장음표시 사용
11쪽
te essent, unde, aut quo casu Profecti domo, quidve quasi entes in agrum Laurentem exissent e Postquam audierit multitudinem Trojanos esse ducenae Enean filium Anuhisae et Veneris; creviata patria et domu profug sedem condendaeque urbi locum quaerere, et nobilitatem admiratum genti virique, et animum vel belli, vel paci paratum, dextera data fidem futurae amicitiae sanxisse. Inde foedus ictum inter duces, inter exercitu salutationem factam aenean
apud Latinum fuisse in hospitio ibi Latinum apud Penates Deos domesticum public adjunxisse foedus, filia nexin matrimonium datan ea res utique Trojanis spem amrmat tandem stabili certaque sede finiendi erroris oppidum condunt. AEneas ab nomine uxoris Lavinium appellat Brevi stirps quoque virilis ex novo matrimunio fuit, cui Ascanium parentes dixere nomen.IL Bello deinde Aborigines Trojanique simul petiti.
Turnus Rex Rutulorum, cui pacta Lavinia ante adventum aeneae fuerat, praelatum sibi advenam aegre patiens, simul aeneae Latinoque bellum intulerat. Neutra acies laeta ex eo certamine abiit victi Rutuli victores Aborigines Trojanique ducem Latinum amisere. Inde Turnus Rutulique, diffsi rebus ad florentes Etruscorum opes Megentiumque eorum regem, confugiunt; qui Caere opulento tum oppido imperitana, jam inde ab initio minime laetus novae origine
urbis, et tum nimio plus, qu .m satis tutum Sset accolis, rem nojanam crescere ratus, haud gravatim socia ama Rutulis junxit. Eneas adversus tanti belli terrorem ut animos Aboriginum sibi conciliaret, ne sub eodem jure solum. sed etiam nomine, omnes SSent, Latinus utramque gentem appellavit. Nec deinde Aborigines Troianis studio ae
fide erga regem Enean cessere fretusque his animis coalescentium in dies magis duorum populorim Eneas, quanquam tanta opibus Etruria erat, ut jam non terra sοlum,
sed mare etiam per totam Italia longitudinem, ab Alpibus ad fretum Siculum, fama nominis sui impEsset tamen, quum moenibus bellum propulsare pos8ht, in aciem copias eduxit. Secundum inde proelium Latinis, Eneae etiam ultimum operum mortalium it Situs est, quemcunque eum dici jugiasque est, super Numicium flumen; aovem indigetem appellant. III. Nondum maturus imperio Ascanius nes filius erit tamen id imperium ei ad puberem a talem incolumemansit; tantisper tutela muliebria aut uinoles in Laevinia
12쪽
lum impium dictitans, nocte, Aethritis hostium castris, infesto exercitu in agrum Albanum pergit. Ea res ab stativis excivit Mettum ducit, quaenae proxime ad hostem potest inde legatum praemissum nunciare Tullo jubet, priusquam dimicent, pus esse colloquio; si secum congressus sit, satis scire, ea se allaturum, quae nihilo minus ad rem Minanam, quam
ad Albanam, pertineant. II ud aspereatus Tullus, tametsi vana asser antur, in aciem educit exeunt contra et Albani. Postquam instructi utrinque stabant, cum pauciB procerum in medium duces procedunt. Ibi infit Albanus; Injurias, et non redditas res ex foedere, quae repetitae sint, et ego ingem nostrum Cluilium, causam hujusce esse belli, audisse videor nec te dubito, Tulle, eadem prae te serae; sed, si vera putitis, quaein dictu speciosa dicenda sunt, cupido imperii duos cognatos vicinosque populos ad arma stimulat. Neque, recte, an perpertam, interpretors fuerit ista ejus deliberatio, qui beIlum suscapit me Albani gerendo bello ducem creavere. Illud te, Tulle, monitum velim: EtruscareS, quanta circa nos teque maxime ii, quo prοPiores vos,
hoc magis scis Multum illi terra, plurimum mari pollent. Memor esto, jam, quum signum pugnae dabis, has duas acies spectaculo fore ut fessos confectosque, simul victorem ac victum, aggrediantur. Itaque, si nos dii amant, quoniam, non contenti libertate certa in dubiam imperii servitiique aleam imus, ineamus aliquam viam, quae uti utris imperent, sine magna clade, sine multo sanguine utriusque populi, decerni possit V aud displicet res Tullo, quanquam, tum in Ie animi, tum spe victoriae, ferocior erat. Quaerentibus utrinque ratio initur, cui et fortuna ipsa praebuit materi-
