장음표시 사용
31쪽
3a TRACT. I. DE ACTIBUS HUMANIS
velle. et nolle. et de hoc voluntario agitur in praesenti. Voluntarium necessarium tunc datur . quando voluntas non potest non elicere talem actum, qualis est amor beatificus: supposita etenim visione intuitiva Dei. voluntas non potest non amare illud summum bonum ii . Demum voluntarium dividi potest in actuale. virtuale, et habituale. Datur voluntarium actuale, dum quis actu vult. Virtuale tunc datur. quando licet actus voluntatis physice transierit, virtualiter perseverat in aliquo opere . vel effectu. Sic postquam actu deliberavi aliquid emere tu platea, et ideo versus illam progredior. quamvis non amplius cogitem de illare emenda. dicor adhuc virtualiter id velle, quia prima
voluntas dicitur virtute perseverare in ea progressione ad talem essectum suscepta. Istud voluntarium virtuale Perseverare potest. esto fuerit interruptum . Ita intelligitur virtualiter velle ire Romam. qui ea intentione iter aggressus est. quamvis illam per somnum interruperit. nec curaverit repetere . dum post somnum iterum iter suscepit. Voluntarium habituale nec perseverat in se . nec in aliquo essectu, sed dicitur habitualiter perseverare . quia nunquam ruit retra-Ctatus actus voluntatis, quo aliquid volui.
Q. II. Quando sit imputabilis effectus malus ex aliqua
n. Primo Decesse est, quod praevideatur ex eadem causa secuturum; nam quod non Praevidetur . non potest
Quinto duiditur in voluntarium timeat , et se . Primum
est illud quod mediis adhibitis possibile apparet; secundum e contra. Exemplum , alio modo infirmus sperana sanitatem, vult sauitatem, et alio modo infirmus desperans de sanitate: sperans sanitatem , habet illius volitiovem emeaeem, et ideo quaerit media sanitatem indueen ita; sed sanitatem desperans , eam vult volitione eomplacentiae , non in ei, quia non quaerit media eam indiicentia , pro eo quod non existimat illain posse ai-hi aequiei. Haec distinetio valde deservit in theologicis diseiplinis, et praesertim quia in voluntario inemeaei multiplicantur numero peccata si eutim simpliei complacentia , ita ut quoties assumitur lioe voluntarium, toties committatur peceatum . Sexto dividitur in Perseeum , et i emeritim. Ii, primo concurrere debet plena intellectus cognitio relate ad Objectum , et voluntatis propensio , ut fuit Davidis adulterium , ubi vero aut utraque, aut alterutra diminuta est, aetus dicitur impersee iis , ideoque et voluntarium imperseelum, cujusmodi suil eonei lius Loth cum sit hus, qui ex Seraphico in a. Se t. dist. 22. in fine γ non omnino excusatur a cuia ea incestias, cum cognoMit stias suas . cmia non fuit in eo plena ignorantia. Divisio haec prae oculis est habenda quoties definiendum mi delethali malitia ecluspiam aetionis ; quia peccato mortali Iocus non est , nisi tria haee conspirent, nempe materia graMis, vel in se , vel ex sue legislatoris , Perfecta omnitis , et Ple a Corrsensus .
32쪽
esse Voluntarii im . adeoque nec imputabile. Ita qui summo malle diei festi se inebriavd . ii in Praevidens ex eo sequuturam missae omissionem. non laemuit in eadem omissione. Secundo advertendum est, an apponatur sine necessitate
vel viilitate causa inducens talem esse tum . vel Potius causaluinesta illum de sua natura non inducens. Si apponatur rausa de sua natura inducens latem essectum. in casu quo non reddatur ex aliqua circumstantia licita, vel intendatur vel non intendatur talis esseelus. semper est iii pii tabilis . Et quidem si intendatur. Dullum dubium est. Si vem nori intendatur, est impii tabilis. dum saltem illius Periculo proximo praeviso . adhuc quis vellet ipsius causam: nam tunc daretur Protestatio contra factum. Quis enim crederet priste- stanti se Nolle inhonestam complacentiam, seu etiam Pollutionem . dum interim vellet artus impudicos exercere, seu videre pudenda alterius sexus p Si vero talis causa reddatur ex aliqua circumstantia necessitatis vel utilitatis licita. esse- tus malus etsi praevisus, non est imputabilis, si non fuit intentus. Sic non imputatur chirurgo Pollutio . quam Praevidit sibi sequuturam ex tactu necessario mulieris in Partibus verendis, dummodo eam non intenderit, neC studenti ob propriam et aliorum utilitatem materiis sexti praecepit si et ipse talem essectum non intenderit. duinii odo tamen . dum actu sequitur . non habeat complacentiam in his meditatibus . Sarach. lib. s. de Matr. d. 45. n. c. et commu-titier, ' et tradidit D. I hom. a. a. IS . art. 5. Calel.
