장음표시 사용
161쪽
decesserint intestati, tunc deficientibus Successoribus legitimis, succedit in totum Eccles . I. Quodsi . hoc tit. c. sin. 12. q. s. c. . de Succe . ab intes. in quis in Ecclef. tit. Et de hac materia , An Clerici de redditibus Ecclesiarum possint testari, disputat egregie ovaruvias ine. Cum in os cit . de Te flament.
Caeterum, quae hucusque dicta sunt de Peculio Clericorum procedunt e tenore antiquorum Canonum sed nostris temporibus , attenta generali
Consuetudine Franciae mi Cpaniae, Italiae, licitum est Clericis testamentum facere disponere de bonis Ecclesiasticis per eos ex beneficiis acquisitis , ut testantur evall.
Commun contra Commun. pari. I.
2 n. 68. seqq. ubi excipit totum Statum Romanae Sedis ,
Regnum Neapolis , in quiris Canonici. bus viget Ius Spolii in bonis
Clericorum , qui possederunt beneficia, vel Pentiones eXcedentes Summam Ducatorum triginta Auri de Camera . Hoc
autem Ius spolii est triplex Unum ob dicta beneficia , vel
Pensiones . Alterum ob negotiationes , seu mercaturas, quaS fecisse Clericum constaret. Et Tertium circa bona , quae aliquis Regularis haberet tempore mortis de his late ego egi in meis Discordiis Forensebus part de Regularib Discordari. tibi videaS. Quo ad Postremum Ecclesiae nomine non Episcopus nec Succesta in eadem Ecclesia , quam defunctus habuit, significatur 'sed communis Congregatio intelligitur in Ecclesiis Collegiatis quod si in
locum Defuncti unus tantum substituendus erit, is bonorum illius Ecclesiae erit administrator . V. Nomine. h. t. Abb ind. c. Relattim. Et vide uer lam. Ne Prael. Vices suas, M.
Institutionum Puris Canonici Libri Secund7
162쪽
Personarum, perum divisione , Iure , nunc juxta ea , quae praemissi sunt m V.
videndum est de Iudiciis. Et pro tituli explicatione videbimus:
Quid sit Pudicium Ra uot in Iudiciorum species δ
suo eorum sint partes P mu' ad Pudicium conflλ- tuendum sint necessaria ζ uoi sudex dicatur δέ tio Pudicum Species δ
possint se Pudices R Qui possint Pudices dare st Lm possint se in Pudicio
active, O posive ἐ1 Quis ordo in Iudiciis ser-
tur qQuo ad Primum . Illud primo loco monendi sumus sudicii nomen aequivocum esse etenim significat adtionem ut Iudicium familiae herciscundae, communi dividundo . . In Pudicio. . Fam hercisc. Item animi delii tutionem . r. a. Instit. suibus non est perm fac testam u- tum e interdum sententiam Iudicis . . r. f. de Legat praes. Sed coeteris omissis Iudicium ignificat causae, ac litis ordinationem in hoc sensu hic capitur inuit exi eod intit. C. 4f eod. Et potest describi , ut sit Discusso a te quae rite si in foro coram Pu e
utra in prino Vel dicamus ut sit Aditus legitimus trium personarum , Actoris nempe, Iudicis, Rei , ita Doctores in Rubr. ext eoae ubi vide de pluribus aliis definitionibus. Qii ad Secundum . Iudiciorum praecipua divisio est ut alia dicantur Iudicia Divi.