XXIV. Forte in duobus tum exercitibus erant trigeminisi res, nec aetate, nec viribus dispares. oratios Curiatiosque fuisse, satis constat nec ferme res antiqua alia eat nobilior tamen in re tam clara nominum error manet;
trius populi Floratii, utrius Curiatii fuerint Auctores uiroque trahunt plures tale invenio, qui Romanos Floratios vocent hos ut sequar, inclinat animus. Cum trigeminis agunt reges, ut pro sua quisque patria dimicent ferro ibi imperium fore, unde victoria fuerit. Nihil recusatur tem- pu et locus convenit. Priusquam dimicarent, foedus ictum inter Romanos et Albanos est his legibus, ut, cujusque populi cives eo certamine vicissent, is aueri populo cum bona
pace imperitare Foederit alia aliis imbus, eae eram eo-
13쪽
ilem modo omnia, iuni. Tum ita factum accepimus, nec ullius vetustior foederis memoria est. Fecialis regem Tullum ita rogavit: ' Iubesne me, Rex, cum stire patrato Populi Albam foedus ferire Fra jubente rege, Sagmina, quit,' te, Rex, posco. ' Rex ait, Suram tollito. Fecialis ex arce graminis herbam puram attulit postea regem ita re vit: M Rex, facisne me tu regium nuncium populi Romani Quiritium p vasa, comitesque meos 33 Rex respondit: ' Quod sine fraude mea populique Romani Quiritium fiat, facio. Fecialis erat M. valerius, patrem patratum Sp. Fusium fecit, verbena caput capellusque tangens Pater patratus ad jusjurandum patrandum, id est, sanciendum fit foedusa multisque id verbis, quae longo estata carmine non perae est rem
ferre, peragit. Legibus deinde recitatis Audi,' inquit, fauster audi pater patrate populi Albani audi tu populus Albanus ut illa palam prima postrema ex illis tabulis
cerave recitata sunt sine dolo malo, utique ea hic hodie rectissime intellecta sunt, illis legibus populus Romanus prior non deficiet. Si prior defexit publico consilio, dolo malo; tu illo die, Iupiter, populum mmanum sic ferito, ut ego
hunc porcum hic hodie feriam et tantoque magis ferito quanio magis potes pollesque. ' Id ubi dixit, porcum saxo silice percussit. Sua item carmina Albani, suumque jusjurandum
per suum dictatorem suosque sacerdοtes peregerunt. XXV. Foedere icto, trigemini, sicut convenerat, ama capiunt. Quum sui utrosque adhortarentur, ' Deοs patrios,
patriam ac parentes, quidquid civium domi, quidquid in exercitu sit, illorum tunc arma illorum intueri manu sura feroees et suopte ingenio, et pleni adhortantium vocibus, in medium inter duas acies procedunt. Consederant utrinque pro castris duo exercitus, periculi magis praesentiS, qutam curae, expertes quippe imperium agebatur, in tam paucorum virtute atque fortuna positum citaque ergo erecti suspensique in minime gratum spectaculum animo intenduntur. Datur signum ciniustisque armis, velut acies, terni juvenes,
magnorum exercituum animos gerente8, concurrunt: nec his,
nec illis periculum suum publicum impelium Servitiumque obversatur animo futuraque ea deinde patriae fortuna, quam i,si fecissent. Ut primo statim concurS increpuere arma, mimantesque fulsere gladii, horror ingens specianius perstringi' et neutro inplinat spe tor ebat vox spiritusque Con sertis deinde manthus, quum jam non motus innitim corporum, agitatioque anceps omni armorumque, sed vulnera
14쪽
