De Romani aeris salubritate commentarius. Auctore Marsilio Cagnato medico

11쪽

ribus inficit, quas esse, perinde ae stagnorum, insalubres,

non celsas tantum lib. I. c. a. in Hipp. lib. de Haeta tertio significauit,sidi e Homerus quoque tradissit,siPtinis er us ib. t ε. e. s. Hi namq;fluminum auras, aeque ac gnorum, damnarunt, in Strabo lib. s. Geograph. testatus

est,Fastum Oppidum in extrema Italia fuis fumjpropin

quitate insta e . Accedit his vulgata de buius aeris imsalubritate inter Principes viros fama, qui aestate, o auitimno coasieuerunt 'Roma, tanquam insalubri,velsese recipere in oppidabo' milias,vel alio adire νrbes,quarum constet Caelum esse clementius, oesalubrius. Testimonium quoq; dat huius aeris insalubritati sinum, qui Rom6.nt,

numerus per quam exiguus: nam crebrae, grauesque aegritudines, a quibus iuniores interimuntur, insalubritatem aeris demonstrare iidentur. Neqs non Nementium ad W-bem multorum interitus, qui Me solo nomine interire ex

Atimantur, quod caeli Romani grauitatem ferre non possint. Poctremo ct iliad eiusdem rei argumentum videriporest, quod Flato dicebat, ubi leges multae, ibi-crimina

multa, in ubi medici multi, ibi in morbos me multos. Omae sunt medici magno numero,ergo magnus morborumn merus,quorum cas potior aeris insalubritas videatur.' Nescio an aliquid reliqui sit, quo Romanum hoc c alumis sus icionem insalubritatis venire possit. Iam locus exι-git , ut quae videnturposse aliud docere, exponantur, atqὸ in primis describendus est mrbissitus,tum nouus, tum amtiquus,quod videri potest totius aedifici undametum,deim de ciuium species, in Naletudo expendenda. ex bis em

non Diuili od by Corale

12쪽

ud ex aliis,de aeris huius salubritate et i faia tale Iisee. cognoscere,et iudicare. Erat igitur in montibus uim seprece .liserrimi nominis urbs locata septeqs una ibi muro circumdabit arce qui seunt montes interse erepares altitudine, . atqsita dij6itcutsi capitolinu,rupeq; Tarpeia Uendo,

eonuersus ad meridie Auentiam aθiciis que inter et Capiaulinu est, sed a meridis versus ortum hibernum decimans, malatinus, quem ultra Caelitas iacet. Adortum Nero aeq-- noctialem conisersus Exquilinum cernas, in ad aestiuum ιViminalem videas a sinistris quem sequitur aeuirinalis

magis vergens ad Septentrionem . Ex eodem Nero capitolino retro conmersus ad Septentrionem, in occasum πή- .debis late patentem planitiem, quam prisci campum

Martium appetiarunt, quae Tiberi alguitur ad occasum , o, coste hortulorum clauditur ad ortum,'Urbi. ma mis ad septentrionem 3 Haecque pars septimam, in v nam regionem fit olim erat e L in xiiij regiones ἀ- Hributa continebat. Vltra Tiberim ad Occaseum noua. urbs olim, in primμm ium Leoniana, nune vulgo ΤΟ - .go appetiata, in agro Vaticano posita ea . inter occasum mere,o' Meridiem mitra Tiberim similiter regio O. ta est quartadecima Transtiberina, planitiem occupariae interiacentem Tiberim inter tar Ianiculum. Hisq. tum veteris, tum noua νrbis est situs. Veterem voco , qua . fuit in montitas, nouam, qua in campum Martium tram sata, in agrum Vaticanum , em nune frequentior habitatur. Veteris autem sola colitur regis Transtiberiana, planities inter Capitolium, ao Tiberim 1aceus ,

