장음표시 사용
91쪽
corrues J Verbum Hebraeum utrunn q, igitiscat, Cc impinserein corruere. Co ucs, scilicet eicaecitate
Interdiu. J Ali hodie vertunt. Sed Allus: o est ad Mosen, Antithesis in voce noctis ostendit de die intelligendu esse. Propheta. JId est, prophetet falsi qui seducunt. Nocte.J Subintelligenda est particula similitudinis, quae
desideratur ex consuetudine linguae viri sensus: Corruccinterdiu ri corruet propheta tecum, ut nocte qin corruit. Succidori. Jud est, perdam. Mut rein tuum. Id est, coetum,ccngregationem, uniuersitatem, synagogam, corpus plana populi Matrem autem posuit, quod a vo cum praece de te congruat. Sunt enim similes voces Ity tecum, ara
Succidetur popul meus, eo quod sit ab s scientia: quoniam tuscientiam repudias ct ego repudiabore,nefacerdoti ungaris mihi se quoniam obti- tu es legis Dei tui, ego quoque siliorum tuorum obliviscar. PEccatum est: poena simul. Et cum hactenus ab initio capitis cum populo egisse videatur Propheta, hic iam
aperte sermone ad sacerdotes conuertit, eorumq, ordinem accusat, poenas ipsis de nunciat. Affirmat enim sacerdotum p rq cipue culpa populum errare, peccare' perire, quis d parum fideliter docerent, nec legem Dei proponant, explicent, inculcent, id quod ipsorum officium requirebat, diuinitus ipsis mandatum fuit. Et quod Prophetas legem ieram doctrinam populo inculcantes impedirent, qua de re Amos collega Hos et grauiter etiam conqueritur cap. 7. V. io . deinceps Atq; haec agit Propheta usque ad versum fer undecimum. Quare haec dili genter obseruanda sunt, quod magis ad nostrum ordinem pertineant. Simul autem in hoc Versu correctio quasi est versus quas zi,
92쪽
quarti ubi videri poterat Propheta facerdotes laudare&
Succidetur. J Hic versus cum proximo cohaeret, similitu-d meliurus vocis&penultime proximi versus, quod etiam Latme hic apparet in succidam&succidetur. Hebraice praeteritum est pro futuro, ad rei futurae certitudinem Vt alias etiam fieri solet, perierunt: id est, certi si me peribunt.
Graecus hic sicut& proximo versu pro verbum animulandi parum commode vertit. Vetus conticuit, ut proximo versu tacere feci, itidem:
nebris ambulat. Scientiam autem vocat aeram de Deo doctrinam, quae lux mentis & vitet est. Quis 'populus,inquit, peccat, poenas sibi accersit id pr cipue fit, quia non rectὸ
docetur de voluntate Dei, iero Dei cultu. Quoniam tu. J Sacerdos, potest singularis etiam pro plurali esse ut intelligatur&summus sacerdos, & totius 1acerdotum ordo compellari reprehendi Quhd si particulam igitur addamus,planior erit sententia, ut sit: Succidetur populus, quod sit absq; scientia. Quia igitur tu facerdos populum non doces, Crc.
cienti repudias. JId est, vel ignoras ipse quod in lege Deissae, nec studes cognoscere veritatem. yri tui caussa dissimulas, nec populum publicὸ doces Necram doctrinam proponere.
93쪽
Et quia. Eandem fere sententiam alijs verbis repetit, ad rei exaggerationem. Sed hic pro scientia scientiae regulam&normam, nempe legem diuinam per Mosen traditam nominat, quod diligenter obseruandum est. Prophetae enim ut in praefatione diximus, legis diuinae quasi 'oμοφυλακ, erat, eius i custodes Scinterpretes, qui homines ad ea suis concionibus reuocarent. Et Prophetae ex lege Dei suaru etiam concionum autoritatem repetunt, ad eam perpetuo fere in suis concionibus alluduntri respiciunt. Quia oblitinis. J Id est, non publice proponis legem, 'opulo inculcas. Vetus in sceminino vertit oblita es contra
Grammaticam conte X tum. Filiorum tuorum. JExtendit poenam etiam ad posteritatem.
