장음표시 사용
11쪽
erit ex conscientia erronea, cum potuerit gravius, et levius peccare iuxta distamen talis conscientiae . II. Item ne Gmsessarius . vel nimis rigi ius, vel nimis laxus sit in judicando. maxime duin excipit consessiones rusticorum . idiotarum. mulierum etc. si aliquod malum serisse auscultet . videat. an saltem dubitaverint graviter posse peccare. in quo casu iudicet commisisse Peccatum mortale. At multoties in quibusdam peccatis, ut dum per Deum iurant, Creaturas exeoantur. imprecantur mala filiis . laborant in die festo. et similibus, accidit habuisse quidem ro gnitionem se male agere, at Deu liquam considerasse. an graviter . vel leviter: neque de gravi malitia ullum habuisse dubium. Hinc bene iudicare potest leviter tantum peccasse. neque desunt Theologi . qui putent tuto omitti posse eam interrogationem . an crediderint se peccasse mortaliter . vel venialiter: quia tales poenitentes nesciunt se in hac interrogatione explieare et de facto id multoties mihi eventi. et audivi eos respondere , agnovisse quidem se peccare, sed nihil cogitasse de Peccato gravi, vel levi .
De conscientia vinatioci , ex e de opinione probabili.
Q. I. Quid sit Conscientia opinativa, Seu opinio probabilis . et quoluplex . R. l. Conscientia opinativa. seu opinio probabilis est judicium, quo assentimur alicui rei eum formidine de opposito. Cum igitur opinio non innitatur motivo certo . sed incerto. hinc est , quod dum intellectus ex la-li motivo assentitur. formidare potest salso assentiri. Haec autem probabilitas provenire Potest ab intrinseco, et ab extrinseco. Tunc provenit ab intrinseco . quando derivatur ex aliqua ratione, quae nobis suadet aliquam rem esse proba bilem. seu Posse esse Veram . Tunc vero provenit ab extrinseco . quando judicamus posse esse veram Propter extrinsecam auctoritatem D torum ita asserentium . Hic tamen adnotare oportet Propositionem 27 damnatam ab Alexandro VII. quae ita se habebat: Si liber sit alicujus .funioris . et moderni, delet vinio censeri Probabilis. dummodo non constet reiectam esse a Sede Apostolica tanuyuam improbabilem. on. ergo . generaliter loquendo . opinio censeridet M t probabilis. eo quod eam doceat unus Auctor. rum facile unus Doctor Poluerit errare, vel nimio rigori. vel ni-Diuitigod by Cooste
12쪽
AESTIO I. CAPUT II. 13miae laxitati saven to . Quod si hic Auctor asserat validam
rationem ab aliis Mon consideratam. et solvat rationes alimrum . tunc ipsius opinio non desinet esse probabilis: et quandoque etiam poterit apparere probabilior juxta vim rationis quam asseri Carden. d. a5 . d. 55. n. c. d. 57.cώρ. a. Viva in ρωρ. 27. ab Aleaz. VII.
R. II. Opinio alia est speculative probabilis, alia practice probabilis. Reliciis variis explicationibus . illam dicam speculative probabilem. quae procedit secundum principia universalia, non consideratis omnibus iis . quae hic et nunc concurrunt in aliqua operatione . E contra dum considerantur omnes circumstantiae, quae in casu particulari Occurrunt, tunc opinio . ex qua quis operatur, si innitatur rundamento digno viro Prudente, dicitur praelice probabilis. Hinc secundum principia universalia potest esse speculative probabile . licitum esse pingere die festo, non vero practice, dum scilicet nulla e set necessitas pingendi, et pingendo hic et nunc fieri non Posset sine gravi scandalo. Quod si hic et nunc nullum esset scandalum, neque aliquod grave inconveniens, tunc eadem opinio non solum esset speculative probabilis, sed etiam practice potest talis apparere. Sed de hac re suo loro . Item alia est opinio certo probabilis. alia probabiliter,
alia tenuiter. alia dubie probabilis. Opinio certo probabilis
est ea. quae habet Pro se rationem gravem, cui patet prudenter posse assensum dari. Hinc si aliqui Theologi scientia vere praestantes aliquam opinionem omnino dicant probabilem . certo probabilis censenda est, cum dubitandum non sit non habuisse rationem gravem ad ita affirmandum. Melchior Canus de Loc. Theolog. lib. 8. cv. 7. Palaustriaci. g. div. a. p. I. num. Io. Christian. Lupus tam. M.
p. I. dissert. d. Opinion. probabili cv. a. ubi ex divo August. de Baptism. lib. 3. cv. 4. docet, opinionem unius Doctoris omni exceptione majoris, ac rationem asserentis ab aliis non satis consideratam Posse aliquando, licet raro, esse
probabilem . ' Item certo probabilis dicenda est illa opinio.
quae communiter asseritur Probabilis, quamvis unus, auialter dissentiat: communis enim sensus Auctorum dat sundamentum ad iudicandum Pro ea esse gravem rationem .
