장음표시 사용
181쪽
dum inititur tripatet in hoeteretio ergo singulare noni melligitur. Praeterea. Siciat se habet sensim ad sensibile, ita intulectus ad intelligibile t ergo per locum a transimulata proportione, sicut se habet inrelligibile vipi ta uniuersale adsensum, ita se habet sensibile virilia
snstulare ad intellectum. sed uniuersale non semitiliter go ungulare non intelligitur. Praeterca. arguitur contra maiorem probationis, probado ιδ quiditas-illud, cu ius est in materialibus non distinguannir realiter. Nam
idem est caro re carnis esse: vi hic dicit Philosophiis sed
caro pertinet ad res nimis materialest ergo in materiali,
bus idem es quid est ocillud, cui iis est. Praeterea. Delio niliore defit litum sunt idem essentialiter: ergo quod quid est significatum definitionis est idem eum eo, mitis
est quod in ipsum definitum. Proerea. Quando aliadpredicatur cie alio praedicatione essentiali in primo modo dicendi per se, illud praedicatum non diuiditur realiuter a tali subiecto: sed natura, siue qui ditas concretiue de/signata praedicatur in primo modo dicendi per se,dicendo Socrates est homo. S Socrates est animal metaphorici loquendo. ergo Socrates et homo sunt idem realiter,et per consequens naturare supposita. Pisterea. arguitur conita emoliarium probando in quiditas rei materialiano si obiectum intellosius nostri. Nam illud si obiectualicuius potentis,quod primo apprehenditur ab illa potentia: sed ens intam pracdicata omnia primo intelliginiro iii tellectu: ut dicit Avici. in primo sus metaphy. ergo em erit obiectum intellectus nostri & no quiditas. Si dicatur u ens est primum obiectum intellecti is ad acq iatu, non autem proprium. Contra. Idein est primum-ad aequatum: primo posteriorum. ergo siens eset primum obiectum intellectus,erit obiecti im adsqitatum: ct per c5
sequens proprium. Pr erea nihil apprehenditur ab ali. qua potentia nisi quod continetur sub illius pol diis obiecto: sed multa apprehendusa tur ab intelle iis,qus no n cadunt sub quid tale rei materialis: vi sunt sibilantiae sera. rars. ergo oce. Prsterea illud est obieci iiii intellei ius iubcilius ratione omnia intelliguntur: sed Dius est huiusmodi: cum nihil sit inulligibile, quod no participet aliquid ab eo. ergo idem ut supra. Ad primum diuidum quod dupleκ est actio. Quaedam est actio eorporalis. Alia est actio spiritualis . vel uni est in actio α passio corporalis
sunt suppositorum. actio tamen spirititalis non semper in supipositorum. Obiectum autem intellectus. non agit in intellectum actione corporali: idcoratio non sequiti Ad secuti uin dicetidum P natura sitie quid itas rei m terialis, secundum in est uire materiali significata intelli. situr sine coditionibus sit gularium per primam opera tionem intellecti , . unde no oportet in singillare sit illud quod primo intelligitur. necrpter hoc intellectus est sal si .ut dicit Doctor sanetus quia illa quae sinit coniuncta secundum eise, possint separatim intelligi per primam operationem intellectus,non autem per secundam. Et si
arguatur. Illud,a quo ali ad abstrahitur ab intellectu pri intelligiturised a pnaniaimalibus re singularibus abs thitur species intelligibilis: ergo singulare prius itelligitur
Dicendum Q dupliciter coxingit abstrahere. Vno modo positive. alio modo priuative. intellectus enim dum in.
strahit uniuersale a particulari abstrahit priuative. nihil enim aliud est intellectum abstrahere uniuersale a singi lari Φintilligere unitiosale non intelligendo singulare: ut infra Dat bit. Ad tertiuindicti dum in duplico sunt operatione intellectus: sed non oportet in istae apprehendantur ab illa potentia per se, a qtia totii maritelligituta. Cum igitur siligillaria aliquid includam realiter, quod. non includit natura uniuersalis,non oportet in singula ria per se intelliganti ir ab i ntellectu:licet ab eo intel ligan turper se uniuersalia. Adqliartunata quintum dicenda. i, procedunt de intellectionedirecta. non autem reflexa.
Ad sextum dicendum in quia substantiae separatae suntnbbis immanifestoPhilosophus de eis exeniplificat per
exemplum naturale per earumhcarnis esse. unde ipse
dat intelligere in illud exemptu in substath, separai uidE est qliod quid est, ct illud citius est. Ad septimum dicen dum Q quodquid es potest ad duo compari, tanquam
ad illud, ius est. Uno modo tanquam ad definitum et si e quodquidest,est i lem cum eo, cuius est qui sciit re/.hiis. Alio modo potest comparari ad supposita naturi
de illo modo in substaliis materialibus quodquid est n5 est idem cum eo, ius est. Ad octauiam dicendum P qualiquid prsdicatur de aliquo subiecto pudicatione essentiali, illud praedicatum est idem cum eodem sibiector dumodo subiecium ipsum non includat aliquid in sua r tione,quod sit extra intellectu ipsius quid iratis.secus a tem si includat aliquid extraneum realiter,ut in proposito. Ad nonum dicendum q, ens quod apprehenditur
ab intelleciti nostro est obiectu ni commune, non autem
obiectilin adsquatum alicuius potentiae, quod potia apprehendi ab illa potentia specie distincta: sed ens non solima potest apprehendi ab intellectu humano, sed etiam
ob angelico secundum communem rationem eius: ideo ens non est obiectum adaequatum intellectus nostri acci/piendo intellectuin viseexi dit ad intellectum Diutius Angelicum,oc humanum. Ad decimum dicendum in primum accipitur dupliciter. Vno modo accipitur pii. naum a prioritate praedicatiotiis. Alio modo pro prioritate ad aquationis. illud. ii. quod ist priniti obiectu poritate adaeqtionis ess initi obiecti .no aut st piimu o5m quest primu prioritate pdicationis. Ad undecimu di. cendii in Q nihil apprehenditur ab intellcctu nostro comipori coniuct nisi illud,qiiod cadit sub qui ditate res materialis, aut per se, aut per accidens. Ad duodecimum dicendum in omnia sub ratione deitatis effective intelli
suntur: non autem sorinaliter re obiective. Circa prae