Vt enim nullum est munus magis diuinum, magisq; nece iasarium, quam Ecclesiam Dei verbo regere Ita nulla est maior ingratitudo&perfidia, quam eorum qui titulo is pibus contenti tam facrum munus vel frigide negligenter obeunt, vel prorsus negligunt contemnunt, ut faciunt hodie pleriq Pontifici Episcopi. Quare etiam maioribus. poenis Deus eam vindicata In hoc ergo versu ignauia&infidelitas in discenda&docenda doctrina coelesti repreheditur. Quae res studium doctrinae coelestis solidae cognoscendae, alijs fideliter proponendae in nobis acuere debet maledictus enim qui facit opus Domini fraudulenter, ut dicitur Ieremiae 8. Et in Aiapocalypsi a.3. dicitur: Quoniam tepidus es , nec frigidus.
Sicut multiplicantur scpeccant mihi, ideogloriam
eorum in ignominiam mutabo. SIcut.J Alterum peccatum sacerdotiam est, quod quanto magis numero opibus crescant tanto magis contra Deum peccent: idololatriam atque errores serantri
94쪽
Ideo glarim. Poena additur, qua sacerdoti dignitate pri uentur. dignitas illa in ignominiam mutanda sit.
Peccatum p uis mei comedunt, a iniquitatem eorum leuant anima suam ALiud sacerdotum peccatum est, nempe luxus &auaritia, quod neglecto docendi munere quaestum &Iicrum tantum pectent.
Peccatum. Id est, sacrificium seu sacrificia, pro peccatis per Metonymiam. Sic enim vox talibi accipitur ut Exod. 29. v. i . Peccatum est: id est, sacrificium pro peccato Ezechiel. S. V. 22. faciet vitulum peccati: id est, acrifici pro peccato. Et Esaiae 3.V. io. Cum posuerit animam suam peccatum. 2 Corinth.V. 21. Eum qui nouit peccatum pro nobis fecit peccatum id est, sacrificium pro peccato. tio igitur affirmat facerdotes comedere deuorare sacrificia populi, significat eos sacrificia stipendia percipere, neglecto docendi officio, luxum S auaritiam eorum perstringit. tudiniquitem. J Eiusdem sentetiae repetitio esse videtur: anima autem pro voluntate&desiderio accipitum, Gen. 23. v. 8. Si est cum anima vestra ut sepeliam meum: id est, si vobis placet. Et Deut 23. V. r . Cum ingressus fueris vinea proximi tui, comedes uas secudum animam tuam id est,
Leuare igitur animam ad rem, significat expetererem ret Inhiare: V De ut. 2 . v. is Eadem die eddes ei mercedem laboris, ante occasum Solis, quia pauper est,&ad eam mercedem leuat animam suam: id est, cupide illam expectat expetit. Et Ieremiae 22.V. 27. Ad terram ad quam eleuant animam tuam, ur reuertantur illuc non reuertentur. Leuare
95쪽
Leuare igitur animam ad iniquitatem populi, est,ini fluitatem populi expetere S cupide desiderare, ur populus peccet. Atq ita sacrificia pro peccatis cumulentur, nde luxum auaritiam suam sacerdotes expleant, ut laute vivat&ditescant. Anim tuum. J In Hebraeo numeri est anomalia ipsius pro ipsorum.
Et erat sicut populuis sicerdos, se visitabo sep cr
eum viarrimis opera eius rependam G.
Comedent se nonsaturabuntur ortabuntur se non multiplicabuntur , quoniam Iehouam deserunt obseruare. Poena esst: q. d. iisdem poenis afficientur sacerdotes, quiabus populus afficitur. Ufitabo. Id est, mercedem operibus dignam repedam.
comedent, c. Id est, etiamsi multum vorent,&multas opes cumulent tamen non saturabuntur, quae auarorum omnium poena est. Respicit autem hic ad id quod versu octauo dixit Peccatum populi mei comedunt. scortabuntur. Jadest, quamuis promiscuis libidinibus indulgeant: tamen non procreabunt numerosam sobolem, sed erunt steriles, ut tandem memoria ipsorum deleatur. Vtitur autem vocabulo scortandi pro liberis libidinoseo peram dare, alludens ad mores ipsorum, caussam poenae nempe idololatriam scortationem spiritualem. Non multiplicabuntur. J In Hebrae eadem vox est, quae supra v. a. fuit, de peccatis, quae quas inuaderent, eademque Metaphora hic accipi videtur pro tali multiplicatione liberorum quae longe lateq, sese diffunderet, qualem ipsi expectabant. Quare oblique stultitiam eorum perstringit, qui spes,
96쪽
spes immensas sibi ex sceleribus suis fingebant. In summ1 significat Propheta eos no potituros denderi s, quae captarent§arentur.
