Theodori GrasuuinckelI Delphensis, I.C. Libertas Veneta. Siue Venetorum in se ac suos imperandi ius. Assertum contra anonymum Scrutinii scriptorem

471쪽

ctum jam nunc decretum,aut di licebat populo, aut placm. bat, sin prius dixeris, s stante illius thesi antiquari poterat,si posterius Mon erat quod in nobiles serretur agitareturve plebes , cui proprio assensui potius, quam nobilium jussui quic quid id elle incommodi adscribendum imputandumque veniebat. Ipsa quoque plebes, fi quidem ullum impediendi intercedendive jus penes ipsam resedisset, in tumultus autho- res ac proinde criminis ex aequo socios, Sacinus. e. ut ait ille, quos inquinat aequat animadverti pata haud fuisset. Quis non videt multo prius, quicquid peccatum fuerat, quicquid commissum bono prorepublica Zelo. actuive ad tuendam populi authoritatem exercito, longe prius quam seditioni, tumultuivede putandum fuisseὸ Anno exinde duodecies cent no sexagesimo octavo e Senatoribus Nicolam Michael Thili vi

rausTotulus cujus gens anno millenotercentesimo octogesimo tertio intercidit) simulque ex L viris primores, seni ius Zor eius, Tetraιs farbauicus, ct Marinus Iusinianus multa circa futuri Ducis electionem variaque proposuere, quae communi postmodo eorum qui consiliis intererant calculo probata cum sorent, id ipsum quoque, quod in electione pi ar- mortui Ducis Zeni placuerat, iterato in deliberationem venit, nempe quod Senedictui Vasaldio talia enim sunt quae illis

in archivis publicis, in quibus quae Ducum creationem concernuntassetvantur, verbolenus dicuntur Iurare debeat super animabus omnium, habendi in mucem, mominum, se rectorem Venetiarum, illam persnam, quam electores uoadraginta di unus d nuntiaverim , se Pucem Venetiarum elegisse. Et paulo post. Benedictus Vasatio habita a populo luentia ste jurandi in animabus eorum tacti, Ocris adsiancta Evangelia Deburamis, sec. depost haec no-LBVir Iacuus Ea regio, quisuis unus ex electoribus, de volumi suom uorumprase, or alio suis suis, ibidem exisentibus dem stadiit

472쪽

tiavit populo, elegisse in Pucem P. Laurentium Theu L. Eat nunc

cui lubet, dicatque Populum in Rep. Veneta regiminis publici fuisse pallicipem. Vt videmus Consiliarii ac prim rexquadraginta viralis collegii proponunt, ad unum omnes ex ordine nobilium, Collegia deinde sive consilia, quaepe inde quoque ex illo ordine tota constant, proposita assensi, firman ac rata esse jubent, mandantque ut populi Castaldus obedientiam eligendo etiamnum, ac sic futuro Duci, juret, petit veniam turandi a populo Castaldus, illiusq: obsequium jure jurando firmat. Sed nec lector meus existimet velim Castaldum illum eximia dignitate praeditum fuisse talemve magistratum, quales erant olim apud Romanos Tribuni plebis, sibive pramguret Gastaldi ut dignitatem ita & nomen suoque decursu temporis intercedine, nihil minus gestat ille ctiamnum, qua jam tum a priscis temporibus indutus fuit, vestem coloris varii, iisdem quibus semper ab initio ga-

visus est, praerogativis gaudet. Creari solet ex eorum numero Castaldus qui regionem D. Nicolai inhabitant. Pre- rogativae quas intemeratas illum retinere diximus, in eo po- timmum consistunt, quod ipse publicis nonnullis actubus functionibusque Duci inserviat, quodque a sui ordinis hominibus, qui ut plurimum piscatores sunt, perexigua qua dam emolumenta exigere ei licitum fit, vulgus regalia appellat. Si vero in electione novi Ducis vel aliquantillae sal- tim populi fuissent partes, plane isto juramento opus non erat, utpote superfluo. Nempe metus haud erat, ei dicto haud obedientem fore populum, quem met ipse confirmas set, cujusque & ratam & gratam habuisset electionem, quem ex adverso si nollent ipsis invitis ac dissentientibus facta ei ctio, erat in nihilum recastraac sic quoque nullo opus eradjurejurando.