dicta dubitatur primo. virum species intelligibiles retnaneant in intellectu post actualeni cos, derationem. oc argititur breuiter in non rationibus Avicenns. Nam recipere dc retinere non potitient ad eandem potentiam: sed intellectus possibilis recipit illas specles intelligibiles: ergo non retinet eas. Praeterea.Sicut se habet diaphanum ad susceptionem luminis, ita se habet intellectus possibilis ad suscepitonem specimi mintelligibili uni: ssed diaph num post actualem susceptionem luminis ut postquam
non informatur lumine acri aliter; non retinet Ilimen: ergo intellectus possibilis post actualemconsyderationen non retinet species intelligibiles. Prxterea. Duo accidentia eiusdem generis non possunt esse in eodem subiecio simul sed omnes species intelligibiles sunt eiusdem generis ergo non possunt esse simul in intellectit possibili, Oc per
consequens post actualem con*derationem corrum/puntur. In oppositum arguitur per Philosophi ini hiein litera. Dic dum quod post actualem cossiderationem remanti species intelligibiles in itellectu possibili. Clivis ratio est. Quia maioris virtutis est intellectus possibilis ob
182쪽
mido ex addiscere. Ad primum dicendum inlicet in
materialibus ad eandem potentiam noli pertineat retinere oc recipere, tamen in potent is immaterialibus ad ean dem potentiam pertinet retinere-recipere. ad eandem
dico secundum essentiam diuersam tamen scelitidum diuersa officia amium: ut infra patebit. Vnde intellectus, qui reeipit Ipecies,& memoria, quae retinet non sunt due potentiae elientialiter distincts, sed stitit una potentia,ciliseeundum diuersa officia actus auribuuntiir diuersi. Ad secundit indiuidum non es simile de lumine suscepto in aere re de speciebus su semitis in intellectu. quia lumen quod suscipiti ir in aere dependet a corpore illuminante quantum ad esse de quotuin ad fieri re conseruari, sie noest de speeiebus intestigibilibus respectu obiectoriam. Ad retinam dicendum et, licet diuersa accidentia eiusdem generis se diim a bini eompletum non possint esse in eo dein subleiis si nivi, tamen secundum actu in incompletum,qui mediat inter puram potentiam re a m perioctum, stant esse simul in eodem subiecto. Species autε
intelligibiles post actitatem consue derationem habent a. se solum in potentia secundum actum ii si persecti tui: sed impose m. Secundo dubitatur utrum species intelli tibilis sit id, quod intelligitur Et arguitur in sic. Nam in Mi mi, dc intelligibile sunt idem: ut coceditur in isto tertio. sed res victra animam non est eadem eum intellecturemo sequitur et species intelligibilis est idem clim intelli. gibili oc sie est id, quod intelligitur. Prsterea. Quaelibet qualitas potest este res intellectat sed spcio intelligibilis est qualitas quaedam. ergo species intelligibilis est res in . tellem. Drserea. Illud est res intellecta quod primo apprehUitur ab intes lectui sed species intelligibilis est huiusmodit ergo sce. In opposmini arguitur ex his, quae dicta sunt. Nam obiectum intellectus est illud,quod intelligili sed species intelligibilis non est obiectum intellectus,sed quid itas rei materialis: ut dictum est. ergo Se. Dicendur species inita igibilis non est illud, quod intelligitur, ud quo aliquid intelligitur. cuius ratio est. qitia illud est quod intelligitur,qiiod affirmat vel negat intellectius: αδ extra animam ves aliquid de re extra animo: ergo res
extra animam est illud ,quod iiitelligi iurire species intelligibilia in illud, quo ali id intestigitur. Ad primum dictdum et, intellectus in aM est, idem eum intelligibili in actu non secundum se totum, sed secim dum suam simili tudinem,qus suscipitur in intellectu:& est eadem eum intellectis, non quidem essentialiter, sed subiective. Ad se. eundum dicendum et species intestigibilis potes eoiij. derari duplieiter. Vno modo ut es natura quaeda de se nere qualitatis: re isto modo posset esse res intellecta. alio modo illud,quo res intelligitur vidi, m est: oc illo modo suscipitur in intestem formaliter de tanΦ quo, no auia obiective dctan*quod. Et phoep3 solutio ad teritu. Sequitur in textu , Dubitabit aut uti in alius o c. γ Hsen lectio. . huius viiij libri, re in eo metuo S. Tho. Istud est tertium capitulum praecedentis tractatus, in quo Philoisolius sorado duas dubitationes ponit duas conclusiones. quam prima est et intellectus possibili, potest intelligere. Hse eo lusio probatur tali ratione. Nam illud,quia est in potentia ad intelligibilia suscipi Eda potest intestigere: sed intes lectus possibilis est in potentia ad intestigibilia suscipienda: eum sit lana tabula rasa in qua nihil depictum in. depingibilis tamen sciti αα viri inibi v. ergo sequitur Q int lectus positatis potest
intelligere. Contra hane conclusionem arguit Philo sophus. Nam agens ecpatiens habent aliquod communei sed intes lectus possibilis eum sit simplex non videtur habere aliquod commune eum rettulectar ergo videtur
Qintillectus possibilia iid potest initaligere. Dicendum
Ε q, intellectus possibilis haberaliquod eo inutiine, in qua
conuenit eum aliis patientibus .eonuenit enim eum alius in hoc, quod est reeipere. Secunda cones usio. Intellectus