est . quia dum quis ex causa utili, vel necessaria licite proseqHilur jus suum . non dicitur causa esseclus non in lenii , Et Per accideris sequuti . cum imitus tunc veri ficetur pati talem enectum, quam agere. Nullo magis id verum est, si essectus pravus sequatur ex causa alias honesta et licita . iit si pollutio oriatur ex equitatione , vel ex cibo et Pratu moderato. 1ηor est ergo necesse desistere ab his causis. quia tunc pravus esse ius non est imputabilis. si quis illum non intendat. vel actu sibi in eo non complaceat, dum accidii.
Sed videnda omnino sunt quae dicam in explicatione sexti Decalogi praecepti c. 7. quaeat. Ult. J. III. Quando sit imputabilis effectus pravus, qui se-4pi illir ex omissione.
l. Non est hic sermo de eo, quod est tantum voluntarium obiective , seu mere volitum, sed de eo quod est voluntarium causaliter et essective, adeoque impiilabile vin
33쪽
liiiii ali omittendi aliquid facere . quae omissio repuletur causa talis esseclus pravi. lla milii Pol est esse voltia ae itudo De tri . sed ium imputabilis . si nullo modo sui causa illius . Dico ergo. esseclum sequutum ex omissione esse imputabilein solum . dum quis possit. et teneatur impedire . et Dori impediat. S. Tli. I. a. q. s. a. 3. Debet primo posse im-Pedire . nam si non Potest, non peccat . cum nemo ad im-l ossibile leneatur. Si vero potuit . debuit habere obligationem impediendi. et ita non imputantur Deo peccata hominum . quia licet possit non tenetur impedire . Ita submersio navis imputatur navarcho, qui ab suit ab ipsius directione. qui ad eam tenebatur, non aliis existentibiis in navi, si aberant a directione gubernaculi. quia non tenebantur. Ratio autem a priori est, quia dum esse tus sequitur ex omissione alicujus actio uis, non est imputabilis non operanti . iluasi illum physice et positive causaverit. cum nihil egerit: solum ergo est imputabilis secundum hominum aestimalionem . Homines vero non iudicant aliquem reum essectus pravi sequiali ex omissione operationis, si non lenebatur illam non omittere, et ita . ut dixi . existentes in navi non dicuntur culpabiles. si aberant ab ipsius gubemio, dum serit naufragium, quia ad id navarchus . non ipsi tenebantur. Supposito vero quod quis posset, et teneretur impedire, et non impedivit pravum esseclum laeerat contra eam virtutem , ex qua oriebatur obligatio imi ediendi. Ita navarinus peccat contra iustitiam non impediendo. dum mysset, naufragium navis, quia ad id ex suo Ossicio lenehatur: alii, si
aderant gubernaculo, et omiserunt gubernationem, peccant contra raritatem, quia solum ex molivo latis virtutis impedire tenebantur. ' Vid. Sylv. in I. a. D. ΤhOm. q. G. iari. 3. concl. r. et 3. ' εὶ . J. IV. Quo tempore imputetur essectus volitus in causa, vel culpabiliter proveniens ex aliqua Omissione .
