Fortunati Fidelis ... De relationibus medicorum libri quatuor. In quibus ea omnia, quae in forensibus, ac publicis causis medici referre solent, plenissime traduntur. Adiecto duplici indice capitum scilicet, & rerum memorabilium

61쪽

racorram mutationes, qui a aegrotamiam corpreum a

Uae cum sanis corporibus mutationis ratio sit, ac quam tum illis essiciat, satis arbitror dictum fuisse: nunc an aegrotantes mutare loca praestet aliquando, opportune iam dicam. Ueriis me ab Hippocrate . dictum est, in longis morbis solum vertendum esse. Uerum hanc authoris sententiamst . cim. in pluribus adhuc explicauit, ditauitque Galenus f Sive naui- iv - gans, inquit, siud terrestre iter faciens quispiam in alteram regionem migrauerit: vel motus in itinere, aut nauigatione, ve Iaeris mutatio proderit: & maxime cuin in aerem contrariae temperaturae discesserit. Contrariam autem dico, non solum aeris propriae aegrotanti regionis temperamentor scd etiam ipsius morbi: nam si h nidus morbus sit,in sicciorem aerem migrandum erit: si frigidus in calidiorem, sic & in reliquis coniugationibus. Adhuc vero magis iste terram mutans tuis uabitur, si pro modo, quo morbus a naturali statu discessit. ad contrarium aerem mutatio fiat. Morbus enim ad paulo stigidius a naturali temperiere cedens.aerem paulo mediocri temperie calidiorem Pollulat: morbus vero longius rec dens, & mulxo is, contrarium exces ueget. Et Hippocrates in curandis popularibus morbis. omnium maxime salubrem locorum mutationem putat, siquidem in vim alienam ab eo, in quo morbus ille excitatus est, fiat commutatior tamen suspectum est, ibi e sic, ubi morbi primordia fuerint: ut scripse A LRI. e. r. hit etiam Celsus, . in tali statu etiam in id genus, quod natura peius lit, salubrem mutationem esse. Quamquam illud ubiq; obs ruandum puto, ut mutatio in contrariam qualitatem semper fiat: nam modo hoc constet, haud curiose admodum de bonitate aeris,ac statu salubriore laborandum est: atq; ita Celsum intelligo, dum in peius genus mutationem aliquando collaudat. Quod si aliter authoris sententiam interpreteris, nihil video, cur rationabiliter defendi possit. Sic enim ι - β. 4s, cum dixisset Hippocrates .i eos , qui comitiali morbo laborant, maxime locorii mutatione liberari: adiecit Galenus. si quidem proportionalis ea sit mutatio, hoc est, si ad calidiundi siccius mutetur. Atque haeci una verissima sint,ac quasi unis

uersalia quadam pruno loco disposita: lubet iam ad particularia

62쪽

, T e Retit. Me dirum. Lib. I. 49

Iaria teinpesti E descendere ε, &quae nos in rebux ipsistitastis exerceant. Plinius ι cum multiplicem esse nauigandi r sum ι --3 r. mia dixisset e principalem vero ait, phrisi assectis, aut tantuinem egerentibus. neque enim Aegyptus inquit, per se petitur: sed' ἰλ propter longinquit cm nauigandi: quia & vomitiones ipsae

- inllabili volutatione commotae plurimis morbis capitis, Oculorum pectoris medentur: omnibusq; per quae elleborum bibitur. De Phthisicis autem diligentius adhuc Celsus. νn His m I. enim, inquit, si vires patiuntur, longa nauigatione, coeli muta ς U tione opus est, sic, ut densius, quam id est, ex quo discedit x-- per, tetatur: ideoq; aptissime Alexandriani ex Italia ituri si - id imbecillitas non linit , naui tamen non Iongd gestati domi modissimum esti si nauigationem aliqua res prohibet, lecti- 'ca, vel alio modo corpus dimouendum est. Praeeepta autem haec, uti vides, in longis dumtaxat morbis seruanda sitiat: cuiusmodi sunt podagrae, veteres destillationes, hydropes, mul-- tae corporis intemperies, quartanae subres, εἰ multae, quae ex decidentia acutae dicuntur e modo scilicet vires permittant. Locum haec etiam habι ni in his morbis, quos Hippocratesn n CFH. Gadolosos vocavit: idest, qui aliquando cum videantiar esse se- me .

dati, aut etiam sol titi ,redeunt tamen praecipue si id saepe fiat. Tale quidp4am Cherioni . contigit, qui ter visus est a se bre . 3, Em. 2. liber, ah tEt idem habuit recidiuas. Quamq iam his morbis, qui acutiem habent, non tam ipsas regiones, quam domicilia permutanda salubriter puto. His enim vires sunt in angusto: nec regionu mutationes sine viti distri mine sust erre possunt.