163쪽
na , ut sunt illa , quae Deus Omnipotens sine hominis ministerio in hoc , vel in tituro saecula constituit . Tholos in
suo tractat. Θntagmat Puris lib. 7. cap. 4 num. 1. Alia verbjudicia humana appellantur ut sunt illa, de quibus hic intelligimus per homines
exercentur. Ista verti dividuntur in Saecularia Ecclesia stica Saecularia sunt ea , quae coram Iudice Laico inter per- senas taculares Xercentur Marant in Specul. . . d. II. gr. Summa divisio hoc tit Ecclesiastica verti illa dicuntur, quae coram Iudice Ecclesiastico agi tantur inter personas Ecclesiasticas. c. Cum non ab homine exi. eod. 4. At clerici. d. V. Summa divisio. Haec autem Eccle.
siastica vel sunt temporalia vel spiritualia Spiritualia sunt illa, in quibus tractatur de Re
ad animam pertinentes. Temporalia in quibus agitur , de Re quae ad saeculum spectat. Hanc distinctionem tractat Marant in Speculo in 13. 4. Rursus Iudicia vel sunt publica, vel privata Publica sunt, quae a quocunque possunt institui ratione publicae utilitatis ut tot tit. Instit civit de tibi. Iudie. Privata , quae privatae rei gratia intentantur . l. I. Ο
dat, Alia esse Iudicia Universalia, in quibus Ius universum alicujus postulatur alia Generalia, ut tutelae, pro socio, i similia , nempe quia comprehendunt plura capitula ma-ran. d. p. q. s. . num a. Alia particularia, in quibus Res una tantum singularis petitu ut est Iudicium Rei Vindicationis l. I. f. de ei Vind. a. rant in Specu di'. . Vel petitionis haereditatis. l. I. f. de Pet baereae Addamus u. dicia alia esse ordinari , alia Extraordinaria . Iudicia Ordi. naria sunt , quae Iure ordinario, Iurisdictione , consueto ordine explicantur coram ordinario eo scilicet, qui suo Iure , vel Superioris beneficio universalem Iurisdictionem Xercere potest ut Episcopus, Archiepiscopus, Legatus, similes alia. h. t. Host in sua Summa . De J. Ordin. r. I. Et Speculator eod. tit in princ EXtraordinaria, quae extra ordinem Iurisdictione concessa , seu delegata explicantur . r. Extraordinarium. h. t. c. Quoniam contra De Probat. g. q. 3. V. Spatium.
Vers ei autem Et Felici in Rubr. deiff. Deleg num. 3. Attamen ordinaria Iudicia appel-
164쪽
nuntur Iudicia Summaria quae sunt ea, in quibus proce. ditur absque subtili observatio.
vulgo dici soleti, proceditur sine strepit Iudicii . V. Rumsus. h. t. Clem. Dispendiosam de uic cap. Litteras Dryuram. Calumn. c. 1. de Dolo Contum cap. Saepe de Restitui Sm-Bat cum smil. Ordinaria verbide vocantur , quia in iis exquisite servatur Iuris ordo,
omnes selemnitateS. s. n. b. t.
Illud postremum addendum est , quod Iudiciorum , Alia
sunt Civilia, in quibus tractatur de Rei interesse tantum Quaedam Criminalia , in quibus disseritur de crimine puniendo, lae poena delinquenti infligenda, ut refert Tholos in loco supracit. Quo ad Tertium . Quatuor existunt Iudiciorum partes
quae essentiales dici possunt , si1 ne quibus Iudicium non proprie consistit . Litis contestatio, quae est ejus rei, de qua apud Iudicem disceptatur, ab
utraque parte facta narratio Secunda est Publicatio processus , etenim lite contestata quae ut plurimum negative contestari solet, Aes o probat suam intentionem Reus suam
stes , quibus omnibus peractis probata fiunt manifesta; sie
processus publici fiunt , idest
aperiuntur ostenduntur dies testium . Tertia pars est Concluso in causa opertis enim probationibus , partes Iura sua adducunt, illa pro. ducunt , quae necessaria judicant ad propriam probandam intentionem se postquam utraque Pars Iudicem bene instructum opinatur , concludit pro sua intentione . Quarta
pars tandem est ipsius litis Decisio , quae fit per Iudicis Sententiam quandoquidem plene causa instruet , postquam in
causa ipsa est conclusum Gude suam profert sententiam, controversiam decidit secundum ea , quae in Iudicio sunt deducta probata . . Illicita . V. Veritas . f. de F.
