Sancti Aureli Augustini Opera

891쪽

epistularum CXIX. CXX.

dam n08tra 0puscula, quae arbitratus sum tibi esse necessaria,n0n pr00ul a n0bis p08itus sed p0tius apud n0s legeres, ut ea, quae rarte minus intellexisses, n0n difficulter praesens interr0gares atque ex n0Stra Serm0cinati0ne mutu0que c0Bl0qui 0,5 quantum d0 minus et 110bis pr0mere et tibi capere tribuisset quid in libris tuis emendandum es Set, ip80 00gn08cere8, ip Seemendares. eius quippe es facultati8, ut p088i8, quae Sen Seri8, explicare, eius p 0rr0 pr0bitatis et humilitatis, ut merearis Uera Sentire. et nunc in eadem sum, quae nec tibi debet tu displicere, sententia, unde te nuper adm0nui, ut in hi8, quae a n0bis elab0rata apud te legis, signa facias ad ea l0ca, quae te m0uent, et cum his ad me uenias et de singulis quaera8.n0ndum quae festisti, exh0rt0r, ut faeia S. recte quippe uerecundareris ac te pig0ret id agere, si uel semel u0luisses et 15 me difficilem repperisses. illud quoque dixeram, cum a te audissem, qu0d mend08issimis fatigareris e0dicibus, ut in n0stris legeres, qu08 emendati0res p0sses ceteris inuenire.: Qu0d autem petis, ut quaesti0n0m trinitatis, h00 est de unitat0 diuinitatis et disereti0n0 pers0narum caute prudenter-20 que discutiam, ut d0ctrinae meae, sicut distis, ingeniique serenitas ita nebulam uestrae mentis abstergat, ut, qu0d nunc c0gitare n0n p0testis, intellegentiae a me lumine de elaratum 00ulis qu0dam m0d0 uidere p0ssitis, uide prius, utrum i Stapetiti0 cum tua sup0ri 0re definiti0n0 0011001 det. SuperiuS

25 quippe in eadem ipsa epistula, in qua h0c petis, apud temetipsum desinisse te dicis fueritatem ex fide magis quam ex

19-23 p. 704, 9 13 26 p. 706, 7 p. 699, 1-92 90tius om. T; T es e O quael ea quae OPTI i edd. 9 debet om . P 11 elab0rate B 13 n0ndum q. secisti et exhort0r B 17 ceteris p 0sses P 21 abstergeat spost. e radi coepta) B; cf. p. 70 , II 22 p0t is OPI x poteris P potes edd. praeter m declarato oculis quodammodo uidere possitis B declarationis qu0dam modo uidere p0ssis OPTTyedd. praeter m; cf. p. 794, 12 23 prius onι. Ti 24 superiori dissilitione OPPI ks superiori definiti0ne eeti. edd. 26 diffinisse PT; ex fide ueritatem magis ΟΤΤi edd. ex fide magis ueritatem P

XXXIIII, Aug. seel. II pars 2.

892쪽

S. Aureli Augustini

rati0ne percipi 0p0rtere; si enim fides', inquis, 'sanetae ecclesiaeox disputati0nis rati0ne et n011 ex credulitatis pietate adprehenderetur, nem0 praeter phil080ph08 atque 0rat0ros beatitudinem p 088ideret. Sed quia plaeuit d00', inquis qui infirma huius mundi elegit, ut c0nfunderet fortia. per stultitiam praedicati0nis saluos sacere credentes, n0n tam rati0 requirenda quam auct0ritas est Sequenda sanct0rum'. vide erg0, Secundum haec uerba tua ne p0tius debeas maxime de hac re, in qua praecipue fides n08tra c0 sistit, 80lam sanet0rum auet0ritatem sequi nec eius intellegentiae a me quaerere rati0nem. neque

enim eum e00p0r0 te in tanti huius secreti inisellegentiam utcumque intr0 ducere, qu0d, nisi deus intus adiuuerit, 0mnin0n0n p0ter0, aliud disserend0 facturus sum quam rati0nem, ut p0 ter0, redditurus. quam si a me uel a qu0libet d0et0r0n0n inrati0 nubiliter flagitas, ut, qu0d credis, intellegas, e0rrige definiti0nem tuam, n0n ut sid0m respuas, sed ut ea, quae fidei firmitate iam tenes, etiam rati0nis lude c0nSpidias. 3 Absit namque, ut h0e in n0bis deus 0derit, in qu0 Π08 reliquis animantibus excellenti0res creauit. ab Sit, inquam, Ut

ide0 credamus, ne rati0nem accipiamus Sille qHaeramu8, cum etiam credere 11011 90ssemus, nisi rati0nales animas haberemUS.