Opinio probabiliter probabilis ea dici potest, de cuius pr
habilitate merito disputatur, vel quia non habet rationem ita gravem. vel quia lis est inter Ai ores, an sit probabilis. nec ne. Opinio tenuiter probabilis est ea , quae habet motivum leve, ita ut vir prudens nullatenus debeat illi assen
13쪽
i4 TRA . I. DE ACTIBUS HUMANIstiri. Hinc sententia opposita tali opinioni solet esse certa . vel sere certa; nam quantum lavis est ratio talis opinionis, eo sortior est ratio pro opinione contraria. Opinio dubie probabilis valde assinis est opinioni pri, babiliter probabili. Mergo ilicetur opinio dubie probabilis, quando dubilo. an motivum, cui innititur. sit grave vel leve: vel si dubitem de
sufficienti auctoritate DD. illam docentium : nec aliquando ad excludendum dubium satis est. si multi eana doceant. quia multoties unus Caeco modo alium sequitur. Denique alia est opinio minus probabilis . quae scilicet liabet Pm se rationes minus validas, alia Probabilior, et habet pro se rationes validiore1. Q. I l. An in operando liceat sequi opinionem 'Obabilem . R. I. Non licet sequi opinionem tenuiter Probabilem . quia ut ex dictis constat, non habet motivum dignum viro prudente. Hinc Innoe. XI. sub n. 3 hanc damnavit propositionem : Generatim dum probabilitate, stoe intrinseca, stoa eaetrinseca quantumois tenui, modo a probabilitatis snibus non exeatur, conssi aliquid agimus , semper prudenter
R. II. Non licet operari ex opinione . vel probabiliter prinhabili. vel dubie probat,ili. Ratio est. quia non sum certus illas
inniti motivo digno viro prudente . ut constat ex earum explicatione ; ac proinde cum rationabiliter timeam carere tali motivo, juxta eas operando. me nimis exponerem Periculo errandi. adeoque et peccandi. id etiam confirmari potest, quia . licet dum agitur de opinione probabiliter probabili, vel dubio probabili, possim habere prudens fundamentum . illam opinionem esse probabilem, cum non desint qui id asserant.
simulque conentur probare, non tamen possum habere sundamentum prudenter iudicandi. quamvis cum formidine .
illam opinionem esse veram. natio est . quia cum non certo constet . eam opinionem esse Probabilem. neque Certo constabit esse verisimilem. Quo ergo fundamento satis firmo iudicare possum eam opinionem esse veram, et dignam viro
Prudente tR. III. Generaliter loquendo sequi licet opinionem certo probabilem. Id constat ex ipsis juribus: nam in rebus non definitis. permulta relinquunt arbitrio ipsius iudicis. ut propriam sequatur opiri nem, dum sit probabilis: cap. de causis q. Illis etiam de Myc. Deleg. M leg. I. g. i. st. datur. deliber. Ratio autem est, quia cum in moralibus, ut Duiligod by Cooste
14쪽
QUAESTIO I. CAPUT II. Iplurimum versemur in incolis . velle amovere nIiinionem probabilem a regula rectae operationis. esset velle sere sem- Iaer nos Perplexos, et in suspenso ab operando: 1 . Th. i. a. q. 57. a. c. ad. a. Quia ergo ita esse non Imtest. Prudentia versatur etiam circa opinabilia. et quae aliter se possunt
habere. et dictat eum prudenter agere qui in incertis movetur ex gravi motivo ad operandum . Cum nihilominus ultimum iudicium de honestate operationis debeat esse certum. ut excludatur omnis formido de rectitudine operationis,
ideo illud iudicium non landatur in tali motivo probabili.