possibilis intestigiis ipsunt,non per suam essentiam, sed sin suam speciem intelligibilem. Hse eoesti fio probatur tali ratioti Quia intes lectus scipsum intelligendo intestigii se intestigere: sed intellectus non intelligit se intellii gerenr suam essentiam, sed per suam speciem intelligibilem. Contra hane conclusionem arguitur se. Unumquod est intelligibile secundum in est in actu: sed intellectus possibilis non est in actu eum sit in potentia ad omnia intestigibilia) ergo intcllectus possibilis non potest intestisti. Pr erea. Si intellectus possibilis intestigeretur a stipso: seqneretur. idem esset moue et motum respectu Mutatire pereonsequens illud esset in actu et in potitia respecturius inreonsequens est salsum: ergo oce. S usta Gieti quia int lectus intelligendo mouet ra re intest retarergo nitit illectus possibilis intestigeret stipsum mouereturas ipso. Proerea. Angelus cognoscit scipsam persi iam essentiain:ergo pari ratione intcllectus noster intestigit tapsum per suam es liam: eum sit immaterialis. Praeterea. Si intrilectus intelligeret seipsum per speciem, vel intesti. geret stipsum re suam speciem et suum obvertim semper uni eo aetii, vel alio A alio actu. Non fimiquia impotabile si . intclleetus simul diuersis actibus it iligati Ne etiam primum. quia dum intelligit rem intellectam intulit stipsum. Pr ero. Si si sequeretur. in lectus semper initiligeret: quia intellectus est sibii pii praesens. Ad primum oc ad secundum dicendum . illa duo argumDtvrobant in in lectus non intestigit scipsum per suam esentiam, non autem in non intestigat s ipsum per spociem intestigibilem. Ad tertitam dicendum negando se quesam. quia intes laetus at elicus es in actu, sed intelle, clusit oster est in potentia. Et licet sitim materialis quam tum ad organum, est tamen materialis quantum ad esse. Ad quartum dicendum . Doctor sanctus in prima parte eoncidit in intellectus intelligit se de suum intelligere et situm obieetum diuersis actitari. Sed in primo seni ame edit . unu o a ctu omnia illa intelligit. Pro cuilis coclusionis declaratione, conbderandum est in species in i lligibilis 5c intellectus post untdupliciter con syderari Uno modo ut sunt quaedam res verae inter sedistinet aeristo modo alio actu intcllectus potest intelligere suam speciem, oc alio actu seipsimWintestigere situ. Alio modo possunt eons exari ut sunt principia intelligendi et isto modo unico actu omnia intelliguntur. Adqitantii dicendum negando sequela. quia illae species intelligibules non semper sunt in actu. unde non oportet in intellectus intelligia seipsum p sp intelligibin sema italigat.
Sequitur textus. aut i omni naturab Hse est lectioi io . huius tertia libri, re in commento S.Thomae.
Istud est uuartum capitulum, in quo Philosophus determina do de intellectu agente in actu, Ponit Unam conclusionem,qustalis escin per intellectum possibilem necesse est ponere intellectum agentem. Hate eones uinsio mobatur tali ratione Philosophi et exemplo. Primo sic. Nam in omni natura,qus quandis est in possit adcquadis in aetis, necesse est ponere aliquid ut materiam in illo genere, per quod est in mi ita ad omnia quae sunt illius gens ire aliquid in actu, quod se habet ut in re spectu artificior per quod potin sacere illa omnia actu sed anima intellectiva, sicundum potentiam intellectilia quandol est in potentia, quando* in acturrem necesse est ponere in anima intest ua unam potentia, per quaest in potentia in omnia intestigibilia suscipiat, quae dicitur ini lectus possibilis:& aliam potentiam, Per quam apta nata est facere illa in ligibilia in actu, quae dicitur
quidam habitus, vidieii Philosophuι. Gemplo idem
183쪽
U obatur.Nam ad videndum colores requiritur lument used intellectus agens se habet ut lumen per respeetiim ad intelligibilia:ergo ad intelligedum requiritur intelle lius agens. Pro ampliori declaratione con si derandu est Fin Philosophum primo Q quatuor sunt conditiones intel/lcetus agentis ire istarum prim stres sunt communes iii
tellectui possibili et agenti:quarum prima est. Intellecti is
agens est separabilis. Secunda est,intellectus agens est inipassibilis.Tertia est: intellectus ages est immixtus no co/Positus eκ diuersis naturis rerum. Quarta est: intellectus
agens fini suam substantiam est in actu. Et per hanc conditionem intellecti is agens dissertab intellectu possibili, qui sim suam substantiam est in potentia. Has conditio. nes ponit Philosophus inesse intellectui agenti tali ratione. quia omne agens pristantilis est et nobilius pata:sed intellectus possibilis,qui se habet ut patiens est separabilis Oc impassibilis et iminixius: ergo a sortiori intellectiis
agens est separabilis,impassibilis,&immiκtus .inaui e intellectus agens sit in actit fim suam substantiam patet. quia ages est nobilius pata, iton Fin naturam, sed Fin q, est in actu: cum ergo intellectias agens se habeat ad intellectum possibilem,sicut agens ad patiens,& cu intellectus possibilis sit in potentiar sequitur. intellectus agens satin actu. Consyderadu est ulterius Fin Psium Q ires sunt coditiones intellectus in actu, per quas dissere intellectus in actu, ab itellectu i pollata. quasi prima est Φ itellectus
in actu est idem cure intellecta, no aute intellectus in potentia. qiiod intelligendum est non essentialiter,sed participative aut subiective. Secunda coditio in q, intellectus in actu sin pliciter re uniuersaliter praecedit intellectum in potentia,licet intellectus in potentia in uno & eodem quod mouetur de potentia ad actum pricidat intellectu in actu. Tertia coditio est in intellectus in actu semper in .
telligit. quod no competit intellectui in habitu vel in potentia. Eκ pridictis elicitur Φ quadrupleκ est intel lectus videlicet intellectus ages, intellectus possibilis, itellectus in actu, intellectus in potentia. Consydersidii in est ultorius Q, diis sunt coditiones partis intellectius in eo inmmni. quarum prima est in pars intellectiva est separabilis, sed non quidem fini esse in pnti flatu, sed Fin operatione,
eo modo,quo supra declaratum est. Secunda coditio est,qus sequitur eκ prima, in sola anima intellectiva in holeest perpetua re icorruptibilis. perpetua dico a parte post,
non a parte antercuin habeat principium. Et si dicatur. posts pars intellectiva est separata ab homine,in ea non est reminiscentia. ergo videtur Φ non potest separari. Dicendum Q reminiscentia non solum pertinet ad partem intellectivam, sed pertinet ad eam solii Finesse, quod ha. het in corpore. Oc hoc potissime quo ad eundem modis.