ut erg0 in quibusdam rebus ad d0etrinam Salutarem pertinentibus, quas rati0ne percipere n0ndum ualemus sed aliquand0 ualebimus, fides pra000dat rati0nem, qua e0r mundetur, Ut

magnae rati0nis stupiat et perserat ludem, et h00 utique rati0nis est. et id00 rati0nabiliter dictum est per pr0phetam: Nisi credideritis, non intellegetis. ubi pr0eul dubi0 digere-uit hae e du0 deditque e0nsilium, qu0 plius credamu8, ut id, qu0d credimus intellegere ualeamus. pr0inde ut fides praecedat

4 I C0r. 1, 27; 21 26 Es. 7, 9 sec. Septuag. 3 phil0s0plius B 4 inquis deo OPT edd. 7 ergo si secundum Ti16 diffinitionem codd. 19 ut ideo ne ideo OP bbis, alterum del.) TZ edd. fraeter m 20 ne ut OPPTi edd. praeter m 21 rationabiles O 23 n0ndum percipere O edd. 25 lucem hoc om. et) OPTI edd. 27 intellegitis B 29 debeamus codd. valeamus edd.; cf. u. 23 et p. 70S, II

5101520 25

893쪽

epistularum CXX.

rati0nem, rati0nabiliter iussum est. nam si h00 praedeptum rati0nabile n0n est, erg0 inrati0nabile est; absit. si igitur rati0nabile est, ut magnam quandam, quae capi n0ndum p0te8t,sdes antecedat rati0nem, pr0cul dubi0 quantulacumque rati0,5 qua h00 persuadet, etiam ipsa antecedit fidem. 4 Ρr0pterea m0net ap08t0lus parat08 n08 esse debere ad resp0118i0nem 0mni p08centi n08 rati0nem de fide et sp0 110stra, qu0niam, si a m0 infidelis rati0nem p08dit fidei et spei mendet uide0, qu0d ante, quam credat, capere n0n p0teSt, hane 16 ipsam ei redd0 rati0nem, in qua, Si fieri p0test, uideat, quam praep08tere ante sdem p 0Scat rati0nem earum rerum, qHIS capere n011 p0test; si autem iam fidelis rati0nem p08eat, ut, qu0d eredit, intellegat, capacitas eius intuenda eSt, ut Secundum eam rati0110 reddita sumat fidei 8uae, quantam p0te8t, is intellegentiam, mai0rem, Si plHS capit, min0rem, Si minUS, dum tamen, qu0u8que ad plenitudinem c0gniti0nis perfecti0nemque perueniat, ab itinere fidei n0n recedat. hinc est, qu0d

didit apost0lus: Et si quid aliter sapitis, id qu0que

uobis deus reuelabit; verum tamen in qu0d perue-20 ni mus, in e0 ambulemu S. iam erg0 Si fideles Sumus, adsidet uiam perueniemus, quam si n0n dimiserimuS, n0n 80lum ad tantam intellegentiam rerum inc0rp0rearum et inc0mmUtabilium, quanta in hac uita capi n0n ab 0mnibus p0te8t Uerum etiam ad summitatem c0ntemplati0nis, quam dieit 25 ap08t0lus facie ad faciem, sine dubitati0ue ueniemus . nam 6 I Ρetr. 3, 15 18 Phil. 3, 15-16 25 I Cor. 13, 121 iugum, m. 2 iussum B uisum O edd. 2 non onι., m. I add. Ti3 magna quandam B magna quaedam OPTTi edd. praeter m ad magna quaedam m; ScripSi magnam quandam; cf. p. 766, 25 magnae rati0nis et p. 707, 4 quantulacumque rati0 p08sunt edd. 4 praegedat edd. 5 quae edd. 6 mouet, corr. m. I monet Τ apostolus ap0st0lus Petrus edd. II praep0Scere, m. 2 praep0stere L ante om. OPTI 3 13 secundum eam rationem redditam P secundum rati0nem redditam OPTI edd. praeter m18 et tamen si OPI Ty edd. scitis OPP edd. praeter m 19 reue

894쪽

S. Aureli Augustini

quidam etiam minimum et tamen in uia fidei perseuerantissime gradientes ad illam beatissimam c0ntemplati0nem perueniunt, quidam uer0 quid sit natura inuisibilis, ine0mmutabilis, inc0rporea, utcumque iam Scientes et uiam, quae ducit ad tantam beatitudinis mansi0nem qu0niam stulta illis uidetur, qu0d est Christus crucifixus, tenere recusantes adquietis ipsius penetrale, cuius iam luce mens e0rum uelut in l0nginqua radiante perstringitur, peruenire n0n P0SSunt.