Clarius et he vius. Ut ex positione causae positivae esset tufi pravus iv,bis impri Lari eotitingat, requiritur ut saltem confuse Priami defit vel PraeMidere potuerit rac debuerit consectiturum efectum malum; 2. ut causam Poluerit mitare; 3. ut illam quoque debuerit eseitiare. Quare noti
Peccat rite liciis mulierem curans in necessitate, Iieet motus inordinatos experiatur, ι luit imisito absit consensus periculum, et invitus sustineat. V autem essectus Pravus ex Voluntaria causae omissi orae nobis imputari con
ii ligat requiritur , ε ut quia teneatur aliqua lege ad agendum; 2 ut Possie adinistere id, quod a lege jubetur; 3 ut recuset immere praeculum legis iis in ciscumstantiis, iit quibus lex ipsa intelligit obligare.
34쪽
R. Talis essectus imputatur tunc, quando apponitur causa illius . non vero quando sequitur, si tunc adsit impotentia illum impediendi. natio est . quia sive essectus Sequatur ex causa positiva i sive ex omissione culpabili, quando
Sequitur. potest non esse voluntarius, adeoque pro tunc non
imputabilis. Exemplum sit in eo, qui se inebriavit, praevidens in ebrietate se aliquem occisurum; quia dum homicidium committit, caret usu rationis . non potest illi dici voluntarium: sicut neque potest dici actualiter peccare . Item exemplum sit in eo . qui ascendens navem voluntarie omisit breviarium . praevidens reddi impotentem ad recitandum horas canonicas . Dum postea singulis diebus illas omisit . quia fortasse vere poenituit omissionis breviarii, tunc non voluntarie omittit horas canonicas , et ita neque actu Per cat. Addendum supponi in praesenti non posse impedire Pravum essectum , adeoque neque ex hoc capite est illi voluntarius: cum nemo teneatur ad id, quod non potest. Diiodsi posset impedire, quia tunc ad id teneretur, utique ipsi esset imputabilis, ut diximus in superiori quaesito. lia qui
propinavit alteri venenum, non solum peccavit in eo propi. nando , sed etiam dum postea sequitur mors, si Polerat illud removere . ne sumeretur . Ex dictis autem Paulo ante , luamvis essectus pravus non sit actu voluntarius, dum sequitur nillilomitius est in cransessione aperiendus: nec susscit si aliquis se accuset, causam voluisse; nam cum ipse essectus sit praevisus et volitus in sua causa. est imputabilis illi, qui eamdem causam voluit , adeoque tenetur de eo se accusare tu consessione . ' Sylv. l. c. q. 71. ari. s. ' . Regulae in praxi obse andae.
. Solent aliquando Gnsessarii anxii esse propter esse. rium Pnavum, quem putant derivare ex aliqua ol eratiotiesui poenitentis, ac exinde illum obligant ad illam omittendam . Si ex. g. audiant Poenitentes pati nocturnas polluti Des , easque derivari credant ex serotina comestione . illos inquietare incipiunt quoad cibum et polum, vel illas culpabiles judicatit. Videant ergo Consessarii , quod semper
cum causa est honesta , non est obligatio illam deserendi . quamvis essectus pravus. cui alias non Praebent consensum, Per accidens sequatur. Potius satagant, ut Poenitentes abstineatit ab omni voluntaria complacentia , sed non imponanteis obligationem , ad quam non tenentur, ut eveniret . si cogerent abstinere a cibo et Polu non excedentibus corum Duili Corale
35쪽
necessitatem . Quod si velint consulere christianam mortiscationein. ac Poenitentes Promplos adinveniant. optimum quidem erit. sed caveant adstri iere obligationem. ubi non est. II. Dum maenitentes se accusant peierasse , blasphemasSe. vel verba obscoena protulisse, et addunt in sui deserisionem, se tunc ex ira, ex ebrietate non advertisse, sed Potius Printulisse ex halaitu. quam advertenter. non statim credat illos immunes a talibus peccatis. Interroget ergo . an sciverint ex aliorum testimonio solitos esse in ebrietate verba valde obscoena Proserret an ex pravo habitu. vel ira sciverint s
litos esse peierare, blasphemare etc. Si respondeant se id scire , iterum interroget, an sererint diligentiam, ut caverent ab ebrietate. et ad extirpandum pravum habitum. et consuetudinem pejerandi . blasphemandi etc. se Deo commendando. Sacramentorum frequentia, vel etiam . si DPus sit.