Praesae Quo ad Quartum. Ad Iudicium constituendum sunt illae omne partes necessario , quae superius fuere relatae, sed praeter eas nonnulla alia exiguntur . Et Primum In ius vocatio quae est Interpretati illa, quae fit experiundi causa. l. I. . De in us vocan. Ab hac enim parte incipit adtionis propositio ; quinimm secundum
165쪽
nonnullos, ipsum Iudicium exordium sumit . s.fn. Insiit Civit. De poena temere litigantium. Insuper exigitur actionis editio , quae est exhibitio petitionis ab actore facta fit adhoc ut Reus possit deliberare , an velit cedere , vel contendere . Auth. Osseratur. C. Dedit conte'. Terti est necessarium, ut adsit Actor, Reus Iudex : istae enim re persona proprie iudicium insti
tuunt . . Fortis . ext de Verb.
Sem . . Inter litigantes. l. tilianus. f. eod. Ac tandem necessarium est , ut acta conscri. bantur. c. suoniam contra. De
Probation. Et hoc fit ad hoc ut Iudex plene instructo negotio, pleneque discus , possit quamprimum causam determinare c. Purgantium . De Sent. O Reyudio. Plura apud Marant. p. 6.
Quo ad Quintum . Iudex qui quasi us populo dicens Vocatur olle est, qui Iurisdictione propria , aut sibi delegata, aut commissa jus habet, facultatem inter litigantes cognoscendi, controversias, seu litigia terminandi . . Penuit. st eod. Quo ad Sextum Variae sunt
Iudicum species Etenim Alii sunt Ordinarii is sunt illi ris Canonis i. qui suo Iure , vel Superioris
beneficio habent Iurisdies ionem universalem possunt cognoscere de causis inter subditos propriae Iurisdietionis, ut est Archiepiscopus , Episco pus, similes, ut supra dixi.
V. Igitur . h. t. arg. c. Novit.
De Legat Osci . Qui textus loquitur de Legato G Ut litigantes . De Off. ordinar in . Alii dicuntur Extraordinarii
seu Delegati , sunt illi , qui ex Iurisdictione demandata in
causa particulari cognoscunt ut notatur in L Iudice C eod. V. Extraordinarium hoc tit. Legistae in Rubr. f. de m ejus
& Canonistae in Rubr. de me delegat post Host in sua Summ. d. Secunda divisio est, ut alii dicantur Competentes sunt illi , qui proprie Iudices Xistunt proprie Iurisdictionem habent Alii vero dicuntur Incompetentes sunt illi, qui e contra Iurisdictionem inter litigantes non habent. Quidam adhuc dicuntur Iu es quibus & sunt illi , qui cumlint minores Iudices sententiam tulerunt, a qua est appellatum , qui nominantur C-tiam Pudices primarii. Nonnulli ver dicuntur ad suos: sunt illi, qui in causa appellationis cognoscunt, majores
166쪽
nunCupantur l. 1 f. Quis, a quo . Accedat, alios dici Iu dices Criminales, qui de criminibus cognoscunt, quosdam C viles , qui in causis pecuniariis ius dicunt . Ac tandem nonnulli appellantur Pudices Civiles , quia causas ad Cives pertinentes decidunt quidam Vero Arili res dicuntur, qui inter Milites cognoscunt ua in Rubr. C. N omn. Iud tam Citii quam lit. Quo ad Septimum . Regula est Generalis affirmativa constituenda , Omnes posse Iudices esse , nisi speciali ratione aliquis prohibeatur . Verum nonnulli moribus prohibentur, quidam natura in quidam lege moribus ut Servi, Mulieres , quia sic usu est receptum . l. a. l. suod attinet de Regul. Iur. Natura , qui Iudicio pleno manifeste carent veluti Furiosus, pupillus, surdus, mutus, quinimmb&minor non habens decimum octavum annum prohibetur nisi vel Partes illum eligant vel Princeps et Laetim Praetor de Iud ubi Gloss. l. Quidam .de e Pisae Ille autem prohibetur lege, qui ob sui turpitudinem Senatu privatus est . . Cultus s. de Senat. His eXce-
