Commentarij Ioannis Arborei Laudunensis, doctoris Theologi in Ecclesiasten, ... Eiusdem Commentarii in Canticum Canticorum, ..

4쪽

ommentariJ Ioannis orborei

LAVDUNENSIS. DOCTORIS THEOLOGI.

in Ecclesiasten ad illustrissmu Principem HENRICUM, Galaliae Delphinatem.

MEIUSDEM COMMENTARII IN CANTI.

cum Canticorum, ad nobilissimum ac reuerendissimumCardinaulem Ludovicum Borbonium. PARISII sta tinna Sinumis hisi.

6쪽

Generosistimo Principi Heiarico

GALLIAE DELPHI DAT L IOANNES ARBO,

reus doctor Theologus patisiensis, perpetuam felicitatem exoptat. Vi summo & illustrissimo Principi praeclara suoru stuadiorum monimenta dedicant. H E N RIC E nobilissi,

me toto studio totaque animi industria nituntur illius beneuolentiam stibi conciliare, aut conciliatam tueri& conseruare: nec tam suis student commodis quam illius honori, cuius gratiam demereri cupiunt.Qua dotiuidem nihil est excessentius,quam hominem ab eximi' virtutibus. quibus caeteris longo antecellit,extollere,& commendare.Quo sanElaudis genere iuuenes bene nati ad ediscendas literas inflammantur & impelluntur,nec duris parcunt laboribus, ut ad hunc optatissimum sinoen perueniant. Hic me hercle selus consequendae gloriae igniculus, oscistantiam.torpedinem & inertiam depellit, fiagat & excutit. Senes etiam suarum virtutum commendatione illecti honore maximopere delectantur, vivunt & illustrantur. Hac denique seta gloria illustrissimi milites ad res praeclare serendas excitantur& accenduntur,perferunt aestus,selagora inediam, em,sitim & aduersa quaeque, ut ad si um honoris& virtutis fastigium euehantur: & eo sunt magno & constanti animo. vi procellosis tempestatum fluctibus agitari 3c concussi nunquam se cumbant nec de gradu deiiciantur.& quo magis premuntur & serium tur Q mVis, instar victricis palmae, renituntur: nec ad mortem usque vulnerati, cedunt arenae. quorum gloria, virtute & animi magnitudisne nihil unquam maius ac admirabilius dici potuit &excogitari.Nam rectis studiis &honestissimo conatu. veram sibi comparare gloriamcontenderunt. Quae si rationis cancellos & honestae vitae fines egrediatur. non tam dicenda est gloria, quam ambitio, iactantia &ostentatio.Praea

clare enim Socrates hanc vitam ad gloriam proximam & quasi compendiariam dicebat esse, si quis id ageret ut qualis haberi vellet talis esset. Quod si qui simulatione & inani ostentatione ac ficto non modb sera mone sed etiam vultu stabilem se gloriam consequi posse putent, vineamenter errant. Summa siquidem & perfecta gloria pulcherrimis iustistiae, fidei. prudentiae liberiaitatis, beneficentiae ac caeterarum omnium virtutum officiis innititur & stabilitur. quibus magnanimi ac fortissi, mi viri nobilitantur, & immortale sibi nomen comparant,omniumque applausum &fauorem suarum virtutum splendore & amplitudine proamerentur:& sta sunt assecti animo, ut susceptis laboribus, periculisque

7쪽

aditis selum sibi persuaserint virtutem, & quod honestum est ac demorum aut admirari,aut expetere,nullique neque homini, neque perturabationi animi, neque sertunae succlumbere. Nec quicquam magis vim, perandum esse existimant nec maiori &ac satione & insimulatione dignum,quam stangi metu enemari libidine,& vinci a voluptate &inertiamihil vero magis laudant & suspiciunt, quam se a labore dc voluptae, tibus, ac ab omni cupiditate inui etiam praestare, rEsque gerere vehem

ter arduas & maxime utiles.plena sque laborum dc periculorum,tumcausa vitae, tum multarum rerum quae ad communem reipublicae utilitatem pertinent.Hanc animi dexteritatem ac magnitudinem, partim ab optimis naturae igniculis, partim ab integerrima morum probitate, ac stiladiorum omnium & virtutum exercitatione nancisci muriqua haud duabie nihil est praeclarius, nihil amabilius, nihil denique quod magis Eoa mines alliciat ad diligendum. Nulla siquidem alia res magis quam mos

derata in rebus magnis exercitatio.& vitae secietas ac communis litem torum congressus.amicitiam stabilire potest & confirmare:qua sane ne, glecta diri tur castra subuertuntur urbes pereunt literae,&beatissimus reipublicae status labefactatur.cum vero colitur.& nostris affictibus inisperat,ac per omnium vitam serpit,ad summa peruenimus. beatamque