His addamus, suturum fuisse id institutum Dropostam .

I iii 3 vocari.

473쪽

vocari diximus periculosae plenum opus aleae: utpote quod non alioversum collineabat, quam ut Imperii summa, populo plebique in perpetuum & esset & remaneret adempta: neque eum abs se quispiam, ut credat impetret, eo se demissiurum fuisse ordinem illum, ut passurus fuerit motuum evitandorus obtextu sumto, ac quo ne tumultns aliquis in publicatione novi Ducis exoriretur, nobiles ad se cuncta ut pro arbitrio traherent raperentque, idque sibi ademptum irent, quod modo ejus in antecessum compotes aliquando suis sient,ut sane nunquam fuerant) ipsorum ordini non om mentum duntaxat praelustre collaturum, sed ut authoritatem longe maximam circumdaturum esset. Haec ipsa si cui lubet iis adjungere, quae modo circa Auriae Mastro tri Ducis

creationem, memoravimus, animadvertet, ut reor, multum inde thesi nostrae roboris accedere.

Accedit , quod & insuper quo tempore Venetotum Dux

creatus fuit Petrus Gradenicus , anno nempe c I I ccx x xx Ix casus obvenerit multum notabilis, comprimisque ad ea quae assertum imus firmanda, valiturus. Peractis ad

Divorum Ioannis ac Pauli ex equiis Ioannis Danduli Venetorum Ducis, quibus infinita quoque populi multitudo interfuerat, factum , ut sub ipso egressu templi confestim,

sublato clamore, populus Ducem creari postularit Ioannem Teupolum, virum praelustrem, ac multis nominibus plebi gratissimum: quumque non leviter intenderetur, ac de m mento in momentum accresceret impensissimum illud p puli desiderium, eoque jam nunc res spectare videretur ut aut populi habenda esset ratio, aut cavendum ne quid insi, per habitis illius ordinis postulatis, sequius Reipub. obveniret . nihilo secius tamen, xx &unus viti, quorum erat novum Ducem eligere, conventu pro more ad id instituto,

ut ut populi studia quam perspectissima haberent, ut ut nec

474쪽

L1BERTAS VENETA.

ipsos fugerent eximiae virtutes meritaque Iacobi Therapoli, qui met ipse ne praesentia sua populum acrius animaret, rus concesserat) Petrum Gradenicum Ducem crearunt idque, quod miremur votis suffragiisque conspirantibus, quodque magis miremur absentem etiamnuin Reip. cauta , ac Iustinopoli cum imperio praefectum. Roget me quis cur id ita factum electores voluerim P respondebit pro me annalium scriptor, ut ne inposterum aliquando simili exemplo nominare populus in animum induceret. Ita super hoc ipso negotio Raphael Caminins dum viveret, apud Venetos magni Cancellatij dignitate functus , in suo ad Andreae Danduli

Chronicon supplemento. Post ejus obitum magnus tumultus in popul actus es, volebam enim γη. Iacobum Thevolo praeter electionis modum adducalem praeeminentiam subtrinare, sed issi nolens ad id praebere coMensum, de Venetiis recessi, ct ivit ad castrum Marachij, ubi mansit, donee de erratione meis certimatus es, M. Marrus item Antonius Satellicas cicad. I. lib. I o. Vbiris rapviarum pompam magnus tumultus ortus dicitur , ac cum trepidatione unique eo con-M sim, et Mesamarissisas ct invidiae plenas in Patrium jactaetas, nominatim Iacobam Theu lum Ducem populus pastulabat &c. Et paullo post. Tamdiu latuit, donec sedato tumultu, Petrux Gradoicus ex Patris V ordinis sententia Tux esset declaratus. Durat etiamnum hodieque mos ille, ut quem maxime Ducem habere desideret populo designare liberum sit. Non eo tamen minus ij, quos diximus, xx & I Viri eum eligunt quem judicant esse quam maxime e communi bono ut Dux creetur..Vnde colligo, non amplius olim in creando Duce, authoritatis habuisse Populum, quam nunc habet. Epimetri loco, jam dictis quae sequuntur adjungere labet. Non selum multis ab hinc annis saeculisque, ac sic ab omni antiquitate, verum semper, haud interrupta serie, obse a-