Contra prsdicta conclusione sic arguitur. Prs senti oblocii sufficit ad immutationem potEtis. ergo videturno necessario requiratur intellemis agens ad intelligedum. Prsterea. Non est ponedus sensus agens:ergo non in ponendus intellectus agens. Patet consequentia. quia sicut
se habet sensus ad sensibilia, ita se hes intellectus ad intelligibilia. Prsterea. Intellectus agis se habet scut lumen tutdicit Philosophus. sed lumen non requiritur ad videdunisi propter medium: Firi Doc. san. ut ex supra dictis patet. ergo ad intelligedum non requiritur intellectus ages. Prsterea. Si poneretur intellectus agens , clus esset aliqua operatio: sed ipsius non ponitur aliqua operario ergo Vi
virtutem intellectus agentis. vsideratio ii5 sequitur. Ad secundum sili dicedum Φstii sibilem sui naturam actu potest immutare sensum: ideo non ponitur sensus agens sed intelligibile sin sui naturam non potest immutare intellectum. ideo necessario ponitur intellectus agens. Ad tertium dicendum in intellectus se habet sicut lumen non
omnibus modis similitudinis, sed quantum ad aliquid.
Nam sicut lumen requiritur ad videdum, ita intellectus
agens ad intelligendum. Sed dissimilitudo est in hoci galumen requiritur propter medium re non propter obie ctum. Sed intellectus agens requiritur propter obiectum
Oc non propter medium. Ad quartum dicendum Q in tellectus agentis tripleκ est operatio. Prima est illustrarephantasmata. Secunda est eκ phalasmatibus illustratis speciem intelligibilem abstrahere. Tertia est per speciem intelligibilem abstractam intellectum possibile determibnare,qui est sim se in determinatus. Et dum dicebatur,tatellectus agens non imprimit aliquid in pharasmatibus. ergo non illuminat. Dicendum non illuminat phantasmata aliquid imprimendo phantasmatibus, sed ma/gis abstrahendo,& consortando intellectum possibilem
ad susceptionem specierum intelligibilium. Circa praedicta primo dubitatur utriim intellectus agens sit habitus. Et arguitur in n5 ratione Doc. san. Nam omnis habitus Praesupponit cogni tionem terminora: si ergo intellectus agens esset habitus, sequeretur cy non saceret omnia intelIigibilia in actu. quod est cotra sitiam Philosophi. In oppositum aifuitur per Philosophum inliter a. Dicedum
breuiterca, habitus potest dupliciter con syderari . Vno modo proprie vidistinguitur contra potentiam: Ocisto modo intellectus agens no dicitur habitus, ut voluit aragum tum dubq. Alio modo accipitur habitus commira
niter pro qua in formasm Q habitus distinguitur contra priliatione: re isto moitellectus agis dr linitus. Vn Philosophus no dicit in intellectus agens sit habitus simpliciter, sed in ta nil habitus. Secundo dubitatur utru intellectus agens sit separatus ab anima, vel utrum si tali.
quid ipsius an inis. Et videtur in no sit aliquid ipsius animae. Nam ad intellectum agentem pertinet illuminaret sed illuminare pertinet ad altiorem virtutem. V3. ad priomam causam. ergo intellectus agεs no est aliquid ipsius animae. Pr erea. Intellectus agens,ut videtur hic dicere Philosophus,semperest in actu. ergo si intellectus agens, esset ali ad ipsius animosequereturq, homo semper actu intelligeret. consequens est talium. ergo Sc. Prsterea. Prima conditio intellectus agentis est Q sit separabilis. ergo non videtur ιγ sit aliquid ipsius alii nix. Dicendum in intellectus agens non est separatus ab ipsa anima: sed est aliquid ipsius animae. Quod patet tali ratione Doc. san. in pnti lectione. Nam in omni, quod est c5stitutu a natura sunt principia sufficientia ad completionem proprie operationis: sed intelligere es propria operaiio hominis
intelligere dico per phalasmata in ergo in hole sunt principia requisita ad talem intellectionem: sed homo no potest intelligere nisi per virtutem intellectus agentis, cuius
est illuminare phantasmata:& ab eis speciem intelligibilem abstrahere: ergo intellectus ages est aliquid in anima existens: Prsterea. Si intellectus agens non esset in homineeκ istens, sequeretur Φ homo non intelligeret per intellectum agetem, cum nihil operetur nisi per aliquid in eo formaliter existens. consequens est salsum. ergo Sc. Ad
184쪽
indiget organo eorporali. I ibitauir tertio, vim intellectus agis sit idipetuus re incorruptibilis, Oc vi qmo. qilia
illud, qaeh3 principiti no est d petitum: sed intelia lis
principi ut ergo non est ppetitus. Prsterea. Illud. quis eκ nihilo est vertibile i nihili sed in tali , est eκ nihilor ergo ei vertibilis i nihil .n cosequEs no erit pretium. Prsima. Nihil est sine sua.ppria o patione: sed ii enectus no p5t intelligere voti coriuption E totius coniuncti: est .ppria eius opatio sit intelligere p phat asinata. ergo oce. Ad primudicedu in dupla aliqd dro petitu. Vno modo. pprie, proe qacaret principio, et unci la di Ppetuu a pie ante et ante post. de isto mo intelia no dr ppetuus. Alio mo acci Pitur perpetuu pro eo, in caret fine: qadr premii a parte
post.&istonici intellectus est petuus. Ad sediti diaduq, intellectus bsi est vertibilis i nihil p pol ita creatis, no aut per aliqlia potentia in eo existense. vs no est corruptibilis, sed bsi in alti,ihil abilis. Ad teritu dicendu in intelligere e pharasinata est spria otatio itellectus Gium Finc, huiusnaodi, non alii ipsius intellectus absolute eo syderati. Vn ro niilla. Dubitat quarto. vulsi ii uellecti is agessit unus in ol a hoibus, α vr ' sic. Na intellecti is agis es immaterialis. ergo no multi paleas ad multiplicationε singulari siue suppost Ohi materialis:& se erit unus incubus. Prsterea. Si cent tot intella ag tes quot sunt holes,
sequeret Q ia esseni infiniti inulis actu: state fim Pnm d petuitate mundi. G smilla est imporci ergo oce. Dic dii Qno in unus intellectus agis in Oibus hoibus fim numer lieri sit unus sin speciῆ. Tie p3.ga ad multiplicationEsubiectorii seatur multiplicatio accidentiu . sed intellect agεs est aetas, qaeest labiective i aia: ergo et multiplicationε antina di sequis multiplicatio intellectus a tis. sed manifestu es Q, no e una ala numero i oibus hoibus. ergo neis no est unus inullectus agri. Ad primu dic duq itellectus ag s di linaterialis, sta n5 est ex materia copositus drtsi materialis, Aa est i materia Lin essentia an inis subie icti uerus h3 materi si in q,l3 no h at in ateria ex qua . Adseam die du q, Et state pi et uitatem udi no stas Q, eent infiniis ais in actin re t cosequεs sequii in no e sent infinitii nulla ag tes. Et si dicas in i qlibet circula toe Deus creasset una alam, sequitur eu sit illitit infiniis circulationessante perpetuitate muli, essent ais iii finiis actu. Di Muninado suppositi. ga in infinito no Edabile prim v. i. noassignabilis qiislibet pars. usi salsum supponit eu dicitur in qualibet circulatione Deus creasset ammam.
