장음표시 사용
221쪽
arum.' quod primo, velut temere saetum, spemi, agitari
dein le sermonibus coeptum est; donec unus ex stationumin:ina percunctatus miximum oppilanorum jam per Ionetinquitatem helli commercio sermonum facto quisnam Is e,set, qui per ambiges de lacu Albano iceret postelluat audivit aruspicem esse, vir haud in iacti religiolia animi, causatas de privati portenti procuratione, si operis illi esset, consulere velle, ad colloquium vatem elicuit. Quuinquerar gressi ambo a suis longias essent inermes.gine ullo metu praeval-n juvenis Rimianum senem infirmum, in conspectu umnium ruptum, nequicquam tumultuantibu Etrusciis, ad suus transtulit; qui quum perductus ad ini peratorem, inde Rumam ad senatum missus esset. sciscitantibus, quidnam id esset, unc de lacu Albano docui vel respondit: U Profect iratos Deus v jenti populo illi, fui gelato, quo sibi eum mentem objecissent, ut excidium patriae fatale pruderet citaque, quae tum cecinerit divino spiritu instinctus, ea se nec ut indicta sint revocare,n seri et tacendo forsitan, quo Di immortales vulgari velut haud minus, urni cel inda effando nefas contrahr. Sic igitur libris fatalibus, sic iis ripi in Etrusca traditum
esse, ut quando aqua Albana abund set, tum, si Pam Romanii Crit emi, is,et victoriam de Veientibus dari antequaui id fiat, Deus moenia V jentium destriurus nun esse.'' Exsequebatur in te, quae olenni derivatio esset. Seu auctorem levem, nec satis fidum super tanta re patres rati, decrPvi re, legisti, Sorte que oraculi Pythici exspectandas.
XVI. Priusquam a Delphis oratores 'dirent, Albanive prsidi et piacula iuvenirentur, novi trilmni militum consulari pote,tate, L. aut in Iulus, L. Furius Medullinus quaristam, L. Sergius Fidenas A. Postumius Regillenisis, P. Coris notius alii rinensis, A. Manlius, munii stratu in i iterunt. Eo anno Tarquinienses novi lii,sies exortio quia simul niuiistis bellis, Volscorum ad Anxur, ubi uriesidium obsidebatur. I iuurum ad Laviccis, qui Romanii in biboloniam oppugnabant, ad hoc eienti tuoque et Falisco et Cai: nati belli
occupato videb:int Rumii nos, nec intra murrarum luietioris negotia es e certaminibu Patrum ac lebis Cinter haec locum armum e rati esse, prii: datum in agrum Romanum cohortes expeditas mittunt aut enim passurus inultam eam injuri-gm R.,manos De novo Glorie mernrent: ut exigura, Po-que pumina valido, exercitu liersecuturoq. Rumani indignitas in j v qu in cura sinit: ulnii mi Turquini n,ium fuit eonvcrit,ukn cunatu su Lepta, uec in tuu auidui rei, sia m
222쪽
Postumius et L. Iulius non justo delectu, Mentit ab tribariis plebis impediebantur sed prope voluntariorum, quos
adhortando incitaverant, coacta maenu, per agrum Caeretes obliquis tramitibus egressi, redeuntes a populationibus grR-vmque praedii Tarquinienses oppressere multos mortales obtruncant, omnes exuunt impedimentis; et receptis agrorum suorum spoliis, Romae revertuntur. Biduum aure-
Cognoscendas res datum dominis tertio incognita erant Rutem ea pleraque hostium ipsorum sub hasta veniere: Iutidque inde redaectum, militibus est divisum. Cetera bella, maximeque dens, incerti exitus erant. Iamque Romani, desperata ope humanu latae et Deos spectabant, quum legati ab Delphis venerunt, sortem oraculi afferentes, Congruentem responsu captivi vatis. Romane, aquam Albanam cave lacu cοntineri, cave in mare manare suo flumina sinsts emissam per agros rigabis, dissipatamque rivis extingues Tum tu insiste audax hostium muri memor, quam per tot annos obsides urbem, ex ea tibi his, quae nunc panduntur, fatis victoriam datam Bello perfecto, donum amplum victor ad mea templa portarem sacraque patria, quorum omiSSa cura est, instaurata, ut assolet, facito. XVII. Ingens inde haberi captivus vates coeptus, eumque adhibere tribuni militum Cornelius Postumiusque ad prodigii Albani procurationem ac DeοCrito placandos coepere. Inventumque tandem est, ubi neglectas ceremonias intermissumve solenne Dii arguerent; dii profecto aliud esse, quam magistratus vitio creatos Latinas sacrumque in Albano monte non rite concepisse. Unum expiationem eorum esse, ut tribuni militum abdicarent se maystratu, auspicia de integro repeterentur, et interregnum iniretur. Ea ita facta sunt ex senatusconsulto. Interreges tres dem
