Sancti Aureli Augustini Opera

911쪽

epistularum CXX. CXXI.

De paucis, quae nunc iam ad nauem currente litterarum perlat0re et mihi in ipsius festinati0110 pr0peranti in mentem uenerunt, ne Sine c0r0llari0 mihi reScribas, aliqua pr0p0nam. quast si larte lucida sunt et mihi uidentur 0bscura, nem0

prudentium fili 0rum, qui Drte d0 n0stris in h0ra lectiunculae huius circa te steterint, de insipientia mea rideat, sed p0tius beniu0lentia fraternae caritatis faueat instruend0, ut efficiar uidentium, particeps et ex d0etrina tua inluminatis mentibus e0nsiderantium mirabilia de lege d0mini. Die ergo mihi, benedictu d0et0r Israhel, quid sit, qu0d dicit in psalm0 quint0 decim0: Sanctis, qui in terra sunt

eius, mirificauit 0mnes uoluntates suas inter 10 Ps. 118, 18 12 Ρs. 15, 3-4

R cod. Reginensis I3S2 s. XL; deest pars prior usque ad p. 73I, IS idem K cod. sinensis 232i s. XII. Paulini Nol. opera ed. mrtelius I p. 404-4230 Incipit epistula paulini ad sanctum augustinum MP epistula paulini ad sanctum augustinum A incipit epistula paulini ad augustitium C incipit epistula paulini ad augustinum episc0pum G incipit paulini episcopi ad beatum augustinum episcopum. ugustino paulinus V paulini ad augustinum K; inscriptio deest, nisi quod V habet ugustino paulinus 2 deJ e spatio ante relicto F nuntiam φ m. 2 nunc iam) eurrentem litterarum perlatorem MA 3 mente MAC 4 colorario m. 2; fuisse uid. corollario P collorario C 6 prudentum edd. h0ra. seras.' M lectunculae A 11 benedictor israel K dicitur GV edd. 12 V ' Xm' V XV hq K XV Ce decimo quinto firm 13 mira-

912쪽

S. Aureli Augustini

ill0s. multipli eatae sunt enim infirmitates eorum; p08tea ac celer ati erunt. qu08 ait Saliet08, qui in terra sint saneti 3 num ill0s Iudae0s, qui filii carnis Abrahae set 0n filii repr0 missi0nis excluduntur a Semine, qu0d in Isaac u0catum est, ide0 8anet08 in terra, quia sancti genere carnali, uita autem Sen Suque terreni Sunt, qui terrena sapiunt et carnali 0bseruantia in uetustate litterae c0nsenescunt n0n rena Scente8 in 110uam creaturam, quia n0n receperunt eum, per quem uetera transierunt et

facta sunt 110ua 3 sic enim f0rte 008 in h0c psam0 sanet0s appellat, qu0 m0d0 et in euangelio iust0s, ubi dicit: N0nueni iust08 110 care sed peccat 0res, id est ill0s iust08, qui in sanctitate generis et littera legis gl0riantur, quibu8diditur: Ν0 lite gl0riari patrem Abraham, quia p0ten Sost deus de lapidibus istis excitare fili 0s Abraham. qu0rum Drma in ill0 Ρharisa00 pr0p0nitur, qui iustitias suas tamquam nescienti d0mi 0 ree0lens pra0dieabat in templ0B0n orans, ut eXaudiretur, sed exigens quasi debitum meriti pr0 0peribus b0nis quidem Sed ingratis de0, quia, qu0d iustitia aedificauerat, superbia destruebat nee id ipsum silenti0 sed u0ge clamabat, ut appareret eum n0n diuinis auribus l0qui, quia et ab h0minibus uellet audiri; atque id00 n0n plaedit de0, quia placebat sibi: Qu0niam dissipauit d0 minus

