Praelectiones in diversos morbos chronicos

221쪽

et reliqua gummi ferulacea per eminentiam nervina dicta sintῖ Respondeo: cum Reminae morbis spasmodicis prae viris obnoxias sint, et praeter nimiam irritabilitatem, vera insuper debilitate , Viscerum abdominalium infarctu pituitoso, humorum aquoso mucosoque statu laborent, hinc medicamenta, quae praeter resolventem et leniter roboran tem virtutem, Vim simul anodynam possident, hujusmodi foeminis pulchre prosunt, et hinc per eminentiam, nervina et antiisa modica apellantur. V. Foetida et empyreumatica quaevis vianodyna et quasi optata agere videntur, cum etiam optum Virosum, et foetidum quendam odorem spargat. VI. Corticem in moreis spasmodicis laudari, vel in vulgus notum est. Cortex roborante principio gaudet. Plura equidem, quin innumera fere robarandi virtute praedita remedia materies medica suppeditat;

interim nullum hucusque medicamentum detectum , cujus Vis roborans humano corpori adeo amica sit, et ad corrigendam nimiam irritabilitatem adeo proportionata. Cortex causas excitantes convulsionum raro tollit,

sed in causam proelisonentem agit , in vim scilicet irritabilitatis, quam minuit, efficito et ques

222쪽

que, ut fibrae musculares non statim cuili bet stimulo peregrino obediant. Hinc facile perspicitur, corticem non semper solum sufficere, sed opus esse, ut causa excitanS COn- Vulsionem prius tollatur, et demum systemanerveum cortice hoc corroboretur, praemu niaturque. Convenit ergo cortex :I. 1n morbo hysterico non quocunque, sed eo, qui post haemorrhagias, partus frequentes, morboS acuto S praegrcssos ortus est.

Universim in illa morbi hysterici specie, quae praeter irritabilitatem simul secum junctam habet debilitatem fibrarum. Nimia enim irritabilitas neutiquam cum debilitate confundi debet, etsi saepe bina haec vitia simul

jungantur. 2. Non convenit cortex peruvians in

illa altera mali hysterici specie, ubi nimia quidem irritabilitas fibrarum adest, sed haec

in actum deducitur ab humorum copia, ple- thora, et inflammatoria sanguinis densitate. Casus hic non infrequens, cum scerpinae otiose viventes, lautas pastae humorum turgescentia laborent, simulque nimia irritabilitate ; hoc in casu cortex non convenit, nisi depletionibus factis, demptoque sanguine. 3. Convenit in morbis spanicis a studio litterarum nimis culto, nocturno praecipue,

223쪽

ut fi rme semper, si ventriculi debilitas, apep-sa, bradypepsia etc. a i sint; item in morbis spasticis tabem dorsalem comitantibus. 4. Cortex prodest m omnibus morbis con-.Vulsi vis, epilepsila etc., ubi nullum organi cum vitium, quodque auferri nequit, causae excitantis vices subit, sed ubi causa haec excitans aut removeri potest, aut si non potest, ejus tamen natura sit, ut in systemanerv eum cortice roboratum nil amplius valeat. Hinc insultus epilepticos a spiritualiquasi causa, animi pathemate, ira, timore etc. excitari solitos, nullo interim manifesto vitio corporis praesente, roborans CorteX

sanat.

5. Convenit in convulsionibus periodice, per modum febris intermittentis redeun tibus. 7. In tussi convulsiva subinde egregi e profuit. Constat ex observationibus Rose teiania dari speciem quandam tussis convulsilvae, subinde epidemicam, quae omni alterno die gravius aegrum urget, suasque exacerbatio nes habet fere ut febris tertiana. Constat praeterea tussim hanc analogiam habere cuin morbis spasticis convulsivisque. Haec observatio medicos ad corticis usum in tussi convulsiva determinavis Sed in sto hic o

di iact

224쪽

dine incedendum est. Cum tussis convulsiva sedem suam primario in ventriculo habeat, et vera tussis stomachica sit, ac primum tractu temporis vitium ad ipsos pulmones propaget, hinc solventia, eccoprotica, emetica etiam, et in habitu paulo pleniori ac Plethora, etiam venas sectio praemitti debet, et demum cortex subjungi, cui sal quidam mitior, praecipue terra foliata tartari feliciter jungitur. Corticem hoe in morbo inter primos extollunt Brendelius in programmate de tussi convulsiva I747. Stran erg ad annum I7ψs; tempestivum ejus usum commendat inbi, tempestivum inquam, antequam scilicet pituita ventriculi ad pulmonea