aliquibus poenitentiis etc. Λdhihitis istis diligentiis, si postea
ex prava CDnsuetudine iliadvertenter blasphement . illis hiasphemia non imputatiitur; utimie quia causa. Seu Pra a consuetudo non est amplius illis voluntaria . Secus si illas non adhibeant, Daria cum illis causa adhue voluntaria sit . a praeviderint quae mala ex ea sequantur. ista censentur illis voluntaria in eadem causa. Quod si Gnsessarius habeat
prae manibus poenitentem tam rudem, ut non adverterit se
obligatum esse ad adhibendam diligentiam pro extirpanda consuetudine et maelo habitu. tunc excusari posset, si pejeravit etc. sine sufficienti advertentia. At pertinebit ad pium
Gnsessarium ipsum commonefacere de sua obligatione .lli. Quamvis praedicta. dum causa non sit retra lata. imputentur ad culpam . quatenus sunt voluntaria in eadem causa. nilliloininus advertat Gnsessarius, quod si agatur de aliquo peccato. cui annexa sit censura vel reservallo, quale est in nostra Dioecesi blasphemia. tunc peccatum sol mmodo
voluntarium in causa. non vero quando comitiittitur, immune est a reservatione . Ratio est . quia cum censura et
reservatio odiosa censeantur, intelligendum est asscere peccata formaliter talia . hoc est, quae talia sunt, dum committuntur et dum vero quis ex. g. ii advertenter blasphemat. non dicitur pronuntiare so aliter blasphemiam ex desectu advertentiae . quamvis reus sit malitiae blasphemiae in sua
causa, quam IIon curat removere . Grass. in Praa. l. r. cv. Io. num. Sa. Maris. Tr. de cras. Rrae . ρ. 1. q. a.
36쪽
' Caulos esse monet consessarios in redurenda ad pra-xim superiori doctrina quaesit. I t. posita Sanchez lib. 9. de
Matrim. div. S. n. 6. Si enim probabile adsit perimitiani
consensus in delectationum, quantumvis causa sit licita. honesta , aut utilis. est ab ea alastinendum , quia amaris periculum . in illo peribit . ut monet Ecclos. 3. Tunc autem periculum hoc cognoscent, quando experientia eos docebit, in simili occasione versantes sere semper in consensum prolabi. Caiet. in Summ. V. Periculum . Navarr. in Sum. cap. 3. Num. I . ' ij.
Nune a voluntario ad liberum progrediamur, de quo De verbumqti idem saeit auetor , etsi inter se disserniit voluntarium et liberum sienti ex redem et excessum ; hoc eAt, liberum procedit a principio intrin--co valente agere et non agere; voluntarium vero sumeti quod procedat apri vel pio in rinsem , etsi istitia aliunde nequeat se determinare ad agendum et non agendum: unde ona De liberum est etiam voluntarium, sed non λ comtra; ideoque liberum superaddit voluntario potetitiam se determinandi ad
uritinuite ex OPPositis' uno verbo, voluntarium ex se admit it necessitatem etiam a talecedetatem absolutanique ; liberum vero illam eliminui L. Superest hie advertendum discrimen intereedens inter necessaritim, Miolentiam et couetum. Nam necessarium mi ab extrinseco vel intrinseeo principio ad unum determinauis. Violentum Procedit a principio extrinseco contra iiDClitiatio aem Pallentis carentis omni eognitione, ut ascensus lapidis. Coactram mi a pri Deipio extrinseco contra inclinationem agentis cognitione
praediti. Qiabus praemisis , nunc quaedam delibanda sunt cirea libet talis
Itaque libertas desinitur iuxta Catholi eos omnes e ea edita potentia agendi vel non agendi, Positis omnibus mi agendum trutiliatis. Libertas
alia est a min:tione, et alia a necessitaιe: prima est immunitas ab omni violetalia contra prope naionem voluntatis illata; et liaec reddit hominem spotiis volentem; quo sensu Pater in divinis ιι here Filium generat: seeundae, illa, quae omnem necessitatem tum interiorem uaturae, limi ex te