1 enim . i. s. m. t. t. e. p. acc0t 0ic o K e0rum 0 8. v. m. I) V3 sunt Am nu. V n0n C carnisJ carnis S M 4 pr0missionis KSec. I 0. 5 ante genere m. 2 αdd. in P 6 qui, m. 2 supra i quia P 7 carnalia seruantia A 8 reinascentes si e .) V quia qui A 12 uocare iust0s I G edd. sec. 8acr. liti. 14 patre era8.)abraham P in patre Abraham edd. patrem habere abraham G Sec. 8acr. liti. 15 suscitare G sec. I 0. Abrahae firm sec. I 0. 17 na- scienti, m. I nescienti C 19 quidem b0nis C ingratus A 20 edificauerit V destruerat, corr. m. I destruxerat M id om. G 21 ap

edd. 23 quia s. v. m. I V qu0d C deus dissipauit G sec. 8aer. liti.

51015 20

913쪽

epistularum CXXI.

0ssa h0minum sibi placentium. 00nfusi sunt, inquit, quia spreuit ill0s, qui e0r humile et 00ntribulatum

' Denique et in ipsa euangelii parab0la, qua Pharisaei et 5 publicani per80na 00nfertur, euidenter 0stendit ipse d0minus, quid in h0mine suseipiat, quid repellat, Siqui Scriptum e8t, quia deus Superbis resistit, humilibus autum dat gratiam. ide0 pr0testatur magis iustifieatum abis 80 0 templ0

publicanum de e0nfessi0ne peccat0rum su0rum quam Phari- 10 saeum de- inputati0110 iustitiarum suarum. merit0 autem ill0

laudat0r sui repudiatus abscessit a faeie d0i, qui eum ip80Π0mine peritiam legis praeferret, 0blitus fuerat in pr0pheta die0ntsem d0minum: Super quem habitab0 nisi super

humilem et quietum et trementem serm0nes meo Sy15 ille autem tu e0rd0 e0ntrit0 sui aestu sat0r aestipitur et 0btinet ueniam de e0nfessis peceatis pr0pter gratiam humilitatis sanet0 ill0 Ρharisa00, quales Iudaei saneti sunt, rep0rtante 8arcinam peccatorum de iactantia sanctitatis. ipsius nimirum sunt Drma Iudaei illi, de quibus ap08t0lus ait, qu0d suam 20 iustitiam statuere cupientes, quae ex lege eSt, tu Stitiae dei n0n sunt subiecti, quae est ex fide, quae reputata est Abraham patri n0str0 ad iustitiam 110n 0X 0peribus, quia secundum 0mnip0tentiam dei credidit d00, apud quem

2 Ρs. 50, 19 4 Luc. 18, 10 14 2 Iac. 4, 6; I Petr. 5, 5;Ρr0u. 3, 34 13 Es. 66, 2 19 Rom. 10, 3 21 R0m. 4, 2-32 quia quia deus V c0ntritum, corr. m. I c0ntribulatum V 6 quid in eae corr. m. I, fuit quod in K qui in A T deus superresistit K8 ideo ideo autem sautem del.) K abiisse edd. de A 11 laudatur CG m. 2 laudaton sui om. G abcessit V 12 perferret Kfuerat..in V 13 sss habitabo rus. I 2 l.) M requiescet spiritus meus, Sed e . et in marg. m. I add. habitabo U 14 uerba mea G 16 humiliaatis, corr. m. I humilitatis K 17 reportantes MA 18 sarcina KdeJ sed, m. 2 et G iactatia K iactantiam G ipsius, m. 2 ipsius huius G 19 de om. AP 22 patri nostro Abraham edd. 23 dei ex deo K