13쪽

Viminatim e nam reliqua regio in montibus deserta , o faeru exceptu aedibψ, omnis eΠ vineas dicata. Vetus

autem habitatio fuit olim aedium amplitudine, in magnia ficentia polim, quam distositione earumdem , ac viarum, semitarumq; spatijs , ac bonitate Jectabitu, quod nos ip-.se docet M. Tullius iuuia de lege agraria contra Rultam , dam Campanorum superbiam luderet, inquiens, Romam in montibus positam,qconvallibus, caenaculu sublatam,

atque sustensem, non optimu vi , angusti imis semitis, prae sua Capua , planissimo in loco explicata ,prae istu semia.

tu, irridebunt, atque contemnent. hae uti, quibus doce--r,non adeo potuisse laudari νrbu di 'ositionem. AEdum. mero laxitatem,stmago centiam, quae supersunt ruina induant , in Plinius lib.9σ. cap. 1 s. regie descripsit im, quiens, M. Lepido. atulo Cossus constat inter diligemtissimos auctores, domuu pulchrior non fuit Roma, quam Lepidi ipsius. At Hercule intra annos triginta quinque eadem centesimum locum non obtinuit. 6omputet in bac aem. Anatione, qui Nolet , marmorum molem, opera pictorum,

impendia regalia, oe cum pulcherrima, laudatissimaque

certantes centum domos, posteaque eas ab innumerabilia

bin alijs in hune diem victas. ω aedium Plinius magnificentiam deseri t , cum qua tamen viarum,stsemita rum non erat θecies comparanda, quod praeter dicta a M. Tullio, eo quoque intelligitur, quod de Nerone proditum s a Suetonio, quasi ossensim deformitate veterum aediciorum incilicet ita rori midebatur, cuius luxuriam.

14쪽

ta conseruatas cyniaci ,uel magis, quam vetus habitatist ut posterius dicetur. Sed non videbitur situs urbis eum.

late deseriptus Pnisicum ipsa uniuersitate. a retuncit que sumemus e fideralis scientiae auctoribus P ο-m ab infulis portunatis quod longitudinis ciuita iam , in ompicrum initium natuunt distare gradibus,riginta sexcussi innis ere et ab Aequatore autem c quod dicunt esse principium latitudinis dis are gradibus fere quadraginta

duobus.., quot etiam ex ea polus supra hori Untem elatus consscitur . ex bis ero compertara, Frbem Romam in

quam longitudinem Ued quoniam de de latitudine videripueri disicinis cum Roma υ- nmmyarasit medite

raneo Nocato marι, tam vero ab Adriatico remota, im

15쪽

psantum 'inratis copetramporrigitur IVVrumpromon torium hodie locatur evo ae S. M aria) in ex altera parte ducatur ide latus ad alterum Italia extremum,qua scilicet inu Uarus Italiam imam a Promncia Narbonensiseium

tis sinea. AEB cuius longitudo sit lartium qiunde

m iusmodi trecentum sexam partia est totius terrae ambitus incilicet a gradu migesimo nono, ad quadragesimum tertium , ut numerantur ducto ab Insilis fortunatis initio, τι ain te disi, Mil.'rari a iuuearur altera linea per omtremos Italiae fines ad septentrionem nam prior sectat ad meridiem J puta per Tridentum ι sitque eiusdem Mura latus, CP, Deinde iunganuur bae latera duabus item p radelis Aneis , puae sint in eadem figura duo latera SC, A D, qua singulasint partium ilium septem, o semissis, scilicet a gradu trigesimo nono, H a tuom prodium

16쪽

es, 'vique adgradum quadragesimum qu tatum, eumfmδ δε ι cum vero dicta sit Romaposita sub gradu longitudum strigesim exto,'semisse, edi' latitudinis quadragesimo secundo: Hus s lateribus, A B,-CD , in parteis quimdecim, ducatur a puncto E sui estgradus longitudinis triagesimvssextus cumsemisse paral la E, H, lauribus AD, CDoecabunt se mutuo vae duae lineae postremo doctae nempe E, FI, o F, I, in puncto Gi quo loco Vrbs posita est, o es proposita figurae locus in latitudine exacte mediuνι nam si a puncto F, lineam dueas F, G, bifariam Huisem l