riorem seu coactionis excludit; et haec reddi hominem libere volentem; et hoe sensu liber est qui potest agere vel non agere. insuper hujusmodi libertas, tiempe a necessuvie, alia diei lux mutrarietialia, qua quia in est sacere contraria, bonum scilice L et malum , ex alia est contradictionis in eo sita, quod homo possit bonum vello seu sacere, et noti velle aut non faeere; et ista subdividitur in liberta letii specificationis, qna quis est inis disterens ad hoe specie bonuin, vel ad aliud, et in libertatem exercitia, qua voluntas potest exereere hunc vel illum actum , licet sit determinata ad unum etiam numero obiectum, quod demonstratur exemplo a. Apolloniae quae, referente s. Dionysio alexandrino sponte, et proprio motu insiliit in rogum accerisum, ad quem cremanda ducebatur hie motus sitit liber, non quidem libertate smcisicationis, quia haec supplicii species erat ei determinata, ,et ab electione a. Martyris independens, sed libertate exercitis, quatenus intrepida virgo disposuit de suo ac Lu, potuit lite ilium non
IIuie libertati opinanitur necessitas, quae dos nitur: determinatio uia unum. Necessitiis alia est antecedens, et est Ea quae rationis et voluntati,
37쪽
De Vi , concupisceritia, et Metu, quiatenus
Oreonuntur L Oluntario ci9 .Q. I. An violentia tollat voluntarium . n. Cum violentum sit illud, quod procedit a principio
extrinseco . repugnante eo, qui patitur violentiam , sequitur omnino opponi voluntario. quod procedit a principio intrinseco, praevia cognitione: atque ita dicitur violentiam simpliciter causare involuntarium. Et de facto quis non dicat
risum antecedit. ut contingit in molibus Primo primis' unde quae in hisee molibus eveniunt sunt materialiter, sed non formnliter mala, dummodo hi motus non sint voluntarii in causa. Alia est exti inseca seu coactionis, et est quando via alleui insertur contra Propriam inclinationem. Quae eoaeleaguntur aut patimur , semulo sem Per voluntatis eoia erisu, vitio non adseribuntur. Alia est intrinseca , eh est illa quae pro enit ab ipsius voluntatis inelinatione, ita ad unum determinata, ut non possit non determinari. Quae aguntur eum hae necessitate , patet ad summum esse voluntaria , nedtion libera. Alia denique est moralis, quae consistit in summa difficultate vel operandi bonum vel nbstinendi a malo ; quae tamen actu vinci potest, et interdum debet. Haee, quando adest obligatio eam vinceriai, non excusat a
Iliseo omni, is in meridiana luee eonstitutis, dicimus homi irem viatorem , ut vere diei possit liber in suis actionibus , atque ex his mereri vel
demereri , debere esse immunem non soluin a coactione , ut conis tendebant Bajus et Jausenius, sed etiam a necessitate antecedente , vel simpliei neeex itate. Contraria sententia damnata est ut haeretica a saneta
sede apostoli ea in lii ce propositionibus Iansenii , et Baii: ad merendum I demerendum ajebat Ianseni in statu naturae lusae, non requiritur in homine libertas a necessitate sed sufficit libertas a coactione: homo μω-
eae sunt Baji etiam damnabiliter in eo quod necessaris facie
Causae, quae volantario opponuntur, quatuor sunt; nempe Miolentia, ignorantia , metus et concuPiscentia , seu Mehemens Passio . Hae causae aliquando tollunt voluntarium, aliquando illud tantum minuunt; unde sa- ei Ie intelligitur involuntarium duplex esse, aliud si lex seu absolutum , aliud diminutum, seu secundum quid. DMoluntarium si lex sea absolvium reperitur in ea homitiis actione, quae nullo modo in filia essentia cognita fuit; vel si eognita fuit , defuit
omnino voluntatis consensus. In oluntarium diminutum seu secundiam qtita dieitur illud, quod voluntas repudiat consideratum in se, nec piat vero eum illud respicit vostitum aliquibus circumstat, iis . Sic pr jectio mer-eium saeta a mercatore metu naufragii, est involuntaria secundiam quid nam displicet in se, sed tamen peragitur, quia agnoscitur, ut nee maria ad vitam conservandam. II e gemis involuntarii non tollit malitiam actionis, si versetur circa ea, quae sunt intrinsece mala.