An patria aers Nersit eat eris praeferendus.

Hoc in loco praetereunda non est quorundam sententia,

qui ad mot horum sanationem , ac valetudinis tutelam patriae coelum semper praestare caeteris arbitrantur: esse enim iucundius, ac vi quadam pollere naturali, ut quodcunquia id fuerit, caetetis multo salubrius esse reputetur. Ego autem ne quaquam nego, minus aegre sufferri a nobis moiborum incommoda,cum in patria, quam cum in alienis aegrotamus Iocis: nego tamen id proprij temperamenti rationc prouenire. Erso hoc modo qui calido morbo tene tur, praestantius infrigida regione , quamuis peregrina, illum habiturum putabo,

ii quam

63쪽

quam in patria, siquidem cotrario temperameto sit. Sic etiam . . t lac maternum quamuis pueris admoduin familiare existat: attamen interdum minus utile exiliere illud posse, verissimc p ve alimen. scriptum est ab Hippocrate. ν Hactenus igitur patriam cae cuia . ris locis praefero, quoniam S gra lora ibi runt omnia di magis

apposita: nam quod ad temperiem spectat, quoa unum potius in praesentiarum requirimus vix quidquam praecipuum ad valetudinem patria habet. Et quamquam obi cere aliqvis

pollet, magnam in patrio coeso nobiscum esse consuetudinem: ut iam propterea quacunque illius temperies sit, nunquam nobis possit esse alienat sed plane naturalis: nam de ε x. De moin consuetudo natura quaedam eth: dicam huic ego, esse qui-m cul. 7. dem aliquid consuetudini condonandum, ac praesertim, cum in eodem statu seruanduin est corpus: at ubi curandum est, hactenus consuetudo tenenda, qnatenus morbi patitur sanar 9. eth. tio. Saepe enim fit, ut potior ν ea sit indicatio, quae a rebus Ο praeter naturam desumitur, quam quae a naturalibus: cum scilicet valida natura est, diuq; morbi iniurias perserre potes: quod in longis morbis euenire identidem solet: in qvibus nihil nos urget naturet custodia,in sola morbi propulsione totos sere ex arte occupatos. Ergo si quando integra seruanda est. valetudo, patriae sedem caeteris esse prae stanti orem concedo. . . Cum vero morbosa aliqua curanda est dispositio, hactenias etiam patriam praesero, quatenus eius temperies aduersa sit morbo: aliter entiri peregrina loca, si quidem liceat, semper eligenda elle firmiter statuo. Sed de locorum mutatione, quantum medicis relatiouibus conueniat, satis haec suerint.

De pestilenti constitutione. Cap. III.

Scribendi oceaseo, ct de eau ι pe entia breuis, o

oniuersa narratio.

UM multae rerum occasiones Medicis identidem proponantur, de quibus propria sententia palam ferenda sit: tum praesertim expostulari ea soler, cum pestilens aliqua temporis constitutio in ciuitate grassatur. Alia enim momenta ad eum usum fere perti nent, qui v tuis quidem reipublicae: non ita autem necessarius - esse

64쪽

ese reputetur Dellis vero totius ciuitatis exitium, ac labeniminatur: ut lumina cura prouidenta sit quo simul ac immi nis haec lues sese exerit,haud negligenter de eius Origine,arela natura inter Medicos pertractetur: ut salubria remedia, acoro viribus pro sutura adhiberi p6ssint. Eoq; magis, quod innis calamitosis temporibus, in quibus magno metu, timorem tota concutitur ciuitas, tam multae tam variae de pestilentiae

dimordijsi Medicorum sententiae seruntur, ut non solum p licae saluti damnosa dissentio: sed illis etiamin famis saepissi anne excitetur. Ergo hoc ego in praesentiarum seribendi conia stum coepi: ut, si quando populares, ac pestilentes morbi ua... ὶ sian rurι communis quaedam, ratio, ac methodus proponatur qua promptum sit, certam mali originem, atque priucipia deprehendere,ac simul statueret pestisnd, an aliud morbi genus eo tempore dominetur. Et quam qnam de hoc argumento multa a clarissimis quibusdam Medicis memoriae prodita sunt, quae variaa pestis notiones, curationesq; docte simul, ae perite ostenderent. Mihi tamen spes est, 'mutum ad caus xum,ac signorum notitiam pertinet, non solum non superuacua , quae latine scribimus i sed utilissima etiam omtibus esse Futura. Esto igitur, multis in viro Ioco aegrotare tactu quidem ita perniciose, ut ex his plis res moriantur, quam conua Iescant, hanc enim quandam esse idaeam se stilentiae, non seM 'mel ipse nos docuit Galenus is, tunc , ut huius affectus , qui 9. multiplux, b nec corti omnino morbi est certa elicias indiciat π 3 3 ante tibi exactimn aquaedam causarum notitia tenenda eis,

ut propria cuiusq; perspecta natura, haud dissiculter singula- όζ. . ,rio.

