Marsilii ficini ... De christiana religione aureum opusculum post omnes impressiones ubique locorum excussas a bene docto theologo adamussim recognitum ..

1쪽

Antonio contaretio vemetiarum patriarche Lucas olchinensis felicitatem

Arsilium de christiana religione:ustoriam sine cottouersia omnium:quos eras mura pepetit:& latine: bc grece doctissimum: quem impresserum venetorum auaritia mendola inusseratrin pristinum candorem a me restitutum:rihi muneri mitimus reueredissime domine. ti tum propter summam religionem: dc uites mooniam:tum etiam propter doctrinam: fc eruditionem theologica maxime conueniunt. Quantum uero utalitatis alterat hoc compendimium Nusculum: iudicio meo elegans:doctum:& perutiletne ex hocipio cognosci potiu:m profuisdissimus Marsilius:uelut oredolentia prata discurrens: primaria queq*:admo' dum archana ac recodita:ex Moysi: Psatonis:necnochristiana theologia delegit:excerpsit: declarauit: nobis familiana reddidit. Has igitur emendationes qualescunqet sint: sicuti multa alia:nomini tuo nuncupamus. Alia subinde no minus erudita v pro uam optimi Marsilii officina a prompta: quib'i'priorum venetorum temeritas insidiata est: dominatio

ni tue destinanda parabimus Vale.

2쪽

Tabula n

CTabula huius operis. Resigio maxis homini spria est 6c uetidiea. Ca.uDe diuinitate animi a religione. Ca .. Caveant adolescentes: ne facile de religione sentenotiam ferant. - CV,iri Omnis religio boi habet no nihil:modo ad deu ipsis creatore Oium dirigas:xplana sincerae. Ca.iui. Discipuli christi neminem deceperui. CV. mo animo christi discipuli laborabat. Cap. vi. Cliristiana religio in sola dei utute fudata e.Ca.vii. Christi auctoritas no ab astris sed a deo e. Cap. viii, C hristi avetoritas abis miraculis minime fuit. cii Christi avetoritas apud gentiles. CV x. Christi auctoritas apud mahumetenses. CV.XL De generatione filii uel in eternitate. Cap.xii. Urdo celoia:angelorum:animarum:circa trinitatem quasi spherarum circa centrum. Cap.xitu Generatio filii i renitate:& declaratio i lepos.c.xiiii. Conueniens fuit deum se homini iungere. Ca.χυ. Qualis coniunctio sit dei:& hominis. Cap.xvi. Quam decens dei holnisi coniunctio. Cap.xvii. Aduetus xpi dat btitudine fide spe charitate.e.xviii Aduentus christi ad peccati grauitatem leuandam utilis fuit. Cap.Xix.

Christus perseetes instruetionis genus ipleuit. C. .

Chnslus errores expulit:ueritate aperuit. CV, i.

Christus est idea:*exemplar uirtutu. CV.xxiii. Auetoritas sybillarum. - Cap.xxiii. Testimonia sibyllarum de christo. Cap.xxiiii.

De auetoritate prophetarum mobilitate ueteris reo flamenti: S excellentia noui. CV.xx

3쪽

Tabula Solutiones dubitationsi circa Pphetias. Ca. vii

Cotra iudeos Q miseri sui in xpi uidicta. C.xxvii Conlirmatio rerum nostrarum ex iudaicis contra iudeos de sacris libris. Cap.XXi Confirmatio trinitatis dei: diuinitatis christi ex iudaicis. Cap.x tac Confirmatio passionis messie contra iudeos ex tu odaicis. Cap.xxxi Confirmatio peccati originalis: M ob hoc Hassionis messie ex iudaicis estra iudeos. Cap.xxxii . Probatio m testamenti ueteris cerimonte merito consumpte:consumaret sunt adueniente nouo ex iubdaicis cotra iudeos. Cap. xiii Deauetoritate do strine christi ne. Ca. xiiii. Quod sacre xpianos littere uitiate no fiat. C.xxxv. sa erroris iudeos:maliue u: u. XXX

FINIS TABULL

4쪽

. Pechristiana religione proIogus iit i C

C Marsilii Ficini Floretini liber de christiana religio

ad laurentiu medice patrie seruatore prohemiu.: Quod inter sapietia religionei maxia cognatio S.