inceps fluere, L. Valerius, Q. Servilius Fidenas, M. Furius Camillus Nunquam desitum interim turbaeri, comitia interpellantibus tribunis plebis, donec convenisset prius,' ut major pars tribunorum militum ex Diebe crearetur. sedum aguntur, concilia Etruriae ad sanum Voltumnae habit postulantibusque Capenatibus ac Faliscis, ut Vrios communi animo consilioque omnes Etruriae populi ex obsidionis
eriperent, responsura est: antea se id dentius negasse, quia, unde cοnsilium non petissent super tanta re nuxilium petere non deberent; nunc jam pro se fortunam suam illis negareri maxime in ea parte Etruriae. Gentem invisit tam novos accolas Gallos sile, cum quibus nec pax Satis
sida, nec bellum pro certo sit: sanguini tamen nominique
223쪽
et praesentibus periculis onaahguineorum id dari, ut, si qui
iuventutis suae voluntate ad id bellum eant, non impediant. Num magnum advenisse hostium numerum, fama Romae erat eoque mitescere discoidiae intestinae metu communi, ut fit, coeptae.
XVIll Raud invitis Paetribus P. Licialium Calvum praerogativa tribunum militum non petentem creant, moderam tionis expertae in priore magistratu virum, ceterui jam tum exactae aetatis et omnesque deinceps ex collegio eiusdem anni refici apparebat, L. Titinium, P. Maenium, P. Maelium,
Cn. Genucium, L. Atilium et qui priusquam renunciarentur, jure vocatis tribubus permissu interregis P. Licinius Calvus ita verba fecit M omen roncordiae, Quirites, rei maxim in hoc tempus utilis, memoria nostri magistratus vos his comitiis petere in insequentem annum video. Si collegaseo,dem reficitis, etiam usu meliores factos, me jam uti eundem, sed uia1bram nomenque P. Licinii relictum videtis vires corporis allectae, sensus oculorum atque aurium
hebetes, memoria labat, vigor animi obtusus En vobis, inquit, iuvenem' filium tenens, effetem atque imaginem ejus, quem vos antea tribunum militum ex plebe prinium fecistis IIunc ego institutum disciplina mea, vicarium pro me reipublicae do dicoque vosque quaeso, Quirites, delatum mihi ultro honorem huic petenti, metisque proe adjectis precibum mandetis. ' Datum id petenti patris filiusque ejus P. Lieinius tribunus militum consulari potet late cum iis, quos supri scripsimus, declaratus Titinius Genuciusque tribuni militu in profecti adversus Faliscos Capenatesque, dum bellum majore animo gerunt, quis consilio, praecipitavere in insidias. Genueius, morte honesilitemeritatem luens ante signa inter primores cecidit. Titse nius in editum tumulum ex multa trepidatione militibos collectis, aciem restituit; nec se amen aequo loco hosti commisit Plus ignominiae erat, ur cladis acceptum; quae propa in cladem ingeniem vertit tantum inde terroris non Noniae Dd qu multiplex fama perveneria, sed in castris quoque fuit in nos. Egre ibi miles retentus fuga est, quuin pervasisset rastra rumor, ducibus exercituque caeso, victorem Capenatem ac Faliscum Etruriaeque sinuem juventutem haud proeul inde abesse. Mi tun -- tuosiora Romae jam eastra ad do oppugnari, iam P rtem hoatium tendere ad urbem agmine infesto crediderant et canem umque in mum via a matruuErium uas, da-
224쪽
mo conciverat publicus pavor, obsecrationes in templis factae precibusque ab iis petitum, ut exitium ab urbis tectis templisque ac moenibus Romanis arcerent, nosque
eum averterent terrorem, si sacra renovata rite, si Procurata Prodi laresSent.