quod excludere non inflest talem formidinem i eo etenim ipso quod sit tantum probabile . res aliter potest se hahere, sed landatur in motivo reflexo . operans igitur ex tali motivo probabili dicit ex. g. intra se . quod dum versamur in incertis , prudentia dictat. Posse quemcumque operari ex motivo gravi et rationabilii aliunde autem certam esse honestatem operationis, semper cum agimus iuxta dictamen
prudentiae. νυ. tu. An liceat sequi opinionem Moinus probabilem in conspectu probabilioris. Il. Assirmativam sententiam credo sequendam esse. Ratio mihi est quia opinio minus probabilis. quae aliunde erat certo probabilis, non desinit habere motivum sussiciens ad assensum prudentem. Ut autem hoc probetur, observari dum est aliquando unum motivum elidi propter alterum DP situm, aliquando non . Tunc igitur eliditur motivum
minus a molivo maiori, quando sunt ejusdem rationis . et lirecte opponuntur; nam tunc propter mutuam mutrarietatena, unum excludit aliud , sicut nigrum excludit album . Hinc si unus dicat . vidisse Caium hora xo mortuum . et tres fide digniores vidisse vivum eadem hora. motivum limrum trium cum sit ejusdem rationis let ipsi etenim testificantur de Crioi et omnino oppositum molivo unius Mwrentis de morte Caii. elidit omnino testimonium primi, quia comparatum ad testimonium trium fide digniorum, non amplius conservat vim moventis ad prudentem assensum. Tum vero motiva se ad invicem non elidunt, quando sunt disparata et dissimilia: quia scilicet unum dictat aliquid propter unam rationem , aliud propter diversam : nam tunc unumquodque conservat suam vim movendi specie diversam, adeo lue disparatam, non vero directe contrariam . Hinc
habetis diversa motiva bene, vel male judicandi de proximo experitur ab utris lue posse moveri, si accedat liniaeri uiti
15쪽
is, TRACT. I. DE ACTIBUS HUMAMSvoluntatis. Audiens diversas prudentes rationes, quibus ex una parte suadetur Petrum non esse Romae . et ex aliis ibi esse, percipit ab utrisque moveri. neque vel negantes, vel
affirmantes judicat posse parvipendi. Λssidue etiam id ex
Perimur in moralibus: nam considerantes validas rationes Pro affirmativa et pro negativa. non percipimus unas reddi nullius momenti, tamquam ab alteris elisas . sed utrasque ex diversis sundamentis vim facere nostro intellectui. Et ratio ab intrinseco ulterius est . quia si rationes Pro utraque
Parte videantur aequales, una non vincit alteram, et sic utraque remanet in suo a Obore . Si vero Pro una Parie rationes sint validiores . dum sumus in incertis , non omnino superant minus validas, sed tantum secundum quidi unde quamvis hae aliquantulum milius moveant. Cum tamen nori destruantur . non desinunt esse rationes validae. Ad euin
modum, quo si aliquod album contraponatur rei magis albae . quamvis minus album appareat habere minorem albo dinem. non tamen desinit esse album. His positis Cum magis probabile non destruat probabilitatem minus probabilem, quia illud absolute non superat. Sed tantum Secundum quid . adhuc in parte minus probabili apparet motivuin grave. adeoque dignum viro prudente, et Perconsequens licitum est juxta illud agere . diec refert in iiivum maioris Ponderis apparere in Parte oPposita: nam non teneor sequi quod persectius est semper . cum aliunde rationes habeo ad prudenter operandum . Dices quod sicut quando ponuntur in bilance duo pondera . necesse est bilancem inclinari in eam Pariem . qua pondus est gravius, ita et intellectus cum sit Potentia necessaria . inclinabit in eam partem. ubi motiva sunt probabiliora. Sed contra est, quia praedicta pondera sunt eiusdem rationis, et homogenea, adeoque pondus majus impedit ensectum ponderis minoris: sicuti dixi supra. motiva sortiora elidere minus sortia eiusdem rationis. Λt nos Io luimur in casu. quo molivum opinionis minus probabilis sit disparatum . adeoque non elidatur a motivo probabiliori. Cum igitur tunc intellectus verisimilitudinem videat etiam in parieminus probabili. non amittente probabilitatem in conspectu probabilioris . poterit in eam inclinari ex prudenti motivo. et rationabili. cui innititur: maxime si ulterius consideret. non esse hominibus imponendam obligationem nimis molesiam. vel hic et nunc expedire Proximorum saluti, benigni
rem Pariem sequi, Vel prii licita sequela minus prohobilis Disitiet Cooste
16쪽
QUAESTIO I. CAPUT H. I citari plusquam ducentos Maeologos . ut videre est apud Arsd.