erat res Latina et re um avitum paternumque uero stetit. aud nihil ambigam quis enim rem tam veterem Pro certo assirmeti hiccine fuerit Ascanius, an major quaein hic, Creusa matre illa incolumi natus, coinesque uideranternae fugia, quem Iulum eundem Iulia gens auctorem nominis sui nuncupat. Is Ascanius ubicunque et quacunque matre genitus,(certi natum aenea constat abundante Lavinii multitudine, florentem jam ut tum res erant atque opulentam urbem matri, seu novercae, reliquit. Novam ipse aliam sub AI-bano monte condidit quae, ab situ porrectae in dorso urbis, Longa Alba appellata. Inter Lavinium et Albam Longam coloniam deduciam triginta ferme interfuere anni; tantum tamen opes creverant, maximi fugis Etruscis, ui ne morte quidem Ignem nec deinde inter muliebrem tutelam rudimentumque primum puerilis regni, movere arma aut MeZentius Etruscique, aut ulli alii accolae ausi sint. Pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula, quem nunc Tiberim vocant, finis esse Silvius deinde regnat, Ascanii filius, casu quodam in silvis natus. Is AEnean Silvium creat is deinde Latinum Silvium. Ab eo coloniae aliquot deductae, Prisci Latini appellati Mansit Silviis postea omni-hu cognomen, qui Albae regnarunt Latino Alba ortus, Alba Atys, Atye Capys, CapJ Capetus, Capeto Tiberinum qui,
in trajectu Albulae amnis submersus, celebre ad postero nomen numini dedit Agrippa inde Tiberini filius post Agrippam Romulus Silvius, a patre accepto imperio, regnat. Aventino fulmine ipse ictus, regnum per manus tradidit. Is, sepultus in eo colle, qui nunc est pars Romanae urbis, Cognomen coni fecit. Proca deinde regnat is Numitorem atque Amulium procreat. Numitori, qui stirpis maximus erat, regnum vetustum Silviae gentis legat Plus tamen vis potuit, qu im voluntas patiis aut verecundia aetatis. Pulso fratre Amulius regnat. Addit sceleri scelus. Stirpem fratris virilem interimit. Fratris filiae meae Silviae, per speciem honoris, uum Vestalem eam legisset, perpetua virginitate spem partus adimit. IV. Sed debebatur, ut opinor, fatis tantae origo urbis, maximique serendum Deorum opes imperii principium. Vi compressa Vestalis, quum geminum partum edidisset, seu ita rata, seu quia Deus auctor culpae honestior erat, Martem incertae stirpis patrem nuncupat. Sed nec Dii, nec homines, aut ipsam, Eut stirpem a crudelitate regia vindieant Sarcedo vincia in custodiam datur pueros in prom
15쪽
fluentem aquam mitti jubet. Forte quadam divinitus super
ripas Tiberis effusus lenibus stagnis, nec adiri usquam ad justi cursum poterat amnis; et, posse quamvis languida mergi aqua infantes, spem ferentibus dabat. Ita velut defuncti regis imperio, in proxima alluvie, ubi nunc ficus Ruminalis est Romularem vοcatam ferunt pueros exponunt. Vagiae tum in iis locis solitudines erant. Tenet fama, suum fluitantem alveum, quo expositi erant pueri, tenuis in sicco aqua destituisset, lupam sitientem ex montibus, qui circa sunt, ad puerilem vagitum cursum flexisse eam summissas infantibus adeo mitem praebuisse mammas, ut lingua lambentem pueros magister regii pecοris invenerit Faustulo fuisse nomen ferunt. Ab eo ad stabula Larentiae uxori educandos latos. Sunt, qui Larentiata, vulgat eοrpore, lupam inter pastores vocatam putent inde loquin fabulae ac miraculo uatum. Ita geniti, itaque educati, quum primum adolevit aetas, nec in stabulis, nec ad pecora segney, venando peragrare circa saltus. inc, robore corporibus animisque sumpto jam non feras tantum subsistere, sed in latrones, Praeda onustos impetus facere, pastoribusque rapta divideres
et cum his, resente indies grege juvenum, seria ac j os
V. Iam tum in Palatino monte Lupercal hoc fuisse Iudicrum ferunt, et a Pallanteo, urbe Arcadica, Pallantium, deinde Pallatium, montem appellatum. Ibi Evandrum, qui
ex e genere Arcudum multis ante tempestatibus ea tenuerat loca, solenne allaetum ex Arcadia instituisse, ut nudi juvenes, LJceum Pana venerantes per lusum atque lasciviam currerent; quem Romani deinde vocarunt Inuum. IIuie deditis ludicro, quum solenne notum esset, insidiatos obiram praedae amigsae latrones, quum Romulus vi se defendisset, Remum cepisses captum regi Amulio tradidisse, ultro accusantes Crimini maxime dabant, in Numitoris agros ab his impetum fieri tande eos, collecta juvenum manu hostilem in modum praedas a re. Sic Numitori ad supplicium Remus deditur. Iam inde ab initio Faustulo spes fuerat
