutio principis Christiani saluberrimis referta praeceptis, per Erasmum Roterodamum, cum aliis nonnullis eodem pertinentibus, quorum catalogum in proxima reperies pagella

11쪽

STIANI SALUBERIUME REFERTA PRAECEPTIS PER ERASMUM TER ODAMUM CUM ALII NON. NULLIS EODEM PERTINENTIBUS, QVOR VM CATALOGUM IN PROXIMA REPERIES PAGELLA.

1ouanti apud Theodoricum arituum ullistensem

12쪽

THEODORICUS MARTINUS TYPOGRAPHUS LECTORI

S. D. Enpprimelector Officina nostra semper utilitari

publicae sudans, tradit haeci Praelationein non minus salutarem si eruditam Erasint Roterodami. Praecepta Isocratis de regno administrando ad Nicoclem

Institutionem boni ci Christiani Principissanctissimis restriam praeceptis ad illustrissimum Principem Carolum. Caesaris Maximiliani nepotem, nunc primum incusam, ex optimis scriptoribus compositam:Basilao authore. Panegyricum gratulatorium de DeIici ex Hispania reditu ad illustrilsimum Principan Philippum Maximiliani fi liuira: codem authore. Libellum Plutarchide discrimine adulatoris,' amici: ad Serenissimum Henricum eius nominis octauum Rii lae en cinnatus nonnullis Bene Vale lector ac fuere.

13쪽

ILLUSTRISSIMO PRINCIPI CARO

inuimisimi Caesaris Maximiliani nepotises Basilaus Roterodanaus S. D. Vna per se res eximia quaedam est sapientia. Aristotclcs a quae doceat salutarci agere prici na,vi optiliaci iure Xenophoni libro,quem in1cripiteo conomi labarbitretur esse quiddam I inine niatus,plane divi intana,imperare liberis ac volentibus.Haec nimira

est illa Principibus expetenda sapientia,'uain, nana caeteris rcbus contemptis, optauit cordatili uanus adoleiccns Solomon, quam iligiter regio throno voluit allistere. Haec est illa castillima simul Ac pulcherrinia Sunamicis,cuius unius complexibus unice delectatus est David, lapicntissiimi filii sapictissimus pater.Haeccst,quae Outuri prC uerbiis r mePrincipes imperat, mictesdc riaut iusticia. Hanc quoties i cosiliu abhibet reges, exclusis pcisinais illiscosultoribus,ambitione,iraFupiditate, adulatio a rebus omnibus florens respublica Princi pis sui lapicntia: Delicitatem suam acceptana fercns crito sibi gratulatur. Venerimi, inquiens, mihi Omnia bona pariae cum illa. Proinde Plato non alia in re dilitantior in iisti luci dis Reip.suae custodibus,quos non opibus,non gemnais, non cultu 'On imaginibus,non latcllitio, scd bla aplana

licas nisi aut philosophi gubcrnaculi admoucantur, aut ii quibus λrte contigit administratio, philosoplitiana amplectatur,philosophiana ina ron istam qua de principiis

de prima materia de motu aut infinito disputat, ita quarsalsis vulgi opinionibus ac viciosis affectibus animum liberans ad aeterni numinis exciriplar rccte gubernandi ra snonem comimonstrat.Tale quiddam insit opinor re Hos

14쪽

merus,cum MercuriusVIyssem aduersus Circes velisse moly herba praemunit.Nec sine caula Plutarchus, mimexistimat de republica melius mereri,u qui Principis an

nriim Omnibus consulturum optimis ac Principe dignis ratidibus imbuerit.Ediuersoneininem aeque glauem perniciem adferre rebus mortali uir,at eum qui Principispectiis,prauis opinionibus aut cupiditatib'corruperit,haud secus a si quis sontein publicum,unde hauriat uniuersi etalibus venenis insecerit. Idem haud abs re taxat celebrastissimum illud Alexandri magni dictum qui cum a colloquio quod tabuerat cum Diogene Cynico digrellius adomiraretur animum illum philosophicum Maelium,inst

inuin nuictuna,& omitibus humanis rebus superiorem.