ac tranquillam vitam agimus.nec optimum ac maximum amicitiae ora

mentum absque virtute adipisti possumus.quam qui tollit,& amicitiam tollat necesse est. Nec quicquam me magis mouit Princeps illustrissime. animumque meum impulit, ut Commetarios in Ecclesiasten tibi nuncupatim consecrare,quam admiranda tuarumvirtutum amplirudo. rara morum probitas,& singularis tua erga omnes amicitia qua clarissi, morum principum ac totius Galliae animos tibi devinxisti ac tua humanitate, modestia mansuetudine ac clementia propensissimam omnium beneuolentiam &gratiam tibi conciliasti.Qui diligenter & tota verit te praeclaram tui animi indolem naturae solertiam ac dexteritatem exapenderunt. maximam de te spem conceperunt, & tanquam optimi --σ- ώμο- a lumine tuς probitatis,prudentiae, ac generosi animi. coniectarunt te liliatastirpe enatum. Bre Regem maximum, potentissimum ac inuictissimum.Nec immerito tuam insignem adolescetiam pietatem in parentes beneficetiam in pauperes,ac in tuos beneuolentiam commena dant omnes.& admirantur,ac in te suos conisciunt oculos. Nam pu

ritia habuisti causam celebritatis & nominis. tuo patre F RAN CISCO Gallore R echristianissimo& inuictissimo acceptam quem viri optis mi ob viuidum christiani pectiis animi mmimainem prudentiam comitatem,&promptissimum in studiosissimos quoique Suorem laudari suspiciunt dc reuerentur. Illum extranei atque suum principem amant,

8쪽

& singulari beneuolentia prosequuntur.Praeclara illius ficinora magnis ficentiam, hospitalitatem & inaustriam,qua in re militari caeteris ante cellit. praedicant & summopere commendant: in eo denique mansuestudinem, ficilitatem, clementiam 5t placabilitatem qua nihil est Iau, dabilius. nihil denique magno & praeclaro viro dignius probant&exa tollunt. Et licet augustissima maiestate splendeat. & rmio diademate insignitus, simmis illustretur honoribus nihilo tamen ni elatior & ara rogantior. nec in rebus prosperis & ad voluntatem fluentibus insile scit. nec in aduersis dehcitur animo, sed praeclaram in omni vita aequa, bilitatem seruat. Has mi H E N RIC E tui patris serenissimi ac christia,nissimi Regis virtutes quae nullo unquam aeuo senescent, nec ulla oblis uione obliterabuntur, amplectere,ut commodius ac felicius posssis prae, clara tuorum maiorum monimenta illustrare summamq; illorum glouriam clariorem reddere. Hoc facile praestabis: sicut coepisti in tuis re bus agendis utaris prudentis limorum hominum consiuio,& exquisitis, simo iudicio nec lato quidem ungue ab illorum sententia discedas.quicum excellentes quasdam singularesque virtutes in te perspicient, reucham tui animi culturam maximis esserent laudibus,te denique ob egre, gias tui ingenii dotes absque ulla simulatione amicitiae colent & vine, menter amabunt, etiam nulla utilitate quaesita.Qubd si optes aliquanis

do ingenuis & liberis Gallis imperare, sapientiam e lympidissimis viris

tutum fontibus scaturientem&vbertim promanantem discas Ac exosculeris. quam Salomon Rex omnium sapietissimus 3c opulentissimus,cum 3.Regum s. esset paruulus a domino postulauit, ut melius populum dei iudicaret.&discerneret inter bonum & malum. Haec siquidem virtus in nes antimi assecuis domat aculeos carnis & petulantiam coercet ac libidinis in cendia restinguit. Sapientia enim authore Cicerone libro primo de fi nibus bonorum 8c myorum moestitiam pellit ex animis,quae nos exhorrescere metu non sinit.qua praeceptrice in tranquillitate vivi potest omnium cupiditatum ardore restincto. Et cum vita omnis perturbetur 3c

errore & inscitia. sapientia sela nos a libidinum impetu&sermidinum terrore vindicat, & ipsius sertunae docet modeste serre iniurias &om nes ostendit vias quae ad quietem dc tranquillitatem serunt.Qubd si pulcherrimis sapientiae studi'. iustitiam, virtutum omnium sipd endorem

maximum, copulaueris, non mediocrem me hercle tuis virtutibus accumulatissimis tui animi diuiti s accessionem ficies:qua recte institutus aequissimum omnibus iacies iudicium, erues vi oppressum de manu caslumniatoris:nec libidine dominandi in aliorum nnes irrumpes nec duarissimis exactionibus populum tibi subditum diuexabis. nec cuiquam nocebis nisi lacessitus iniuria, sed conaberis cu christianis principibus

adii.