914쪽

8. Aureli Augustini

illo uere iustus est, qui ex fide uiuit nec sanctus in terra est sed in cael0, quia n0n carne Sed Spiritu ambulat, cuius c0nuersatio in caelis est n0n gl0rianti in c0ncisi0ne carnis sed in circumcisi0ne e0rdis, quae non littera sed spiritu agitur inuisibiliter, unde laus eius n0n est ex hominibus sed ex de0.4 Deinde qu0d iungit in 00dem uersicul0 . Miras fecit u 0 luntates suas inter illos, cred0 ex e0 dicit, qu0d ipsis primum lucernam legis accendit et praecepta uiuendi dedit. n0tas, enim inquit, fecit uias suas M0ysi ot filiis Israhel u0luntates suas. deinde ipsum pietatis suae sacramentum in ipsis 0peratus est natus in carne ex uirgine deus in gente ips0rum et de carne ips0rum factus ex semine David h0m0, deinde uirtutes sanitatum, qua Sin ipsis et e0ram ipsis perfecit quippe haec n0n m0d0 creditus sed et blasphematus ab eis, cum dicerent: Hic h0m0 si ade0 088 et, n0n curaret sabbatis et: N0n eicit dae-m0nia nisi in Beelgebub principe daem0niorum. pr0pter hanc mentem 0bdurata impietate caecatam multiplicatae sunt infirmitates et tenebrae e0rum.1 Ηebr. 10, 38; Rom. 1, 17 2 R0m. 8, 4; Gal. 5. 16 3 Phil. 3, 20 Rom. 2, 28 29 7 Ps. 15, 3 10 Ps. 102, 7 11 I Tim. 3, 16 13 Rom. 1, 3 14 Luc. I 3, 32 16 Ich. 9, 16 17 Matth. 12, 24 19 Ps. 15, 4

factus est ex C see. Vulg. 14 sanitatum canitanti l um M 15 feeit Gquippe qui pr0pter V qui per edd. quippe per Hartet. n0n modo

non modo n0n VK Hariel. creditus sit sed a creditus non est sed

ceti. edd. 16 et om. K blasphematus est ab V edd. eius u del. m. M K 17 eicet M 19 hanc hoc A caecata a eae corr. m. M P20 impietates m et tenebrae Om., m. I in mars. add. V

915쪽

epistularum CXXI.

5 Sed quid est, qu0d ait: Ρ0stea ac celer ait erunt 3 utrum in paenitentiam sieut illi in aetibus ap0st0l0rum, qui beati Petri praedicati0ne e0mpurieti crediderunt in eum, quem

crucifixerant, et festinantes tant0 expiari peccat0 ad d0num 5 gratiae cucurrerunt 3 an uer0, quia uirtutes animae ex fide et caritat0 dei rob0rantur, illis impiis utr0que vacuis multiplicatae sunt infirmitates anima0 ex impietate scelerum m0rtiferis langu0ribus 000upatae 3 Christus etenim lumen et uita credentium est et sanitas sub pennis eius. Unde 10 n0n mirum, si et tenebrae et infirmitates 00rum multiplicatae sunt in interitum, qui uitam et lucem n0n receperunt neque Sub pennis eius manere u0luerunt, qu08, ut ipSessens in euangeli 0 8u0 pr0t08tatur, Saepe uoluit c0ngregare Sub alas suas, 8icut gallina e0ngregat pull08 15 SU0S, et n0luerunt. multiplicatis erg0 infirmitatibus qu0 accelerauerunt 3 1larte in crucem d0mini c0nclamandam et inuit0 Ρilat0 nefariis u0eibus ext0rquendam, ut adimplerent mensuram patrum Su0rum, ut isti d0minum pr0phetarum occiderent, qu0rum patres ip808 pr0phetas interfecerunt, a quibus

eo hic mundi saluat0r 0880 uenturus nuntiabatur. p0 Stea accelerauerunt; uel0ces enim pedes e0rum ad effundendum Sanguinem. c0ntriti 0 et infelicitas in viis eorum et uiam passis n0n 00gn0uerunt, id est Christum qui dieit: Eg0 sum uia.

1 eSt S. v. m. I V acceleuerunt V 2 qui om. K quia A 4 tanto

m. I pilat0 V nefarius, m. 2 nefariis K 18 mensuras V dui m. 2 dnm C 19 a et a A 20 hine G saluator mundi M23 agnouerunt GK christus, m. 2 christum C

916쪽

S. Aureli Augustini

dicat: De absc0nditis tuis adimpletus est uenter 00rum. Saturati sunt p0rcina uel, sicut in quibusdam psalteriis scriptum audi0, saturati sunt filiis ot reliquerunt, quae Superfuerunt, paruulis Sui S.