Quia laboum dierunt. Repetit breuiter peccatum, quod sacerdotes a vero Deo ad idola defecerint, pro veri Dei cultu cultum idolorum in Ecclesiam introduxerint aut admiserint.
Scortatio se vinum semustu auferunt cor ipso rum.)ΗActenus cum sacerdotibus egit: nunc querela est de caecitate furore tu sacerdotia, tum populi qua fit et vero Mutuo Deo deserto idola lignea dapidea perutinaciter colant. Hanc autem caecitatem comparat caecitati& insaniae quae ex ebrietate &scortatione contrahitur. Homines enim libidinibus heluationibus addicti, ita obbrutescere solent, ut omnem sensumi intellectum amittant, nec reuerentia Dei tangantur, nec honestatis aut utilitatis rationem habeant, nec poenis aut calamitatibus, nec ulla re alia moueantur, sed tanquam caeci in coeno voluptatumi heluationum sese volutent unde devino ait Aristoteles in problematis ob et , νφαμ maroles ψ μανικὴ :id est, vinum dementesin furiosos reddit. Et apud Comicum: Ebri nec pes nec mens officium facit. Consuetudine autem insaniae durata vitia Vino concepta, etiam sine vino va, let, ut eleganter ait Seneca. Et de amore Archilochus: Multam,inquit, caliginem oculis offudit amor, teneram mentem ex pectore furatus.
Vt igitur ebrietas scortatio cotiid est,iudicium mentis auferre solent, itari idololatria excaecat homines quos semel occupauit, nec possint deinde facile idere aut intelligere quod errent. Primiam igitur hic caecitas idololatraruindicaturvi deploratur. Deinde etiam scortatio & ebrietas ut multarum calamitatum caussae notantur. coriatio.J Hac Voce presens versus cu proximo cohaeret.
97쪽
Alludit enim ad id quod dixit, Scortabuntura non multiplicabuntur. Mustuin. J Pervinum mustum n τοι νι iκῆ ebrietas intelligitur, ut per caussas effectus Vino autem mustum addit, quod citi iis inebrieti magis affligat propter Vapores. Vnde&quidem hoc loco potum inebrlantem vertunt, quod alias cicera dicitur. cor. JCor pro mente, ratione, intelligentiari consilio hoc loco accipitur. Sic Iob ir. v. i . Qui aufert cor capitum populi, errare facit eos velut in solitudine, pro quo V. 2 o. diaxit: Et consilium senum tollit Gi qci vertunt scortationem, vinum &ebrietatem suscepit cor populi mei.
Populus meus senum suum interrogat,sbaculus iis resondet ei siritus enim fornicationum decepit eos c=fornicantur a De uo. NVoc rursum ad populum seorsim orationem conueristit Propheta, eiusq; caecitatem idololatriam ape tius specialius declarat, quod lignum mortuum, mutum ordum, pro Deo colat, de rebus futuris interrogetvi consulat,& ab eo in aduersis auxilium expectet. Populus ligni si m. J Id est, Deos ligneos *ννμικας. Simulisque argumentum subest contra idololatriam. Primum autem argumentum est caecitatis hoc modo: Qui lignum pro Deo colit admodum est caecus. Hoc populus meus facit. Ergb Admodum caecus est. Deinde etiam argumentum subest contra idololatriam. hoc nempe: Si lignuis est, Deus non est, At lignum est. Ergo Deus non est nec proinde colendus.
98쪽
- . Vbi v. i' dicitur Non redit ad cor suum, non est scieΠ-tia neq; intelligentia ut dicat id est cogitet: ratiocine surhoc modo. Dimidium eius combussi igne, kcarbonibus eius panem coxi, ast aut carne saccomedi, ex reliquo autefeci simulacrum, vi ad ligneum truncum me curUem. His igituri similibus locis caecitas humana: stupor in rebus diuinis ostenditur, deploratur: interim pia ratio, prudentia&logica quasi in rerum diuinarum consideratione nobis commendatur. interrogat. J Id est, de rebus futuris consulit. Per ligneos autem Deo cuiusuis materiae Deos intelligit Synecdo
Baculus. JId est, lignum. Sed simul &alludere videtur Propheta ad caecos qui baculos, scipiones pro ducibus viae habent: Ita, inquit, idolis fidunt,&a ijs consilium de rebus
futuris expectar. Spiritu enim fornicationum. J Id est furor caecus impetus quoad fornicationem Sc idololatriam fertur. Atque hinc apparet Prophetam proximo versu etiam de idololatria egisse particula autem erum, pro affirmativa, certe, Vtiq; hoc loco esse videtur.