c 3 undecimari de libri,Win comincto S. Tho.
Istud es quiniit capsin, in quo Pta determinando deostationibus intelia possibilis ponii duas conclusio. nes. Quarti prima est. Tisi sunt diis opsines intellect
M. in diuisibili u. Limninoria inco plexoris intellis ii et is positio re diuisio eorudL Hse eo a batur tali roliri Na in ol opatione intellectus, aut est veritas, aut salsitas:
nut non. li sedini sie est pnia opatio, si pii in ursie est lada. Coua 1 dicta Gesusone,sie arguit primo. Na toet intellectus sunt id ista indivisibiliu intelli glaia no attribui iurroni cim priu tolli sit discurrere.ergo no da attribui intellectui. Disterea. Distiniere a notis ad ignotarestonatio intellectus rei in no ea aliq pdictarii ergo ii 5 sum iii, diis opones itellectiis. Prsterea. positio Oc diuisio non est nisi revectu multorii: sed intelliniis n5 pdt multa intelligere simul. emo copos sono est oratio iiii l lectus. Prs terea. Intellectio fit per assimilatione rei intelleos ad intulectu: sed in re extra alam no est positio realis, qus perc5positionε sigili ne iuncti ibi no fit trificatum vel si biectu. emotae. Ad pi iniudicεduq licet rode intel in sint DIE Fin ria disserui i5 im tonem. unde indivisibiliu intelli
y cttii. Ad sedum dictau in discurrere ab uno in aliud munetur subsectio patione intellectus. V3. sube5postionere diuisione. Ad imis diaduq, Iim intellectus nost multa intelligere simul per modii multorum, potest i5 hene per modum unius, inquatum illa multa in aliquo conuenit inti Ad quartu diadu in I ieeteo postio intelle,ctiis no sit in re extra animam fini sutam, est tamen in reeκtra animam fmeorrespondentia. Nam in rebus est esspositio,qus eorrespondet compositioni intellectus. Proculus declaratione eosyderandum est quonia in rebus inuenii dupleκ eo positio. una sortiis cit materia: talis eo rarespsidet eo positioni intellectus, cuin telnc5ponit, superius cu inferiori, alia est eomposito acciatis eum suba 5 talis correspondet compositioni in tetras, qua intellectus componit aetas cum Flo. Sedae5clusio. Solum in se, da opatione intelliis est veritas vel salsitas. Hsee5siis batur tali ratione. Nam veritas et salsitas esi sum in P eoparatione unius ad alterint sed talis o patio no est nisi in esi positionem ves diuisionisergo in eo positione vel diuisione itellecius est Veritas aut salsitas. Εκ hae Gesusione inseri Pham licet in his,qus apprehEduntur per prirna opation intelliis no sit veritas vel salsitas: is intellectus circa talia intelligibilia ditii sibilia sema est vertis, euius ratio est. Nam sicut sensus ii 5 decipitur circa spinam sens bilerita intel sua non decipit circaqSadest intelligibile. ergo intellas scina est verus. Contra hoe corollarium scargui L Nam sensus circarpriu sensibile potest decipi Vt pateti collo colube. ergo itellectus circa qd ad in potdecipi. Pisterea. Opio se r5cinatio auribuit intellectuli re in viro. pol esse veritas oc salsitas:ergo intelms non sema est verus. Ad primu dicia uin sensu sit 5 decipitur circvprium sensibile per se, sed bene per aecAM in Ammiudieat de his,qui sunt adii incla pprio obto. Ita in elliis psit decipi diuersimode ei aqcibi idest pera desis ra . itione c5positionis re diuisonis. Et hoe dupliciter. Vno modo attribuendo definitionem, siue quodadest unius alteri. Secudo mo pon do aliquas partes in definitione, i sint ineoni possibiles adinvicem octi edes nitio est salsa sinpliciter. Exempla dirimi. visi definitio ciretili attrihiiamr triagulo in sal sa aefinitio. Exemptu seindi i vi si aliquis ponat in definitione alicuius insensibile. In illis vero in quorum definitione nulla est composition Oe5- tingit esse dereption , sed ops illa vel intelligere vere, vel nullo modo: ut dicitur. . metaphy. Ad sediti die dii in
ratiocinatio re opinio attribuuntur intellectui quata ad Raam eius opatione, in qua bsi in veritas aut salsita ν,no autem quantum ad primam eius operationE. Circa pridicia dubitatur virum indivisibile sit prius intelligibile a nobis u diuisibile, videtur se. Quia ex eo gnitione
principiorum et elementorii deueninius in cognitionem
Principiatorum: ut patet in. t. yhysic. sed viditii sibile est . principium S slenietum diuiti bilis. sicut unum est principium numeri, oc punctus est principium lines ergo soquitur in indivisibile prius cognoscatur a nobis u diuitiabile. In contrariis arguis: quia habitus prius cognoscitur
a nobis storiuatioised indivisibile dicit priuati onti diuissibile aut habitu: ergo oce. DicMu Fni PEm i lia in tripliciter ali ad dicitur in diuisibilci Naaliad dieitur in diuisse hile fini actu,ndisi est diuisibile in potelia,sciit cotinui vi pura linea dicitur in diuisibilis fini acium, isi ea diuisse hilis sm potitam.Sesso modo aliquid dicitur in diuisibile fini spEmi de istis duobus modis indivisibile eognoscii
Prius a nobis a diuisibile, tum pri ino,aa eosnitio consi lare indeterminata prscidit cognitionem determinata. tum se i quia prima opatio intellectus piscedit sedan Tertio modo dicitur in diuisibile iam fimacia Pintenti' in, sicut puctus drindiuisibilis,oc istonio indivisi hi leno prius cognoscit a nobis u diuisibile, vi voluit
tuo in irarissi adducia. Ad argument udubn dictau
185쪽
in aes sitione scis n6sema pinis eognoscimus principia, δsed aliquando ex cognitione esse Lum deuenimus in cognitionem causarum re pricipiorum, licet in comple εto scientiae procedamus a principiis ad esse stum.