xuq suisse, institutumque, ut esset penes solam Nobilit

475쪽

tem in omnia regimen, ac sic quoque Patricios, ita serentibus rebus, semper ac disertim citatos fuisse, ad formandasirmandaque Decreta Publica. Vestigium videas Anno claCc Lx v I II, quo nempe circa Ossicium aut munus eorum

qui Iudices petitionum indigetantur nonnulla despicienda sta tuendaqueveniebant.Verba decreti sunt,eta Egitus Nobilis, qui de cetero erunt judices petitionum, &c. Anno insequenti circa munus aut ossicium aquaticum, ita conceptum decretum legimus, quod Nobiles viri qui praesum in Ocio supra Canale. In praefatione statuti, circa illius editionem vocatum videas Tantaleonem Baalum nobilem Venetum , aliosque ejus ordinis complures. Anno cla cc m. Vbi de exercitu nautico instruendo, sic decretum: Hre sum saluta b ordinamenta super navibuι se aliis lignis, quae de mundato D. Maiserj Zeno Dei Gratia Mel ti Ducis Venetiarum, se sui co id reformata, composita metu fuere per Viros nobiles Nicolaum Quirinum, &c. Anno clacc Lxv I II. aeuo nobilis vir Donatain uirino, procurator him Mares,sit absilutus deprimo capitulari &c. Anno cla cc xxxv II

uod debeant eligi tres nobiles super factis Anconae. Co n sueta quoque his ipsis temporibus sermula, secundum quam firmari rataeque haberi electiones selent, ita concipitur ,faciundum

decretum, ut eligatur , eliganturve, unus aut plures ex honoratissimo nobilibus cum titulo , &c. Quinimo anno cla cc LXXX o factum decretum , Aprilis secundo die; uod electores arat δε-be incribere quando eligunt aliquem ad suam vocem, ita quod Datur, quis acceperit eum, &c. Vnde factum ut cum ad majora Comitia nonnulli venirent eligendi non Elima clecti nomen, verum etiam nomen electoris quoque publicari coeperit. Formulam siquis requirit, sic archiva.

Anno cla cc xxxx II. ultimo Septem .

476쪽

L1BERTAs V NETA. Ad iocem Nobilis miri Vitalis Toranis , Mngelus Zam o, Leon ardus Minio, dic. Ad iocem Nobilis riiri Leonar i Sembo ,

Petrus Mauraceno , Satidinus Termancino, ctrc.

Ad vocem Nobilis miri marini Grado neco , Rhainerius Veneris, Nicolaus de canale, ΚαQuae cuncta si cum jam dictis copulentur, largam, ni fallor, flacci int fidem, reium summae quaquaversum qui praesu rint, nobiles fuisse, quod ipsum quoque & hac insuper rati ne sese nobis probaverit, quod constet, illos quorum eligendi partes erant, ipsosmet fuisse nobiles, ut evincunt verba superius citata, Od vocem ηobilis viri, &c. Quae quidem nemo sanae mentis unquam in dubium revocet, asseratve ijs haud probari quam plenissime, illos penes quos ad

majora Comitia alios item allegendi jus erat, fuisse revera pro Nobilibus habitos. Est autem comprimis consent neum vero, non alios ab illis electos quam limites sibi aequalesque; eoque masis quod magnus ubique nobilium se numerus offerret, eaedemque familiae, e quibus ad majora C mitia eligi solebant, eodem semper imansierint statu , in quo etiamnum & ipso hoc tempore perstant, sic ut nihil hic mutatum novatumque dicere positi quispiam, dummodo in carum quae esse dcferunt locum, illas iudiciat,quae vetro ab anno cII cc X cv I ut jam ante commonuimus, praedictis Comitijs majoribus adhibitae, ac velut insitae fuere. Idem quod hoc, de quo verba fecimus, anno obvenit, & altero qui eum excepit ita obtinuisse notatum, nec non & sequentibus. Insimul quoque, anno cIa cc LXXXI placuit Patriabus quod eligantur Derba fiunt decreti) tres nobiles Viri, qui δε- seant certare H DPirene dec trabo , &c. Anno cIa cc LXXxv - Κkk Octo-