hic quaest. II. Bordon. do vis. Prohao. cv. 6. num. rc. adeoque omnino credendum hanc sententiam ratione vere
digna viro prudente inniti. Altera ratio . cui innititur nostra sententia est . quia lex prohibens sequi sententiam minus , sed certo probabilem non est sufficienter Promulgata, sive nobis non satis innotescit per dictamen rationis, cum tot Theologi rationibus contrariam assi ent; lex autem non sufficienter promulgata vel quae non satis innotescit, nou obligat. inserendum ex his, multo milius nos teneri ad sequendam partem tutiorem Semper cum contraria sit certo Pr
babilis . Ratio patet, quia pars tutior multoties potest etiam esse minus probabilis. vel etiam tenuiter probabilis. Sic iutius est in die ieiunii etiam abstinere a potione vini; at sententia asserens Per vini potionem frangi jejunium vel omnino salsa est. vel tenuiter probabilis. , Q. IV. An aliquando sit obligatio sequendi opinionem
probabiliorem . R. Affirmative respondendum est, tunc scilicet quando quaestio est de validitate . natura, seu conditione actus. Quando igitur versamur circa materiam juris . nempe dum solum agitur de honestate actionis, an ex. g. die festo liceat pingere. bene, ut dixi, sequi Possumus opinionem mi. rius probabilem: etenim honestas actionis pendet a prudenti iudicio operantis. ae proinde potest esse honesta actio facta ex opinione minus probabili, quia sit ex motivo gravi. et prudenti. At valor. et conditio actus non pendet ex nostro judicio quamvis prudenti, sed tantum subsistit, si habeat,
quae ad ipsius essentiam . seu naturam exquiruntur. Non Potest e. g. Baptismus esse validus ex eo, quod ex motivo
probabili iudicaverim esse validum, si conseratur in aqua rosacea. sed quia habet quae pro illius essentia instituta sunt a Christo Domino. Si ergo in his non amplectamur sententiam probabiliorem . et tutiorem . ultra Periculum . cui
nos exponimus faciendi actum nullum, non evitamus sus fi-rienter. Periculum insere i damnum proximo . quando ex nullitate talis actus damnificaretur. Hinc prohibuit Innoe. XI.
sub num. proPositionem, quae asserebat. non esse illicitum in Sacramentis conserendis sequi opinionem ρmbabilem de νalore Sacramenti. restata tiatori etc. Cum igitur valor Sacramenti non pendeat ex mostro iudicio, sed ex institit
17쪽
i ne Christi Domini. si in iis conserendis relinqueretur opinio probabilior et tutior, exponeretur Periculo nullitatis, e ita fieret contra relerentiam ipsi debitam: et ulterius non evitaretur satis periculum damni scandi proximum. si sortasse illi Sacramentum nullum administraretur. Quod si adhuc communius sustinetur. ad validitatem Sacramenti Poeanitentiae bene posse eligi in praxi sententiam de sufficientia supernaturalis attritionis. quae est minus tuta. hoc ideo Theologi asserunt. quia illam moraliter certam iudicant. et in praδata Opinione solum damnatur licitum esse sequi opinionem probabilem relicta tutiori . In casu autem necessita- iis licite ministraretur sub conditione Sacramentum juxta opinionem mere probabilem, ut dicam in tractatu de Macramentis .
Ex ratione supra stabilita neque Medico licet adhibere medicamentum . quod probabiliter tantum credat prolaturum. si habeat medicamentum certum . Et quidem eo quod ipse
opinetur illud proficere posse, nihil id conseri ad hoe, quod
proficere possit infirmo, si Vere talis non sit naturae, unde relinquendo medicamentum certum. non cavet satis peric tum nocendi infirmo . Praeterea eo quod assumat curam aegroti, vel ex charitate. Vel etiam ex iustitia. si sumat stipendium . tacite obligatur eidem aegroto exercere suum o scium meliori modo. quo potest. Si vero non detur remedium certum. tunc observandum est. an salus aegroti sildesperata, necne. Si sit desperata. licitum est dare illi medicamentum dubium . quod scilicet creditur posse esse et
proficuum et nocivum: nam in casu desperatae salutis, periculum nocendi est modicum: ad summum etenim mortem aliquantulum accelerabit . unde praeponderare videtur spes recuperandae salutis . si res feliciter contigerit. In casu autem salutis non desperatae . non approbarem dare medicamentum . de quo dubium sit an nociturum, vel profuturum sit: nam tunc tutius videtur relinquere infirmum operationi
ipsius naturae, quae SemPer Conatur morbum expellere: Sancti. in summ. I. 1. cv. s. num. 39.