5 Sunt autem quaedam, quae cum audierimus, n0n eis accom-m0damus fidem et rati0ne n0bis reddita uera esse c0gn0ScimuS, quae credere non ualemus. et uniuersa dei miracula ideo ab infidelibus n0n creduntur, quia e0rum ratio n0n uidetur. et reuera Sunt, de quibus rati0 reddi n0n p0test, n0n tamen n0n est; quid enim est in rerum natura, quod inrati0nabiliterfecerit deus 3 sed qu0rundam mirabilium 0perum eius etiam expedit tantisper 0ccultam esse rati0nem, ne apud anim08 fastidi0 languid0s eiusdem rati0nis c0gniti0 ne uilescant. Sunt enim et iii multi sunt qui plus tenentur admiratione rerum quam c0gniti0ne causarum, ubi miracula mira esse desistunt,

et opus est e0s ad inuisibilium fidem uisibilibus mirabilibus excitari, ut puritate purgati eo perueniant, ubi familiaritate ueritatis mirari desinant. nam et in theatris h0mines funiam-bulum mirantur, musicis delectantur; in illo stupetur difficultas in his retinet paseitque iucunditas. 6 Haec dixerim, ut fidem tuam ad am0rem intellegentiae

e0h0rtarer, ad quam rati0 uera perducit et cui fides animum praeparat. nam illa, quae persuasit in ea trinitate, quae est deus, filium patri n0n esse coaeternum uel alterius e88e Sub-1 minimi edd. 5 tantae edd. 6 temere Ti T lucem B 9 accommodamus eis P 1l leuamus, m. 2 supra nolebamus B IT e0gni

895쪽

epistularum CXX. 709stantia se atque aliqua parte dissimilem et 00 m0d0 inferi0rem spiritum sanetum, itemque illa, quae persuasit patrem et

filium unius eiusdemque, spiritum uer0 Sanctum alterius esse substantiae, n0n ide0, quia rati0 est, sed quia falsa rati0 est, b cauenda et detestanda dicenda est. Si autem rati0 uera es Set n0n utique errasset. quapropter Sicut n0n id00 debes 0mnem Uitare Sermonem, quia est et Serm0 falsus, ita n0n debes omnem uitare rati0nem, quia est et salsa rati0. h0c et de

Sapientia dixerim; neque enim pr0pterea sapientia d0uitanda 10 eSt, quia est et salsa sapientia, cui stultitia est Christus crucifixus, qui est dei uirtus et dei sapientia, et id00 per hanc stultitiam praedicati0nis placuit d00

Salu 08 facere credente 8, qu0niam, quod stultum est dei, sapientius est h0minibus. h00 quibusdam is phil080ph0rum et 0rat0rum 110n ueram uiam sed ueri similem sectantibus et in ea se ips0s ali0sque fallentibus persuaderin0n p0tuit, quibusdam uer0 e0rum p0tuit. et quibus p0tuit, neque scandalum e8t Christus crucifixus neque stultitia; in his enim sunt, quibus u0catis Iudaeis et Graecis dei id Hirtus est et dei sapientia. in qua uia, id est in cuius

Christi crucisxi fide, qui eius rectitudinem per dei gratiam c0mprehendere p0tuerunt, et si phil080phi appellati sunt siue orat0res, pr0fect0 humili pietate c0nfessi sunt sibi l0nge

excellentius in ea fuisse praeui0s piscat0res n0B S0lum cresis dendi frmissim0 r0b0re uerum otiam intellegendi certissimaueritate. cum enim didicissent ad h0e eleeta esse stulta mundi et infirma, ut sapientia c0nfunderentur et Drtia, Seque c0gn0uissent sallaciter sapere et inbecilliter praeualere. c0nfu8i

salubriter facti sunt stulti et infirmi, ut per stultum et

1 alia o 5 si autem nam si OPI 1 3 edd. 6 ideo n0n O 8 omnemoni. O 9 uitanda OPTI i edd. 14 ,hoc B 17 eorum n0n p0tuit P19 iis edd. 25 firmissimi robure B certissimam ueritatem B26 stulta esse OPI Ti edd. 27 fortia et sapientia confunderentur P edd. et s0rtia Om. OTTi 28 inbecilli. m. ut uid. 2 inbecillia B imbecilla Ti