38쪽
me involuntarie agere. si aliquis, me repugnante. Sumat meam manum et superiori vi cogat perculere Petrum' ii Q. I. Quid sit coiicupiscentia. et an minuat voluntarium. R. I. Pro eoncupiscentia sumitur in Praesenti motus appetitus sensitivi tendentis in bonum delectabile. R. lI. Concupiscentia anteced tu minuit voluntarium liberii m. adeoque peccatum , non ero concupiscentia consequens. S. Th. I. a. q. 77. a 6. et 7. Ratio primae partis est, quia concupiscentia antecedens illa est, qυae ex impetu appetilus sensitivi impellit voluntatem in aliquod objectum . ut dum ex aestu iracundiae excitatur voluntas ad vindictam . vel ex ardore luxuriae impellitur in bonum delectabile. Id autem facit perturbando rationem . ita ut non
plene advertantur motiva in contrarium . et inclinando voluntatem in rem conrupitam, quae omnia adversantur Persectae libertati. quae exigit cognitionem Persectam objecti. et indissereni iam volun alis erga illud. Quod si tanta emotror cupiscentia vel Passio, ut omnino rationem perturbaret. tunc penitus tolleretur volimtarium liberum. Concupisceolia vero consequens non minuit libertatem : nam haec
excitatur in nobis ab eadem voluntate . sicuti dum quis ali pi id optat. exellat in appetitu sensilivo desiderium, seu inclinationem in illud, ut ita promptius seratur in obiectum volitum . Ad eum modum . quo, dum quis vult vindictam,
excitat etiam in appetitu sensitivo aestum iracundiae. Cum igitur haec concupiscentia consequens sit volita ab eadem voluntate . non potest dici minuere libertatem . Dixi in responsione . concupiscentiam antecedentem minuere voluntarium liberum: nam si sumatur voluntarium pro majori vel minori inclinatione voluntatis, ulique non minuitur: rum Voluntas quo magis impellitur, eo majoriccita alia seratur in obieetum, rit Palet in . eo, qui ex aestu iracundiae ad vindictam movetur.
dum patiens in controrium enititur: et ilii plex e et, alia Himirum aflsciliata, alia secundum quid. Piiiim es L quae Omnino a Dersatur voluntat in inclimationi , quaeque a vi exteriori proneiseittar cum o in olla agentis renitentia; unile quod proeedit ex hoc violentiae genere, non imputatur ad elitis linira , utpote penitus involutatarium et secunda intervenit, quando voluntas ei Non resi, it saltem ossieae iter, sed negative se liabet. II ilitis generis vii lentia uno tollit quidrem voluntarium, seil tantummodo minuit, mille qua ita lilini. pro qualitate rei, quae committitur, ad culpam vel levem vel gravetu, imputantur.
39쪽
έo TRACT. I. DE ACTIBUS HUMANIs
Q. III. An metus tollat voluntarium. n. Ea quae fiunt ex metu. sunt voluntaria simpliciter . et involuntaria secundum quid. D. Thom. I. a. qu. s. a. 6. Sunt voluntaria simpliciter . nam praevia sussciemii cognitione, voluntas ea esscaciter vult et eligit. quia supposita ali tua conditione . considerantur ut bona. Sic quia instante periculo naufragii, projectio mercium consideratur ut bona ad vitam conservandam. ideo efficaciter eligitur a voluntate. Ex alia vero Parte . quatenus scilicet consideratur ut damnosa mercatori, quia illam respueret voluntas. ideo dicitur involuntaria secundum quid. Hinc metus uora tollit voluntarium . neque excusat a Peccato. nisi omnino perlurbet rationem. vel nisi simus in casu. in quo operari ex metu mali majoris excuset a Peccato. Porro in praeceptis negativis naturalibus metus aliquando cohonestare potest operationem. aliquando non . Tunc non valet cohonestare actionem . quando ita est ex objecto et essentialiter mala .
