Julii Caesaris Scaligeri ... In librum De insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc & recognitus

131쪽

xio IN LIBRUM HIPPOCRATIs C AE S A R. Nunc aggreditur ea, quae extra semniantem sunt: aitque nos ali opera mortuorum eredo, quia non potest alere nos quicquam vivens. Transformari. nanque necesse est. Nihil enim duabus λrmis informatur. At quod alit nos, nostri pars sit , aut jam est. Ergo sub totius forma existit. Q d autem vivit , suum sibi est. Itaque in octavo Paediae , vult terrae mandari corpus suum Cyrus: ut ibi mutato eo , aliquid capiant mortales emolumenti. Tangit tria: primum, semina , id est , principia : cundum , alimenta , clim sent mutata: tertium augmenta, quae alimentum consequuntur. Neque enim sine augmento corpus ali potest. Nam quod reponitur , in loco est consumptae partis auget igitur. Restituit enim pristinam quantitarem, partem eam, quae fuerat diminuta. Est ergo nutritio, partis auctio : quia amissi est repositio. Quis autem inter has sit famulatus, unde prorici-

ς xux, quom in finem tendat, quandiu du

ret, in septem libris De semine genitali satis a nobis dictum est. Tetigit & id, quod retulit Galenus, sanum corpus, sana alimenta aequivoce: ita &sanum signum. AP ΟΤELES MA XLIV. Eosdem contrario habitu si videas , nudos, aut atratos, aut sordidatos, aut a uidcapientes, aruauferentes ex assibus: minime

132쪽

nime commodum eri: Inaetat enim morbus. Ea nanque, quibuS alitur corpuς , noxia sum. Decursu, ac dea ulatu curamur , mosque cibo , levi, po Mam

vomuerint. .

tus, scelidosque humores contineri contraiis evenire, qui inter flores, amoenaque loca sibi ipsi versari videantur. Festivum est, quod dicit, incommodo esse, si quid ex aedibus auferatur.Sed ex oeconomia ductum illud: Nam si mortuos agriS comparatac seminibus, unde alimenta suopeditentur nobis , idem intelligamus, quod nos monet L. Columella, Non esse optimum optime colere, ne sumptibus devorentur fructus. Neque enim plus petere debet ager , quam det: sed ut plus det , fatis petere. Dicit, more suo, id est, paulatim. Nos explicuimus, permodicum. Sic in primo Letalium contagiorum, in tertia catastasii , C--βώμα.

APOTELES MA XLV. Cum monaesessa corpora in somnis oRendunt . sese, atque hominem territant: tum conficimus , infueris cibis , atque exuberantibus , gravatos esse nos. Choleram quoque, o morbum periculosum minitantur. Itaque vomitum provocato: quinque dies cibariis levibus , minutis acquiescat.

133쪽

baetinebit ab acribtu discis , calidis . L

boribus vero, quos natura exigit, praetem, quam deambulatione , qua poLt praudium praescripta sit , exercebitur neis, calidisque perfusionibus , o animi aequalitate frtietur. A Sole , frigore

A mortuis ad monstro hic transit e attribuitque monstris id , quod nos mortuis :bilem scilicet atram indicari. Itaque elephanticis somnia circa mortuos crebra Visuntur. Monstrosa autem corpora humorum potius perturbationem. sed utrunque ab utrisque

potest colligi. Dixit , hoc est diversis induta

formis quam quae vulgo videntur. Ch'lerae nomen Galenus multis in locis &kequenter in numero plurali τας; λεω Σπιει. In tertio De causis symptomatum dicit naturam excretricem in choleris uti utroque ore ventris: & superiore ad vomitum : & inferiore ad dejiciendum. Et in primo artis ad Glau-eonem, Cholerae , inquit , faciunt lipothymiam. In libro autem De victus ratione in acutis scriptum est ξηρ in qua venter nihil dejicit. In vii Epidem. Chol rar morbi causas materiales multae enum rantur. Riisque morbi mentio multa in Jibro De morbis , & in Epidemiis : In praenotionibus , quae κωακαἰ inscribuntur , τα

134쪽

In tertio aphoris choleram evenire adulta aetate , ibi Galenus quid sit non declarat : sed

causam communem apponit , 1υσεωροων. Hic autem .

vero similius videbatur esse , a bili atra pen- dere monstrorum indicationem. Maxime eisium conventicum monstris , & rebus atris iulis. pessimus enim omnium humorum est. Nanque non obedit naturae: adversarius lucis ehostis qualitatum vitae r non audit remedia et

non paret consiliis. Ac bilis quidem flava --

petum suum habet: haec autem contumaciam.

