Scipionis Gentilis ... De coniurationibus libri duo. Ad Christianiss. Henricum 4. Francorum regem. Cum indice locupletissimo

291쪽

tabiles alii nobili illiniq; δc fortissimi ciues. no4 dico boni, quos nec in partibus quidem Pompeii ac suis vitos Cicero ingenue agnoscit: lautos tantum & locupletes & qui dicerentur boni,quos itai pie tamen su sequi dicit, ut dispulis pecudes sui generis greges aut armenta solent.& umiliterSalustius: Bonique & mali ciues inquit,non ob inrita in Rempl. omnibus pariter corruptis, sed vquisque locupletissimus, de iniuria validior, qui ipraesentia detendebat pro bono ducebat . Non iigitur ab una parte Cael ar,ab alia Resp. stabat: sed ii recte atq; erudite Massiliensium legati Caesari re- s honderunt, intelligere se, diuisum esse populum i Romanam in partes duas; neq; sui iudicii neque

suarum esse virium disi ernere vita pars iustiorem .habeat causam: principes vero esse earu partium e Cn. Pompeium, & C. Caesarem patronos ciuitatis. re aribus eorum beneficiis pares equo-

que vinantatem tribuere debere,& neutrum eo- irum contra alterunt iuuare, aut urbe aut portub . ,

recipere. In quo re bonso vel qua deliberationu is Massilienses perstitissent,de non fide grςca egis, issent, on in eas incidissent calamitates, in quassostea eos sita pertinacia perfidiaque precipitauit. . in quo mirari mihi M. Tullium subit, qui nullum scelus aut facinus indignius unquam vidisse ledicit quam de Massilia triu' sari, sine quaImp

ratores Roman. ex tran lpinis bellis nunquam triumphasiet. vlli enim verum sit, cogitare ta- imen debuit, oppugnationi Massiliae mari Dec. Brutum, teria C. Trebonium praefuisse, quos vi- ros omni uu optimos, atque optime de Repubi nim coninibus videri voluit. Qi nto prude

292쪽

h i I E R II. et , frex Deiotarus, qui victori Caesari supplex fa ctus, quod Pompeium secutus fuerat, non sed xit iudicem bebuisse esse controuersiarum popu- li Romani, sed parere praesentibus imperiis Pom- est,cum Caesar ab iis locis logissime abesset, nitulique praesidia Caesaris ea pars terrarum haberer. Dimicasse utrumque de sua potentia non des latet eis lib.sed periculo tamen ciuitatis libenter nunc cuiuis, ne dum M Tullio concessierim: ne 'ue enim tempus patitur haec pluribus pesequi Disceptatur,uter iustiorem causam habuerit. nos QCcsare dicimus.quod ut certius a nobis intellia Satur, recenses o ordine iniurias aduersariorum eius &iniquitates. Ia satis csistat M. Crassi, a Pa this cum exercitu interfecto,inoituaq; Iuba re Popeii, q duo vincula concordiae inter Popeia & C sare erat metu & charitate mutua colligata, coepisse suspicion inter eos atque ςmulationent oriri: dum Pompeius retinere veterem potitiam, ecprimu in ciuitate locu, Caesar augere opessi sac dignitate se aequare Potnpeso studet quam oc casionem omnia miscendi inuidi atque improbi quidam de acutissimi viderunt,& auidissimoarri puerunt. illorum igitur artificiis, ut in alia Caesa;

ris epistola legimus,effectum est, ut Respub. in ea itatam perueni Citaque Pompeium rogare pecamicos aliosque noli testitit, etiam suscepto iani bello,ut mallet sibi amicus esse,quam iis,qui & itidi iis

h de sibi semper fuerunt inimicissimi. Sed trustra. Vterq gitur sese aduersius alteru munire coepit, difficies de inteius in omnia. Hispaniaribellicosia simas nationes,Pompeius Gallias 5 Illyricum no

minori belli gloria eor ales Caesar, validis , oisi

293쪽

Λ DL co NIVRATIO N. 5que exercitus obtinebant,neq; dimittebant. Scie bant enim omnia in armis posita esse. Quare Po- peius ut aliqua parte copiarum Caesarem spoli ret,& sibi adiungeret, illud excogitauit. Decernia Senatu curauit, ut ad bellum Parthicum duae Ic-giones M. Bibulo una a Pompeio,altera a C aesare traderentur; quo decreto Pompeius legionem, qua Caesari oliui comodauerat remitti sibi postii Iauit. Caesar &remisit ea, M sua simul ex Senatus

consulto in Italiam misit.qua utramq; Pompeius acceptam turpissime ad urbem retinuit, nec Biabulo tradidit. Ita Caesari duae legiones per summam iniuriam ereptae sunt specie Parthici belli. quod consilium Pompeii quamuis eum initio