ETERNA Dei sapientia statuit

diuina mystena saltem in ipsis reliollionis exordiis ab illis dutaxat tractari : qui ueri essent uere sapientie amatores. Quo factum est: ut iides apud priscos res causas indagaret: fc sacrificia summe ipsius reru cause diligenter administraret: atin iidem apud oes Rentes philosophi: Sc sacerdotes existeret. Ne. id quide iniuria. Nam cum animus urplatolii nostro placet) duabus tantum alistidest intellectu: oc uoluntate possit ad celeste patrem: dc patria reuolare:ac philosophus

intellectu:maxie sacerdos uoluntate ni tatur:& intellectus uoluntate illuminet:uoluntas intellectu accendat: sentaneu est et primi diutay intelligentia urex se iuenerui: uel diuinitus attigerul:primosdiuia Puolutate rectissime coluisse: rectum eo u cultu r6nel coledi ad ceteros pronagasse. Prophete igit hebreorumat 3 es iei sapien ite timui: M sacerdotio incumbebant. Philosolita persis: uasactis preerant: magi: hoc est sacerdotes: sunt appe ali. Indi brachmanas de rerum natura simul at. animos expiationibus cosulebat. Apud egyptios mathematici oc metaphysici sacerdotio sunΩebatur: ta regno. Apud ethiopas gymnosostpbiste philosophie simul magistri erat ac religionis antistites. Eade in gretia os uetudo fuit sub lino:orpheoc mulio:eumolpo: metapo: trophio: a glaophemo :atmpythagora. sub druida pubernaculis

5쪽

De christiana Caprin

romanos numine pompilio:ualario sorano: marco uarroni :multiscv aliis sapientie simuli sacrorum a studiu fuerit: us ignoret: manta denioerta et uera do strina in priscis xpiano 't episcopis: psbyteris p quis nesciateo felicia seculae que diuina hane lapietie:religidis copulapiresertim apud hebreos: xpianosi integram seruauillis. O secula tande nimia infelicia: quado palladis :themidis diuortiu miserahite coligit. proh nephas:sic datum est sanctu canib laceradum.Doetrina enim magna ex parte ad rphanos translata est: unde ut plurimum iniuratis euasit

Flasciuie instrumentsi:ae malitia dicenua est potius Q scientia. Margante aute religionis precionsi e l, re traetantur abiῖnorantibus. atlab his tanq misebus conculcani. Sise enim iners ignorantsi:ignavorsit cura lapstitio potius et religio appellada uidetur.

Ita neoe illi sincere ueritatem intelligunt: que inna diuina solis pioru oculis illucescitmel isti: qtum in eis erecte uel deum colunt: ut sacra gubernant:diuinarur humanarsique reru prorsus ignari. Quandiu duram re miserabilim hac serrei secuti sortem sustinebimus' O uiti celestis pame ciues. laolet terre:liberem robsecro:quve philosophia sacrum dei munus:ab inestia te si possumus:pomimus aut si uolumus: religione sancta pro uiribus ab execrabili inscitia redimamus. Hortor igitur oes: atque precoriphos quidem: ut reoligione: uel capessant penitus:uel attinῖant: sacerdotes aure:ublegitime sapientie studiis diligenter incu sebant. Ego illum hac in re uel profecerim:uel prosecturus sim:nescio:teraui tame: fc tentare no desina: non

meo quidem ingeniolo:sed dei clemesie uiribus con sensus. A tuus :magnanime laured:magnus cosmus Petrus

6쪽

Religione Prima IIII

petrus deind ius gelior me a tenens annis:quo philosophari possem:suis opibus aluerunt L u nuo uose Iens philosophandi studia in me:quo ad posses: sicut in iis nonnulis consueuisti:cum pietatis officio copust lare.Marsilium ficinum tuum sacerdotio: fc quidem honorifice decorasti. Vtina nunq mihi ipse defuerim aut desim: quandoquide dei ipsius:medicul fauor: auxiliu nunq defuit. V t aut diuina mihi gratia ma is conciliarem:tibique gratificarer:*mihi ipse noneessem:cum primum sacerdotii sacris initiatus sum opus de christiana religione coposui:quod quide tibi huius mee Ofeshois auetori : puoque tum sapietie alumnorium pietatis cultori censui dedicandum. Religio maxie homini Dpria est: Sc veridica. lngulas generis humai dotes videmus in