transiret. CL Aillar corticem in asthmate et tussi convulsiva aeque magni facit, Verum Potius circa finem morbi, et potius ad robur fibrarum restituendum, quam ad mo

hum in sua radice subigendum: praemissit is Vomitoria purgantiaque, si materies adhuc in primis viis hospitabatur; in auxilium vocavit vesicantia, resolventia remedia, si metuebatur pulmonum obstructio, aut si ea nata jam fuerat. Juvat hic usum corticis exactius paulo determinare. CL Libet asserit, se nunquam potuisse tussim convulsivam instar febris intermittentis sopire sedo co

225쪽

tice; quin imo in vigore hujus morbi eorticem nocuisse materiem in spissando, vasa constringendo; non profuisse corticem, nisi ubi tussis longioribus intervallis redire solebat; maxime autem convenire ad morbi hujus recidivas praecavendas, ad alia mala ex tussi convulsiva oriri solita avertenda, Praecavenda, uti sunt rachitis, scrophulae, tabes; itemque robur corporis restituendum Cl. Mortis in tussi oonvulsiva cortici vel ejus decocto castoreum, vel essentiam castorei

Qui debili ventriculo sunt, facilius serunt

sequentem corticis praeparationem. R. Pulv. eortic. peruV. unc. jV. Rad. gentian. Cortic. aurant. a1 unc. jMisce r insunde cum spiritu vini gallicilibri iv. stent in balneo urinae per dies

sex, tunc coletur; bis de die cochleare majus cum 4 cochlearibus aquae. VII. Perventum est ad aliud remedium ab antiquissimis temporibus usitatum, Viscumque inum. Superstitio plantam hanc pa

226쪽

epilepsiam introduxisse in iis iam videtur. Videamus quid boni inde, et ubinam sperandum sit. Plantae huic inest mucilago quaedam cum principio roborante amarieante non magno. Hinc convenit ad nimiam irritabilitatem, debilitati simul junctam, corri

gendam; ad acrimoniam humorum nervos

stimulantem involvendam; prodest ergo Reminis non plethoricis, irritabilibus per excessum , simulque laxis, et tenues acreSque humores habentibus; pueris , infantibus, puellis chloroticis simul et morbo spastico obnoxiis; multoties profuisse in chorea St. Viti apud Colbacchium legitur; itemque apud

meiderer. Hinc adparet, quare remedium hoc inter analeptica numeretur, et quonam in casu adhiberi queat. Id hic serio monendum, Viscum quercinum una cum cortice, sive non decorticatum adhiberi debere, cum maxima vis medicamenti in cortice ipso resideat, etsi multoties decorticatus in pharmaciis deprehendatur. Ρraescribitur in decocto ea fere ratione ac cortex peruvianus ;item in pulvere ad dr. dr. j. pro dosi. Quamvis cortex una eum ligno in usu fuerit, nihilominus CL Coibacchius, qui in .sum visci adcuratius inquisivit, pulverem potius elegit ex foliis, haccis, et turionibus para.

tum s

227쪽

tum, quibus plantas partibus nemo fere, Praeter solum Hippocratem, usus legitur. VIII. Alia morborum nervorum auxilia stuppeditant 'OSciamus et Stramonium.

Osciamus niger ab ili. Praeside multis in

morbis celebritatem promeritam nanciscebatur, Juvat hic remedii hujus usum perpendere. Extractum ex succo soliorum recentis herbae presso paratum vi ferme consimili, qua opium agit, et quasdam prae ipso opto praerogativas habet, scilicet quod alvum

non coerceat , uti opium solet, quin imo. dejectiones crebriores faciat; quod somnum tranquilliorem reddat non raro , ubi optum molesta insomnia producit. Legimus profuisse in convulsionibus variis, palpitatione cordis, mania, melancholia, haemophysi , asthmate , epiplepsita, cephalalgia inveterata, tussi vehementissima. In spas-mis Ventriculi et intestinorum teste di te egregie valuit; tussis titillatoria dicta referente Rosensteinio brevi conticuit. Quaeritur, sub quibus conditionibus hoc extractum conveniati Respondeo: ubicunque optum vi ipsius morbi principis indicatur, attamen exhiberi nequit propterea, quod alvum claudat; hoc inquam in casu extractum hyOscia mi juvat. Magni momenti haec hyosciami