regiam stirpem apud se ducari; nam et expositos iussu re- infantes sciebat, et tempus, quo ipse eos sustusisset, ad Id ipsum congrueres sed rem immaturam, nisi aut per occasionem, aut per necessitatem aperiri noluera Necessitas prior venit. Ita metu subactus, Romulo rem aperit. Forte et Fumitori, quum in custodia Remum haberet, audissetque geminos esse fratres, comparando et aetatem eorum, et ip-
16쪽
am minimo servilem indolem, tetigerat animum memo nepotum; sciscitandoque eodem pervenit, ut haud procu esset, quin Remum agnosceret. Ita undique regi dolus nectitur Romulus, non cum glino juvenum,anec enim erat ad vim apertam par sed aliis istis itinere jussis certo tempore ad regiam venire pastoribus, ad regem impetum facit; et a domo Numitoris alia comparata manu adjuvat Remus. Ita
L Numitor, inter primum tumultum hostes invasisse
urbem atque adortos regiam dictitans, quum putam Albanam in arcem praesidi armisque obtinendam avocasset; P teaquam juvenes, perpetrari caede, pergere ad se gratulantes vidit, extemplo advocato conellio, scelera in se fratris, originem nepotum, ut geniti, ut educati, ut cogniti
essent, caedem deinceps tyranni, seque ejus auctorem ostendit. Juvenes, per mediam concionem agmine ingressi, quum avum regem salus issent, secuta ex omni multitudine consentiens vox ratum nomen imperiumque regi ste-cit. Ita Numitori Albana permissa re Romulum Remumque cupido cepit, in iis locis, ubi expositi, ubique educati erant, urbis condendae et supererat multitudo Albanorum Latinorumque Ad id pastores quoque aceesserant; qui omnes facile spem faeerent, parvam Albam, parvum Lavinium, prae ea urbe quae conderetur, fore. Intervenit deinde his cogitationibus avitum malum, regni cupido, atque inde foedum certamen coortum a satis sti principio. Quoniam gemini essent nec aetatis verecundia discrimen facere posset, ut Dii, quorum tutelae ea loca essent, auguriis egerent, qui nolue novae urbi daret, qui conditati imperio regeret, Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt. VIL Priori Remo augurium venisse fertur, sex vultures; aamque, nunciato augurio, quum duplex numerus R'mul se Pstendisset, utrumque regem sua multitudo consalutayerat. Tempore illi praecepto, at hi numero avium regnum trahebant. Inde, cum altercatione congressi, certamine irarum ad caedem vertuntur. Ibi in turba ictus Remus cecidit vulgatior fama est, ludibrio fratris Remum novos transiluisse muros inde ab irato Romulo quum verbis quoque increpitans adjecisset, Sic deinde, quicunque alius transiliet moenia mea ' interfectum. Ita solus potitus imperio Romulus condita urbs con litoris nomine apsellata. Palatium primum, in quo ipse erat educatus, muniit; ac
Diis aliis Albano ritu; Graecoierculi, ut ab Evandro in-
17쪽
stituta erant, si L erculem in ea loca Gmone interempto boves mira specie a gisse memorant ac prope Tiberim fluvium, quis, prae se armentum agens, nando trajec rat, morier do ut quiete et pabulo laeto reficeret boves, et ipsum fessum via, procubuisse. Ibiquum eum, cibo vin que gravatum, sopor oppressisset, Paestor accοla ejus loci, nomine Cacus, ferox viribus, captus Pulchritudine Mum, quum evertere eam praetam vellet, quia, si agendo armentum in Muncam ompulisset, ipsa vestigia quaerentem Anninum eo deduetura erant aversos h es, eximium quemque maehritudine, caudis in speluncam traxit. e