neam E, G, H. Secundum longitudinem autem Crassiore quadam ratione locus medi in dicetur in puncto G , qu niam satu magno interuasio dictat ab extremia F, L mautem Tima quinti climatis locus medius, cuius tum

dies , ima nox longissima horarum es quindecim. P on dicam esse ex Aserologorum opinione subiectam isti parti,

quam in circulo vocato tydiaco, Leonem appetiant, quoniam haerere sensibin malumus, quam opimombuae. Commi autem duo esse climata Ommum temperatissima GH ad s. apb. 16. laudauit, quod per Cnidum , inest idem , quod per Rhodon ferri dicitur vocatur quartum lib. 2. de temperam. c. s. laudauit suaran regionem quae in confinio est quarti, quinti climatis temperatam espr

fessus. At Auer estib. Σαώ c. mis. quintum clima remis

peratissimum esse docent. Ergo,simniuersitatem L ea mus, Roma p tam in temperatissimo clioate quinto, in butas quoque parte media e atque si solam Italiam sectetesta quoque esserat se υ in media eius partea

17쪽

.at oebadeo cordis inaar Aeo psitam vibilissimo ρ - timus, quamobrem squisqmd Straboni visum sit, qui

lib. s. ser sit, nece are potius, quam consilio Romam hoc Loo positam vel sapienti conditorum consessio , vel remia dimna prou.deritia esse T , Win his locus adiab

tantam eligeaeetur totius Italiae imperio. obtinendo semus regendo aptissimus,νte tarde et tus animae torpu'Mem

flantes Iramite , primum habitarent 3 est autem, tum m Hs, tum flMust eiusmodi opportunitas, mi ex omnibusvis uersi orbis terrarum regionibus commodis ἡ,--il sime annona buc importetur. Vimruuius hane probauit

sententiam M. σ. c. I. inquiens s Placuit, τι intersaria totiuι orbis terrarum, regionumq; messio nimiai Fo Hlus Romanus p Heret ras nant temperatissimae, ad thamppartem, em corporum membris, animorumq, -- goribus pro fortitudinestini in in Italia gentes, quemadmodum enim Iovisperi inter Martis feruentissimam, Saturni frigidissimam media cisrrens temperatur, eadem racione Italia inter se tentrionalem , meridianumque ab uraque parte mixtionibus temperaras , in inuictas babet laudes . itaque consiliis refringit Barbarorum mires , forti manu meridianorum cogitationes s Ita Diuiua mens ciuitatem populi Romani egregi temperataq, regione colis lorauis , Nil orbis terrarum imperio potiretur. haec uti. Dictis

18쪽

Dictis et-ἰ rensentaneum es Iutuere si ,mmersaraeis, Pectemus , mrbem loco positam saluberrimo , quoniam in media mundi regi me temperarissima ; ac si cui Me a

ridet, addatur,Vere quoque meaeo . e undecimo Calen δει Maiis, aedificari eaptam; νt huius loci temperies omin .m ex parte det satur. Vtrum mero tune Sol taurum Luna libram, Iupiter pisces , Saturnus , Mars, Venus, Mercurius horpionem perambularem , ut meteres rorum Romanarum scriptores, auctore Tarutis mathematiaco, prodiderunt, Me ijs curae sit quaerere, quibus chaldae . rum arrident commenta. Istud sideradis scismia Adis

fatuerint, Venus, O .mercurius tuerint nescorpionem.

perambulare , Sole taurum subeunte. Sed 'oaetum est quoque a M. Tullio lib. secundo de aeuinatione, ex eiusdem. Tarutij auctoritate, tunc fuisse Solis, in Lunae eongres.sum: in eum quidem ed tisumfuisse, a Plutarebo in Romulo seriptum est. quem locum male aecepit Lapus Florem tinus, eum ait,Lunam defecisses Atquitumuitaniis Sol, , in Fleniluniis autem deficit Luna. quod, qui vix de limia ne salutarit Astronomiam, ignorare non potest. Sed non praeteribo, quae loco eodem Flutarctasseripsit vae quidem isertasse, in bulusenodi, quia peregrina sust, oe magnia fica, allicient istos magis, quam quia fabulose ,perturba-;bunt, qui in ea inciderint. sed Me hactetas. Cum verὸ: Hipporrates,m .Aristoteles Annumsalubrem dieat utam,

curus Verri AE te, in Autumno tempestiue pluerit, in Hiems neque nimis rigeat propter gelu, neque immodice caleat summatimq. ambo melint, AnnuissIubrem esse, μ