bestiis quibusda salte secundu quandam similitudinem:excepta religione: aliquadoapuarere. Nullum bruta per se serunt reli gionis indicium: ut propria nobis sit mentis in deum celi regem erectio: sicut corporis in celum erectio propria: cultust diutus ta ferme hominibus naturalis: quemadmodum equis hinitus:canibus ue latratus. At siquis curiosius affirmet: bestias insuper nonnullas interdum celestia uenerari: quod ego minime crest do: respodebui platoici huiusmodi bestias:uel aliud quod uis tunc facere :cum celestia honorare uidetur: uel si sorte honorant: tamen nescire quid aga nt: uel si sciunt:illas quot intelligentie:imortalitatisq; participes esse. Seu re uera: ut ad proposituῖ reuertamur homopstetissimum animat: ea proprietate maxime tum perfectione pollet tum ab iserioribus discrepat:

qua persectissimis.idest diuinis coniungitur . Ruro Marsi.declin. tali. A iiii

7쪽

' De christiana , Cammius: si homo animalio mortalium persectissimus est

inquantum homo ob eam precipue dote est omnium perfectissimus: quam inter nec habet ipse propria:ceteris animalibus non comunem:ea religio es ter religionem igitur est perstetissimus. Si religio esset inaonis: per eam rursus homo omnium esset imperfectissimus:quoniam per eam dementissimus esset: aloe miserrimus Siquidem homies multi omnia: omnes certe multa vite commoda temporalis abiiciunt inc5moda subeunt dei uel amore:uel metu. Nullum ueroatalium reliquorum presentibus abstinet bonis propter dei cultum:expectationeml suturi. Adde oe scietie stimulus nos solos pungit assidue diuie uincticter inferorumq; timor acerrime uexat. Si ergo religio: ut diximus) uana est:nullum est animal demetiusta infelicius homine: esset igitur ob religioem homo imperfectissimus omnium per eam tamen pauloante omnibus pseetior apparebat. Non potest autem per eandem sui partem ita contria pati: ut secundum ea tum summe psectus sit tum summopere imperfectus Est igitur religio uera: psertim quia sicut non potest quic3uam ignis propinquatione fieri frigidissimum: ita n Fotest nomo quia solus heret deo sapietissimo beatissimol:stultissimus ex hoc:miserrimus 3 euadere. Neae etiam potest deus:qui summa uenias:-bositas est humanum genus prolem suam decipere. Naturalis autem c6muni opinio de deo inserta nobis est a deo communi origine: ac principe naturaru. Preterea meminisse debemus uaticiniu :llud: Quod a tota aliqua animalium specie fit:quia uniuertatis: particularism fit instinctu: uerum existere. Reptilia multa:oriente sole e terre sinu surrepunt:aeris caligo por. η tenditur

8쪽

Religione j Secundit V

inadituricornicum pIurima turba uespere a certa aeris plaga peruolat. uenti prenunciantur: Sc alia eius ρQem generis inumerabilia. Communi quoqet holum uaticinio reli2io uera est: omnes namin semper ubim colant deum uite future gratia: uerum est igitur preuiuere nobis deum:et uitam aliam fore.Si modo per tectissimalpectes animalium uerissimum habet iudicium illud: quod stibi est maxime omnium naturale. 1 alem autem esie religionis assertionem apparet: nololum ex eo. solius omnii l hominis est: uerum etiam eo ocs holum 'pinides:affectus:mores: leges excepta comuni quada religioe mutantur. Siquis erilo reperiatur ojs religiois penitus expers: quia preter numane speciei naturam est: uel monstru quodam est ab initior uel contagione monstri alterius inquinatus. De diuinitate animi a religione. Ccipitulum.il. -- Lato noster in protagora: maximum esse uult nostre diuinitatis idicium: quod soli nos in terris tanqua sortis diuie participes ob cognatione quanda deu reco. -- gnoscimus; et cupimus: tanqua auctore inuocamus: oc amamus ut patre: ut ege ueneramur: timemus ut dum. Sicut enim sol sine sole nocernii eclicut aer sine aere non audit: ac plenus lumine oculus uidet Iume:plena aere auris auuit aere resonante: itanei deus sine deo cognoscit. Sed almus deo plenus tantum in deum erigis quantu dc diuino lumine illuuratus agnoscit deu: Sc uiuino calore accesus sitit eudem. Non eni ad id: quod supra est sc ifinitu: nisi uirtute supioris: infinitii attollii: hinc almus dei tepluemcit ut xivus pythagoricus arbitras dei uero eterni templum nunqua exitumatruitu stadeci agitat mens