Ni Alexander inquit essem, Diogenes esse cupiam. Imo quo pluribus rerum procellis obnoxia est inus ditio: hoc magis illi fuerat optandus Diogenis animus,qui tantis rerum molibus par esse posset Sedet Alexadrum Delicitate

superas: CarolePrinceps inclyte tam speramus futurum: ut anteea 6 sapientia.Nam ille quidem ingens imperium occuparaime citra sanguinem,nec admodum duratiira. Tu pulcherrimo natus imperio aiori destinatus,v et illi sudaudum erat, inuaderet, tam tibi raelaborandum erit,ut aliquam ditionis partem ultro cedas,potius qOccupes.Superis debes quod incritentum,ci nullius malo naspium contigit imperiturariam tua sapientiae partes erunt incructum item ac tranquilluin tueri.Etcstea naturae tuae boni lassa mentis integritas, ea vis ingeniisa sub incorruptiisimis praematoribus fuit institutiosenii tot undi*te maiorum tuorum circunstant exempla,Vt omnibus certilliina spes sit.Carolum aliquando praestaturum,quod a patre tuo Philippo dudum expeetabat orbis. Ne fetalisset expectationem publicam ni naors illum ante di ter σris eripuisset.Itaq; cum non ignorarem tuae celsitudini nishu opus esse cuiusumonitis teduna meis amen visum est

15쪽

optimi principis simulacrum in commune proponere Ad

tuo Iub nomine: ut qti magnis imperiis educantur,pc te rationem accipiant adnalia strandi abs te exemplum quo sinauidi tuis auspiciis haec utilitas ad Omnesicrmanarctare nos iari tui his ceu primitiis animi in te nostri studi unaviculi testificaremur. illacratis de regno administrando praecepta, latinitate donauimus. Ad cuius aemulationem adiecimus nostra,velut aphorismis absoluta, quo miniis

ellet tedii legentibus sed aincia ab illi us decretis halid pasrum diffidelia.Siquidem ille sophista regulum nescio questu tyramaum potius instituit: cthnicus cilinicum,cgo theologus inclytum integerritiatim Principem,ad haec,christianus christianum. ases naihi criberentur ad prouectioris aetatisPrincipem poteram sortasse nonnullis in scispitioncna venire,vel adulationis vel procacitatis.Nunc cahic libesius dicatus sit et,qui tanacis summam de se pena praebeat tamen ut adnaoduia adOlcscens ci nuper inauguratus imperio ne potucri quidem admodum multa gerere,quae soletit in aliis Principibus,aut laudari, aut repraeshetidi iber nimirum utra suspitione. non poliun aliud quaesiise videri a publicana utilitatem quam ut regibus: lti regum amicis ac famulis oportet, nichina esse scopui. Inter innumera decora: qtia: tibi uco praeside tua parabie

viritis crit haec nonnulla pars laudum tiarum: talem suine Carolum vino vcritus sit aliquis illi citra ullam assientationem integri vertet Christiani Pricipis si

naulachriina ostcndere: quodvel libenter agnolcaci optinaus Princnas: vel sapietate inritaret adolescens

semper seipso meliorcuadere cupictas

B ENE VALE

16쪽

ISOCRATES AD NICOCLEM REGEM

de institutioe principis Erasino Roterodamo

interprete

Aeteri quidem Nicocles, qui regibus soliti sunt

adducere.vel vestes,vel aes,vel aurum factum,Vel - aliud ei tisilaodi rerum quippiam quarum V ipsi sos habet inopia ta vobis exuberat copia, naihi plane vi dentur mani sestam exercere negociationem, non dare munus, eadem*longe callidius vendere, uilli qui quaestuia huiusmodi profitentur. Ego vero munus hoc pulcherriis inum simul ivvtilissJinatim fore iudicarim, quod* a i me deceat tum me donare tum te accipere si tibi racione queam praescribere,quibus rebus expetenais, rursui a quibus iugiendi optime ciuitatem pariter Sc regnum admisnistrare possis. Nam cum alia permulta sunt, qua priuas to homines reddant emendatiores tum in primis illa,primum quod non affluat deliciissed pro quotidiano victa solliciti esse cogantur. Deinde leges quartim praescripto omnes illi tibernantur Praeterea autem admonendi libertas quod*Iiccate amicis inuicem increpare,ci inimiciSi sectari inunio,si quid peccatum fuerit Ad haec poeta quo nonnulli prisci. vivendi praecepta literis prodiderunt, vicosentaneum sit his omnibus rebus eos reddi nactiores. At regibus nihil harum rerum suppetit Ina,quos magis A caeteros oportebat admoneri polrcaa imperium adepti sunt,ii semper admonitore carent propterea quod ci mortalium pi aerii non adeunt ad illosse qui cuin illis Iaabent consuetudinem ad gratiam confabulantur.Siquidem naclcti A pum plurimarum possessionem irierum maXimas rutra administrationem dum his occasionibus hac id recte vasta vita VixIntvir effecerunt: ut compi ures ambigant utra vita malalicior gi sit eligenda,eorum ne qui priuatam quidem sed placi 'dam humanam anui vitam, an rcghim. Nam quoties ad holiores adipes adpotentiana illorum respexerint dus

