장음표시 사용
2쪽
ΟRD. MIN. BEG. OB S. S. P. FRANC.
TIPOGRAPHUS IOSEPH JUST Us animiam subiit cogitatio typis meis mulgandi ce- Ieberrimiam Utis de morali Theologia, a P. Constantino Mncalea elucubratum, notisque a P. δε-PM Bam cario auctum, cum n is accessionibus eximii P. Θω- i Bellotti, illud statim tibi, Excellentissime ac μιν mendissime P apsuh nuncuPandum putari. Atque in eam sententiam duρlicem Potissimiam ob caussam oeni. Priamiam enim hoc tibi gratum fore existimaνi, quia auctor Diuitiam by Cooste
3쪽
n arum adnotritionum quas haec editio Prae se fert, ejusdem ordinis est, quem Tu Ob turam doctrinam, Misae innocentiam , singulatremque Pietatem , atque Obialam qua fulges viscῬalem dignitatem , adeo ornas, atque effers. ' Deinde cum mira con lectiar is bene lentia Lucenses , qui te relut alterum Pastorem suspiciunt atque adamant, ymo certo habui, te clarissimi sc/θt ris lueensis νus a doctis lucensibus Oisis illustratum.
tr isque lucensibus iterum maiori, qua sieti potuit, e
ν a editum , benigne ac libenter suscepturram. Conce itaque . Excellentissime ac moerendissime Praesta, Mypkndido nomine tuo editio Mec clariscat, simulque exstet hoc de tissimi gratissimique animi, quo tibi me aerernum derinctum fleor, monimenturn . Caeterum a summo quae Omnia modaematur. Numine enixis quotidis ρrecibus contendam , ut te ordinis tui, cloitatisque h. jus bono per longam an ν'um seriem incommem serMet,
felicitaremque tibi m vnnem largiatur. Ad sanctissimae
4쪽
Qυod animis, Notisque conspirantibus expetitum tamdiu fuit. demum confectum est. Nooa hujusce Theologiae moraIis editio in publicam lucem prodit. Ut atitem haec denuo committeretur praela Omnem i endi Veram, ad hoc ut assiduis tuis, iisque justis petitionibus facerem satis, tibique adjutricem mianum praeberem. Quamobrem Optimum dumi moralem hanc Theologiam invicendi onus assumere, etii non leoe, ut non nulla, caeteroquin ambigua , Nel ρenitus obscura illustrando, castigatior, et loculatior evaderet. Hanc itaque obire ρω- ωinciam suscepi inhaerens praec*ue regulis, et doctrinis ace&hrioribus Theologis traditis , quorum quandoque genuinum sensum transcribere me non piguit; satius enim mihi νidetur aliena verecunde discere, quam mea impudenter ingerere in omnibus : ρraec*ue Nero in rebus moralibus, quae sunt ρe sese miaximi momenti, simulque ρraesertim hac nostra aetate9 plurimis, iisque vero sutilibus disceρlationibus, et questiunculis nescio sane quo fato P Ohnoxiae . Absolutissimam interea habes Theologiae moralis editionem, et si quid in
meis illustrationibus, et notis in ea inseriis minus rectum tuis occurrerit Oculis, Milio scribentis adscribe ; si νem gratum aliquid, aut laude dignum durehenderis, soli Deo tribue. qui veru os mutorum, et linguas infantium facit disertas , SAP. C. Io v. I , et a quo omne datum utimum , et omne num perfectum Procedit, Iacob. I n. 7. Interim vale, et Deum mihi ρrvitium exorare memento. Duiliaco by Cooste
6쪽
Cognitio Aetuum Humanorum basis , et fundamentum est universae Moralis Τheologiae. adeoque in iis perscrutandis necesse est, eamdem Theologiam addiscentem summopere inoimbere . At quia . quae sit honestas . vel malitia actus humani innotescere haud potest. iiisi regulae moralitatis ad examen revi centur, ideo in praesenti Tractatu de Conscientia . de Voluntario et Involuntario. sicut et de Natura Λetus Humani agendum est.