Quid dicendum sit de Iudice . et Advocato explicabo agendo de octavo Decalogi Praecepto ii .
Brevius et elarius . In conspeetu probabilioris non debemus sequi opinionem mitius probabilem , quando haec est vel tenuiter , vel dubie , vel probabiliter Mntum probabilis . E contra vero licitum esse puto -- qua opinionem certo probabilem, etiam in eo pectu probabilioris ob ra-
18쪽
Regulae in praxi obseruandiae. . Primo animadvertat Consessarius necessarium sibi valde esse studere ; Iiam experientia teste Coiisessarii indocii. vel
nimis laxi sunt. vel nimis inclinani in opiniones rigidiores cum magno aut marum dispendio. et sibi falso persuadentita agendo . a periculo errandi recedere . Isti Consessarii non probabiliorisiae, sed etiam ex ignorantia tutiora praetendenies. illaqueant propriam conscientiam ex nimio rigore, et saepe iniuste poenitenti disposito absolutionem negant. Εcontra alii indiacti, maxime si et ipsi vitam. non ut Delesiasticum decet, agant, facile opiniones laxas et tenuiter probabiles amplectuntur. atque ita caeci caecos in foveam ducunt. Iterum ergo dico: Studeant, studeant Onsessarii. II. Secundo. Consessarius i ostquam diligenter morali studuit Theologiae. me Auctore, non anxius sit circa illam iam agitatam quaestionem, an licitum sit sequi minus probabile in conspectu probabilioris. Probabiliora sequenda docuit me meus Praeceptor . et pariter ego pluribus ab hinc annis eamdem docui sententiam. At experimento vidi nihi Iad praxim deservire: quis etenim vel studendo. et praecipue
dum audit consessiones, potest omnia momenta utriusque
pariis librare, et inde definire, hoc est minus probabile. hoc est probabilius ' Hoc esset onus intolerabile. Satis mihi suit in praxi sequi sententias. quas rationabili landamento
innixas putavi, et ita credidi satisfecisse meae conscientiae absque eo quod iudicem me constituerem inter minus probabilem . et magis probabilem . III. Tertio. Consessarius moneat suum poenitentem. ne in dubiis suae conscientiae semper acquiescat dictis unius icum damnatum sit dictum unius Auctoris reddere opinionem probabilem. Scio indoetum posse acquiescere consilio viri, quem habet certa sundamenta credendi doctum esse i
tiones ab Auetore allatas . Verum sedulo hie est animadvertendum non Iicere sequi opinionem ut supra , ε quoties agitur de valore cujuscumque
Saeramenti , a quoties agitur de materia sdei, 3 quando agitur de iv
dieio serendo ab Iudice , ut eonstat ex tribus propositionibus hae super re eondemnatis: ae denique non po sumus 1equi opinionem minua proha bilem qua o valor, et eonditio actus non pendet ex nostro iudieio quamvis prudenti , sed tantum subsistit, si ponantur ea , quae ad ipsius e sentiam requiruntur : si e non poterit Medicus, vel Chirurgua uti quibusdam remediis, licet certo probabile sit, ea PiolatuIa esse initimo, si
19쪽
ao TRACT I. DE ACTIBUS HUMANIsnam vir di, tus non amplectitur DPii toties singulares carentes rationabili tandamento. At Giisessarius serio moneat poenitentem multoties sequendo quamdam Commuriem opinionem . qua aliquis pleno Ore a multis dicitur doctus . vere indoctum a linvenire . quamvis iste Propriam ignorantiam
abscondere conetur. Ita evenisse. et aliquando evenire certum est, atque ita Doctor non exiguus quandoque habetur, qui si audiatur etiam a mediocriter docto, dignus qui sub Ludi Magi siri serula iterum constituatur, iudicabitur. IV. Si poenitens sequatur sententiam vere Pmbabilem. eisi Guilassario contraria arrideat, non debet iste illum cogere propriam deserere opinionem. et Si non deserat, sine absoluti ne dimittere. Dum ipse I oenitentis vicem gerit. aegre ferret in suo Consessario tantum rigorem . Si ergo opinio poenitentis est vere Probabilis. cum tum in enitens
credat prudenter operari, ipsum, si aliud non desit. rite dispositum poterit iudicare, et ita ipsi imIHertiri absolutionem .' Abstinendum hic duco ab asserendis iis . quae tam