XIX. Iam ludi Latinaeque instauratae erant: sam ex lae Albano aqua antissa in agros, nosque fata appetebant. Igitur, fatalis dux ad excidium illius urbis servandaeque patriae, M. Furius Camillus dictator dictus magistrum equitum P. Cornelium Scipionem dixit. Omnia repente mutaverat imperator mutatus alia spes, alius animus hominum, fortuna quoque alia urbis videri omnium primum in eos,
qui a Vriis in illo pavore fugerant, inore militari animadvertit, estecitque, ne hostis maximo timendus militi esset;
deinde, indicto delectu in diem certam, ipse interim uti is
ad confirmandos militum animos intercurrit inde Romam ad scribendum novum exercitum redii, nullo detrectanta militiam. Peregrina etiam juventus, Latini eritieique, operam suam pollicentes ad id bellum venerera quibus quum gratias in senatu egisset dictator, satis jam omnibus ad id bellum paratis, ludos magnos ex senatusconsulto vovit dis captis se facturum aedemque Matutae matris refectam dedicaturum, jam ante ad rege Eer Tullio dedicatam Profectus cum exercitu ab urbe exspectatione hominum majore, qu m spe, in agro primum Nepesino cum Faliscis et Capenatibus igna confert. Omnia ibi summa ratione consiliοque acia fortuna etiam, ut fit, secuta St: Di proelio tantiam fudit hostes, sed castris quoque exuit, ingenestique praeda est,qtitu cujus pars maxima ad quaestorem redacta est haud ita multum militi datum. Inde ad Veios exercitus ductus, densioraque castella factae et a prDCurSationibus, quae multae emere infer murum ac vallum fiebant, edicto, ne quis injussu pugnaret, ad opus militeStraducti. Operum sui omnium hinge maximum ac laboriosiSsimum, cuniculus in arcem hostium agi coeptus quod ne intermitteretur opust, neu sub terra continuus laetior etiS-dem conficeret, in partes sex munitorum numerum divisit: senae horae in orbem per attributae sunt nocte ac die nunquam ante omissum, que in in arcem viam facerent. XX. Dictator, quum jam in manibus videret victoriam eSse, urbem opulentissimam capi, tantumque praedae fore, quantum non omnibus in unum collatis ante bellis fuisset: ne quam inde aut militum iram ex malignitate praedae par
istae, aut invidiam apud Patres ex prodiga largitione cnPe
225쪽
ret, literas ad senatum misit: metim immortalium benis-nitale, suis consiliis, patieutia militum, ejus jam fore in potestate populi Romani quid de praeda faciendum cens
rencyra Duae senatum distinebant sententiae et senis P. Licinii, quem primum dixisse a fili interrogatum ferunt, edici palam plaeere populo, ut, qui particeps effie praedae vellet, in castra nos iret altera Ap. Claudii, qui largitionem novam, prodigaua, inaequalem, inconSullam urguens, si gemel nefas ducerent, captam ex hostibus in aerario exhausto bellis pecuniam esse, auctor erat stipendii ex ea pecunia militi numerandi, ut eo minus tributi plebes conferret. Ejus enim doni societatem sensuras nequaliter innium domos et non avidas in direptiones manus otiolorum urbanorum praerepturas fortium bellatorum pro mi eAsera quum ita ferme eveniat, ut segnior sit praedator, ut utrumque laboris periculique praecipuam petere partem soleat. ' Licinius contradi suspectam et invisam selii per eam pecuniam fore, aiebat causa,que criminum ad plebem, seditionum inde ac legum novarum, praebituram. Satius igitur esse, reconciliari eo dono plebis animos exhaustis atque exinanitis tributo tot annorum succurri et sentire praedae fructum ex eo bello, in quo prope consenuerint gratius id fore laetiusque, quod quisque Sua manu ex hoste captum domum