Illa finὰ levissima sanguinis pars est , ut in secundo De potestatibus naturalibus scriptum est : Dum coquitur sanguis, neque dum quicquam excretum est , calidissimus ille est simul , & dulcissimus : alve melli comparatur : ipostea excernitur bilis flava , quaerat calidissimus. Quo in loco quidem imprudentiores putarunt bilem flavam , dulcem a Galeno existimari. Et Drusianus Monachus doctissimus fructra scripst , sanguinem non esse quartum humorem, sed e trihus unum constitutum. Caeteriim cholerarnomine non seldm Paulus in tertio, sed etiam Celsus in quarto, morbum comprehendit, acutum quidem cum Vo ru, ac deje-

. ctione simul, atque doloribus. Rus meminit sub eodem nomine in libro tertio intem pres Avicennae. Galenus in secundo De alimentis: Pepo, inquit, morbum qui dicitur cholera, emcere consuevit , & Dioscorides

135쪽

a 24 IN LIBRUM HIPPOCRATIS.

in capite de cydoniis, dementa , & alibi non semel. Plinio quoque nota vox est : S legitur in prolqgo libri vicesimitertii. , & capite sexto ejusdem , & libro vicesimo quarto, capite tertiodecimo. quibus locis cholericum morbum a coeliaco distinxit : cum dicit dysentericis , coeliacis , cholericis. Qiore non recte faciunt, qui coeliacos vocant eos, quoSr centiores cholerica passione laborantes nominant : quanquam coeliacorum nomen aliter ab aliis acc-tum est. Nam opud Celsum in quarto, ii sunt, quos ventriculi dolor u get : neque quicquam demittitur, ac ne flatus

quidem. Ad ejusmodi morbum parati sunt ii, quos appellat Paulus dylacellos: qu.rum scilicet alvus difficilior est. ut jam desinant recentiores dysenteriam difficultatem intestinorum nimis imprudenter appellare. Neque enim particula δός , hic significat dissiculi tem , sed detrimentum , ut dysparis. sed isti multa inepte: sicut & cum, ileon, volvolum appellant: at,ile, Latinum jam est: item iliacus. Volvolus autem morbus non potest dici: cujus neque materia, neque essectio volvitur, Paulus autem & Galenus coeliacos dixere,

quibus alvus diffluit. Plinius quoque non semel ex Dioscoride , alidve unde Dioscor des accepisset r e6sque Latina voce Nivinos dicit libro vicesimo primo & vicesimo quinto. Non est igitur inutilis nominum contemplatio, ut Galenus satagit : sed necessaria. Sunt enim nomina rerum notae : quibus

corruptis , intellectionem quoque vitiari ne-

136쪽

cesse est, Vel hoc coeliacorum nomen quot nobis turbarum dedit λ cum non sollim dive

se significet diversis aut horibus , sed etiam 'contraria iisdem, Medicis scilicet λ Et Galenus ipse, qui nomina negligi jubet, quam laborat , morbusne , an causa debeat appellari id , ouod naturae officiis est impedimento. Sed de his suo loco. Hippocrates in libro De

morbis interioribus videtur cholericam assectionem inter eos agnovisse, quos vocat typhos. Nanaue & a cholera veniunt , & vomunt, & alvo cita sunt. Calvus stuporem 'minime commoda, interpretatione Vocat.

Nam alia vocali scribitur typhos, quod signi- ficet stuporem, ut apud Aristotclem in tertia particula propositarum quaestionum. Qua quam Plutarchus in libro De Socratis daemonio, τυφον intelligit vaecordiam, & insole tiam. Sed hoc Hippocrati Alyph ab antes, ncque stupdi sunt, & vaine sentiunt ,

& vehementer commoventuri fuit causa, ut cum Iliacis morbis conjungeret Hippocrates . Utramvis igitur bilem intelligas: sane discriminosa est , flava effrenis , uti dicebamus , neque naturae imperio obsequens , sua levitate fertur : itaque expelli non potest , nihilo melius es quam pluma , quae jactus impetum nequit capere. Eodem quoque modo sputum , quod leve est: , non occurrit pulmonis atque aeris facultatibus, ad expellendum. Qiuidam eversores literam rum negarunt, aequandumUIehumorem se-btiliorem in morbis, antequam educatur: sed

137쪽

i 16 IN LIBRυM HIPPOCRATIS illico edendum esse : propterea quod , inquiunt, per se aptus sit ad expulsionem. N que sputi comparationem bonam esse : spuis

tum nanque aeris objectu expelli. 'At humorem tenuem medicamento attrahi , sicut a' magnete ferruni quod quanto levius sit, tan Iacilius resti possit. Caeterum opus iulud non seta sit attractione: quin expulsione

oportet perfici. Si enim expultricis non indigeret , quomodo de ventriculo, aut intestinis dejiceretur humor attractus eo per Medicinam Nunquam enim moveretur. Quare de corpore jam valde affecto clysteres non exeunt: propterea quod expultrix jam mortua est. Si igitur expultrice opus est, jam argumentum de sputo bonum est. Atqui opus est. Nam de intestinis humor eo delatus si detrahi debet a medicamento, ergo praeibit meis dicam entum, humor sequetur. Aut igitur ab Lisso movebitur medicamentum, aut ab alio a se: ergo ab expultrice. Igitur si tam grandem massantae intestinis expellit expultrix rintestinorum multo commodius, expellere . debuit ejus portiones particulatim in venis aut

membris ilicis. Dicent irrita mGarinam. Nugae. eadem natura, idem morbus, eadem potestas. Praeterea, plus nocet humor in venis quam in intestinis. Ibi enim fit morbus. de buit igitur plus irritari. Ad haec in venis expultrix nobilior est, nobiliorem habet finem, Nobilius instriimentum , nobilius officium. nam Spurgat sanguinem: & vena nobilior est intestino: dc aut ipsa separat . aut seare-gatricem