19쪽

.qvi sit t--omtum frigore tepe-o,ethainrerva ticae siccitate temperara o etenim pluuia modo dictae , te e-

niuae ardorem aestiuum tem rant , in. moderanιam, O siccitatu mitium eme ant. Simili ergo ratione , eur vineam silubrem dicamus regionem, in qua πιε nuda cMoria, e fit tu, bumota, aut siccitatu cultores exerceatri Smna Rome Hγου non adeo pollit , ut pellium Uum mulganeeesserium essetat, i in regione Tras dana, ne de Gemmatiis Heam, o similibus locus Neque calor aestuus tania. tus est, ut a priuatis, publicisqi muneribus cmines ameeat,et in bra toto die cogat requiescere. 4-GAE te in meridis, ac tribus fere bo s ante, post meridiem amdor percipitur, mat liuo tamen, in Nestertino tanta splerumque temperies , ut ardorem meridianum ociat tolerabitiorem no Ies plerumque stigidae, quinimo sie, dores , quam in locis Trans padanis squod aliquis fortasse mirabitur diurni molesta ardoris mitigant 3 crebrique sunt aestate tum aquilonis flatuου , et in Graeci Nocabant, tum occidui. Rara AELIM sine pluuijs s quae non semper noxiae sunt,ut vulgus putat, nam cum Nere pluit, aestare imbres salutares νeniunt,nec νt dicunt9ae Ium ingeminant, immo temperant, quod si copiosi fiant imbres per aemtem, ne quis existimet, hoc esse ROMAE peculiare, quasi humidius Caelum pluuiau saepe asserat, immo e contrario saepe Calum

pςrturbatur,plumas minatur,cum tamen nubibus alio conuersis extra Urbem tantum pluat locis propinquis; imia autem aestus temperies ad urbem perueniat. alias bum

diar Uo aliquando, cuiusmodi fuit anni proximi aestas' incipiens,

20쪽

naturam,sed ab anm eonvitutionemsquemadmodus nomnumquam summa s 'mae βώμου , imbres rarissimcca tusemodi hae aenate, anno scilicet hae ferente , qua cunctis communia siunt tam salubribus , quam in ubribus regionibus , in quibus tamen imbres fieri solent cum ergo multa μc aeri eueniant, quae locu pene omnibus salubriabus euenire solent , propterea aegritudines nec frequentius, nee perniciosius in Urbe, quam alibi grassantur. quodn

bis i non fingimus ,sed quia ita res babet, in quod est ,

narramus,inseribimus, in cum ijs loquimur, qui ipsi viderunt, . obseruare potuerunt. Annus secubpraesem sis sexagesimus octauus fuit pernuisus, popularibus se bribus multis continuis cum maculis rubris, quas petis las dicimus, quamobrem defuncti sunt magno numero, praesertim in Burgo locato, in in ea planitie, qua posita ea inter follem hortulorum, in Tiberim; Annus verosequens nihil habuit incommodi, nisiae te variolae, momLlli grasseantes multor interfecissent pueros, quod tamen non in νrbe tantum, sed extra quoque in oppidis multis euenit Anno deisia septuagesimo hieme , in veris initia vis magna orta est pleuritidis,peri eumoniae, in avnae, quae multa ruminum millia viri que sexus, in omnis aetatis interfecit, cum interim aquilonij flatus vis maxiama , in assidue, dongo tempore irruisset, quamquams perior e anno per aestarem fatis siccam in oppido Farnesij; ubi sorte fortuna mersabar medicinae gratia exercendae,

cum vix ex adolesentibus excessissem misis ,τri ἀπ-