Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

131쪽

xo8 HISPANIA Prudentij vero aevo, qui sub Theodosio, Arcadio Sc Honorio viguit, Vettones superiores fuisse, partem que Turdulorum agri occupasse,at que ita

Emeritam inter Vettones annumerata, cum prius

inter Turdulos esset: Vrbem hanc Lusitaniae caput suisse non solum reliquiae antiquorum aedificiorum, sed & Poeta Au sonius lethatur: Iure inib i ρο t bas memorabere nomen Nerum , Emerita, aequoreus quam praeterlabitur amnis,

Submittit cui tota suos Hstania ulces.

Prudelius et i adbcto hymno luculente id testature Lusitanorum caput otiarum Vrbs. Sita est Emrrita loco campestri, iuxta flumen Anam, vulgo Guariana r qui pulcerrimo stratus

ponte,Vt ex architeisturae concinnitate conij care licet, Romanam magnificentiam refert.hac in udibe olim duo erant aquaeductus , quorum adhuc hinc inde sparsi arcus visuntur, qui operis splendorem praeseserunt. Vrbi etiam contigua moles M.quam incolae Septifolium vocant,quod referant stato tempore,septena Poenorum Reges hac in urbe couenire solitos fuisse,&his sedibus sedisse. sed germanae nugae sunt, cum sedilium ne umbram quidem haec moles referat- sed theatrum fuisse ait Gasparus Barrerius,quod arcus plane habet collapsos, parietes vero diuersis in locis integros,

132쪽

LUD OVICI NONI. rostgros, ruderum adgestione planE deformatum. Arcus etiam hic prope D.Iacobi aedem spectatur, quem incolae plurimique Scriptores triumphale fuisse putant: sed praeterquam quod falsum sit, triumphales arcus alibi quam Romae fuisse, structurae quoque s int magis illustris & operosae: res gestas, fusos hostes, victoriasque insculptas habent- una cum titulo Imperatoris , ut Romae videre est in arcu Imp. Septimij Seueri, & Titi Vespasiani.Emeritensas vero arcus nihil horum pra se fert, ideoque non abs re Barrerius suspicatur, fuisse tropaeum aliquod. Insigne praeterea antiquitatis opus conspicitur hic, Naumachia.Figura Campi est Oualis, M. CCCC. pedes in longitudianem porrecta , latitudo vero longitudini respondet: circumdata est magno muro in arcus dc fornices deducto, ut nonnullis in locis adhuc vestigia monstrant. Vrbs haec olim nobilissima ad magnam incolarum infrequentiam delapsa est,&praeter priscae claritatis rumas nihil ostendit. Auctor est Plinius lib. ix. cap. Tli. circa Em ritam coccum este maxima in laude. Idem lib.x v. cap. iij. praedulces olivas per se tantum siccatas viaisque pastis dulciores , admodum raras Circa

Emeritam Lusitaniae esse refert. Gothorum tempestate Episcopalis urbs erat, postea & Archiepiscopatum obtinuit , nunc virosue spoliata.

Metro.

133쪽

oo HISPANIA Metropolitana vero dignitas a Callisto II. Pont.

Nax. translata fuit Compostellam , refert V seus Brugensas. Hac urbe orta est D. Eulalia, ut supra citatis versibus meminit Prudentius . eadem Oriundus poeta Decianus, ut testatur Martialis:

Gaudent ioco se Canio suo Gades,

. Emerita Deciano meo.

CAP. XXXII. Ebora disti liberalitas Iulia. Inscriptiones

Peteres. De situ eius pauca.

Erantiquam fuisse Lusitaniae urbem Eboram, ac vi nemo dubitat, ita de primo eius conditore, cuncti poene ambigunt: quod in tanta vetustatis Caligine mirum non est Iacobus Moenetius Vasconcellus ΙC. Lusitanus, non inepte suspicatur, hanc urbem nominatam fuisse, ab Eburonibus, seu Eburonicibus Galliae Celticae populis, chm compertum sit tractum hunc Celtas incolui ille t unde Iorsan & Eburobrutum, & in Baetica Ebura ad sinum Gaditanum,& in Carpetani .Livio Eboranomen sumsere. Vitiati certe magn1 illius Lusitani Duc1s tempore floruisse, constat ex antiqua inscriptione, quam ab Andrea Resendio libello De