Quid sit conscientia. et quotvlam, et quai inducat obligatione Π . u. I. Uuid sit Conscientia . n. Alia est S3nieresis. alia Gmsi lentia . S. I h. l. P. v. 79. G. 12. et qq. div. q. I 6, a. a. Sinteresis. sive Syn-ὰeresis est habitus primorum principiorum praeticorum . quae sunt quasi quaedam lumina incommutabilia virtutum. uitie Synderesis dictat . bonum honestum esse ample lendum : quodcumque peccatum esse fugiendum: unicuique suum tradendum esse: nullum injuria assiciendum etc. Cumhrgo Synderesis versetur circa universalissima principia agendorum . quae Per se nota sunt. nulli subjacet errori. Si deinde ex his principiis universalibus intelleolus inserat. et proponat voluntati quid hic et nunc in particulari sit operandum . consurgit illud iudicium. quod dicitur Conscientia : D. Th. 1. ρ. q. 79. an. 13. et 1. 2. q. I9. a. 5. Duiligod by Corale
7쪽
communiter iles nili tr. Iudicium, seu dictamen rationis princ ficum. quo iudicamus. aliquid hic et nunc νel sequendum esse ut bonum, νci fugiendum ut mulum Iὶ . Conscientiae tres actus tribuuntur . Primus respicit praeterila . quo recognoscimus aliquid fecisse . vel non serisse.
quo sensu dicitur etiam testiscari. iuxta illud Apostoli ad
Rom. 9. Testimonium mihi perhibente conscientia mea a Spiritu Sancto. Secundus item respicit praeterita, et dicitur re morsus , qualenus accusat male facta : siculi dieitur excusare , seu commendare , si Vel respiciat mala non commissa . vel bona. quae tacta sunt. Tertius respicit opera praesentia . seu sutura, quatenus dictat hic et nunc in particu lari bonum prosequendum . Vel malum fugiendum . J. II. Quoluplex sit conscientia . it. Conscientia primo dividitur ex parte cibiecti in reclam i3ὶ, et erroneam ι . Recta est . quando ex veris principiis praelicis verum iudicium formatur de aliquo faciendo vel omittendo . ut si ex hoc Principio , quoa servanda sint divina praecepta. inseram nullatenus esse mentien-ilum 53. Erronea est . quando ex salso principio practico iii sero salsam conclusionem: ut si ex eo . quod credam mentiri posse pro proximo adiuvando, inseram hic et nunc lieere mentiri pro eo liberando a periculo mortis. Si sormetur tale iudicium. quia nulla Dccurrat cogitatio. vel du
bium legis oppositae, Seu quia, saeta morali diligentia. de-
Ideoque vocaliir a S. Alitonino concludens seientia . 23 rit judicium ; uitile pertinet ad eam animi saeuitatem, citi iis est iudieare , intellectum nempe . Dicitur actuale . et sie disert a Sunderesi , petiui differt actus at, habitu . Ailditur Practicum : couseientia enim no solum eognoseit , sed dirigit , et dirigendo dictat quid hic et nune sit sa.