ptis omnes possunt esse Iudices, licet ex speciali causa quis tanquam suspecu us in causa particulari recusetur notatur in LApertissimi per illum ex C. de Pud. Quo ad Oct avum mare Iudices possunt illi , quibus hoc conceditur vel a Lege, vel Senatusconsulto . De Jure Canonico dant Iudices illi, qui sunt Ordinarii, item etiam Delegatus a Principe intellige de
Principe non recognoscente superiorem saltem in temporalibus , ut per Abb in c. Pastoralis . De f. delegat. potest alteri subdelegari nisi ipsius electa sit Industria. V. Possunt autem . . t. c. Signi ficasti. oe . . de O . delegat. l. Inter artisces.st de Solut Attamen circa hoc distingue secundum Abbatem in . . Signi asti. Aut Delegatus a Principe vult delegare e causa, non est dubium c. Si pro debilitate . deae deleg. Aut nulla usta causa subest & tunc, aut non facit in fraudem alicujus, sed non vult se implicare litigiis,in potest sub. delegare , ac compellere sub- delegatum ad acceptandam subdelegationem . . Pastoralis. de Fc deleg Aut malitiose vult subdelegare in frau
167쪽
leat subdelegati , tamen non potest compellere renitentem. d. c. Parioralis, secundum intellectum Abbatis. In dubio tamen non praesumitur in fraudem subdelegare , nisi saltem probetur ex conjecturis, ut noratur in d. c. Pa oratis. Verum, quamvis tanta sit auctoritas Delegati a Principe , attamen non potest in Civili Iudicio partem compellere , ut personaliter coram se compareat niti: ad hoc speciale mandatum habeat be nisi pro veritate dicenda , vel pro Iuramento calumniae exhibendo velit compellere, vel alia Iuris necessitas
hoc requirat . V. Non tamen . h. t. c. 1 eod. in . tem etiam
non potest subdelegare nisi certis perinis, scilicet Dignitate praeditis , atque Personatum obtinentibus , vel Ecclesiarium Cathedralium Canonicisci A. Sed nec . hoc t. c. Staturum . V. In nullo . de Rescript .
Insuper nota, quod non solum unus , sed etiam plures dari pomunt Iudices, qui in eadem causa judicent . f. Item
B tit. c. Sciscitati s de Rescript C. Causam. c. Cum causa
cap. suamvis de OF deleg Et quando causa sic pluribus est delegat , id hunc habet esleutris Canonis; .ctum , quod nisi sit appos1ta
clausula , quod si omnes interesse nequiverint , vel noluerint, reliqui exequantum tunc simul omnes conjunctim procedere debent talias Processus non valebit . d. V. Item d.
Causam . de Fc delegat Et talis clausula id operatur, quod impediat subdelegationem; nec enim qui non sunt impediti sunt cogendi admittere subde- legatos collegarum suorum sed quod ipsi agunt probandum est Quod sectis est , quando hujusmodi clausula non est ap.
posita . V. Plane cum Vq. . t.
d. c. Coram. Et ibi traditur per Dodiores . de O . Delegat. Verum tamen est, quod clausula operatur solummodo in casu, quando aliqui non possunt, vel legitime nolunt interesse . V. Hoc tamen hoc tit. Et de hac re late tractatur in c. rtidentiam . in prino deis P. Delegat. oe in . c. Sciscitatus . Et nota, quod quando pluribus sic nego. tium commissum est; tunc uno eorum inchoante, alii ulterius non poterunt se intromittere nisi ex causari ut puta si infirmitate, vel alio iusto motivo, illum , qui causam traictare cata perit , contingeret impediri vel dolo malo in ea procedero recusaret . V. Porrὰ hoc tit. c.