Pro, quam contra Probabilis opinionis usum faciunt. Tam celebris quaestio haec nostris temporibus agitata est, tamque suis. et dilucide tractata a gravioribus Doctoribus, tum etiam magis quam Opus sit . ut vix sit invenire librum demorali Theologia agentem . in quo haec quaestio non pertractetur . et ubi eam quisque videre non I ossit. Quamvis autem parum Pro Praxi Prosit, non dedignenti ir Tirones
morali scientiae operam dantes utriusque sententiae rationes,
et aucioritates perlegere attente. Ex alterius lectione tacite agnoscent quot periculis. quot anxietatibus, et angustiis premi possint poenitentes ab iis , qui rigidiora semper sectantes, divinis . humanisque Praeceptis alia bene multa super- addunt . ac fidelium cons fientias illaqueant, et quod magis est animadvertent. rigidioris sententiae Patronos multoties ideo tali imier inclamare . quia magis forsitan scholasticis speculationibus , quam excipiendis consessionibus dediti sunt. Ve
rum non negandum multos Probabilis sententiae sectatores Dimis progressos, et aliquas tenuisse opiniones. quae nimiae laxitatis notam non effugiunt. sed si serium, ac maturum
examen. ac studium adhibuerint . facile eis constabit ab ipsis doctis probabilistis probabilitatis decus negari, ac penitus reiici, ac profligari. Si quis autem post diligens examen rigidam
adhuc sententiam sequendam duxerii. in suo sensu abundet , recolat identidem . quod habent Gerson de I it. πλru. p. 3. I. c coli. io Fit, ut ster talea assertiones publi-
20쪽
eas nimis duras, et strictas praesertim in non certissimis nequaquam eruantur homines a Iuto peccatorum, sed in illud profundius, quia deveratius, immergantur s. Bemardus e s. Andri et Sermo cat in Crant. B. Umoeri. Dominis anae miliae Generalis in ρωι. Costia. Ord. liti. v. saltem vero monitum exequatur Benedicti XIV. ad Episcopos de S nod. Dioeces lib. 8 cv. 13 in In. ne scilicet judicis partes
sumat, quaestiones doniae, de qua Ecclesia nihil hactenus ronunciaiote, sed Theologorum disputationi permisit. Anie ulos etiam habere vellem. quae variis in locis hujus os,eris habet Auctor, et praecipue Tract. XIX. q. 5 cap. a ubi Consessarios hortatur, ne ad consessiones excipiendas accedant. nisi scientia necessaria praedit ins esse . nedum ob ordinarii approbationem . sed etiam viri docti judicium sentiant. et ubi eos admonent. non quameumque Probabilitatem. pro certa rectae operationis regi la ReciPiendam . sed eas opiniones seligendas . quae post diligens, atque maturum e Xamen eeri
probabiles eis apparent. Haec legenti facile constabit, quam concordent superiori doctrinae Benedicti XIV, et iis quae habet idem Pontifex in Constit. Viae pera it Bullari tom. r ag. 343. Quae si attendisset Auctor Addition. ad P. An
inicie . non tam acri. stylo Auctorem nostrum exagitasset. CAPUT III.
.. I. Quid sit Conscientia dubia, et quotuplex.
R. I. Conscientia dubia est. quando intellectus manet suspensus inter utramque Partem contradictionis, neutri adhaererido . sive. quia . Pensatis utriusque partis rationibus, judieat actu reflexo Pro neutra adesse motiva sufficientia ad assentiendum . sive quia Sine ullo actu reflexo, consideratis rationibus utriusque Partis . in neutram inclinat. Sanch. in Summ. cv. Io num. 3. Palaus triaci. I div. 3 ρ. 1 num I.
R. II. Conscientia dubia alia est circa ius, alia circa saetum. Tunc datur dubium iuris, quando dubitatur an existat aliqua lex. an aliqua actio sit licita, nec ne . Dubi um facii supponit adesse legem, seu certum esse aliquid licitum esse. vel illicitum. sed dubitatur an acciderit factum licitum. vel illicitum. ut si quis dubitet an clericum percusserit . an contraxerit matrimonium validum, an emiserit votum etc. Secundo aliud est dubium speculativum. aliud practicum. Dubium speculativum non respicit Praxim. seu