eiendum ete. t Iine ecilliges l. ' conscientiam esse internam ae tuum humanorum regulam proximam et immedia tam , et intus in homine reperiri , quia legem , quae est eorumlem actuum alia regula , ipsi tamen homi si exterior , o mis a Deo Vel immediate , vel mediate derivatis, applieat iis parite alaribus ac ionibus. lΙ' esse CPosciet,tiam errori obnoxiam, quia
s) Theologi ut plurimum eousundunt coras letitiam rectam, et Meram, licet non Parum disserant inter se : nam ut sit recta noti satis est, si di elex saeiecidiam, aut omittendum , ιν nil reapse horiestum , aut inlicitio tunimi sed requiritur praeter a , ut hoc ille tamen eliciatur , juxta prudeu
8쪽
QUAESTIO I. CAPUT I. sponi non possit. dicitur erronea invincibiliter. Secundo it dividitur in certam iαὶ probabilem G dubiam. et scrupulosam. Certa est . quando sine formidine diciat aliquid esse faciendum . vel omittendum sci. Proba/ilis est. iluando ex motivis probabilibus . seu verisimilibus adhaeremus uni parti . sed cum sormidine de opposito, ita ut cognoscamus nostro judicio subesse posse salsi talem 5 . Τertio dicitur bis, et proprie tunc est . quando iudicium intellectus fluctuat, et remanet perplexus inter utramque partem , vel si in unam partem inclinat, non illi determinale assentitur. quod tamen melius dicitur suspicio, quam dubium. Quarto dicitur μcrupulosa . et ea datur . quando quis ex levi hiis rationibus . seu coniecturis iudicat aliquod esse malum. De conscientia probabili, dubia et scrupulosa agemus sequem
Q. III. Quanta sit obligatio Conscientiae. R. I. Operari contra conscientiam rectam praecipientem, vel prohibentem semper est peccatum. Balio est, quia talis conscientia nil aliud est, quam iudicium practicum intellectus dictans hic et minc, nobis aliquid praecipi. vel prohiberi ab aliqua lege: semper cum ergo contra tale dictamei , seu conscientiam operamur, aliquam legem transgredimur. et consequenter peccamus. Dixi contra conscientiam rectam praecipientem, vel prohibentem. Item si aliquid proponatur consulendo , sive suadendo, ut magis conveniens , tunc non peccatur. Cum illuc non Proponatur lamquam cadens sub obligatione.
a) Seu tutam , perplexam . 3 Probabiliorem . 4 Quod dari potest tam in eonseientia certa , quam errante . Quando
vero eonseientia peccatum cognoscit in utroque extremo , nempe sive ag tur res aliqua , sive non , conseientia Pe Plexa voeitatur. Operam cum tali conscientia debet ante actus positionem illam deponere si possit, et Postea operari: si vero tale judicium utpote erroneum in ine ibi liter deponere nequeat, et aetio interim urgeat , non equidem alterula i ex extremis aecedere sis illi est, sed illud dumtaxat eligere debet, in quo mitio 'em mali speetem deprehendit, utriusque eomparatione facis. Quod si eligatur id quod maius malum , peetatum est grave vel leve juxta apprehensi mali quantitatem excessus, quia excessus ille libere eligitur. 6 PrMaἷilior ea est, quae spectatis rationum pondere , et gravitale auctoritatis , verosimilior apparet. 6ὶ Tandem ratione vine uli eonseientia alia est maecmiens, alia consulens , et alia permittens. I dierat aliquid faciendum, vel omittendum uti Praecepto. li proponit ea , quae eonvenientiora sunt. III dietata liquid nee probiberi , Dee praeeipi , sed permitti tantum.
9쪽
R. II. Tenemur etiam coiisormari conscientiae invinei-hiiliter erroneae. Ad hoc proliandum assertur illud Apostoli ad Rom. νι. omne, quod non est ex sde, ρeccatum est. Quibus verbis significare voluit Apostolus. peccare mandu- Cantem et s. ipios putat vetitos, quamvis revera vetiti non sint . quia non operatur ex fri, hoc est . quia non se con format dictamini suae conscientiae. Constat etiam ratione. quia voluntas non sertur in Objectum secundum se . sed prout proponitur ab intellectu i si ergo intellectus certo . et indubitanter ei proponat e. g. esse mentiendum propter salutem hominis. iam hoc. quod alias in se malum est . illi
proponilur ut lex. cui omnino parere debet. et consequenter non parendo peccat. Idem etiam Pri=batur. quia . qui non se mi sorinat conscientiae erroneae indubitanter dictantiadesse praeceptum vel faciendi aliquod bonum, vel fugiendi aliquod malum, saltem taliter est dispositus, ut etiamsi illud vere a parte rei bonum esset. adhuc ab eo non fieret, vel etiamsi a parte rei malum esset. adhuc non vitaretur rhaec autem animi dispositio absque dubio peccatum est. 'Hanc sententiam tenent communissime Silvius in I. a. D. ΤhOm. q. 19. art. 5. Iaa Cmix lib. I. n. I . cum Α--rio SuareE. Sancliez. Hanc rertissimam vocat tarde . in I. cris. div. 56. n. 13o7, neque ab ea dissentit idem Concina rigidioris doctrinae acerrimus propugnator , Arear t. ad Theolog. CArist. Irim. a. disseri. I. cap. 5. n. 5. R. III. Si conscientia sit erronea vincibiliter . non POS- sumus contra eam agere: quia usque dum non deponatur. diciat aliquid nobis praecipi. vel prohiberi. ac proinde contra eam agendo, fieret contra id . ad quod leneri crederemus . Item non possumus sacere iuxta eam . quia cum error vinci possit. mnvinceremur voluisse malum sub specie boni ex non adhibita diligentia ad errorem expellendum. Remanet ergo quod sit obligatio eam deponendi, cum unusquisque teneatur expellere errorem . quem . saeta morali diligentia . Potest cognoscere: atque ila expellendo errorem .habens conscientiam erroneam eximit se a quacumque necessitate peccandi. ' Ρalaus Tract. a. ἀερ. I. ρ. 15. Sanch. in Decalog. lib. . cv. 17. n. II. cum Gersone de Nat. et qualit. Conscient. herum Tom. a. Sylvio in I. a. D. Τh. v. 19. art. 5.