retulerit, qu misi multiplex alterius arbitrio accipiat rapsum dictatοrem fugere invidium ex eo criminaques eo delagasse ad senatusn Senatum quoque debere rejectam rem ad se permittere plebi, ac pati habere, quod cuique fors belli dederit Ureaec tutior visa Sententia est, quae popularem senatum faceret. Edictum itaque est, ad pradam dentem, quibus videretur, in castra ad dictatorem proficiscerentur. xXI. Ingens profecta multitudo replevit castra. Tum
dictator, auspicato egreSgus, quum uixisset, ut arma milites caperent, Iu ductu, ' inquit, v Pythice Apollo, tuoque numine instinctus ergo ad delendam urbem Vrios tibique hinc decumam partem praedae voveo Te simul, Iuno Regina, quae nunc Urios colis, precοr, ut nοs victores in nostram tuamque mox futuram, urbem sequare et ubi te dignum amplitudine tua templum accipiat. Ilaec precatus. superante multitudine, ab omnibus t icis urbem aggreditur, quo minor ab cuniculo infruentis periculi sensus esset Ve-jentes, ignari se jam ab suis vatibus, jam ab externis oraculis proditos, jam in partem praedae suae vocatos Deos, alios, votis
ex urbe sua evocatos, hoStium templa nova3que Sedes spectare, seque ultimum illum diem agereri nihil minus timentes,
226쪽
am subrutis eunicula moenibus arcem P plenam tolliniti esse, in muros pro se qui que arinati discurrunt rantea quid naui id esset, qu d, quum tot per dies nemone abitationibus Romanis movisset, tum, velut repentino icti future, improvidi currerent ad muros inseritur liuic loco fabulanim motante rege videntium, vocem aruspicis dicentis, ' qui ejus huistiae exta prosecuisset, ei vicini iam dari, exauditam
in cuniculo, uiovisse Romaniis milites, ut adaperta uniculο, exta raperent, et ad dictatorem terreni. SP in rebus tam liquis, si, quae similia veri sint, pro veris accipiantur, satis habeam. Ilaec ad o8ientationem cense, gaudentis miraculis, aptiora, it m ad fidem, ne Iue affirmare, neque refelleremto,percae pretium cuniculus, delectis militibus eo tempore plenus, in is de Iunonis, quiae in dentana arce erat, armatus rebent edidit; et pars aversu in muris invadunt hostes pars clauStra portarum revellunt et nurs, quum ex tectis saxa tegulaeque a mulieribus ad Servitiis jacerentur, inferunt igneh. Clamor innia variis terrentium c parentium vocibus, mixto mulierum ac puerorum pluratu, complet Momento tempοri dejectis ex niuro undique armatis, patefactisque portis, quum alii agmine irruerent, alii desertos scanderent muros, urb hostibus impletur omnibus locis pugnatur. Deinde, multariam edita eaede senescit pugnas et dictator praecones edicere jubet, ut ab iii ermi abstineatura is finis sanguinis fuit. Dedi inde in Prmes ccepties et ad praedam miles permissu dictatoris discuriit; quae quum
ante oculos ejus aliquantum spe atque Dpini une major, maioresque pretii rerum ferretur, dicitur manus ad caelum tullen precatus esse, ut, si cui deuruli hominumque nimia sua fortuna populique Romani videretur, ut eam invidiam lenire, 'u in minimo suo privatu incommodsi putilicoque, populo Romano liceret. invertentem se inter .nc venerationem, traditur memoriae, prulapsum cecidis,e; idque omen pertinui SSe postea eveni rem eoni clanctibiis