eules, ad primam auroram somno excitus, quum fregem pertus, sset mulis, et partem abesse numero sensisset, pergit ad proximam speluncam, si forte et vestigia ferrent; quae ubi omnia seras versa vidit, nec in partein aliam ferre, confusus ditque incertus animi, ex loco infe,to agere porr armentum occepit. Inde quum actaem e quaedam ad desiderium, ut fit, relictarum mugissent, reddita inclusarum ex spelunca boum Uxierculem convellit. Quem quum vadentem ad speluncam Cacus vi prohibere conatus esset ictus clava fidem pastorum nequicquam invocans, murte Occubuit. Evander tum ea, profugus ex Peloponeso auctoriatate magi , qui imperio, regebat loca venerabilis vir miraculo literarum, rei novi inter rudes artium homines; venerabilior divinitate credita amnentae naatris, quam fatiloquam ante Sibyllae in Italiam adventum, miratae hae
gentes fuerant. Istum Evander eone urRu pastorum trepidantium circa advenam manifestae reum C idi', excitum
postquam facinus facinorisque causam audivit, habitum formamque viri aliquant m ampliorem ausustioremque humane intuens, rogitat, qui vii esset y Ubi nomen patremque ac patriam accepit; Iove nate, ercules, salve, inquit; te mihi mater, veridica interpres De m aucturum coelegitum numerum cecinit tibique aram hic dicatum iri, quam opulentissima olim in terris gens Maxiniam vocet, tuoque ritu eola ' extra Ilercules data, ' necipere se omen, impleturumque fata, ara condita atque dicata, ' ait. Ibi tum pri-rum, bove eximia capta de grege, sacrum Herculi, adhibitis ad ministerium dapemque Potitiis ac Pinariis, quis tum familiae maximo inclytae ea loca incolebant, factum Furte ita evenit, ut Potitii ad tempus pra sto essent, iisque exta ponerentur Pinarii, extis adesis, ad c teram venirent,ia m. Inde institutum mansii, donec Pinarium genus
18쪽
set. Nunc, quoniam tuum insanabile ingenium est, at tu tuo supplicio doce humanum genus a Sancta credere, quae te violata sunt Ut igitur paulo ante animum intre idonatem Romanamque rem ancipitem gessisti, ita jam corpus
assim distrahendum dabis.' Exinde duabus admotis qua: is, in currus earum distentum illigat Mettum deinde
in diversum iter equi concitati, lacerum in utroque curru corpus, qua inhaeserant vinculis membra, portantes. Avertere omnes, tanta foeditate spectaculi Dculos. Primum ultimumque illud supplietum apud Romanos exemsi parum memoris legum humanarum fuit in aliis gloriari licet, uunt
gentium mitiores placuisse poena8.
xXIX. inter haec iam praemis Albam erant equites, qui multitudinem traducerent Romam. Legioties deinde
ductae ad diruendam ur em quae ubi intravere portas, non quidem iust tumultus ille, nec pavor, qualis captarum Sse urbium solet quum, effractis portis, stratisve ariete muris, aut arce vi capta, clamor hostilis et cursus per urbem armatorum omnia ferro flammaque miscet; sed silentium triste aditacita moestitia ita defixit omnium animos, ut, praemetu obliti, quid relinquerent, quid secum ferrent, denciente consilio, rogitantesque alii alios, nunc in Lininibus Starent, nunc errabundi domos suas, ultimum illud visuri. Pervagarentur. Ut ver jam equitum clamor exire jubentium instabat, jam fragor tectorum, quae dimiebantur, ultimis urbis partibus audiebatur, pulvisque, ex distantibus locis ortus, velut nube inducta omnia impleveria raptim, quibus quisque poterat, elatis, quum larem ac penates tectaque in quibus natus quisque educatusque esset relinquentes exirent jam continens agmen migrantium impiaverat vias; et conspectus aliorum mutua miseratione integrabat lacrimasa vocesque etiam miserabiles exaudiebantur mulierum praeeipue, quum obsessa ab armatis templa augusta Praeterirent, ac velut captos relinquerent Deos. Egressis urbem Albanis, Romanus passim publica privataque omnia tecta adaequat solo, unaque hora quadringentorum annorum opus, quibus Alba steterat, excidio ae ruinis dedit. Tem.
sis tamen Deum ita enim edictum ab rege fuerat temperatum est.