Sequitur in textu. videtur aui sensibile &e.F Hse est
lectio. ix. huius tertii libri, re in commento S.Tho.
Isti id sextum et vltimsi capta tertii tractatus huius tertii de ala Gpreti dii simul duas lecti5es eo mEli S. o.
3. duodeci ma,qus inci pit Wid i &αλα tertia decima,qus incipit Nunc autem de ala o c. γIstud est sextu α ultimii eapnn tera i tractatus in quo
Plis determinando de pte intellectilia per respectum ad sensum, nil tres coelusiones,inser do tria corollaria. Prima conclusio est in intellectus moues ab intelli. sibili. Hee conclusi batiir tali rotae Plii. Sicut se habet
int in speculatii est verti,oDum aut intcllectus praeues est bona.ergo videtur in intellectus practiciis et itelliatiis specillativus sint diuerst potetis. Proerea. Habitus pra eliciis et habitus speculatiuus specie distinguunsadipter distinctionEobinctoru:ergo itelle bis speculatiuus ocintelo
lectus praeticus spe disii mutur. Ad primis dicEdu n5 alibet dist5 obtorti fossicii ad distonε potesaia, sed rearitur in talia oria sint distincta me. no ad gne naturi, ut sta elogico,sed gne cognoscibilitatis: vi supra determinatu est in sedo. Verum bonuin se eo syderarun5 euodni intellectus practici: sed veru extrsum ad opus dr o Em intellectus practici. Veru aut absolute eosderatu dr oum
intelia spectitatiui. Ad Fin dies dii negado eo sequEtia gamaior disto odioru requiris ad diston ε pollataru s ad dissensus ad sensibile ita se habet intellectus ad intelligibi. Bler sed sensus mouetiir a sensibili: ut supra cocessim est. ergo intellectus mouetur ab intelligibili. Contra hane eo clusionε sic arguitur. Nam motus est actus rentis in m.
tentia fini in huiusmodi: ut patet. a. physici sed intuligeretio est actus extitis in potξ:ia: alias no attribueretur Deo. ergo intelligere n5 est moueri. α si e no inoli et in tellectus ab intelligibili. Pr ero. Premotum, subiectum aliquid amittiti sed ala intelliatiua per intelleclioli e nihil amittit, sed inagis pii ethergo intellectu n5 patitur ne mouet. Ad primu dicendii, d duplex est motus,quidam est motus physicus &ςprie dictus, qui est de contrario in contrariti: oc isto modo intestinus non mouetur ab intelligibili, alius est motus metaphoricus,qui. v3. est actiis entist secti sin q, huiusmodi: ec isto modo intellὶ die si nolle ri. Et per hocp3 soad scam. Secunda cocii isto. Int l. lectus no psit intelligere nisi per pharasmata. Id eo
adibat tali rone. Na sicut se lis sensus ad sensibile oc visus Cad colorῆ,ita se h3 intellectus ad phantasmata:sed sensus no p5t sentire sine sensibit neq; visi is psit videre sine coloretergo inteli, n5 pol intelligere sine phalasmatibus. ra . uoredo se ad phalasmata. Ex quo in tersu, necesse est intelligente phMasmara speculari. Contra prsdictam coclusionε arguit primo. Naimelia intelligit mathematicalia,q sunt abstracta anaateriarergo inteis; no sempidiset phalasmatib'. Prsterea. Intel nitelligit Deu ecfusas
separa : sed talia ii 5 radiit sub phalasma libri ergo ide in supra. Prstcrea. Intelli est in actu p Em itelligibin. ergo intelia dii h3 apud se si Em inulligibilὶ pol intestigere: gaintelligere iiihil aliud estu intcllectu actu inlarmari per UEm intelligibilem. Ad primu diciali in licet mathematicalia lilii abstracta a materia sensibili tam mi uindiui. dualuiti no sunt abstracta a materia in ligibili. i. pharasiabili. Ad sediti dicidii in licii subs separs accipi edo in
telis ophatasia noeasit sub pharasmatibus p seon ca Ddut sub eis p acclis. vi. per filios essectus.Vn illa ro nihil aliud concludit uu si Es sepais no sui it intelligibiles siuad eavi qui ditates in psenti statu re a priori t sed solii siuad quia est ec a posteriori. Ad teritu dicEdum intellectus est in aetiist sptin intelligibile actuali extitia in eo. species
alii intelligibilis post actuale cosyderatione uo est in in tellectu in actii, sed in habitu solum: vi dero nulla. Tertia conclusio. Intellectus practicus 5e intellectus speculatiuus n5 sunt due polcntiae ale realiter distincte, sed ronestinctionε habituit: viti supra declaratu est. Vn rci n5 sequii. Εκ pdictis in hoc tractam inrt Pus pino P no potneri intellectio sine sensu. ga ut deis est inin no pol intelligere sine phalasmatibiis: phalasmata aule tisi sunt sine
sensu: ergono p5t fieri itellectio nisi mediate sensu. Eκ quo m falsitas opionis Auic. a dicit in post actuale cosyceratione itellectus psit itelligereno coueri Edo se ad phstasmata. Hoeat p3 eE salsum ad sensum. Na ille, a lis habitu sciani, post actuale cosyderationLn5 pol actu per illos habit eosyderare se si isdas organu cordescivi pet defreneticis. ergo signu est manifestu in i qlibet intellectioerequirunt vires sensititis. Inseri scao et itelli E quod amo ia.Cuius ro est. ua oia, a sunt aut sunt sensibilia aut it ei.