non fefellerat, tamen ne quain armorum causam praeberet, Senatusconsulto, hoc est,inimicorum

libidini paruit. Sed memorabile profecto es quod praelio illo Pharsalico,quoPompeius victi fususque esst,cum his duabus legionibus ipse in sinistro cornu praeerat. Fatale enim h oc fuisse argu- mentum iniustae causae puto via quarum legionu . retentione initium iniuriarum in C. Caesarem

cera earum auxilio nihil aduersus perniciem tutus protectusque fuerit. Scili aec fori die iniu- 'ria leuiorPompeii vide fur: illa atro illima,&so

la certe ac maxima caussa ciuilis belli quod hri ante tempus lege praefini v succedi in prouim cia Gallia voluerit. quid hoc est ' Tu benefici utri populi Romani cuiquam . nedum C. Caesari cri pias .' praesertim cuius tu ipse apud populum prae icipuus author, adiutorque fueris.' Nam lege tinia,auditores, Gallianis iteriorem cum Illyric Cα accςpit; γlteribris adi istor Pompcius

294쪽

'patum flait idemque earum prouinciarurni αἰζdniumptorogator : idem M. Marcello finienti prouincias Gallias CalEdis Mai

in acerrime restitit:idem denique ut decem,hoc ,-mnes Tribuni plebis adpopulum ferrent,ut sentis Caesaris ratio haberetur, author fuit.

04 dc ipse Pompeius lege quad in sita ob id se

i ii quod omissum antea erat, a se correct a fan fim, colui cum M. Crassi, cum eis:t,sive ut allipi unt, rogatione Trebonia. Vt veri lime mihi c ieri Cicero videatur,quod cumis Caesari sapie- ut coniunctusque esset, omnes Odeni fauere, O, Muiaque concedere sunt me studue rit stimul at- Caesarem odiste& timere coepit, omnes sua

y cta Caesari infensos atque inimicos esse aequut it uerit. qcio quid indigi ius aut inciuilius. dici test Z Tulit igitur&antesiusceptum bellum& 'us epto bello Caesar aequissimas aduersariis sui . si aditiones : quod incredibile videri posset, neficiis illis populi uti nolui si uterque exerci-

dimitterent. rediturui a se Romam priuatum, raesentem de se populo Romano permis lura licitus est, eti in Senatust dic iv in non resa quanquam Consillam tantam iniquitatem 'ud tum que scelus in se deprehenderat vitilite ita Caesaris ad Senatum do Republi missas, sui a laconten ione Tribi inorum, aegre recitari per Nerint ; ut autem extiteris ad Senatum referre' hir, impetrari non potuerit. Nihil edim magis j dimpeius timebat quam pacem ; ut omni a con

Esse praecipueque Ciceronis, cuius V pote P5hiani libente risum mus utor in opisto A sita, pluriniis &st iiiiiinais vribi: scriptis , eos,

295쪽

Poscitur. Conditionem pacis Pompeius nullam. φprobatat, inquit libro v iii. epistola v i II. veris

sineque Velleius Paterculus, Nihil unquam re- ῆlic una a Caesare,quod seruandae pacis caussa ten- tari posset: nihil receptum a Pompeianis. Quo- iries ille, D E v s bone l.& priuatim amicos aliosv ad Pompeium ablegauit de pace3quoties publice ita quidem tum,cum secunda sibi omnia, Popeio. paduersissima adcidisse viderentur. Audite audito magni illius & vere heroici animi excelsam voce. Fugato ex Italia Pompeio cum Romam venisset, Senatui author fuit mittendi authoritate publi- Rca ad Pompeium de compositione legatos. Nequ se reformidare dixit, quodin Senatu paulio ante Pompeius dixisset, ad quos legati mitterentur,iis. Rauthoritatem attribui timoremque eorum, qui mitterent, significari: tenuis atq; infirmi haec a- nimi videri : Se vero, ut operibus ante studuerit, ii sic iusticia & aequitate velle superare. Multa mihi pnecessario praetereundasunt,de acerbitate & im- probitate aduersariorum C caris de iniustissimis tactionibus ut de Tribunis plebis, quorSipsa cor- χpora sacrosancta erant, violatis & e ciuitate exa- detis, te sublata intercessione, quam ipse L. Sulla non sustulerat, cum Tribunitiam potestate pro-l e deleuisset, de imperiis in priuatos homines col uatis,lictoribu ite in urbe & Capitolio priuatim

habitis contra omnia vetustatis exempla, de in- ,st

iusticia Pompeii potentiaque intoleranda,vtide. iad portas urbanis praesideret rebus,& duas belli

cosissimasi uincias absens tot annos obtineret. et Quae omnia eo erant indigniora atque acerbiora