7 Rursus in ali 0 psalm0 admirari s0l00 filium ad patrem l0 qui intellegens in psalm0 quinquagesim0 0etau0, ubi de Iudaeis inimicis, de quibus supra dixerat: Ecce ipsi l0quentur

in 0re suo et gladius in labiis 00rum, paul0 instadidit: N0 0ecideris e0s, ne quand0 0bliviscantur 10 legis tuae . disperge ill0s in uirtute tua et destruee08, d 0mine. qu0d in his usque in h0diernum diem videmus impleri; destructi sunt enim a ueteri sua gl0ria sine templ0 et sine sacris diis ad sine pr0phetis in 0mnium gentium di8per-8i0 ne uiuentes. sed quid miramur, qu0d iam per pr0phetam ibpr0 eis n0n 0ccidendi 8 r0gabat, pr0 quibus et sub ips0 temp0re passi0nis iam ad crucem eum ducentibus prestabatur dicens: Pater, dimitte eis; n0n enim sciunt, quid faeiunt 3 uerum qu0d adie dit: Ne umquam 0bliviscantur legis tuae, tamquam pr0pter h00 necessaria esset etiam sine fid0 20 euangelii uita e0rum, obscurum mihi sat00r. quid enim his ad salutem, quae 80la fide quaeritur, pr0dest in l0gis mem0ria2 Ps. 16, i 4 8 Ps. 58, 8 10 Ps. 58, 12 18 Luc. 23, 341 illu m. 2 illud P mihi om. P desideri0 post. i e .) qui, m. 2 quid A quid, m. 2 qu0d G 2 dicit G 3 sunt fissis seras.

uerum, m. 2 Supra S. miram G quid C obliviscantur umquam A

917쪽

epistularum CXXI.

et meditati0 ne uersari, nisi larte pr0pter h0n0rem legis ipsius uel generis Abraham, ut etiam in parte terrena earnalis s0minis eius, quae uidentur Secundum harenam maris c0mputari, legi8 antiquast littera pei Seueret, ne Di te aliqui legend0 legem 5 inluminentur ad fidem Christi, qui set legis et pr0phetarum sitis est et in omnibus 00rum libris praefiguratus ad pr0phetatus elucet 3 aut quia ex ipsis impiis e0rum generati0 uentura est elegi0rum . qui de singulis tribubus electi in du0denis milibus signabuntur, quibus ipsa reuelati0 beati J 0hannis exio u000 angeli praenuntiantis h00 testim0nium perhibet, quia c0mitatui regis a0terni familiarius adhaerebunt penitus inmaeulati et humanae c0niuncti0nis expertes 3 de quibus speetaliter ait:

Sequentur agnum, qu0 cumque ierit, quia cum mulieribus 80 n011 00 inquinauerunt; uirgines enim

8 In sexagesim0 sexto praeter alia illud 0bscurissimum mihest, qu0d ait: Verum tamen deus c0nquassabit capita inimic0rum 8u0rum uerticem capilli perambulantium in delictis suis, quid sit uerticem capilli peram-20 bulare in d0lietis. 110n enim dixit 'uerticem capitis' sed 'u01

1 f0rte om, m. 3 γ) add. C 2 gentis, corr. m. I generis C 3 eius om. A uidentur n del. m. ut vid. 2) G uidetur m Hariel. arena, m. 2 harena P 4 antiqui, m. 2 antiquae G litter.a Paliquid K 5 inluminetur K legis pr0phetarum, m. 2 legis et pr0phetarum A 6 ae aut A T quia om. A 8 singulis om. , in

marg. m. I add. V tribus A electi om. A du0denis du0denibus C 9 signantur, corr. m. I signuntur V designantur m reualatiobea iohannis K 10 u0ce uerbis sm. 2 in spatio uacuo scriptum uid.) Grenuntiantis A praenunciantes, corr. praenunciantis V perhibuit A12 et bis K speciliter, corr. m. I specialiter V 13 sequuntur APGedd. sec. saer. liti. 14 inquinauerunt G 16 VI ' K sexto psalmo MVII ' psalmo V septimo edd. obscurum mihi est V obscurissimum est michi C mihi obscurissimum ost edd. II c0nquassauit MACG edd. concasSauit, corr. conquassauit P 19 suis om. C sitJ e A perambulantium C edd. praeter m