17쪽

iares existiman quicun* regno potiuntur. Rursus vesecum perpenderint nactus ac pericula,singulis r conliderati, direhendoint alios cXtinctos abiis,a quibus minis me conuenicbat,alios in alniliarissinios maxillaeir dometancomo'sticos peccare compulsos, nonnullos est quibus horum i- si utrung uenerit una corra satius eis iudicant, quodcum vim genus amplecti, acum eiusnodi malis vel uniuersae Asiae imperium tenae.Porro commutatiora huiushrodi Undere Drtuna reruma tuinultus hinc proficiscitur,quod visi a gnoru cocerdotium ita regnum quoissi cuiuslibet hominis elle cre, ii μ ν λῆψdunt,cinia res sit una reruna omnium humanarum maxisma quae suminam desederet prudeliana. taet consulere Gmcium quibus rationibus possiis in singulis negociis recte admini v sep η strandis ilicio fungia te bona conscriicia aalicuites, eorum inunus est,qui recum per tuam habcnt consuetudinem.In genere vero, qtiae vitae studia spectare conti nia is in quibus exertari,ipse conabor explicare. Iam quidem annaunus hoc,cuna bilutum suerit, arguincto suo res deat haud facile fuerit statim initio cognoscae, propterea quod piraulia tum carmine,tum prosa ratione cooscripta,donec adhuc i cognitione Vanitia componentia vertarentur,magnam sui praebuerunt expectationetia.Caeterum eadem absolii a lana re aliis ostcsaspinionem naulyto spe inseriorena consecuta sunt. hianthic sane conatus laudi dandus lacriis quae ab aliis omiti a sunt pervestige . . itamus imperii crcndi rationcm praescribamus. Siquidem imo hi qui priuatos instituunt,ipsis tantuin prosunt. Verum numina. si quis eos qui multitudini imperari ad virtutem adhorte tu hic nimirum viris,profuerit tinxi iis qui gerunt imperium: tum ii qui parent imperiosum paritcrci his regna stabilius iv illis gubernationem aritiorem reddit. Primo Ducibi, lina loco spectandum est,quod sit proprium Principuna niunus o

munuLEtenim si caput di totius negocii vim recte constis

tuerimus huc respicientes melius de caeteris quoz par tib'

18쪽

Parteis,ut ocip.malis finem impotiant,ct faelicitatem treantur,ci ex ptis illa magnam reddant, quandoquidem de extera,quae in cotidianis incidimi negotiis horum gratia

sunt agenda. Qti in illi id qtio; in confesso est quod qui

haec praestare valcant deq; hisce rebus sint consulturi, non' seibi Oporteat esse socordes, sed huc eniti,ut caeteris antecellant ancellere prudentia. Demostratum est enim eiusmodi illos habitus rapientia. Os imperium citiusmodi rationibus ipsi praepararint aninatim suum. Proinde nullis athletis sic conuenit eXercere

corpus,Vt regibus animum. Siquid a quae vel in omnib9 ludis publicis proponuntur praemia, nulla parte conferri possunt cum his qtiae vobis cotidie sulit proposita. Haec

ita reputantem adniti decet,ut quantum caeteros antecellas honoribus tantundem di virtutibus eos praecedas. Ne vero putes in reliquis quidem rebus curam ac diligenti aam conducere id autena ut meliores reddamur nihil habet Crercita re momenti nec tantae inscclicitatis condemnes mortaleis,

b L iu , Vt artes X gitauerimus,quibus serarum iligenium cicina valet. remus miti iis fac melitis reddamus nobisipsis ad virtute paranda nihil prodesse ileamus.Cotra magis ita sentiens institutionem simul di cura aim adiutare posse.Eteosequi tecum vivunt prudentissimis temet adstingeμ' alios quoscunς vales accerse.Nec ullius poetae celebris aut sophista puta te reidem esse oporteresed illorum quidem alisculta, itorein te probe roru vero discipuluiri. Ita temetipsum colpares ut insolorum sis iudex,ci stiperiorum armiin Naid genus exercitamentis celerrime talis euades, quales stat istunceps tui tritis esse debere os,qui recte gesturi sint imperium qin perseiapy rempublicana sicut oportet sint gubernaturi. In primis

'' autem ipse temetipstim inconsilium adhibetosiquide ablsurdum existimas dcteriores imperare praestantioribus,de

stultiores praeire prudentioribus.Nam quo vehementius caeteroruna amentiana contampseris hoc diligentius tuam