168쪽
vis de Uc Deleg oe cap. Si a Stibilegato . eodem tit in . Et Iurisdictio perpetuata per
uniam vivo mandatore dicitur perpetuata quo ad omne conde legatos . V. Iurisdictione . b. t. c. Cum plures de Os Deleg in . Illud nihilominus generaliter notandum est, quod sive uni , sive pluribus , sive a Principe, sive ab alio mandata fuerit Iurisdictio, mandati forma diligenter custodienda est; ita ut nihil contra quam sibi commissum est, delegatus tentare praesumat . A. Sed me hoc tit cap. Venerabili deis c. Deleg oe cap. Cum dilecta . de
Rescript l. Si Procurator C. de Procurator. l. Diligenter .f. an. dati . Hoc tamen declaratur
multis modis: Namque si quis impediat Iurisdictionem delegati, vel noluerit in Iudicium venire , hoc casu delegatus a Principe Ecclesiastica districtio
ne poterit eum coercere, quamvis id litterae commissionis non contineant vel etiam pro deli et i, causae qualitate secundum Arbitrium suum mulctare , si certa poena non X primatur: Cui enim commissa est
Iurisdictio , eidem dicitur id
omne commissum, sine quo ille suam Iurjsdictionem Xerce-
re non potest . V. Plane . hoc tit. c. I de Osic delegat ubi de hoc: Tacit c. Praeterea. c. gni sicasti m Prudentiam . infine c. Suspicionis 1 resp. de O . δε- legat. c. Tam litteris de Te b. Secund poterit admittere honestas exceptiones Iuris
aequitate non aberrantes, licecid expresse mandato non comprehendatur . V. Rationabiles. hoc tit. c. Ex parte ita de O c.
in L Plactiit de Iudic. Tertio 11 rescriptum sit impetratum ad-Versus aliquem, qui Iudicii mutandi causa possessionem , super qua erat controversia, alienavit, Iudex delegatus poterit
cogere eum, in quem est facta alienatio , ut coram se Iuris pareat sequitati, non obstante quod rescriptum sit impetratum adversus alium . V. Sed etsi . hoc tit. c. 1. de Alien yu- dic mut causa farit. In hoc tamen requiritur dolus e parte alienantis is etiam e parte ejus, in quem est facta alienatio Abb ind. c. I. Unde etiam e hac littera aliud notare debes , quod hic specialiter sit
prorogati de persona ad personam contra cap. P. Si de
Abb in cap. stilia eod. Quarto, ultim declaratur, ut non habeat
169쪽
habeat locum, quod supra diximus, quando alicui mandatur Inquisitio , vel quid aliud expediri certo loco ; nam si ob illius potentiam, contra quem inquiri , vel procedi mandatur , vel fautorum ejus , eo loco secure mandatum Xecutioni mandari nequeat, locum
securum idoneum eligere valet quod etiam faciet, quoties id usta is rationabilis causa suaserit . V. Simili. h. t. Quod habet locum in delegato Sede Apostolica . . Staturum. De mc deleg in . Quo admonum . Regulariter omnes possunt esse in Iudi ci tam active, quam passi Ve, nisi quis speciali ratione prohibeatur , ut Servus , qui regulariter nec convenit, nec con-Venitur. l. Servus. C. destidicii : nonnullis exceptis Casibus favore libertatis , utilitatisque publicae . . Cum certis j eodem Deinde prohibentur Monachi Atith. Ingressi. C. de
Sacrosanct Eccles. Pupillus Furiosus, Prodigus mutus
Surdus sine Tutore, vel Curatore. l. I. uot tit. C. Qui legit per Accedat Excommunicatum in Iudicio esse non possse. c. Intelleximus ext eod. Non omittam , nec Magistratum
posse conveniri , dum tempus uris Canonici. Magistratus durat . . Pars litterarum . . eod. Nec illegitimam personam posse per socomparere . . n. C. de Procurat Exceptis quibusdam personis, de quibus in . 1 in ne .