rtim Originem teneas. Porro pestilentiae causa, ut viri uersim dicam , aut a superna origine est taut vicinior in terris conmas Liri atque illa.aut Deum tantum agnoscit authorem:aut cin- Iorum praeterea, stellarumq; influxus origo esset deprehenditur. QIae autem terris tribuitur, aut cxterna nobis est, ac piis trida inspiratio, quae nos lethaliter assiciat : aut internum omnino corporis virium, quod ex communi causa ita inno- Ibis connascitur, ut nulli praeterea quantumuis acuto veneno Macedat. Putrida autem iuspiratio aut ab eodem loco, ubi saeuit , exordia desumit: aut aliunde defertur. Internum au- γte in vitit an ex improba tantum .victustratio uc, quae multia t Murmun .s sir, ubiq; cxcicatur. Σω haec cum .inimalim dictat

66쪽

hibitis secundis causis, aut certe longe post se adhibitis, a thorem iduis prliti a.

P Roxima huic est pestis origo, quae coelitus in nos venitr

non quidem a firmamento, aut primo mobili, quae ea LM a se Dor, atque vωεOrines reuolution --sus exeέ ccnt : neque item . Soleti qui perpet ua sempe lege dies, mi tempora dimetitur u seda Getis stuI. i Figu's visum, quinetiam aspinus, constellationesque c cui βῆ . tiOi es appellanx. Hi autem coelestium corporam congrcitus quomodo pestilentes in nobis aflectus producan hoc ipsum tuo quodam iure &sciunt,& docent Astrologiis Tria, aiunt, potentillima esse sidera, Saturni sui lice Martis,ac Ioui s. qua; oin via mi priora saltem duo, quae maiota vocandipiar tun i subios grubus inscium. vel arietis Moscorpionicaut alterius signi aqliod Lumanam, praestistae figuram , in mim xpeant adsintq; certi quidam spectus earum stellarum. qsi se firmamento inbxae sunt, liquidem venenatorum animain . t.' ὀ4 N mlium spei lam gerati:, Aunc posteraut venefic-ormiano mombos terris, portendi. Itemqu6. eclypsela in praedictis signis, wnting Hes: si salub-m planetarum dormnaninus illis erati huthi,-sii Saturnus ta plicibus. aut principio mare, int .m liellis v ne nato tum animalium figuram fetuantibus1 hic inqdana, signa haud obscuram pestilentiae aduentum porten .

tini inquitammium, ac regna vacuae fiunt apud conliincti ΜΠ ciaturDι, NI uis. ISed, ut exempla alIqua subiiciam, Gu, d author graviisi tuus mcmoris prodidix anno salutis -ἐ marix.doc turno, doue , ac Marte sub humano signo coeuntibus adeo. Ne luorandam, petiem toto orbe terrarum inrepsisse, vix, ut quartam mortaliu partem intactam reliquerit. ljsdem etiam Mais anno 1478. similitet congressis. saeuissimam pestem to tam I liam inuasisse accepimus.Et Flaccinorius ilice legam u Subilis ob.

67쪽

zis emtum Auxere anni, eti ammea QMarte is )lU δ mina Saturno trissi immisiente, per omnes urora populos, per qua ragat aequora Ganges,