918쪽

S. Aureli Augustinitidem capilli', qui sine sensu est. an repletum peccatish0minem uult ostendere 3 scriptum est: omne c0r in d0l0rea pedibus usque ad caput. et paul0 infra qu0d ait: Lingua canum tu0rum ex inimicis ab ips0, a qu0 ips03 et numquid canes dei p08sunt diei gentiles, qu08 ipse 5 in euangeli0 canes n0minat 3 aut ne larte ips0s canes dei dicat quales ae8timari p0ssunt, si qui in n0mine Christian0 gentiliter uiuant, qu0rum pars cum infidelibus p0nitur, quia deum, quem uerbis e0lunt, laetis negant γII 9 Haec interim de psalmis; nunc et de ap08t0l0 qu0dcumque iopr0p0nam. dicit ad Ephesi0s, qu0d in alia epistula dixerat d0 gradibus uel 0rdinibus disp0siti0num dei 0perante spiritu sanct0 diuisi0nes gratiarum: Et qu0sdam quidem dedit

ap08t0l08, qu08dam autem propheta S, ali 08 uer0 euangelistas, alios autem past0 res et doctores 15 ad consummati0nem sanctorum et reliqua. h00 0pt0

distinguas mihi in hae diuersitate n0minum, quae sit cuiquen0mini 0ffici0rum uel gratiarum pr0prietas, quid pr0prium sit ap08t0J0rum, quid pr0phetarum, quid euangeli8tarum, quid past0rum quidue d0ct0rum. iii 0mnibus enim his diuersis 20n0minibus simile et pr0pe unum d0ctrinae omelum uide0 fuisse traetatum. h0s autem pr0phetas, qu08 p08t ap08t0l08p08uit, n0n put0 ill08 e88e, qui 0rdine temp0rum ante ap08t0l0s fuerunt, sed ist0s, quibus iam sub ap08t0lis per gratiam

2 Es. 1, 5-6 4 Ps. 67, 24 5 Matth. 15, 26 8 Matth. 24, 5l; Tit. 1, 16 11 Ι C0r. 12, 28; 4 13 Eph. 4, 11-121 sensus postr. l. eras.) 3 pedibusJ uertice K 4 canum tu0rum4 catul0rum P 5 possent dici, fuit t) A dici possunt edd.

919쪽

epistularum CXXI.

d0nabatur aut interpretati0 scripturarum et inspecti0 mentium aut praedieti0 temp0ris secuturi, ut Agabus cernebat, qui et famem instantem praedixit et, quae beatus Paulus in Hier080lymis passurus esset, et uerb0 denuntiauit et signo 20nae 5 eius ostendit. inter past0res specialiter et d0et0res quid intersit din08cere u0l0, quia praep0 sitis ecclesiae utrumque n0men adscribi s0let. 10 Item, qu0d ait ad Tim0theum: Obsecr0 igitur primum 0mnium fieri 0bsecrati 0 08, 0rati0ne S, p0Stula- 10 ti0nes, gratiarum acti0nes pr0 0mnibus hominibus, quae80 exp0nas mihi, qu0d discrimen sit in hac diuersitato Herb0rum, cum 0mnia mihi, quae gerenda dixit, 0rati0nis 0ffici000nuenire uideantur.