138쪽

gatricem secum habet, sive comitem , sive administram. In intestinis nulla fit ab eorum expultrice, separatio : sed devoluto succo , oenae quod sibi proprium esse debet, Iugunt. re si in venis expultrix particulas non eX- pellebat , fuit in causa levitas, & tenuitas, quam nequibat apprehendere. Ubi autem collectae sunt in massam , potuit eam exigere. Est etiam experientia. Nam in phrenesi si exhibeas medicamen , minus ac paucius dejiciunt, quam si sano praebeas. At phrenetico humor tenuior ac subtilior est. Praeterea pituitosus per catapotia celerius levabitur gravedine , quam phreneticos agitatione. Est

exemplum in natura : ferri scobes vento agitata non trahetur a magiacte et grandiores grumi vento minus Obnoxii trahentur. Sic Austro spirante non potest cogi in unum nubes a Sole attrahente : ubi flare desiit , Sol tum cogit sparsas partes quae densit tae ubi sunt. & trahi, & impelli queunt. Sic

incursu non sudamus. vapor enim funditur, post cursum attrahitur ad cutem vapor deniatus in humorem, & ab expultrice pellitur. In sebribus quoque quantumlibet caloris soris apponas , non sudent. dico febres furiosas. At ubi vapor ille densiusculus factus est, sudant. Quare non negamus attractionem faciliorem esse rerum leviorum : sed impediri propter motum: non posse autem sisti, nisi emendata levitate & tenuitate. Omnino autem nugas agunt, cum in operibus medicamentorum tollunt effectionem expultricis : . E 4 quip-

139쪽

ta 8 IN LIBRUM HIPPOCRATI squippe non solum humorem , sed etiam me. dicamentum expellere debemus. Quaerit Α- lexanderisicum, sarciminis id genus est. Α-thenae isicia vocat, nos etiam salileia, corrupta voce, nam filii salisicia: quaerit inquam, quam ob causam aegre coquatur. Ob spiritum, inquit , interceptum inter carnium fi ustilla leve est, neque oecurrit calori: quare etiam in aqua demissum fluitat. Eadem est ratio humoris levioris. P α,μώων modestius animi aequatalitatem interpretati sumus. est enim vitium

at aequanimitas virtus νεπιεικειοι,

AP ΟΤELES MA XLVI. Inter dormienturni qui putat sese cibum, aut potum solitum capere: is intelliget, o mi

nus capere nutrimenti , quam par sit: Uanimo esse triRiore. C AE S A R.

Postquam de membris disseruit, de eorum materia flatuit , de cibo & potu : ac primum

quidem in communi. Haeret autem sententia sit perioribus. Nam si membrum videbatur minus, egebat nutrimento. igitur nutrime tum quoque minus videbatur per relationem: quoniam comedimus. Addit etiam ιιθυμιίω: quoniam in pauco humido pauci spiaritus: in paucis spiritibus animus demissior. Non quod inde animus dependeat: sed quod ab ipsis illi . quibus utendis, naturae ossicio fungatur. Ut hoc quoque modo illud item Herodoti

140쪽

DE IN so MNII S. I 29rodoti audiamus in Thalia, Augescente corpore mens quoque simul capit incrementum: atque eo senescente , consenescit.

APOTELES MA XLVII. Carnes validiissimae maximum excessumμgniscant : tenerrima minorem: emrum nanque ratiopar , s cum eduntur, S cum,identur. Oportet his demere de cibo: pro' pterea quod plurimi alimenti arvimen'

tum eZC AE S A M' Nunc particulatim a carnibus. Edere , desectum alimenti indicat. Apponit sagum cogitatio ducitur naturae fine. ubi igitur egemus cibi, ejus imago in appetitu excitatur. Eadem igitur ratio, & edendi , & λmniandi: Ergo sibi contradicit. Nam plus edere, plus egere significat. Igitum sortius edere , sortius indigere. Galenus quoque nobis astipula tur: qui a siticillo aegro , scripsit , potatio nes .mniari. Illud quoque laxius locutus est.

Nam, aut dicendum fuit, minimum, non mi norem , ut responderet alteri superlativo, t nerrimae : aut teneriores, ut responderet com parativo, minorem.

APOTELES MA XLVIII. Panes quoque caseo confecti, somnii ejusdem nacti sunt Mem. C aE S A R. Nihil enim aut parum differt cujusinodi cin