ut non muletur ejus natura Per quamcumque circumsta
tiam et sinem extrinsecum . Ita se habet malitia mendacii,hlasphemiae, idololatriae. etc. Si vero objectum valeat mutari per aliquam circumstantiam seu finem . tunc actio potes esse licita. si fiat ex metu; ut dum quis ne amittat propriam vitam, occidit suum invasorem . vel abscindit sibi manum. De Pereat. Hic videtis ex metu mali imminentis cohonestari id. quod alias Praecepto negativo vetatur, et ex adventu novae circumstatiliae reddi licitum, quod alias pro hil,etur. Praecepta vero affirmativa, sive sint naturalia sive Positiva. regulariter non obligant. interveniente gravi metu. nisi observantia legis exigat de sua natura periculum vitae. tunc etenim praesumi non Potest de contraria intentione legislatoris . Tunc autem habet annexum Periculum vitae . vel quando ita exigit officium, quod quis Praestat, ut constat in Milite et in Parocho. qui tenetur non deserere suas oves tempore pestis etc. vel si ita exigat bonum commune. Caeterum in casibus, in quibus gravis metus non excusat a peccato. bene Potest excusare a poenis ecclesiasticis illi annexis: si etenim valet excusare a transgressione legis humanae, et excusare poterit a m enis eodem iure impositis quales sunt censurae, et reservatio. Suarez de Cens. d. sisera. 3 Bonacc. de Legib. d. a qu. 8 ρ. a n. 3 Mari ichel.
div. x c. ι num. 66 etc. Quod si prolitheatur aliquid subcensura multum conserente ad bonum commune, et ait scandalum vitandum , tunc Si actio stat ex nielu non injusto.
40쪽
non erit immunis a talibus poenis, quia censetur legisl torem voluisse obligare etiam cum periculo gravis damni. Hinc non immunis esset a reservatione homicida. qui lici res occideret, ut se subduceret morti iustae sibi inserendae. Secus esset. si metus gravis injuste incuteretur: ut si aliquis propinaret venenum ad alterum Occidendum. ne ipse Occideretur a polentiore exposcente tale venenum . In talibus casibus . cum pene inviti homines peccent . praesumitur legislatorem nolle in eos suis poenis animadvertere. Varias divisiones meius do in tract. de Contract. qu. 1. c. I. Regulae in praai obserνandae. Potest aliquando accidere. ut Consessarius iudicare debeat immunem a reservatione illum. qui alias commisisset peccatum reservatione innodalum. Demus ex. gr. patrem Consentire in peccatum filiae, et maritum in peccatum uxoris. quia alias ille qui peccare vult. subtrahel ab ipsis omne lucrum. ei ipsi aliunde non habebunt, unde possint se substentare .
Peccabunt utique . sed immunes erunt a reservatione. Demus sponsam consentire in copulam cum sponso i quia alias rationabiliter timet ab eo esse deserendam cum sua gravi infamia: quia iam simul peccarunt. et concepit . Demus, aliquem ferre salsum testimonium in iudicio in alterius grave damnum , quia alias imminebat illi grave nocumentum ab eo . qui voluit ita in iudicio respondendum . Haec omnia utique in praxi accidere possunt, et ignoranter se geret Consessarius, si eo quod poenitens peccaverit. illum credat o
noxium reservationi, vel censurae. Ex his gradum faciat ad alia exempla.' Ralio supradiclorum esse potest, quia censurae cum sint poenae ab Ecclesia statutae ad refraenandam delinquentium contumaciam adversus legem ecclesiasticam . Et contumax dici nequeat, qui gravi metu adactus actionem pinnit ab Ecclesia vetitam . in eo enim casu lex erclesiasticaresSal. Non eos afficiunt. qui ex metu gravi aliquid subcensura prohibitum faciunt. Ad reservationem autem . quod
attinet. haec ratio meo quidem iudicio non valet. quia non est primario poena in delinquentem statuta . sed ablatio iuri dictionis in Consessario. Si haec enim ratio valeret, locum habere deberet etiam in casu ignorantiae . at cum ignor-iIa a reservatione non excuset, ita neque metus. Ratio autem . cur ex metu gravi peccatum admittens . reservationi