134쪽

LUDOVICI NONII. γε

De antiquitate Eborae desumtam , Lectori his

L. SILO. SABINVS. BELLO. CONTRA. VIRI A Tu M. IN. EBOR. PROP. LUSIT. AGRO.M VLTITUDINE. TELORVM. CONFOSSVS. A D. C. PLAUT PRAE T. DELATUS. HUMERIS. MI L. H. SEP. E. PEC. M. M. F. I. ΙΝ. QUO. NEMINI. VELIM. MECUM. NEC. SERV. NEC. LIB. INFERRI. SI. SECUS. FIET.

SEPULCRO. MEO. ERVI. SI. PATRIA. LIBER A. ERIT A QSertorio habitatam & peculiariter dilectam,

muris cinistam,& aquae ductu ornatum fui ste, testatur vetus haec inscriptio, quam, licet mutilam, non pigebit adducere

135쪽

HISPANIA

HONOREM. NOMINIS. S ULE T. COHOR. FORT. EBOR. MVNIC. VET. EMER. VIRTVTIS. ERGO.DON. DON. BELLO. CELTIBEM

DE E. MANUBII S.IN. PVBLIC. MVNIC. EIUS. v TILITATEM. URBEM. MOENIVIT EOQUE. AQVAM. DIVERSIS. IN. DUC T. VNVM. CONLECTE IS. FONTIBUS. PERDUCENDAM. CURAVIT.

Cognominata postea haec urbs Liberalitas Iuliueiatuq illi ius vetetis Latij,ut testatur Plinius lib. IIII. p. XXII. inquit, teteras Laiij,Ebora, quia Liberalitas Iulia, s Myrtilis, ac Salacia: quis Vero veteris Latij ius primum Eborae concessen incertum. Non absurdum erit sus icari, id C. Iulii Caesaris beneficio obtinuisse, ideoq- etiam cognominata Liberalitas Iuba , cui fauet antiqua haec inscriptio,a Resendio producta:

136쪽

DIVO. IVLIO. LIB. IVLΙΑ. EBORA.OB. ILLIUS. IN. MVN. ET MUNI C. LIBERALITATEM

EX. D. D. D.

QUOIUS. DEDICATIONE. VENERI. GENETRICI. C ESTVM. MATRONAE. DONUM. TULERUNT.

Sita autem est Ebora loco campestri,situ plane amoeno.Finge tibi amphitheatru aliquod imme- sum, quale rerum natura sola opifex possit essingere: lata porrecta est planicies , quae impendentibus undique montibus clauditur: ipsi montes non inuestes aut steriles sed densis vetustisque nemoribus Ornati: campi subiacentes fertilissit ni,& Opimae messis feraces. at tantae felicitati solus

amnis deficit. I idem Christi amplexa est in ipsis nascentis Ecclesiae primordijs , auctore D. Mancino, Domini nostri Discipulo , qui sub Traiano, aut, ut alij, sub Nerone Martyrio affectus fuit, hac urbe oriundi D. Vincemus, Sabina, o Chri istas sorores ipsius, qui Abulae sub Daciano Praeside martyrio affecti fuere.

137쪽

3M HISPANIA Vrbs ham ab Arabibus circiter CCCC. annis possessa fuit,& tandem regnante Alphonso Hemrico primo Lusitaniae rege, a Christianis occupata fui opera & virtute fortissimi viri Giraldi cognomine intrepidi.Episcopalis urbs fuit,sub Paulo vero IILPot. Max. A rchiepiscopali dignitate ornata, ut & Academia omnium disciplinarum illustrata. viros habuit doctrina conspicuos, L. Beam D endium, diligentissimum antiquitatis indagatorem : cui quantum , non solum patria Ebora , sed & uniuersa debeat Lusitania, testantur eius opera. habuit etiam Thomam raderi nai in a, medicum doctissim si, qui pauca,sed erudita, sed elaborata in lucem edidit.

CA P. XXXIII. Pisae Iulia hodie B eja. Iosephus Moletius

cir Tarapha relesti. Inscriptio vetus.