visum ad damnationem phius Camilli, aptae, inde minis Romanae, quod, i, paucos accidit anno, cladem. Atque ille dii frende hostium ac direptione urbis opulentissimae eSt
XXII. Postero die libera corpora dictatur sub corona vendidit ea sula pecunia in publicum redigitur, auu sine ira plebis ; et quod retulere secum prudae, nec duci, qui ad senatum, malignitatis auctores quaeri nito, rem arbitrii siti rejecisset nec senatui, sed Liciniae familiae, ex qua filius ad senatum retulisset, Pater tam popularis sententiae nuc
227쪽
tor fuisset, acceptum referebant. Quum jam humanae pes egestae aridis essent, amoliri tum De m dona ipsosque
Deos, sed colentium magis, quam rapientium, modo, coepere namque delecti ex omni exercitu juvenes, puro lautis corporibus, candida veste, quibus deportanda Romam rema Iuno assignata erat, venerabundi templum iniere, primo relinos admoventes manus et quod id signum more
Etrusco, nisi certae gentis sacerdos, attrectare non esset
solitum dein quum quidam, seu spiritu divino tactus, seu juvenali joco, Visne Romam ire Iuno 2 ' dixisset, annuisse Teteri Deam conclamaverunt inde fabulae adjectum est, vocem quoque dicentis, Fello,' audirima mota certo sede fusi parvi molimenti adminiculis, sequentis modo accepimus levem ac facilem translata fuisse sintegramque in Aventinum, aeternam sedem suam, quo vota Romani dictatoris vocaeverant, perlatam, ubi templum
ei postea idem, qui voverat, Camillus dedicavit. Ille
Triorum occasus fuit, urbis opulentissimae Etrusci nominis, magnitudinem suam vel ultima clade indicantis et vM decem aestates hiemesque continuas circumsessa, quum plus aliquanto cladium intulisset, qui accepisset, postremo jam fato tum denique urgente, peribus tamen, non vi expustnata est. XXIII. Romam ut nunciatum est, Veios aptos, quanquam et prodio procuratae fuerant, et vatum responsa, et Pruncae sortes notae et, quantum humanis adjuvari consiliis potuerat res, ducem M. Furium, maximum imperatorum omnium legerant i men, quia tot annis varie ibi bellatum exat, multaeque clades acceptae, velut ex insperato immensum gaudium fuit et, priusquam senatus decerneret, Plena omnia templa Romanarum mairum, grates Diis agentium, eranti Senatus in quatriduum, quot dierum nullo ante bello, supplicationes decernit. Adventus quoque dictatoris, omnibus ordinibus obviam effusis, celebratior, quam unius unquam antea fuit triumphusque omnem consuetum honorandi diei illius modum aliquantum excessit. Maxime conspectus ipse eat, curru equis albis uncto urbem invectus et parumque id non civile modo, sed humanum etiam, visum. Jovis Solisque equis aequiparari dictatorem, in religionem etiam trahebant triumphusque ob eam unam maxime rem clarior, quam gratior fuit. Tum
Iunoni reginae templum in Aventino locavit, dedicavitque Matutae matri atque his divinis humanisque rebus gestis,
dictatur se abdicavit. Agi deinde de poliinis dono
228쪽
saeptum; cui se dedumam vovisse praedae partem quum diceret Camillus, pontifices solviadum religione populumeensereniri haud tacito inibatur ratio jubendi, erre praedam pοpulum, ut ex ea pars debita in sacriim secemeretur ;tandem eo, quod levissimum videbatur, decursum est, ut, qui se domumque religione exsolvere vellet, quum sibimet ipse praedam aestimasset suum, decumae pretium partis in publicum deferret et ut ex eo donum aureum, dignum ammitudine templi ac numine Dei, ex dignitate populi Romani fieret. Est quoque ciat lo plebis animos a Camillo Qienhvit. Inter haec pacificatum legati a Volacis et squis venerunt impetrataque pax, mam ut fessa tam diutino hallo acquiesceret civitas, quam quod digni peterent. XXIV. Vtiis captis, sex tribunos militum consulari pote late insequens annus habuit, duos P. Comelios, Cossum et Scipionem, M. Valerium Maximum iterum, L. Fahium Ambustum tertium, L. Furium Medullinum quintum, Q. SemElium tertium. Corneliis Faliscum bellum, Valerio a Ser-HIio Capenas forte evenit ab iis non urbes vi aut operibus
