Titi Livii Patavini Historiarum libri priores quinque: in usum juventutis academicae

251쪽

hiae gentis in eone Quirinali obiici Anasntilicia sacra ne

in bello quidem intermitti, publica sacra Vmmanos Deos etiali in pace deseri placet et pontifices flaminesque negligentiores Publicarum religionum esse, Iurm privatus in so-fenni gentis fuerit 3 Forsitan aliquis dicat, aut Veiis eam

facturos, aut huc inde missuros sacerdotes nostros, qui faciant: quorum neutrum fieri salvis eremoniis potest et ne omnia generatim sacra omnesque percenseam Deos : in

Iovis epulo num alibi, quism in Capitolio, pulvinar suscipi potes, Quid de aeternis Vestae ignibus signoque, quod imperii pignus custodia ejus templi tenetur, loquar 2 quid de

ancilibus vestris, Mars Gradive, tuque Quirine pater haec omnia in profano deseri placet sacra, aequalia urbi, quaedam vetustiora origine urbis Et videte quid inter nos ac majores intersito illi sacra quaedam in monte Albano Lavinioque nobis facienda tradiderunt. An ex hostium urbibus Romam ad nos transferri sacra religiosum fuit hinc sine piaculo in hostium urbem do transieremus VRecordamini, agitedum, quoties sacra instaurentur, quia aliquid ex patrio ritu negli-ientia casuve praetermissum est. Modo quae rem post pro-igium Albani lacus, nisi instauratio sacrorum auspiciorumque renovatio affectae denti bello reipublicae remedio fuit E

At etiam tanquam veterum religionum memores, et pere-

si inus Deos transtulimus Romam et instituimus novos. uno regita, transvecta, Vtiis, huper in Aventino quam in- gigni ob excellens matronarum studium celebrique dedicat os dies No Locutio templum, propter caelestem vocem exauditam in Nova via, jussimus fieri Capitolinos ludos solennibus aliis addidimus conlegiumque ad id novum, auctore senatu, condidimus. Quid horum opus fuit suscipi, si uim cum Gallis urbem Romanam relicturi fuimus 3 si non voluntate mansimus in Capitolio per tot menses obsidionis psi ab hostibus metu retenti sumus r De sacris loquimur et de templis quid tandem de sacerdotibus 8 Nonne in mentem venit, quantum piaculi committaturi Vestalibus nempe una

uela sedes est, ex qua eas nihil unquam, praeterquam urbs capta, movit. Flamini Diali noctem unam manere extra urbem nefas est. os Veientes pro Romanis facturi estis sacerdotes, et Vestales tuae te deserent, Vestari et flamen peregro habitando in singulas noctes tantum sibi rei sue publi-c: aer piaculi contrahet Esaid alia quae ait spicato agisnus omnia sere intra pomoerium, cui oblivioni aut cui negli rentiae

damus 3 Comitia curiata, quas rem militarem lautinent ;comitia centuriista, quibus conbules tribunosque militaresereatis, ubi auspicato, nisi ubi adboleat, fieri possunt -

252쪽

amne haec iransferemus Dan comitiorum causa populusvasto incommodo in desertam hane ab Diis hominibusque urbelli conveniet FLIII. Sed res ipsa cogit vastam incendiis ruinisque relinquere urbem, et in integra omnia Veios migrate, nee hie aedificando inopem plebem vexare. Manc autem aetari,agis causam, quam veram esse, ut ego non dicam, apparere

vobis, Quirites, puto qui meministis, ante Gallorum adventum salvis tectis publicis privatisque, stante incolumi urbe,

hanc eandem rem actam esse, ut eos transamparemus, Et videte, quantum inter meam sentenitam vestramque in

tersu, tribuni vos, etiamsi tunc laetendum non fieri nunc utique faciendum putatis Ceae eontra, nec id mirati Sitis prius, quam, quale sit, audieritis etiamsi sine migran dum fuisset, incolumi tota urbe, nunc has ruinas relinquin das non censerem. Quippe tum causa notas in urbem eap tam migriindi victoria esset, gloriosa nobis ac posterum trisa nunc haec migratio iobis misera ac turpis, Gallisto Hosa est; non enim reliquisse victores, sed amisisse vicit, patriam videbimur choc ad Alliam fuga, hoc capta urbs hqqeircumsessum Capitolium necessitatis imposuisse, edere

reremus penates nostros, exsiliumque ac fugam nobis ei est loco conscisceremus, quem tu i non possemus; et o lievertere potuerunt Romam, quam Romani restituere non 'i

debuntur potuisse 2 Quid restat, nisi ut, si jam novis oppii veniant, constat enim vix credihilem multitudinem esse ei habitare in capta ab se deserta a vobis, hac urbe velint, ripa Quid Vsi non Galli hoc, sed veteres hostes vestri, is qui Volscive, faciant ut commigyent Romam velitisne ili'