Insolita expar Uebris, quae pectore aubelo, Sanguineum putum exagitans cmiserasile vi 2 Quarta luce frequensfaro perdebat aceruo. Verum nulla fere memorabilis huiusmodi pestis mortales ais quando inuallit quin ab his signis multis ante teporibus prae/m a--rb. monstrata suerita idem etiam author alio in loco, in tam saeuos . assectus hinc fieri, ait, non quod ignota vis aliqua/, influxusq accelo descendat: sed quodia potentissima illa coelestium corporum coniunctione, quae iam in hominum maIa conspi-xatini, magna vaporum vas a terris attrahitur, qui deinde aerieommixti,ac diuersimode agitati, varias apud nos corruptio nes essiciant . Ego vero etsi verissimum puto, sideribus illis sub certa firmamenti statione coeunt ibus, magnam fieri a terris vaporum eductionem, qui deinde infe stisItini nobis, a pea it i lentes sint, nam& hoc etiam sensisse aliquo pacto videt try. a.' la r. Λrtilo te laseri dum pestilentem anuum fieri tunc pota t, cum SoI multum vaporis de terra excitat nihil tame video covaccelestibus illis eo orthus, quae infer a haec perpetuo re ogunt , ac moderamur, non al ua influere viretus possit, quae Praeter temporum intemperiem diuerse immutare ierem --ileat anasti, ut Astrologos praeteream sapientissimos i Iloquia ros,& quorum Obseruationibus fides de trahe nda non est: ipse,. 3. mo si etiain: Gala aus, . atque Arabum doctissmus Avicennas,p naihi duo hac in re instar omnium:suerint, eoeleste in hand -- ...' tam admia tunt, ac non obscurixargumentis demonstrantia Nec mihi huc consilium nunc est, ut re te stem hunc influxum, . . 'et trango sermone Comprobem: nam realia nos n ouer seri ibe ussi occasio: δc a doctissimis etiam viris de hoc argumento abunde disputatum est. Atque haec de coelesti originei nam quod aliqui arbitrantur, omnis pestilentiae primordia illine duci semper deberer nec ullam esse, quincceleste hoc prae- iRςrit dominium, durares est & quae fidem facere mihi nequaquam potest. Nam, ut dem humanos casu satagna ex par te incle originem ducere: non tamen Omues: nam dc eleme cili in Diuiligod by Goral

68쪽

De Relat. Medicorum. Lib. I.

raetiam vires suas sine coeli imperio exercere, atque intendere aliquando possunt. Nec Deus quoque,qui suprema omnivae est caula, sempent ipse tamen per se agit omniat sed se-

. cundis his, atque infimis causis aliqua agenda non raro permittit. Praetereo, quod multae etiam pestilentiae aut conlido hominum,aut errore aliquo inductae fuerunt, cuiusmodi sui . quae bello fame, & quorundam machinamentis parantur: quaeramen non tam ad astra, quam ad inferiora haec veriss .ma rediguntur.

De psilentiae causis ob aeris v trum: et si rasertim mmanifesas qualitates. 1 Antum stellis tribuit Avicennas, ut omnium aeris alte . araa,

rationum sermas coelestes, ac figuras perpetuo esse eao sas constanter dixerit. Revera autem ut fatear multas, ac sae uissimas pestes a coelo essem e gari tamen non debet,nec adeo

paucas, nec adeo minus cxitiosas a morbosa temporum cor,

stitutione , a putrista inspiratione , a prauis cibariis, ac si mili

bus quibusdam principijs profici sci, quae nihil profecto coel

se participant. Sed hoc ipsum pluribus modo explicandum .' . . est, ac rationibus pro virili parte eonfirmandum. Aervip stem essiciat, valde a propria natura degeneret, ac veluti v nenosam aliquam vim acquirat, ne ceste est. voco nunc ac irem cum Avicenna, non simplicem illum, ac purum: neque '. -- enim ille nos ambit . sed corpus in hoc medio consparsum ex Fero aere, &aqueis terreisq; vaporibus commixtum. Hic igitur cum suam naturam seruat: hoe est propriam tempe- - .riem retinet, nec quidquam alieni noxijq; habet admixtumraptissimus est inspiratu, ac saluberrimus. At si fiat, ut vel maxime intemperatus, ve I per extraneam miscelam, aut in tota substantia immutatus sit, alienus homini est, ac grauissimos morbos,& pestilentes praesertim generat. in propria substan- . tia immutatum aerem mihi nunc intellige, non cum paulo crassior euaserIt: haec enim mutatio potius ad modum suta IMati' refertur: sed cum putrefit, atque exitialem naturam . acquirit: nam putredinem ad totam substantiam pertinere, vel ipse etiam nos saepὰ docuit Galenus. Quod autem Vtra hum. itamque ratione pestilens nobis aer fieri possit,iam modo demon- meiae. c.8s.