tentatae, sed ager est depopulatus, praedaeque rerum agre
lium aetae nulla felix arbor, nihil rugiferum in agro reli tum Ea clades Capenatem populum subegit pax petemtibua data. In Faliscis bellum restabat Romae interim multiplex seditio erat: cujus leniendae causa coloniam in Volscos, quo tria millia civium Romanorum scriberentur, deducendam censuerant triumvirique ad id creati remajugera et septunces viritim diviserant. Ea laretio verisicoepta; quia spe majoris avertendae solatium inimium censebant. Cur enim relegari plebem in Volscos, quum pulcherrima urbs di agerque dentanus in conspectu sit, uberior ampliorque Roman agro P Urbem quoque urbi Romae, vel situ, vel magnificentia publicorum privatorumque tectorum ac locorum, praeponebant; qui in qu ue actio movebatur, quae post capiam utique Romam, Gallis elebratior fuit, transi grandi Vtios Ceterum, partim plini Partim senaeis destinabant habitandos Vti a duasque urbes communis reipublicae incoli a populo Romano posse. Adversus quae quum utimates ita tenderent, uti morituros se citius,ra dicerent v in conspectu populi Romani, quam quie- quam earum rerum rogaretur si quippe nunc in una urbe
tantum dissensionnm esse, quid in duabus fores Victamne ut quisquam victrici patriae praeserret sineretque majorem fortunam captis esse dis, quam incolumibus fueriti P tremo, se riuunqui a civibus in patria possera ut rolinquant
229쪽
minam atque cisis, nullam vim unquam subacturam det T. Sicinium, ' is enim ex tribunis plebis rogatiunis ejus lator erat conditorem Veios sequantur, relicto De Romulο, Dei filio, aerente et auctore urbis Romam xxv. quum foedis certaminibus agerentur, mam Partem tribuninum plebis Patres in suam sententiam traxerant nulla res alia minibus temperare plebem cogebat,
quam quod, ubi rixae committendas causi clamor ortus e
set, principes senatus, primi luxbeo biferentes se, peti, feriri, atque oceidi jub-nt ab horum aetatibus dignitatibusquo et honoribus violandia dum abstinebatur, et ad reliquo similes cenatu, vereeundia irae obstabat Camillus identidem omnibus locis concion atur istud mirum id quidem esset furere civitatem, quae damnata voti, omnium rerum potiorem curam, suum relidone se exsolvendi, habeaL
Nihil de e latione iacere, strumas verius, quam decumae; quando ea se quisque priv*um obligaverit, liber ius sit Pulus. Enimvero illud se tepere, suam conicienti m non pati quod ex ea tantum. eraeda, quae rerum moventiuinait decuma de netur Cumis atque agri capti, quae et ipsa voto contineatur, mentionem nudam fieri. ' Quum ea uiscentatio, anceae senatui visa, delmis ad pontifices esset sadhibito Camillo visum collegio, quod ejus ante cunceptum votum Veientium fuisset, et post votum a potestatem populi Rumani venisset, ejus partem decumam Apollini sacramesae. Ita tu aestimationem urbs agerque venit pecunia ex aerario prompta, et tribunis militum