Decepit. Ellipsis relativi est eos.)A Deo. Hebraice gemina praepositio est, quasi de sub Ie-houa: rimul unum verbum est pro duobus.
Super capita montia acri cant, sese e cons hu-ra adolent sub quercu 'populo se herebintho.
nruoniam bona umbra eim cst propterea scorta buntur bae vectrae,ct nurus veHrae adulterae frui. V Εκ sus iii Nec visitabosuper uas e iras cum ortataefuerint, o super nurus vestras cum adulteria comiserinte
99쪽
si uomam vos cum meretricibus seceditis, 'cum
scori sacri catta itaris populus tu non intelligit peribit. Super capita 'Pergit in idololatriae&superstitionis descriptione S loca nominat m6tes&lucos, in quibus more ethnico sacra fierent, quod Deus diserte vetuerat Montium. Id est, vertice si cacuminam quibus sacrificasse videmur, quod ibi Deum magis praesentemo ei hca
sub quercu. J Paucas species ponit pro ali conanibus alias enim passim sub quavis arbore sto dola acrificasse dictitur. Eii ebinto. Ali tiliam vertunt, ali ulmum, alii l cem. ia bona umbraeitu. J id est, grata amaeiaa: na caussa es . de , ir cur in lucis: sub arboribus sacrificarent, quod locus amoenior esset, Mumbra grata in ea praesertim regione uae callidior est. id est, earum Est enim Enallage numeri. Propteres.JPoena idololatriae peccato cola ueniens, ut videlicet scortatio animi scortatione corporum puniatur quae poena ido Iolatriae fuisse etiam inter gentes dicitur: ad Rom. i. Nec uilitabo. id est, non puniam eas non cohercebo, sed mermittam ut libere scortentur, ad maiorem ignominiam dc dedecus suum augendum cumulandum Poenae ni Leasti statio amoris io licitudinis diuinae signu est, quod ita homines in viam reuocare conetur ut dicitur ad Hebreos cap. ir.v. 6. Quem diligit Dominus castigat. Cum igitur Deus non punit, e tremae abiectionis signum est. Vos enim. JRedit ad peccatum,&idololatriam . in Hebreto ad verbum est: Quia cum ueretricii rostpar ab nis itissiorificabo: id est, quia vos facta a Deo e celsione cunimeretricibus id est,idolis seu idololatris vos coniungitis. Si enim rc cum praecedentibus colaiungimu in relativo
100쪽
que verbum Daratis pro duobus posuit TC ra
ximus, separatis Vos vel a Deo vel . , inrisi
est, veri Dei cultoribus, ut versem ni eum est, idolis seu idololatii. ' μ' meretricibus: iduus. Rursum&caecitas populi deploratur poena de- nunciatur. Estq; quasi r/pέννμ , In Hebraeo Ellipsis est relativi H ebraice enim est, ex populus non intelliget: o qui non antelligit. Non intestigens. scilicet ignorantia assectatari accersitaqua ponte oculos claudat ne videat. Peribit. verbum Hebraicum,ci, ter tantium legitur: hic&Prouerb. io. v. s. io Vnderi significatio eius minus certa est varie Iertitur per impingere festinare, claudicare eorruere,concidere, apulare, puniri, &perire, quidem' verbum vapulandi cum verbo Hebraico ex parte congruit.
Sifornicaris tu Israel ne delinquat Iuda sene veniatum gal, seneascendato Bethaven omne iuretis visit Lehoua. D hortatio est ad Iudam ne exemplum Israelis in ido,' modii Oelp niendus erat Simul ci; hac hortatiosi servicum Petionarum mutatio est, pro, si fornicatur
apertiorestet,&insequentibus eadem seruaretur persona. ςqVixur ei mi, ne ingrediuitiis. V-kςxu periona.