896쪽

S. Aureli Augustini

infirmum dei, qu0d sapientius et Drtius est h0minibus; intereideta stulta set infirma serent ueraciter sapientes et emeaeiter

ut quandam id0latriam, quam in e0rde 1108tr0 ex consuetudine uisibilium c0nstitu0re c0natur humanae e0gitati0nis infirmitas,n0n dubitemus euertere nec audeamus credere ita esse trinitatem, quam inuisibilem et inc0rp0ream atque ine0mmutabilemc0limus, quasi tre8 quasdam uiuentes m0les licet maximas et pulcherrimas su0rum tamen l000rum spatiis pr0priis terminatas et sibimet in suis l0 eis c0ntigua pr0pinquitate c0haerentes, Sive Una earum sie in insedi0 constituta, ut duas dirimat sibi ex lateribus singulis iunctas, siue in m0dum trig0ni duas ceteras unaquaeque c0ntingat, ut nulla ab aliqua separetur; earumque trium tantarum ac talium p0r80narum lie0t in grandi ualde m0libus tamen a summ0 et im0 et dii qumquaque terminatarum unam esse diuinitatem aliquid quartum nec talem, qualis est aliqua ex illis, s0d e0mmunem 0mnibus tamquam numen 0mnium et in 0mnibus et in singulis t0tum, per quam unam diuinitatem dieatur eadem trinitas unus deus; eiH8que tres per80nas nusquam esse nisi in caelis, illam uer0 diuinitatem nusquam 110n esse Sed ubique prae Sentem; ad perh00 reete quidem diei deum et in cael0 esse et in terra pr0pter illam diuinitatem, quae ubique sit tribusque c0mmuni S sit, n0n autem recte diei patrem esse in terra uel filium u0l spiritum sanetum, cum huic trinitati sedes 110unisi in cael0 sit 3 istam e0gitati0nis carnalis c0mp08iti0nem Hanumque sigmentum ubi uera rati0 labefactare incipit, c0ntinu0

sistere OPI Ti 10 l0eorum om. OPP edd. spatis B 12 sic sit edd. 15 licet grandium ualde O 17 aliquid quartam PTTh fir aliquam quartam m quasi quartam O 18 aliqua una OPT edd.

praeter m 19 numen unum edd. praeter m 20 trinitas, m. 2 8upra

diuinitas B 21 eiusque eius PI Ti 24 sit e OPTi edd. praeter m25 sit om. m 26 cum cuis sis si P cui OPTi edd. praeter m sedes fides OPPI in edd. praeter m 28 labefactari, corr. m. I labefactare Tiincipiet Eugippi cod. Vat. c0eperit Eugippi cod. Ambr.

5101520 25

897쪽

epistularum CXX

intus illo adiuuant0 atqu0 inluminante, qui eum talibus id0lis

in e0rde 110sti 0 habitare n0n uult, ita ista c0nfringere atque a G0 110stra qu0dam m0d0 exquiere festinamus, ut ne puluerem quidem ullum talium phantasmatum illie remanere 5 patiamur. 8 Quam 0b rem nisi rati0nem disputati0nis, qua Di in Sestus adm0niti ipsi intrins0eus veritate lucent0 haec salsa es Se per- spieimus, fides in n08tr0 00rde antecessisset, quae n08 indueret pietate, n0nne inca88um, quae Hera Sunt, audiremu83 ac per

10 h00, qu0niam id, qu0d ad eam pertinebat, fides egit, ide0

subsequens rati0 aliquid 00rum, quae inquirebat. inuenit. falsae itaque rati0ni n0n 80lum rati0 uera, qua id, qu0d credimUS, intellegimus, uerum etiam fides ipsa rerum n0ndum intelleg-tarum sine dubi0 praeserenda est. melius est enim quamuis 15 nondum uisum credere, qu0d uerum est, quam putare te Uerum uidere, qu0d falsum est. habet namque fides 0cul0s8H08, quibu8 qu0dam m0d0 uidet uerum esse, qu0d n0ndum

uidet, et quibus curtissim0 uidet 110ndum se uidere, qu0d credit. p 0rr0 autem qui uera rati0ue iam, qu0d tantum m0d020 credebat, intellegit, pr0laet0 praep0nendus est ei, qui cupit adhuc intellegere, qu0d eredit; si autem nee cupit et ea, quae intellegenda sunt, credenda tantum m0d0 existimat, qui rei fides pr08it, ign0rat; nam pia fides sine spe et sine caritate 0880 0n uult. sie igitur h0m0 fidelis debet credere, qu0d n0ndum 25 uidet, ut uisi0nem et speret et amet. 9 Et visibilium quidem rerum praeteritarum, quae temp0ra' liter transierunt, s0la fides est, qu0niam n0n adhuc uidenda Sperantur, sed facta et transadia ereduntur, siqui est illud, qu0d Christus semel pr0 peccatis 1108 tris mort HUS