Qr IV. Quale sit peccatum agere contra conscientiam
10쪽
B. Cum conscientia in tantum obliget, in quantum Proponit aliquam legem obligantem . sequitur sacere contra conscientiam erroneam, esse Pereatum grave. si lex. quae Prinlmnitur. censeatur sub gravi obligare, vel leve, si sub levi i . Ita si rorescientia erronea dictet mentiendum esse . quia charitas ita obligat sub gravi, ut si mendacium nece sarium reputetur pro litterando innocente a gravi malo, dum
non deponatur talis conscientia erronea. non mentiri erit peccatum grave: D. Thom. I. I. quaest. 39. a. g. ad. 3. Sanch. t. r. Imral. c. gr. num. 5. Potest autem aliquando
persona rudis ita sibi sor are conscientiam erroneam , ut quodcumque agat. reputet peccatum: exemplum sit in eo
qui habens domi infirmum . putet peccare. si die festo eat ad Ecclesiam ob missam audiendam. pariterque Peccare. si missam non audiat. Et quidem ratio tunc deberet dictare inter duo illa mala minus esse eligendum . Quod si incapax sit judicandi quale sit minus malum. lianc non peccat, quidquid egerit . quia nemo necessitate Peccat. Lum. I. I.
Solet autem hic etiam exposci. quale Pereatum Committatur . dum sit aliquod malum . quod quidem cognoscitur ut malum. sed conscientia non distinguit an grave sit, vel leve. Et respondendum est, quod si quis id agat dubitando an illud malum grave sit vel leve, utique peccat mortaliter, cum se exponat Periculo graviter peccandi. Si vero solummodo in genere cognoscat illud esse malum . sed non consurgat dubium quod possit esse grave. tunc iudicandum est non esse commissum Peccatum grave, nam
non potuit esse volita malitia gravis. nisi fuerit praecognita . vel saltem non dubitatum fuerit de ea. Boss. ρ. ρ. Var.
morial. t. I. g. 15. n. 79- Regulae in ymmi Obsemandae.
I. Quandoque Gnsessarius dum audit Poenitentem se accusare de aliqua re, quae non est mala. nihil curat de ea . et ut ultra progrediatur. sollicitat. Sed in hoc mulio ties non bene se gerit: examinare etenim debet an illud se
l Verum , iat quia agerulo contra conMientiam invineibiliter erroneam, dieatur peccare, requiri ur 3 ut in agente sit vera comesentia, ne que austicit pura , piit ite anxietas, aut hemipulus: a ut conscientia sit antecedem , hoe est sciat esw malum ante operationem, 3 rit conscientia sit vere praeeipiens, 4 detiique ut actici, vel omissio contra eotiscientiain sit litiera. Dissident DD. utrum operan juxta conseientiam invineibiliter ei --neam, prout ex .lielia operari debet, mereatur nec ne: figo assirruativam teneo senis aliam cum D. Th. l. a. q. ari. l. ad 3.