9쪽

De christiana Caphn

hsiana:quottidie deo ardet cor. Deli suspirat pretiis

eunde catat linῖua:eunde caput:manus. adorat: ec genua:inde referut holum artificia. Si no audit nee deus:est ignorans: si no exauditigratus:crudelis omnino: si uociferari nos copellit quotidie: quos fi exauditi Deus aut:qui infinita sapientia:bonitas:caritas est:ignorans:uel ingratus:uci crudelis esse n5 potest. Omnio at in supior mes copreheuatiseriore potiusile uerso: si mens huana mente diuina attingit: necrisanu est adiuta mete livana prelieduet gubernari. C Caueant adolescentes :ne facile de religione se tentiam ferant. Capitulum.isi.

T si h0m0 natura i qualibet etate:exceptis

paucissimis: sc illis adem deprauatis religiosus est:due in elates: ta plato scribit: relliliosiores sui pueritia uidelicet: M senectus. Napueri religiosi nascunt fati educani: b in religioe firmissimi permanet:quou in adolescentia ratio excitetur: que sua natura singularum rerum causas rationesq*requirit: si in hac etate:aut ea studia captilant: aut in eo sermones incidant: quibus dili nter rerum cause perquirantur:incipiuntur: quasi ninii uelle asseuerare: nisi cuius ipsi rationem perspexerit. Tunc primum religione magna ex parte post tergum abiciunt nisi forte regibus:leniorum Iconsilio te committat. Quia diuinorum occultissime rationes longo uix tande tepore exqiitissima diligentia purgata mente ciuntur. Adolescentes illi rationes huiusmodi noctu attingunt: oc quia nihil ferme asserunt: cuius non uideant ratione: si proprio considant iudicio:religione quodammodo negligunt.Nonnulli in hac opinione

constituti propter luperbiam:incotinentiamj aristhi picis

10쪽

Religione Tertiu VI picis uollaptatibus se se dedunt:tandem nihil amplius de religione:nisi tanquam de anilibus fabulis cos gitantes. Alii uero propter masuetudine:et modestia pythagoreo ritu mente purgant a sensibus : per mostrales : physicasa mathematicas: metaphisicas discistplinas: ne tanqua superiores illi ilippos adhuc oculos in diuinu solem subito dirigetes: ligari cogatur: Ugradatim progredientes lumen diuinum i moralibus primo: tanqua lolis lume in terra prospiciant. Secundo in physicis tanqua in aqua:tertio i mathematicistaqua i tua. qrto in metaphysicis tanqua i ipso sole tasupcelesii q celesti Pspicue salubriterqὶ pspiciantarios

appellat orpheus musaru legittimos iacerdotes: qui tande inetate maturiore de religione lentiui multo melius: queadmodu legimus apud platone in epistola ad regem dionyliu in phedro in primo de republi, ca. In decimo legu monet aute iuuenes diutus platone temere de diuinis siniam serant:sed credat legibus donec elas ipsa doceat: uel per eos disciplinarum gradus: quos narrauimus: uel per experientiam: uel per quandam animi a corpore separationem: quam mostderat:senectus adducit: ut anima i ea etate res a coroporibus separatas: quasi e proximo uidens clarius di cernatil consueuerit. Meminisse uero sem P op tet: m posse in iuucnibus secund um naturam sapientia esignem qcu: uel in iudicando: uel in agendo piculosius esse q auuacem ignorantia:et audacem ignorante. Sapientia sine auuacia prodest quidem quis no satis magnifice sed obest nnquam:audacia uero sine sapistentia fera queda indomitarac penitus effrenata. Quoniam uero de comum religionis ueritate Prouidentia

dci animoru diuinitate in theologia noura latissime