XXX. Roma interim crescit Albae ruinis duplicatur civium numerus. Coelius additur urbi mons; et, quo frequentius habitaretur, eam sedem Tullus regiae capit, ibi in habitaviis Principes Albanorem in Patrem ni ea M'
19쪽
que pars reipublicae cresceret, egit Tullios Servilios, Quintios, Geganios, Curiatios, Cloelios; templumque e ni ab
se aucto curiam fecit, quae Hostilia usque ad patrum nostrorum aetatem appellata est; et, ut omnium ordinum viribus aliquid ex nοvo populo adjiceretur, equitum decem turmas ex Albanis legit. Legiones et veteres eodem supplemento explevit, et novas scripsit. ac fiducia virium Tullus Sabinis hellum indicit Mnti, ea tempestate, secundum Etruscos, opulentissimae viris armisque. Utrinque injuriae factae, ac res nequicquam erant repetitae. Tullus, ad Feronis fanum mercatu frequenti negotiatores Romanos comprehensos, querebatur Sabini, suos prios in lucum confu- .gisse ac Romae retentos. ae causae belli ferebantur. Sa-Dini, haud parum memores, et suarum virium partem Romae ab Tati locatam, et Romanam rem nuper etiam adjectione populi Albani auctam, circumspicere et ipsi externa auxilia. hiruria erat vicina, proximi Etruscorum Veientes. Inde, ob re siduas bellorum iras matim sollicitatis ad defectionem ammis, voluntarios traxere; et apud vagos quosdam ex
inopi plebe etiam merces valuit. Publico auxilio nullo adsuti sunt valuitque apud dentes nam de caeteris mines mirum est pacta cum Romulo induciarum fides Quum
bellum utrinque summa ope pararent, vertique in eo res videretur, utri prius arma inferrent, occupat Tullus in agrum S inum transire. Pugna atrox ad silvam Malitiosam iuit; ubi et peditum quidem robore, caeterum equitatu aucto nuper, furimum Romana acies valuit. Ab equitibus repento invectis turbati ordines sunt Sabinorum; nec pugna deindo illis constare, nec fuga explicari sine magna caede potuit. XXXI Devictis dabinis, quum in magna gloria magnisque opibus regnum Tulli ac tota res Romana esset, nunciatuin regi Patribusque est, in Mont Albano lapidibus pluisse quod quum credi vix posset, missis ad id visendum prodigium, in conspectu haud aliter uim quum grandinem venti glomeratam in terras agunt, crebri cecidere caelo lapides Visi etiam audire vocem ingentem ex summi cacuminis luco, ut patrio ritu sacra Albani facerent, quae velut iis quoque simul cum patria relictis, oblivioni dederant; et aut Romana sacra susceperant, aut fortunae, ut
fit, obirati, cultum reliquerant Deum. Romanis quoque ab eodem prodigio novendiale sacrum publice susceptum est; aeu voce coelesti ex Albano monte missa, nam id quoque traditur Ren aruspicum montis; mansit certe solenne, ut ,
20쪽
quandoque idem pro ligium iunciaretur, feriae per novem dies agWrentur. Ilaud ita multo post pestilentia laboratum est me quum pigritia :litandi oriretur nulla tamen ab
armis quies dabatur a bellieoAo rege, salubriura etiam credente militiae, qu in clomi, juvenum corpora esse donec ipse quoque longinquu inoibo eis implicitus. Tunc adeo stacti in ut cum corpore sunt spitatus illi feroces, ut, qui nihil ant ratus esset 21iues regium, qu in Sacris dedere animum, repent omnibus magnis parvisque superstitionibus obnoxius degeres, religionibu'que etiam populum impleret; vulgi , jam homiliesa, eum intum rerum, qui Sub Numa rege fuerat, requirenteS, unam pem aegris corporibus relictam, si pax veniaque ab Dii impetrata esset, credebant. Ipsum regem, tradunt, volventem commentarios Numae, quum ibi quaedam occulta solennia sacrificia Iovi Elicio facta invenisset, operatum his sacris se abdidisse; sed non rit initum aut curatum id sacrum esSe nec soltim nullam ei oblatam caelestium speciem, sed ir Iovis, sollicitati pravae religione, ulmine ictum cum d 3m conflagr .sse. Tullus magna gloria belli regnavit annos duos et triginta.
XXXII. Mortuo I uno res, ut institutum jam inde ab initio
erat, ad Patres redierat; hique interregem nominaverant; quo comitia habente Ancum Marcium regem populu Creavit Patres fuere auctores. Numae Pompilii regis nepos, filiae ortus, Ancus Marcius erat; qui, ut regnare coepit, et avitae gloriae memor, et quia proximum regnum, caetera egregium, ab una parte haud ali prosperum fuerat, aut neglectis religionibus, aut prave cultis; longe antiquissimum ratus, sacra publica, ut ab Numa instituta erant, facere omnia ea ex commentariis regis pontificem, in album
relata, prοponere in publici jubet inde et civibus otii cupidis, et finitimis civitatibus facta spes, in avi mores atque instituta regem abiturum Igitur Latini, cum quibus Tullo regnante ictum foedus erat, sustulerant animos; et, quum incursionem in agrum Romanum fecissent, repetentibus res Romanis superbi responsum reddunt desidem Romanum regem inter sacella et ara acturum,SSe regnum rati Medium erat in Anco ingenium, et Numae, et Romuli
memor; et, praeterquam qu edivi regn magis necessariam fuisse pacem credebat, quum in novο, tum feroci populo;
etiam, quod illi contigisset otium, sine injuria id se haud tacite habiturum tentari patientiam, et tentatam contemni; temporaque esse Tullo regi aptiora, quam Numae. Ut ia-