11 Item, qu0d ad B0man0s ait, interr0g0 et r0g0, ut edi8Sera815 mihi; multum enim caecutire me fat00r in hac ap08t0li sententia de Iudaeis, qu0d ait: Secundum euangelium quidem inimici pr0pter u08, secundum electi0nem autem carissimi propter patres. qu0 m0d0 idem et inimiet pr0pter n0s, qui credidimus ex gentibu8, tamquam n0nilo 90tuerint gentes credere, nisi Iudaei 110n credidissent 3 aut ipSe unu8 0mnium creat0r deus, qui omnes h0mines salu0s fieri uult et in agniti0nem ueritatis uenire,

inspectationem tuum A 2 praedicatio MACFG cernebat del. m. 2 P cernebas, corr. m. I cernebat K 3 famem ei instantem C ut, m. Iet K 6 qui apraepositis m. 2 corr. G T deseribi K 8 litem AB Obsecrati0ne K postulationes gratiarum actioneS Om., m. 2 in mam. add. K 12 menbrorum A 15 multi, m. 2 multum G cecutire ireae raS. et corr. m. 2; fuisse uid. ur) P Spatium uacuum, in quo m. 2scripsit ciccutire G ceu dubitare A 16 qu0d, m. 2 qua G 17 inimici-- A 18 pr0pter oni. M iidem firm 19 credimus A20 p0fuer M nisiJ non, m. 2 nisi K 21 unus om. P creat0r omnium V 22 soluos, corr. salu0s V in ad edd. Sec. 0. Gr. εις) ueritatis om. A

920쪽

S. Aureli Augustini

ea pax n0n fuit adquisiti0nis utriusque, nisi alterum pr0 alter0p0ssideret 8 deinde carissimi propter patres qu0 m0d0 aut undo carissimi, si n0n credant et inimici de0 esse persistant 3 n0nne, inquit, qui 0derant te, deus, 0deram ill0s et super inimic0s tu0s tabe se ebam 3 perfect00di 0 0deram ill 08. certe h00 put0 paterna u0X l0quitur ad filium per pr0phetam in e0dem p 8alm0, ubi supra de parte eredentium dixerat: Mihi aut 0m nimis h0n0rificati sunt amissi tui, deus, nimis e0nf0rtati sunt principatus 00rum. quid autem illis pr0dest ad salutem, quae n0n nisi per fidem et gratiam Christi capitur, si pr0pter patres cariS- imi d00 sint 3 cui b0n0 diliguntur, qu08 Π000880 e8t pr0pter h00 damnari, qu0d pr0pter suam infidelitatem a pr0phetarum et patriarcharum parentum fide discrepantes inimici sunt euangelio Christi 3 si erg0 carissimi d00, qu0 m0d0 peribunt 3 et Si n0n credunt, quo m0d0 n0n peribunt 3 si pr0pter patres sine su0 merit0 diliguntur, qu0 m0d0 et pr0pter patres n0n salvabuntur 3 sed etsi fuerint N00, Danihel et I 0bin medi0 00rum, filios impi0s 110n salvabunt, 80lis alui erunt.12 Adhuc aliud 0bscurius mihi erue de pr0fund0 et in uadum

1 fuerit m utriusque aequisicionis V 2 patres si quo modo MA G m. 2 Sed pro si) patres si charissimi qu0modo m 3 aut ut mcarissimi si om. m 4 qu0d. m. I supra i qui P me A 6 hoe ut put0 FRK pterna, m. 2 paterna A ad ut A I patre, m. 2parte R 9 c0nDrtatus est P edd. see. V 0. 11 Christi om. Rpatres fidem patres MAP m. 2 fidem patrum) G fidem patris m. 2patrum fidem patris VK sdem patrum edd.; fidem del. Hariel. 12 cui qu0 m0do cuius m. 2 eius) R diligi t quos K 13 damnare MA infidelitem A in delitate K a om. K 14 fide, corr. fide K inici, m. 2 inimici C 16 et si-peribunt om. R post. Si sed A 17 diligunt R 18 salua m. I in marg. add. bun) l tur Veisil et M 19 eorum. m. 2 eorum et G filios si V 21 adhue aut P at G aliud obscurius aliud spost. aliud m. 2 e .) C mihi obserus corr. m. I obscurius) V 22 in epist0lam es omniu es intelligere m