ligibilia: sed lata eii sensiis oc intellit sensus ala est quodamo ola sensibilia oc intelia est quod amo ola itelligibilia
evexitellecto et itellectu fiat quodamo viau.ergo ala nostra itellectiva est quod amo ola, no asit p coplexione utantia volitertit, sed P apph sione. Insos terito in intelia
ea pdicta dubitat pino. Viru itellectus eodε mo moueat ab intelligibili,siciit sensus a seii sibili. Dicεdu breuiter in no ga du sensus mouet a sensibili attendit tripleκ grad Na primo sensus apprehξditali ci sensibiletanu conuontes vel noctuv. Sedo ex hoc sequii i sensu delectatio vel triuitia. Tertio vero illud. psequii si sit delectabile: aut sumsit si sit nocivit. Intellectus alit posta appreti dii intelligibile, luci mediatessequii aut sugit. lie sensus dii appretiis dii sensibile ii 5 simpliciter et vere sed quodamodo asstr.
mat vel negat,itellectus aut vere assirmat vel negat. Pro ampliori declaratione huius assignat Doe. san. in comεio pistis lectionis rationε arei sensu exapphesione boni vel mali no statim sequat desideri u vel fuga, sicut fit i in.
tellectu. Huius. D.ratio ε. quia sicut sui sus non apph dit risi uniuersale, ita appetit' sensitiuus non mouet a b
vel malo uniuersali, li a quoda determiato bono,qae est d lectabile fini sensu3r oc a quoda determinato malo, qaesi triste fini sensum. In parie aut intellectiva est appreti sio boni oc mali uniuersalis: via re appetitus intellecti iis Ptis c. s. ipsa voluta, mouet statim eκ bono vel malo pintellectu appreheso sibi plantato. Hsellis ubi supra. Dubitat sedo vim intellectus intelligat p abstractionε aphaiasmatibus. et vi in non.Na intellectus intelligendo conuenit se ad phgiasmata: ergo itellectus non ilitelligit abstrahεdo a phalasmatibus. Prsterea. Sicili se h3 visus ad color ,ira se h3 intellectus ad pharasmata: ut conces sum est sed visus necti votest videre colorE abstrahrdo a
186쪽
ubstrahoeta pharasmaiies,ves ergo abstraho ne tacillitelis possibilem, vel ad inteirin agenia. no ad intellari possibilla eu eius sit recipe. nec ad intel sin quε. es eius sit pharasmata illustrare. Κ p eos illa magis i m ali ad im, primeren abstrahere. Ad primu diceduin intest intelligit sema esiuert Mose ad phgrasmata: et Mabstrahendo. coueriξdo odὶ insitum intelligit use,qd liue a i singularibus, abstrali Mo vero inutii intelligitvre ii si intelligendo
singulare. Ad stam dic du*n5 est Oimoda si ritudo inter color ε p respectu ad visum 5c iter pharasmata n respectu ad intel .Na eolor fini sibi natura est a se visibilis, sue pharasmata sin se no sunt itelligibilia. oc paea re grii viratus intelia agem, ut supra declaratu est. vn no sire. Ad teritu die du materia signata est principiis idiuidualionis, ii 5 aut materia edis, a ponis in dissone rei naturalis. Ad quartu diciau in abstrahere a phalasmatibiis itinet
ad intellectis agenthinutu ipsa pprpinquirat ε, qua hiit ad ipsum in Asellimur habilia vi ab ipsis possit abstrahi Fspecies intelligibilis pissentanda intcllectui possibili. Smitur in textu. Qin aut aia &αγ Hic est quartus
Tracta ius huius teriti Libri de aia. t Electio. i .ciusdem,oc in commento Sancti Thoniae. STE est uamis Tractatus huius tmst, inouo Psis aeterminat de potentia moliuaeoc
stinui L Qtii tractas c5tinet tria capra. In pnio capso Pps determiat de potiatia mo riua i edi et in se. In se vero determinat de potetia motiva n respectum ad diuersa aialia. ibi fiam igitur supra dem est. γ Iii tertio capro ondit illiter diuer Is pies ais or. dinani inter se. ibi Vegetabit haut adλγ In primo igit
pro poniitur diis coclusiones. quarii stima est v, ditiisiones poteriarii ab antias Pllis assignato sulit insui sciEtes. quarii Prima est. Pollatam ida sunt tonales, qdas ut Ginsinales. Et hae coclusionerbat Pta quatuor ronibus. Quaru pma est. Potrita vegetatiua re sensitiva stim pol Elis ais plus inter sedissertire u pol ita irronalis et cocupiscibilis: et i si ius diis pruriis no coprehia uni sub pdiem
diuisioniblis: ergo no sunt sui scientes. Seda ro. Phatasia
in sida pol Eua aist et in no coprehenditur sub pdictis. re go Ne. Tertia ro. Vis appetitiua re vis inullectitia est qda potEtia ais dissicta ab M is: re in no colin tur sub ali4 sdictarii diuiti ut O nulla earia diuidat in ira stibilia eicin concupiscibilε.ergo Sc. Quarta ro. Aliq sunt poteris ais, i sunt principia motitia alignita oc decrem oc inde illi, in Dictis diuisionibus nulla fit mentio. ergo Oct. Seda eo lusio. luinei piu motus localis, v3. potura nam liva no est potentia vegetativa. ia is p3 duabus ronibus PN. citiaru Prima est. Alotus fili locu semst fit pnaliqae desiderata ves imaginativili tuta alio de desiderii siue appetitus ueni ut potinis vegetatius ergo seAipii Helpiu motus localis no est pol laia vegetatitia. Maa ro est ad idL Na si potialia vegetatiuae set principiis motus lo/calis, sequeret plais mouet i motu loratu cu i cis sit potiatia vegetati ua.c5smula es salsum. ergo oce. Et si dicat. Plats moueni sursu3 α uio uent deorsu3,et ad alias ditas ponis:ergo moti tur motu locali. Idichisu Q no mouent motu localirgressivo, de quo est ad prNotitia. Q. veropncipiumotus loralis n5 insensus p i tali rone. Natura seri sua Et oi ai Musi ergo sensus e pncipiti motus loca lui sequeret Q oia at alia moueremi motu locali, qaesi sal sum. Sed tale pncipiuno sit intem,p3. sa aures Icti tellectua specillativus aut practicus: no pinu ga intelli spe. latiuiis solii versat ii speculabilia, no aut circa aliqogibilia in si lim5i frid fit motus localis : ne intelia Practicus. Aa aialia bruta moueni motu locali rgressi uos a no inest intellectus practicus. Circa mcta dubitat primo. vita appetuus irae nectiuus,qiudi volutas stpoliaua distincta ab appetitu sensistio . 