69쪽

A Fortunati Fidelis T

itrare suerit tempestiuum. Nam quantum ad manise stas per- - De diseri tinet qualitates, Galenus texurentem aeris ea lorem quon-ς P 3- dam Athenis pestilentiam peperiste memoriae mandauit. Nec diisimilis ea etiam fuit, quae in Troianos dum a patria prosum 3.Aeneid. gerent, grastata est: de qua ita Virgilius: M

n eriles exurere Siriua agro, tardebant terra, ct Dictum Ages aegra negabat. I. Georgic. Item alia ab eodem descripta est: π

QMiseranda eostrea HyTempestas, totoq; autumni incanduit ae .

a Lib.ε. -- Narrat etiam Liuius, a Cornelio Cosso T. Quintio coge in-- - - solita quadam aeris caliditate, quae terrae omnem humorem Lib. s. DO pene absumpsit, pcstem in urbe Roma saeuijsse. Idem etiam ad. s. testatur adeo aliquando ex magnis nivibus aerem obriguisse, uti ple etiam Tyber glacie concreuerit, ac pellem proptere Rinde suissea subsecutam. Nec nouum videri debet frigus pu- 3. DF Ρών. tredinis quandoq; causam esse , quod ea scilicet in b humido, ., alido posita sit unam de in Germania, e coelo omnium M., a. gidissimo , tune maxime pestilentiae fiunt, eum vehement;u, d a. b. ii. 'adhuc. ac plus solito ingruit frigus: usque adeo verum est, uimmodicas omnes intemperies natu ae operationem exolu

re. De humida aurem ,& calida aeris intemperie nihil est, e I .ve temp. quod pluribus dicam: nam testis est Galenus, e Omnium aeris c P. . non ambientas temperamento lum peiIinnim illud esse , quod humidum est, & calidum ii Nie a Rem non me latet, aliquos esse . qui nisgnis contentionibus negant i manifesta aeris intemperie petii lentem constitutionem proficisci pol se. Ego autem, ut concessierim sola vigente intemperie nunquam pe- . stem adgenerarit sic illud verissimum puto, ab iisdem manifestis qualitatibus, si quando naturae modum excesserint,magnam promptamq; excitari occasionem posse, cur ipse aer in tota deinde substantia permutetur, ac putre ait' nam si pa- .metbe . tredo,ut nos do4uit Aristoteles, flore aptio est na falis cali- v ditaris ab extranea, atque aliena r nihil video , cur magnus ae Ilus p prium aetas calorem dissoluendo: ac similiter stigus multum

70쪽

muItum humiditatem sub nutriendo,putredine in generare in aere non possit. Ergo fatendum est quidem in pestilenti consitutione aerem secundum totam subitantiam commutari semper debere: sed illud quoque minime negandum: solasmam sellas qualitates non leue , neque infrequens putredinis excitandae principium praestate, & a quo magnum curationis

momentum deducatur.

aere pestilenti ob tropriasubstamiae eorruptelam, ae pa- l

O Vatenus a primis , ac manifestis qualitatibus putrescere

aer possit, satis explicatum puto: nunc qua el iam ratione sine h:s pestis oriri pessit, paucis docebo. Averro es libro Colliget quarto a duobus modis putrefieri aerem putar: pri- g C p.r . mo. um tu an et substantia corrumpitur, ut in aestate pluuiosa contin it: secundo, cum corrupti vapores alli commiscentura quales e cadaueribus,acis agnis educi solent. Disteri uterques, nam illo modo propria aeris subitantia putrescit: hoc ver ire cipit tantum putredinem alienam. Et quamquam putent' celebres quidam Medici, illa ratione aerem citra propriam putredinem pestem diffundere a seminariis pelli lene contractam. Ego tamen vix fieri arbitror, ut pestis seminaria ali ν quando in aere obuersentur, quin & ipsum etiam non multo post eiusdem putredinis participem reddant. Iuuat tamen i utriusque discrimen internoscere , ut propriores causas conia templantes nos illis studiosius opponamus. Ergo prima ratione aer in calida, humidaq; tantum,ac pluuiosa nimis con-lli tutione putre fi eri solet;cum scilicet in aestate,& vere etiam austrina viguerit conititutio, exiguiq; fuerint venti. Sic Hippocrates cum in libris de morbis popularibus multas, ac stra, Dissimas tempestates descripserit: duas tamen pestilentes tan-itum fuisse Gale nus hine mi tui: alteram,quae narratur in Prin-. L , Diara 'cipio libri secundi, cum ait in Cramone pluisse in ardoribus euini Τ' aqua larga , atque ab aultro: alteram , quam in libro te tio is, proponit: annum scillae t aultrinum, pluuiunt, oca ventis in pra n totum silentem. Sed hunc adhuc pestilentem mag s. quo mam t. ito anno id aeris rem peramentum perseuerasset: cum prior Mace caninai viguissct. Cui vcroiuliis constitutionibus tam h ru male Zoo by Eorale