296쪽

: minibus administrabantur: Mitto loquacitateni l M. Marcelli,impudentiam & stultitiam Metelli, Scipionis arrogantiam,aliorum omnium cupi

tates cani singulari crudelitate coniunctas. ipsi consules C.Marcellus &L. Letulus,quibus Cod hoc bellum initum, gestum etiam magna ex par te est, uales fuerunt: Ciceronis verbis ad Atticu illum uium scriptis id proferam. Ait: Cave putes cuicquam minoris esse his Consulibus , & alia in epistola: Nec nae in uit, Co'sules mouent,qui i- psi pluma,aut folio facilius mouentur. His homu nabus Caesar succumber ZhiscederetZ in tam It . sta praesertim caussa,tantisque rebus gestisZeleg ter ipsse apud Poetam nescio quem, a tamen ν

Sanguine Germ o Maginta atra' 'pe nocens coepi de bello. Superest, ut de oppressa die ira lis extate patriae quod alterum crimen C aesa i in uagitur quo sic eum teneri putant. tiγi ni iustistii nesciuis appellationem recusasse noneat. Sic enim disputat, nullam istis iustam caui esse posse libertatis ciuium opprimendar, aut oppugnandae patriae . quod ego non multus ad mitto, si oppugnetur patria , ii eripiatur libritas, quam ferte ciuitas pomi asi in eum statum Respub. Romana peti herat,at diutius salua es se oon posset, nisi per unum regeretur, quae lixe

est dementia, ut veterem Rempub. teneas,eo labi,ut sis in nullat Nisi forte Rempub. α liberi tum fuisse putamus illis temporibus,cum intelia'nis omnis generis malis ita aegro bat ciuitas, up

297쪽

DE CONIURATIO bonorum, qui pauci tanaen erant, consensis, auq i horitasque valerent:ψmniavi,ferro lapidibus,dc petiimorum hominum coitione, tanquam tur- ibulentissimis tempestatibus agitarentur. 'l erat, i urbis Romae, cum palam condi ictis o eris, sceleratisimisque hominibus coaistris iaedes Senatorum disturbabanturΘ cum serui atq; iςge: ates cum facibus in tecta clarissimoru ciuium i mittebanturὸ cum vis in campo, vis in foro vis iin curia dominabaturὸcum sanguis medius fidius tspongiis e foro eisingebatur Z Neque haec semel, iaut iterum adcidebant assidua quotidiana erant. iLuxus videlicet, ingentibus diuitiis ac securitate imitus,veluti tabes,ciuitatem occupauerat, vici ii' dque, ut ille ait, iciscebatur orbem. Hinc ambitio .

Hinc saetiitia indies licere, & seipsam fastidiens ilicentia ; quae postrem' in seditiones maximas, castraque ciuilia erumpebant ; miraque res ex rica tem bella & expiabant scelera,& gignebant:vtiam quiuis, ctiam mediocriter prudens, iudicam pollet, quod Haruspices e0 tempore monuerat, Ne per optimatium discordia, distentionemque, patribus principibusque caedes periculaque cre tur, auxiliψque deminuti deficianxur. Nψn ergo ad conuersi ne quasda fatales reruptibi, conm-gio,quae licet a sapientissimis hominibus proben tur, ipseque Cicero id iis temporibus adcidissec iuitati Romanae dicat; tamen iustitiam causam Caesaris parum aut demonstrant,aut subleuat il-

lud dico, stare imperium & nonae pop.Rom dii tius sine illo fulcro non potuisse Cicero idem ille

libr. i . de Nat. Deor. Cum otio langueremus, in- ἡ

298쪽

vque cura gubernari, necesset esset. Tacitus libr. i. Annalium: Non aliud discordatis patriae remedium fuisse, quam ut ab uno regeretur. Et libr. I. Historiarum: Postquam omnem potestatem ad unum conferri,pacis intersuit. Altaq; ad eandem sententiam cum apud hos quos modo nominaui, cum apud alios scriptores reperias, quae nihil ne- cesse est commemorare. At ciuitati quidem Ro- manae dices hoc expedivisse, non item Italiae atq; prouinciis. Imo vero his maxime utile de salutare ruit.Nec proxiinciae inquit certissimus & sapieni tissimus scriptor illum rerum statum abnuebant,

suspecto Senatus populique imperio ob cci camina potentium,&auaritiam magistratuum,in ali do legum auxilio, tuq vi,ambitu postremo pecunia turbabantur nec minus eleganter Plinius in