consularibus, ni Mirum ex ea coemerent, negotium daturus cujus quum copia non .easet, matronae, coetibus ad eam rein consultandam habitis. et communi decreto pollicitae tribunis militum aurum et omnia ommenta sua, in aerarium detulerunt. Grata ea res, ut quas maxime senatui unquam, lauri honoremque beam munificentiam ferunt matronis habitum, ut pilento adaacra ludosque, a viis festo profestoque uterentur. Pondere ab singulis auri accepto aestimatoq'e, ut pecuniae solverentur, crateram auream fieri placuit, quae donum Apuli ni Delphos portaretur. Simul ab religione animos remisexunt, integrans seditionem tribuni plebis et incitatur multitudo in omnes principes, ante alios in Camillum Eum praedam uentanam publicando sacrandoque ad nihilum redegisses absentes ferociter increpant praesentium, quum se utro iratia offerrent, verecundiam habent. Simul extrahi rem ex eo anno viderunt, tribullos plebis latores legi
in num eosdem reficiunt; et raues c idem de intexi,
230쪽
cessoribus legis anmisi ita tribuni plebis magna ex parte
iidem refecti. ob Comitiis tribunorum militum Patres summa opea cerunt, ut M. Furius Camillus crearetur propter bella simulabant parari ducem, sed largitioni tribuniciae adve-rius quaerebatur. Cum Camillo creati tribuni militum consulari potestate, L. Furius Medullinus sextum C agmilius, L. Valerius Publieola Sp. Postumius, P. Cornelius iterum. Principio anni tribuni plebis nihil moverunt, donec M. Furius Camillus in Faliseos, cui id bellum mandatum erat, troficisceretur differendo deinde elanguit res et et Camilo, quem adversarium maxime metuebant, gloria in Faliscis erevit. Nam, quum primo moenibus se hostes tenerent, tutissimum id rati, populatione agrorum atque incendiis viliarum coegit eos estredi urberi sed timor longius migredi Prohibuita Mille fere passuum ab oppido castra Iocant; nulla re alia fidentes ea satis tuta esse, quam dissiciat aaditus, asperis confragosisque circa, et partim arciis, partim arduis vita Ceterum Camillus, aptivum indiuem ex vis secutus ducem, castris multa nocte motis, prima luce aliquanto superioribus locis se ostendit. 'Mariam Romam muniebant L alius exercitus proelio intentus stabat. Ibi impedire opus, maius hostes fundit fugasque tantumque inde pavoris Faliscis injectum est, ut estus fuga castra
sust, quae propiora erant, praelati, urbem peterenia Multi caesi vulneratique, priusquam paventes portis inciderent; castra captas praeda ad quaestores redacta cum magna militum ira et sed severitate imperii victi, eandem intutem et oderant, et mirabantur obsidio inde urbis, ei munitiones, et interdum per occasionem impetus oppidanorum in Romanas stationes, proeliaque Parva fieri et teri tempus, neutro Inclinata spera quum frumentum copiaeque aliae ex anteconvecto largius obsessis, quam obsidentibus, suppeterent. Videbaturque aeque diutumus futurus labor, ac ve-jis fuisset Dia fortunis imperatori Romano simul et com-tae rebus bellicis virtutis specimen et maturam victoriam dodisset. XXVII. Mos erat Faliscis, eodem magistro liberorum et comite uti simulquo plures pueri, quod hodie quoque in Graecia manet, unius curae demandabantum principum li- heros, sicut fere fit, qui scientia videbatur praecellere, erudiebat. Is quum in pace instituisset pueros ante urbem Iussus exercendique causa producere nihil eo more per heni tempus intermisso, tum, modo brevioribus, modo longiori-