19쪽

ici,qtri munus aliquod cxim laude gcsturi sint.Super haec neg

atuc&citi iudi ciuitatis amat oportet esse principem. Ne cnia sisne canib' ne 7 viris ne ulli deni reiquio tranarcetc pomit imperare ni st gaudeat ac deicci ctur iis: qtrortilia; Ira in agere dc t.Curae sit tibi nullii tudo: A iblud supcr omniarii ccles: ut ita imperes ut gratus re char' sistilis haud ignorans Dintctoligarchias: id est respubli

casin quibuSpcncSpaucos est rerum potestas ut inter altis asscspublicas: cas naaxime di tirturnas elic: in quius mas Ni me habetur ratio multitudii iis. Porro halic ita recte modcraberis si nec sines viqius faciat inittriam alicui nec pa Querestieris iniuria amicique a verum illud agas ut optimis stψh ura quidem honorcs tribuantur fi praenala. caeteri vcronulas: ium '

te ac lauta. Atq; in primis da Operam ut cas Optimasi admistrat Cogitcs. Od si minii Spoteris: quae phida ios bene cons 'Vs 'stituta sunt imitare inunitiosum leges conqtiire: hic claiustae sint evici publica condticibiles A inter se consenti sentcs. Dcinde quae,1 itcsepauci limaas pariant cxcXOr tasu potest Ocvsisinae finiant.Siquidi in has rcs Onancis ha bcant oporici bi ne conditae legcs. Fac ut earum Obserua stio lucro sit ciuibtis: irensis alitem tradiatio danosa quo nimirum lianc fugianti ad illam sint promptiores. In cons de udscha troiler sil sciuium inta sedilis dentium ita iudici sol lofangcrc ut nec ad gratiana alicii ius in cfcctim pugnantes feras sentcntias vertim semper de causis iisdem eadem ite .pronunci cs. Nam dccci parit rex X pedit: vili ges bene

tablimia cisc. Qui a tena tan a paternam dolavina gubernasto: iapparatuqtud picd:d': ac rinalis caeter se in mimiis obcnudis accurratus ac diligcs quo paritcrct lai id. J

20쪽

e id i Vllis hisce suilaptibus,qui protinus evanescur Ad cum ictus his qua iam alueuiximus,luin inpolleisionum pulchritudine, k in amicos beneficentia,propterea quod huiusmo disinapi non soluna tibi naancr,verum etiam postcri tulis utilitatena relinquent,iis qua intumpsisti potiorem. Ini . his quae ad deoruna cultum pertinent ita facito, quemad moaum est a maioribus prael criptum.Existimes auic nullinia lacrificium pulchrius, nullum eise cultum maiorem:

si si teipsum virum optimuin iustillimum,praestiteris.Si quiden sperandum est homines ciuihiodi citi' a diis boni

quippiana impetraturos, istos qui irauitas iaractant victis Quibus mas. Utinaos holiores tribue coniunctusimis,vcristinais,Mhz udue naicusimis tam putato tuti imain corporis tui custodi,

hono am,sicu amicos habueris virtute praeduos vciues tibi blavolentes, ct si ipse prudentia polleas nam hisce potissiimurebus,c parare dc lucri regnuyoilis.Priuatos domos cusLux seio rato existinaans,& eos qui iba profundiit de tuo depcdere:

bd Sibi industria rein augent tuis addere ficultatibus.qui

quid eni postidelit,qui ciuitatena incolui,id proprium est bene fungentium principatuAdco per onanem vitana aplinis. 4 pareas obicruan camans veri,Vt tuis dietis citius habeat principe. LI ficis,a cxterorum iuriiurando. Cunctis quidem hos. pitibus tutam prebet ciuitatem dc in contractibus legummi 'dua obstruantana,ca xerum eX his qui in eam perueniunt plus inni esse of rimi facito,non eos qui tibi munera adducunt sed qui abs Pol δι- , cupiunt acciperci Etenim si hos in precio habueris, plus laudis apud cxrao consequeris Adimito metum ciuib',

licet velis admodum formidabilis else,iis qui nihil peccant Nam vicus reddideris alios asse s in te, itaci tu in illos

aseneuo eris affectus.Ne quid omnino seceris per racmidiam. Vis R itia r dearis id facere,quoties ita postulabit tempus.Haeten' se s*PH p uerus appareasAt nihil te lateat rum quae fiunt mitis autem: vi poena irroges coiianaistis Dinor .lta principis