ΙΝter celeber rimas Lusitaniae ciuitates, nume rata est Pax Iulia, una ex quinque Coloniis, in qua & iuridicus olim conuentus, ut auctor est Plinius lib. IV. cap. xxij .a Iosepho Moletio, &Fracisco Tarapha, censetur Bad O esita; sed lom gelios errare vel Antonini docet Itinerarium,

138쪽

LUDOVICI NONII. II squi numerat ab Esuri per compendium Pacem Iuliam M. P.LXXVI. hoc modo : nilimo'. xl. Facem Iuliam xxx vi. Esuris vero, ut hoc obiter moneam , opidum est, non procul a Marianis montibus, hodie dictum Aeres, ut docet

Resendius: Neres vero a Bad Ο tantum xv. M. P. abest, Sc non LXXVI.ut ostendit Antoninus. quamobrem melius cum L. Andrea Resendio,&Gasipare Barrerio sentiendum, Pacem Iuliam, esse Sejam hodie dictam. Primo enim competit passuum numerus Antonini,a Myrtili Pacem Iuliam usque M.P. XXXVi.cum nouem leucis, quae Mer- toti Be jam numerantur. Hac in urbe non pauci antiqui cippi marmorei eruuntur, qui Pacis Iuliae nomen ostendunt, inter ceteros cippus hic integer & non inelegans:

L. AELIO. AVRE L. COMMODO. IMP. CAE S. AELII. HADR. ANTONINI. AUG. PII. P. P. FILIO.CO L. PAX. IVLI A. D. D. C. PETRONIO. MATERNO. C. IVLIO. IULIANO. II. VIR.

139쪽

H4 H Ι S P A N I AApud historiographos etiam s aperioris aeui,& barbaros passim legitur Pacca.i.T a, ut latius videre est apud Resendium. nam quod Obijciunt,

Padrode Episcopum, Pace em nuncupari, leuius est quam ut ouempiam mouere debeat. cui enim ignotum post funestam illam H i s P AN I A Eillatam a Poenis cladem , magnam circa sedes Epistopales mutationem accidisset Emerita enim Augusta, olim Lusitaniae metropolis, omni nunc honore spoliata iacet. Igarditanorum Episcopatus, in urbem Gardiam translatus, veterem retinet appellationem, sic Bad O quae prius forsan se ex illa clade collegit, Patensis pontificatus titulo ornata fuit : quorum exempla in Hispaniae Annalibus - adeo sunt multa loquacem MDelassare queant Fabrum.

Hac in urbe aquaeductus Romani operis multa vestigia, nec paucae veteres inscriptiones exstant, pristinae claritatis indicia. Floruit hic olim I idorus cognomine fricensis, cuius opera mendis referta circumferuntur. Apri ius etiam Episcopus, non ineruditus, cuius in Apocalypsim explicationes ceteris omnium praefert Isidorus, &Si enandus Iunior, qui Cordubae martyrio affectus fuit .hic Viguere,

140쪽

LUDOVICI NON II.

CA P. XXXIV.

Setabat a Cetobriga, non a Tubale dicta.

OPidum est Turdetanorum, teste Ptolemaeo, 'o ix, vel Cetobrisa, ut Antonini habet Itinerarium ad ostia fluminis Callipodis qui hodie, ut auctor est Resen dius, Ladun - Be ano vero in Hiipanicis , Palma dicitur:) Setubal nunc vocatur, ut Gaspati Barrerio, & And. Resendio visum. Florianus Vero Occampo, Antonius Beuterus, alij que Annalium His aniae consarcinatores, ex Annio Viterbiensi asserunt Settibal, non corruptum adulteratumque esse nomen, sed antiquu& purum putum putant esse, a conditore siro Tubal inditum, dictum q. Serubal, quasi cet Am Tubulis, quod 1bi sedes fixerit in Hispania veniens: sed ridiculum est nimis ad Tubalem etymon referre ob nominis exiguam affinitatem - Cum constet facilius multo a cetobriga defluxitie corruptum vocabulum Cetobula, & inde Serunt. Cetobriga enim dicta acetis &briga. veteri namque Hispanorum sermone Briga urbem designat: ut in Laco briga, Me obriga, Talabriga, videre est. magna au

tem celaceorum,Vtpote thynnorum, dc ceteroru

magnorum pistium hic luculenta piscatura,ita utri a nomen