228쪽

qualitas est, quod vim anodynam, quin

tamen alviii Iminorrigeram reddat, possi-d at. Sic forte magnis dosibus datum extractum hyosciami in colica pietonum Prae opto , licet omnium hucusque in hac colica pu aestantissimo remedio, valeret. Certe ut primum sese denuo experiundi occasio offeret, videbo quid virium hyoscia, mus in colica saturnina habeat. Quaeritur, an sola vi anodyna, et nimiam irritabilitatem minuente hyosciamus agati Respondeo: non videtur; etenim per experimenta eL Gradiv eoii stare, omnibus fere , quibus datus Φyosciamus est, sudores prorupuisse aeque ac ab opto, item exanthemata; motas copiosas urinas fuisse, crebriores factas esse alvinas dejectiones; observatas iam sunt aliae se et excretiones auctae, ut uine praeter Principium anodynum etiam alia vis stimu-Ians et resolvens admitti debeat. Hinc quilibet facile secum statuet, non quibuslibet nervo-Tum morbis a quacunque causa oriundis

hyosciamum mederi: dosis gr. I 1 ad I 8. Stramonium ab Illustrissimo nostro praesidetentatum cum succcssu est contra nervosos morbos, epilepsiam maxime, et maniam

Experimenta haec Moer iana Stockholmiliterata, auc que cum fortunato pluries effectu

229쪽

effectu fuere. Stramonii extratum plus praestitisse visum est, quam ullum aliud lauri datum antiepilepticum, aut antimaniacum , ut ita dicam , ut videmus ex diss. cl. den-heg de stramonii usu in morbis convulsivis. Per experimenta cL Gradiv constat, straminium praeter anodynam vim possidere simul insignem acrimoniam, qua humores potenter solvit, attenuat, et ad secretiones et excretiones diversas determinat. Hinc

eadem illi vis ae hyosciamo inesse videtur, et sola intensione graduque differre, ita ut hyosciamus stramonio inferior sit. Dosis

ab uno grano ad ψ--6--8. Id adhuc notandum, stramonium alvum adeo non cohibere, ut eum plerumque laxam reddat. Extraetum ejus paratur ex succo expresso et

inspissato. IX. Aliud remedium nervinum et anti spasmodicum habetur in Hageriani minoris radice. Radix haec odoris penetrantia, sub nauseosi, saporis ingrati, amaricantis, subinacris, et si diutius olfeceris, temulentiam inducentis, vim habet potenter resolventem, attenuantem pituitosa, stimulantemque ac anodynum quid. Convenit imprimis Reminis ex menstruorum suppressione, habitu mucoso, laxitate solidorum frequenter con

230쪽

asto

vulsis; item infantibus, pueris ex in farctuabdominalium viscerum, ex . vermibus epi-lepsiam pati solitis. Curata legitur apud uvages epilepsia sub exercitio venereo dire consueta; item alia in foemina a terrore orta. Multa de hujus radicis usu inter recentiores scripsere cL Marchant in memoriis Acad. reg. sc. ρatisin. ad i7o6; item Choniel, Fit. Multas curationes morborum spasticorum , epilepsiae praeprimis , se debereT fotus fatetur tractatu de epilemia, ubi simul affirmat, illam epilepsiam tuto immedicabilem pronuntiari posse, ubi haec radix

non juverit. Habetur etiam cura morbi hysterici, hypochondriaci, choreae S. Viti, quin et colicae pictorum ope radicis Valerianae peracta. Palmarum habetur in hemicrania ,. glandularum obstructione, Vermibus. Dosis est scrupulus j. drachm. raro ad dr. i. cum levi stomachico, aqua cinnamomi, aut pauxillo macis, aut ex haustulo vini. Datur etiam duplex ejus extractum, aquosum et spirituosum ; spirituosum aquoso potentius est. In Connubio vel martis, Vel corticis peruviani heroicum sepe nervinum in supra dictis casibus haec radix praestat. Alteram Valeri nae speciem, Valerianam nempe majorem, seu Phu dictam cl. Scopoli