laudibus Augusti Et si verum fatemur inquit,sa- . tutare id terris filii: dc alio loco de nauali corona loquens: Dedit hanc August his coronam Agrip-we, sed ciuicam a genere humano accepit ipse. l: -

etur neque pax R inae esse, nisi uno omnia gube nante, poterat;&pacis Ronianae maiestate tran-

quillitas gentium & orbis terrae salus contineba- tur. Hςc ita sunt,neque negabit quisqua 'tu paullo attentius in has res introspexerit. Iustissime igitur C. Caesar, qui pio ac necessario brllo Rem p. ab aduersariis recuperauit,& recuperatam ibo iustissimo clementissimoque imperio rexit. Neque ali ad ab initio etiam ciuilis belli spect auit, ut cum ex ingenio eius naitissimo coniiciso est, tum exactionibus perpetui temporis,atque ex literis eius ad intimos amicos, quibus cum dissimulare ista

non poterat, scriptis liquidissimo perspicipotest

299쪽

Sic enim ut alia omittam ad Oppium &Co

Delium procuratores suarum rerum scribit: Haec noua sit ratio vincendi, ut misericordia & liberalitate nos muniamus. Id quemadmodum feri possit,nonnulla mihi in mentem veniunt,& mutita reperiri possunt. De his rebus rogo vos, ut co

suscipiatis. Verissime igitur Cicero itagitationem fulcipiatis. Verinime igitur Cicero ii,

Ligariana, Nulla, inquit, de virtutibus tuis pluriamis nec gratior, nec admirabilior misericordia est. Sed Qtid ego haec recito, de rem omnium ci rissimam ac testatissimam illustrare , & probaro

conori quis enim ignorat,templum clemetia: C Caesaris positum ac dedicatum fui Te totius Pop. Roman.atque onmium gelium scito atque consensuZquis patrem patriae vcrissime meritissimoveum apyellatu omni luce haec clari rasunt: ne l. acerbissimi etiam Caesaris inimici atque interfe- stores aliter eo &vivo & mortuo iudicaueriint. Unius nunc ero testimonio C. Cassii contentus Is ita ad Ciceronem scribit: Peream, nisi sollicitussiam, inquit, ac malo veterem & esem exem domunum habere, Pam nouum & crudelem experiri. Cupit Caesarem in Hispania cincero, Cn. Pon peium adolescentem superari, cuius patris partes

Cassius antea secutus fuerat, & quaru postea ipse dux partium fuit huiui l. etiam in Caesares odii propagator ad posteros. Nam Caesaris Neronis principatu C. Callium interfectum scimus non aliam ob causam,quam quod statuamillius Cassii domi coleret cumilla inicriptione:Duci partium. At quaedam Caesaris extant in dominatione illa sua luperbe dc iracunde dicta factaque. Ne ego

300쪽

LIa E R ILvirtutibus Diis,quam hominibus similior ac pro pior videri potuerit. Proponite vobis Cia Pon peium vicisteriuid illo crudelius fuisset: neq; CN.cero distina uiat, sed ispe de clarictime dicit, regni eum Sullani,in quo eductus erat, speciem miram. biliter concupiuille, neminique parsurum fuisse,s vicisset. Vnum est, in quo C.Cae aris insigni crudelitas merito reprehendi videtur, quod se

teret amicos&comilitones suos, quorum virtu

tem sibi dominatum adfectanti obstaturam pumtabat, eos in ipsis praeliis atque in acie a interficiendos curare. quo quid immanios dici vel excogitari potestὶ sed hoc neq; quisquam praeter Di nem Nicaeum dicit,& is autor vanitati ut saepissi- me, manifestissimus est. Non minori libere dica crimine vanitatis & stultitiae damnandus Sueto- .nius est, qui commemoratis insolentioribus nescio quibus Caesaris dictis, quae in minimo hodio& inerto nobili nemo reprehendat, tanq iam dolententia consilii pronunciat eum iure carium videri. Cur non δc illud adiecit, eiusque caedem vii'

lem Reip. fuisse ξ quod optimus & eruditissimus. homo C Matius C satie necessarius in pulcherrima illa epistola ad Ciceronem, quae lib. II. Fam. legitur, sta modestissime diluit: Vitio mihi dant, inquit, quod mortem hominis necessiarii grauiter fero, atque eum,que dilexi, petiisse indignor. λ. iunt enim patria amicitiς praeponenda esse perinde ac si iam vicerin obitu eius Reip. fuisse utile:& quae sequutur. Nihil enim molestius,probius, pientius inudius illa epistola fingi C. Matii potest: addo etiam nihil verius lateritu enim C satis scismus tota Remp. perturbata, ominest Mnt , pq