477쪽

Octobris die decimo octavo quod factum fuit decretum , inter caetei a ,& haec verba continet, cum nobilis vir εὐωπι

Hortito Hector medij anni comprobet, &c. Anni similiter cII cc LX Ix decretum ita in fit aevo vi transmutatio de Bajulam JGO,ad quem es electus nobilis vis Ioannes de Carale, in nobilem Virum Marcumd ignotum electum Potestatem Parentis se e converso. eodem anno. Quod eligantur per majus consilium octo nobiles, qui teneantur eligere omnes osciales de palatio, & c. I tem ejusdem anni quarto N ovembris di e. uod eligamur quisque Nobiles Henetiarum qui sint ad providendum severe capitulare D. Ducis venturi. Anno cII cc xc cum nonnullae Dalmatiae urbes a Venetis descivissent,inque

Aquilagiensis Patriarchae clientelam concessi sient, qui socia cum GamiciIulij comite. Tergestinisque arma circumserens, id unice agebat, ut quaquaversum Venetos infestaret, die Decembris tertia & decima , decretum, Fquod sicut factum guerrae commissum striginta quisque, ita a KalendisJanuarij in antea

committatur decem nobilibus, de decem parentelis, qui teneamur eram tum inet enim, se trisare malu- se detrimentum Patriarchae,

Comitis Gontra, ct istorum de Ter se,&c. ac paulo post, Electio

autem praedictorum fuit per majus Consilium. Anno insequenticum circa initium Octobris pacis inter eosdem esset injecta mentio dccretum fuit. Quoddebeant eligi in majori Consilio viginti nobiles de vigistiparensetis, is adprobati ad unum ad unum, qui debeant esse cum V . Duce is Consiliarist , ct decem ad faciendum δε expediendum negotia concordiae de guerra pra senti. EX adverso, , si ad expedienda quae sese obtulerant negotia, aliqui eligendi forent, qui non essent e nobilium numero, alijs longe verbis usos constat, aliaque eligendi forma. Sic cum annoc Iaccxcisa armamentario de canabi prospiciendum esset, factum fuit decretum. deligantur tres boni homines qui

non vi ex ane canapi, sed bos instructi ad G si &c. Quae quidcinad temporis elebio tardiuscule cum procederet, additum

. decreto

478쪽

decreto, Guod eligi debeant per illum modum, per quem eluuntur Massarly monetae, inter quadraginta. Estque hoc loco nota dum, tales a Majoribus Comitijs minime fuisse legi solitos, eum ad modum, ut caeteri de quibus huc usque locuti sumus Magistratus, qui ex asse ad Nobilium ordinem spectabant. Ratio forsitan diversitatis illa fuerit quod istiusmodi sunctiones, cum ministerium magis quam dignitatem aliquam saperent, essent tamen privatim eas obeuntibus utiles. Hujus generis infinitae etiamnum alterae supersunt; exempli gratia

amanuensium puta ac notariorum, quas decemvirale consilium fere semper tenuioris sortis ac conditionis hominibus elargiri solet, eo nomine quod ijs lucelli quippiam ex illis sperare liceat. Retrogrediamur unde digress sumus, ea porro demonstraturi, quae candidis ingenui lque mortalibus jam nunc plus satis probata, penitius ostendi docerique poLsint. Anno cII ccxc Iu Reipub. nomine ad praesectum Summuranum literae in haec verba datae reperiuntur, tanta per nos se pernosinum Consilium minu3,9 xxx virale sit ordinatum quod ribeat fieri partitio hominum Venetiarum, per duodena se nos fecerimus elui capita contratarum de Nobilioribus se melioribus de comtrina, &c. Decretum anni c ccxcv Aprilis die vicesima & prima factum ita habet, Cum in Nobilis Ioannes Super M.tio fueris factui Am gaior Ddera, &c. item alterum mense Decembri ej usdem anni, duo Nobilis vir Marinus δε C. M sit δε Majori onsilio semperquando veniet Venetiae, &c. Sed quid multis, cum vel millena, vel infinita istiusmodi exempla in medium queamus adducere λ Ego sane pluribus conquirendis memorandisque lectorem meum , meve ipsum ut fatigem, operae haud duco , quandoquidem vel ipsemet adversarius, hoc ipso Scrutinij sui capite P quod nos refutamus in praesens, & cognoscit, & confitetur distinctos in urbe Veneta Patriciorum Plebeiorumque ordines exti-