898쪽

S. Aureli Augustini

est et resurrexit nec iam m0rietur et m0rs ei ultra n0n d 0 minabitur. ea uer0, quae n0ndum Sunt, Sed sutura sunt sicut n08tr0rum Spiritalium c 0rp0rum resurrecti0, ita creduntur, ut etiam uidenda sperentur; sed 0stendi m0d0 null0 p0s Sunt m0d0. quae uer0 ita Sunt, ut neque praetereant neque futura sint, Sed aeterna permaneant, partim sunt inuisibilia sicut iustitia, sicut sapientia, partim uisibilia sicut Christi inm0rtale iam e0rpus. sed inuisibilia intellectac0nspiciuntur ac per h0c et ipsa m0d0 qu0dam sibi c0ngru0 uidentur et, cum uidentur, mult0 certi 0ra sunt quam ea, quae c0rp0ris Sensus adtingit; sed ide0 dicuntur inuisibilia. quia 0eulis istis m0rtalibus uideri 0mnin0 non p08sunt. at illa, quae uisibilia Sunt permanentia, p088unt. Si 08tendantur, etiam his m0rtalibus 0culis c0nspici, siqui se discipulis p 08t resurrecti0nem d0minus 0stendit, sicut etiam p08t ascensi0nem ap0st0l0 Paul0 et diae0n0 Stephan0. J0 Proinde ista uisibilia permanentia ita credimus, ut, etiam

ea, quia uisibilia sunt, ab inuisibilibus distinetius c0gitemus, et, cum c0gitati0ne, qualia Sint, imaginamur, satis utique

inc0gnitam sed n0n sicut Carthaginem c0gnitam; illam quippe uisi0uem c0gitati0 mea fingit. hanc rec0lit; nequaquam tamen dubit0, siue qu0d de illa testibus multis siue qu0d de ista meis aspeetibus credidi. iustitiam uero et sapientiam et quic

899쪽

epistularum CXX.

sed haec inuisibilia simplici mentis atque rati0nis intenti0ne intellecta e0nspieimus sine ullis Drmis et m0libus e0rp0ralibus, sine ullis liniamentis figuris qu0 membr0rum, sine ullis localibus siue sinibus siue spatiis infinitis. ipsumque lumen, 5 qu0 cuncta ista discernimu8, in qu0 110bis Satis apparet, quid credamus inc0gnitum, quid c0gnitum teneamu8, quam Drmam c0rp0ris recordemur, quam c0gitati0ne fingamus, quid c0rp0ris sensus adtingat, quid imaginetur animus Simile c0rp0ri, quid certum et 0mnium e0rp0rum dissimillimum intellegentia 10 00ntempletur, hoc erg0 lumen, ubi haec cuncta diiudicantur,n0n utique sicut huius s0lis et cuiusque c0rp0rei luminis fulg0r per l0ealia spatia circumquaque diffunditur mentem que n0stram quasi uisibili cand0re c0nlustrat, sed inuisibilitersit insistabiliter et tamen inisellegibiliter ludet tam que n0bis

15 certum eSt, qHam n0bis essedit certa, quae secundum ipsum

11 Cum igitur tria sint rerum genera, quae uidentur, Unumst 0rp0ralium, Sicut sunt caelum et terra et quicquid in sis c0rp0reus Sen8us cernit et tangit, alterum simile corp0ralibus 20 Sicut 8unt ea, quae Spiritu c0gitata imaginamur siue rec0rdata uel 0blata quasi c0rp0ra c0ntuemur, unde Sunt etiam uisi0n08, quae uel in 80mnis uel in aliqu0 mentis excessu his quasil0calibus quantitatibus ingeruntur, tertium ab utr0que discretum, qu0d neque Sit c0rpus neque habeat ullam similitudinem

1 intentione Om., 8. u. add. P 2 modulis Eustippi cod. Vat. 4 siue sine O; om. edd. praeter in finibus4 finitis an siue sine O edd. praeter m7 c0rp0ris, 8upra sm. I p) sensu signo inter formam et c0rporis interiecto Oc0gitati0ne c0gitationem c0rporis PI Ti 8 imaginatur B c0r-p0ri, s eras.) B 9 dissimilium Ti intellegentia om. 2 3 12 ful-g0re Eustippi cod. Vαt. 13 conlustrat. m. 2 illustrat L illustrat edd.

Vat. et Ambr.; conieci sunt terra haec terra edi praeter a e 21 oblita OPTI i m corporea se exp) O 22 excessu mentis O hiis O 24 ullam habeat edd. praeter a e