Romanos, vos dentes esses an malitis hanc solitudi peRvestram, quam urbem hostium esse non equidem viile',

quid magis nefas sit. Maec celara, quia piget aedificare, haec dedecora pati parati estis si toti urbe nullum clivi ampliusve tectum ueri Ussit, quam casa illa eunditoris ei

nostri, non in casis, ritu pastorum agrestiumque habii thest satius inter sacra penatesque vestros, quam exsul ip*publice iret Majores nostri, convenae pastoresque, pyi' in his locis nihil praeter silvas paludesque esset, styaRurbem tam brevi aedificarunt: nos, Capitolio, arce inmium' stantibus templi Deorum, aedificare incensa piget Vet,'p' singuli facturi fuimus, i aedes nostrae dentersissent, hos publico incendio universi recullamus facere pLIV. ' Quid tandem p si fraude, si easu Vesis incepili um ortum sit, ventoque ut fieri Dotest diffusa namma uam partem urbis absumat; Fidenas inde, aut Gabios, aliaR

ve quam urbem quaesituri sumus, quo transmigremus t A

253쪽

LIBER T. 26

eo nihil tenet solum patriae, nec hae terra, quam matrem appellamus ; sed in superficie tignisque caritas nobis patriae pendet y quidem, fatebor vovis, etsi minus injuriae ue,trae,

quum meae calamitatis, meminisse juvat, quum abessem, quotiescunque patria in mentem veniret, haec omnia occurrebant, colles, campique, et Tiberis, et assueta oculis regio, et hoc coelum, sub quo natus educatusque essem ; quae Vos, Quirites, nunc moveant potui caritate sua, ut maneatis in sede vestra, quam postea, quum reliqueritis ea macerent desiderio. Non sine causa Dii hominesque hunc urbi condendae locum elegerant, saluberrimos colles, flumen opportunum, quo ex mediterraneis locis fruges devehantur, quo maritimi commeatus accipiantur mare vicinum ad commoditates, nec expositum nimia propinquitate ad vericula classium extemarum et regionum Italiae medium, ad incrementum urbis natum uiae locum Argumento est ipsa magnitudo tam novae urbis trecentesimus sexagesimus quintus annus

uinis, Quirites, agitur et inter tot veterrimos populos tamdiu bella geritis quum interea, ne singulas loquar umes, non conjuncti cum quis volsci, tot tam valida oppida, non universa Etruria tantum terr starique pollens, amue inter duo maria latitudinem obtinens Italiae, helio vobis par est. Quod quum ita sit, quae malum ratio est, expertis alia ex-Periri, quum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna

certo loci hujus transferri non possit tmic Capitolium est, ubi

quondam capite humano invento reaponsum est, eo loco caput rerum summamque imperii fores hic, quum augurato liberaretur Capitolium JuventasTerminusque maximo gaudio patrum nostrorum moveri se non passi hic Vestae ignes, hic ancilia ooelo dimissa, hi omnes propitii minentibus, is Dii. LV. Movisse eos Camillus quum alix oratione, tum ea,quae ad relimnes pertinebat, maxime dicitur; sed rem dubium decrevit vox opportuna emiasae quin, quum senatus post paullo de his rebus in curiatiostilia haheretur,cohortesque,ex Praesidiis revertentes, forte agmine forum transirent, centurio in comitio exclamavit: v ignifer, statue signumn hic

manebimus optime;D qua voce auditu, et senatus, ' accipere se omen, Rex curia egressus, conclamavit, et plebs circumfusae

approbavit Antiquata deinde lege, promiscua urbs aedificari coepta. Tegula public praebita est saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum et praedibu acceptis, eo anno aedincia perfecturos. Festinatio curam exemit vicos dirigendi, dum misso sui alienique discrimine, in vacuo aedificant. Ea eat causa, ut veteres cloacae, primo per publicum ductae, nunc privata pas,im subeant tecta formstque

urbis sit occupatae magis quam divivae, similis.