479쪽

tisse; ut ut postmodum eorundem functiones confundere annitatur. Anno tandem cII cc xcvi Februarij supremo die norma illa formaque electionibus majorum Comitio- rum praestituta praetcriptaque fuit , quam rerum Venetarum minus gnari qui sunt, aut cum vulgo loquuturi, Comitiorum majorum inter suum numerum coercitionem imdigetant. Atque hoc demum illud tempus fuit, quo primum adversarius velit , populum plebemque ad honores dignitatcsque in repub. consequciadas admit sum haud ultra fuisse ; scd nos ea de re ubcriorem in modum , suo mox loco dicturi, quod prae manibus est, absolvamus. Videat ex illiς, quae hactenus a nobis allata fuere non iniquus Lector, verane sint nec ne quae de summa imperij, ex aequo hinc ad P tres, inde ad Populum spectantis dixit advel sarius, videat ex adverse, continuata solidissimarum Disi omnia me fallunt rationum argumentorumque serie, thesin adversarij confossam a nobis esse jugulatamque , videat item a nobis quam manifestissimo probatam theseos illius,quam adversarius astruendam sibi desumsit, antithesin, nempe nullas unquam in administranda Republica Veneta plebis suisse partes ; ac ne plebem quidem eo adspirasse ut ea in re aliqua ordinis sui ratio haberetur: ex adverso, lanctiones Omnes, honores, dignitates, Magistiatus, Rei p. munia item omnia, ac ut verbo absolvam, summam rerum, fuisse semper, idque ex asse, penes solos nobiles, atque hanc esse rationem cur nulla lege lata opus fuerit ad excludendos caeteros, quin imo cisi dicendum foret nunquam istiusmodi aliquam legem apud Venetos fuisse latam , ut minus vero Lectori adversarius persuadere conatur, non tamen ex illo confieri posse, pi

bem Majorum Comitiorum, id est tractandae Reipublicae fuisse capacem. Scire desiderem quid repositurus nobis sit Anonymus, si legem quam omnino necessariam haud fulsi se huc

480쪽

M se hucusque commonstravimus,insuper quoque monstremus futuram fuisse superfluam, innato nimirum omnibus qui Remp. regunt, praesentem statum quod boni civis esse edocti stimus tuendi desiderio, innato inquam congenitoque dum qualem quis Reipub. formam a majoribus accepit, talem quoque post se venturis relinquere ac Vclut rcsi. anare, & de manu in manum tradere pro se quisque totis animi viribus, ut plurimum, adnititur. Nihil certius,quam

mortalium prudentissimos habuisse quam perspecti sinum,

Quali i quantaque beneficio mercaturae temporum sicccssu compendia urbis illius incolas manerent, ac vix aliter fieri

posse , quam ut locupletes facii , ad rei p. regimen essent a Ipiraturi seque nobilibus, quos claritate generis aequare non possent, divitijs impotentes facti etiamnum, qua daretur, antelaturi, Certum est, eosdem multum caute, ac quam prudenter considerasse, aliter ficri non posse, quam si tales etiamnum majoribus comitijs admoverentur, homines icilicet novi, ac de plebe, magnum inde animorum morumque divortium Reip. metuendum ut esset, dumque in contraria disscissi studia, remp: qua premunt, qua distrahunt, cuncta dissidijs,cuncta factionibus implent, suis eam ipsam viribus couod Deus avertatimituram. Certum denique patres, qui majora illa comitia scirent esse libertatis suae Palladium,unicum reipub. suae fundamentum, columen, praesidiumque, sanctissimo, eodemq; in omne tempus saluberrimo consilio, voluisse non alios ijMem mitias admotos,quam viros praelustii generis nobilitate conspicuos. Dicendum quoque siveritati locum facimus institutum illud esse non antiquissimum modo , sed ipsi quoque Reip congenitum. Si quidem enim dicenda est plebes, m tum ab incunabilisRcipaummae

rerum admota fuisse, ut sane verum non est, quis eam credat,adulta Rep. & in justum robur subvecta,passuram hiasse.