Quo ad Decimum . Duae recensentur ordinis species Accidentalis is Subflantialis ita notatur in L . . de Appellat oe in . Prolatam C de Sent. interloc omn. Pud Prima potest omitti . Secunda haudquaquam. Ordinis autem substantialis erit , ut cognoscat Iudex competens , hinc Laicus inter Clericos non judicat. V. Pari ratione . b. t. c. Si dili genti de Foro compet ubi latissime de hoc. c. nolita. o. q. I.
Nec huic privilegio fori Clericus potest renunciare . d. c. Si diligenti . Si tamen Clericus reconveniatur , tunc Iudex Laicus hoc casu potest esse Iudex. c. Cujus in agendo. 3. q. s. c. I. o et de Mut petit. Vel nisi de Feudo agatur. c. Verum de Foro compet Hujus occasione
dubitatur , si captus sit Clericus a Iudice saeculari , qui inficietur illum Clericum esse quaeritur quis debeat de hoc cognosceres Et respondetur Iudicem Ecclesiasticum debere super hoc decidere , Vocato
170쪽
tamen Iudice saeculari , vel alio , cujus intersit . 1 Dubi
tari. h. t. c. Si Pudex de Sent. comm. in . Unde si noto
rium fuerit, vel fama publica extiterit, illum esse Clericum, debet Iudici Ecclesiastico restitui . V. Sed si hoc tit. c. Cum olim de Verb. Ignis. not. .
e. Si Pude . de Sent excomm. n 6. ex quo nota , quod is
Clericus debet esse talis , qui privilegio Fori gaudere debeat: Unde Clericus busti , vel go-liardus , qui artem ludicram
ti admonitus non destitit vel etiam Clericus Xoratus non incedens cum habitti vel Bigamus , vel Degradatus non remittetur ita notatur in . c. Si Pude . Hoc idem dicitur de eo , qui ante deprehensionem publice pro Laico se gerebat quasi Laicus communiter habebatur nam quamvis deprehensionis tempore inhabitu Clericali repertus fuerit, non ante relli tuendus erit, quam de Clericali titulo fidem fecerit. V. Aliud hoc . . . Si Ptide . de Sent excomm. in . c. Ut inquistionis . V. Penuit de Haeret in . Unde si ante deprehensionem pro Clerico publice se gerens, tonsuram, Clericales vestes deferens de-
prehensus fuerit , pro Clerico
praesumetur, donec contrarium constiterit. Idem . . t. d. c.
Si Iudex. per Abb in c. Ex parte EI. O in c. Contingit. De Sent excomm. Verum sicut Clericus convenitur in suo soro ita quoque Laicus debet conveniri coram suo Iudice . r. sus s. oestit c. Cumst gen
rate hoc tit. c. Si Clericus. De Foro compet. . Experientia . cum s q. T. q. I. Et quia hoc fallit in aliquibus casibus debde his vide in Glos in . V. suods in vesi sequatur . Ad
hoc autem ut cognoscatur, anquisiit Clericus , an Laicus est inspiciendum an habeat Ordines, vel habitum gerat: quod si in habitu incedit , aliquos ordines habet , Clericus judicatur, nisi in fraudem sorte habitum susceperit ; ita
Bari in L . num. I. st de Poenis. Postquam autem de Iudicis competentia constat , porrigitur libellus , datur copia parti, deliberat Reus , an VClit cedere , an contendere Probantur assertiones , XCeptiones , contestatur iis , publicatur processus, concluditur in causa , ipsaquae instructa sententia sertur , datis semper legitimis dilationibus: ita tamen ut non protrahatur causa