9쪽

parem habere. Si denique svictas iustitiae leges ad unguem obserares, &ea animi magni rudine orthodoxam philosophiam ab hostilibus haereisticorum incursionibus protegas, qua tuus pater protexit, in deorum numerum cooptaberis, &Gallia tibi deuinctissima te tanquam quoddam numen terrenum perpetuo honore venerabitur. Et eo sis sem er magno & constanti animo, ut totam vim bene vivendi in animi roore ac magnitudine, ut in omnium rerum humanarum despicientia &in omni virtute colloces.discasq; a Salomone ne prosperis intumescas. honores, diuitias, magistratus, regna, imperia Zc nominum industriam ac labores vanitati subiacere. Enimuero ex sacris compertum est literris, quam sit vanu, inane & miserum, ob superbiam & suae felicitatis lais ctantiam de gradu deijci & in maximas incidere calamitates.Sensit primus homo optimis dei dotibus illustratus quantum deo displicuerit ela Gme. 3. tio mentis,qua a Paradiso exulauit:& cui ncglecto dixit dominus. Mais ledicta terra in opere tuo, in laboribus comedes ex ea cunctis diebus viistae tuae. Et quid unquam vanius Chayn dc calamitosius qui inuidiae te, Ce . . lis transsessus cum non potuisset aequo ferre animo felicitatem Abel sui fratris innocentissmi sanguinem effudit pro suis tamen flagitin ac diis Ex A., . uinae misericordiae diffidentia acerrimas luit poenas. Nouit PKarao v nitatis dux primarius quam sit stultum caecς fortunae confidere & nolle post diuturnam amictionem resipiscere.cuius munitissimum exercitum Ex-3M dominus deiecit in mare.Dederunt poenas filis Israel pro sua prodigi sa vanitate. m vitulum conflatilem contempta dei reli ione adoras i sent.Deuorauit & ignis Nadab & Abiu filios Aaron quod temere & v Nume.it. no studio obtulerint ignem alienum. Percussit etiam d ominus filios Isi Nume. i,. rael,qubd pro esca & ventris ingluvie obmurmurasserit Vani certe su runt conatus Balaam arioli qubd destinato animo voluerit maledicere Iosue 7. filiis Israel. licet castigatus ab illo scelere respuerit Obrutus est & lapis dibus Achan qubd caeco auaritiae studio captus abstulerit pallium cocis ineuna,&ducentos siclos argenti,®ulam auream quinquaginta m,.Regum a clorum. Declinauerunt & filii Samuelis in vanitatem auaritiae, & cum accepissent munera peruerterunt iudicium. Et quid filiorum Israel po Regum stulatione vanius dici potest qui a Samuele petierunt sibi constitui Re gem, abiicientes dominum,ne super eos regnaret.Expulsus est Sc de reis 3 Regu is, gno Saul Rex potetissimus, qubd dei iussis non obtemperauerit,nec o caecatus praedis omnino deleverit Amalech.Quid dica de vanitate Da,

RUM uidis Regis sane clementissimi cuius oculos Bethsabee sui pulchritudi, ne fiscinauit&depraedata est,eiusque voluntatem ad nephandum adulterium pellexit.Dis immortales, sola libido vicit quem strenuissimi &sortissimi milites nunqua vincere potuerunt. Ecquid vanius, imb quid

10쪽

petulantius & salacius incaestu Amnon cum sua serore Thamar qui a

pueris Absalon confossus gladio, misere peri t.Fuit & in vanitatis ossiscina conclusus ipsius AbsMon interitus. quem Ioab in quercu haeren item.tribus lanceis confodit. Expertus est & Salomon Rex omnium se pientissimus, quam sit vanum & calamitosum ardentissimo mulierum amore vulnerari, earumque pedicis irretiri:qui libidine & scortis auerissus a domino, deos alienos coluit. cum tamen respuit,& antiquas aniami serdes detersit. diuino affatus numine dixit Vanitas vanitatum,&omnia vanitas. Longe plura, Princeps nobilissime, de vanitate homi, num congererem exempla,nisi vererer tibi redium adserre: ut de stulistitia ipsius Roboam qui iuuenum consilio delusus,decem sui regni partes perdidit: de interim Achab. de Ozia lepra percusso, quod voluerit adolere incensum super altare thymiamatis: de perditissimo Manasse. qui coluit idola,& sanguine innocentis effidicide Sedechia,cuius ocuislos essedit Nabuchodonoser Rex Babylonis crudelissimus,&eum vim etiam adduxit in Babylonem nec tamen abijt impunitus.Nam deus se, rocissimum illius animum & elatam gloriam incuruauit,vimam& bauculum saeuissimi tyranni contriuit, ac eius stiperbiam ad inisos usque detraxit.Haec,ut existimo.susscient exempla quibus Brsitan mi HE NRI C E moueberis, & intellum nihil maius esse, nihil denique precia, rius quam res humanas despicerer nihil vero vanius & abiectius, quam plus aequo proseeris rerum sertunis. honoribus,&hominum praesidiis confidere. quod apertissime docet Ecclesiastes, quem nostris studiis ii, lustratum tuae augustissimae maiestati officiose deuouimus, ut maiorem sibi & authoritatem. & gratiam apud studiosissimos quosque compara,ret,nόsque a canino invidorum latratu.& calumniatorum iniuriis vinis dicaret.cuius lectione preclaras tui animi virtutes augebis,ficile deuorabis taedia,& subortas perturbationum procellas sediuis.Qubd sino, stris faueris auspici'.& nuic opusculo calculum addideris maiora post, hac moliemur. Bene Vale. Ex sacm Sorbonicae domus Mus eo.