8c vpq, no. Na dria aetatalis obiectorii n5 facit driam specifici potentiam vi in sedo habitu est. Sue accidit obiecto appetitus. N. bono qd sit appliensum a sensu vel ab intellectu: ergo appetitus itellecti ius re appetitus sensitiuus no rea dististiuturio no disti quaninis p bonu appretiuum ab itellecti ioc d bonu apphrei 3 a sensu. Proer . Appetitus sensiliu stetit re tiellectiti' seis ad τε ad extra: sue res ad extra est singillare bonit: ergo idε ut supra. Diciasid appetitus it ei. Iedituus de sensuit' sunt diis pol Eius ψε distis Cuius Gest. qa pol tia appetit tua pol ita passiua apta nata est moueri a bono apprehEM. A manifessu E q, boni quapprehendis ab itellectu an mouet appetitu si bonii applia sum a sensu:eu bonii, qSapphiali ab intes lectu apprehε
das sub rone uniuersalis r honu vero qae apprehenditura sensu,apprehenditur sub ratione particularis, ergo sunt
diis pol iis distictae. Ad primum dicendii. no accidit bono finet, app bile vi ιν sit appliξὶ3a sensu ves abit elle θ couenit ei P se,sa no pol mouere appetitu nisi ut appliciam. Ad se dira die du,id l3 reseκtra aiu st qaeda innupticularet se eo sydera is, tia volutas scis ad illud bonu no sita ronepticulari, st fini ron E uniuersat L Dirabitat sedo vim appetitus itillectivus diuidas in irascibit εα edeupiscibilλα vr se. qa Appetitus di eo piscibilis a eo pisini et Irascibilis ab irascido: sed volutas aliq Geu piscit, a no minet adsensu3.ra. Virilites it lecti uas, ut puta sapitata. ergo alias est appetitiis e5cupiscibulis,Neκ opposito irascibilis. Dictav. appetitus it Aloctilius no pol diuidi i irascibilEet eo piscibit . Cuius roest. quia illa potentia, q respicit aliqaolliri via Fm Gemr5nε eius,no diuidit i potitias distinctas fini distinctionεntiu subiectivala,q eounent sub illo OEto: b appetitus intelleciiuus ut puta voluntas respicit bonii uniuersale fimiam ronε eius: ergo sequii in no diuidi si diuersas potentias m diuision E illius ves illitis boni siem visu et respicit colo obiective, n5 diuersificat specifice de diuersita te illius vel illius coloris. Ad rsinem dis i dicendu*co piscentia pol accipi dupliciter. Vno nasi absoluterutdicit potentia aiore isto mo tin i volutate in c5ciipiscentia. Alio modo accipii concupisclaias ollatione ais, quς fit cu quada immutatione organi, ut insposito accipiti oc isto modo in voluntate non est concupiscentia.
Sequituri textu Qui igitur sicut Ne. γ Hse in lectiois. huius tertii libri: oc hi commento S. o.
ΙSiud est se ducapi tu iusdem tractatus, i quo Philosophus determinado de potentia motiua per respeetu ad diuersarialia ponit duas conclusiones. qtiaris Prima est. ca, Nihil est motivii sui ipsi sine phalasa. Hse conclusiorbes tali ratione. Na vittiqeti est motitiustiuipsius inquimessappetitiuum: sed appetitus non in sine phantasia r ergo nihil sit ipsius est moti uti sine phatasia. i in cuius declaratione sciendu est in phalasa potest accipi dupliciter. Vno modo perie Mut distinguitur contrantem inteste usi re isto mocio non accipit hie. Alio modo ut se extendit ad intcllectu si materia phalassalis di materia uitelligibilis:& icto modo aecipitii rhie.Contra praedieta sie arguis. Si vitiiqd. esset moti uti su ipsiusfin phatasiam re appetitu, sequeretur alatia i petiem essent motiua sunt pili res in is sit phalasiadcap.
Petitus. consequens in salsum:ergo M. Drsterea. Homo
mouet scipsum: sed mouet s ipsum mediate ratione culari, ut statim patebiti quae quidem ratio no est phalasar cum phantasia non distimatur. ergo idem ut supra. Ad primu dicenduis duplex in phatasia ut sepius dicis est.
v3. determinata oc indeterminata. veru est in in alia. N i periectis est phalasa in determinata,non aut det eo irriata. ut adspositu. Ad scam dicendu Qvt diei uest. duplex est phantasiaridam est indeterminata: oc talis non in
187쪽
ast ratio. Alia est phalasia deici minata: Ictali, E dupleκ. Aquaedam est sensibilis,quae fit absq3 deliberatione. et talisini enitur in animalibus viii persectis. quae citam natio non dieitur. Alia est phalassa rationalis:quae, v3. habet fieri eum quadam deliberatione discursuroc talis reporitur in hominibus ,qus dicitur ratio. Secunda coclusio. Homo mouet seipsum mediante ratione. Hse conclusio probatur tali ratione. Nam , numquodin est motivum sui ipsius inquantum est appetitiuiim: vidi inest. sed appetitus non est sine phantasia: phantasa autem in homine vocatur ratio. ergo &c. Contra hanc conclusionε sie arguitur.Nam,si homo moueret seipsum mediante ratione,aut illa ratio esset speculatiua,aut practio: non primum:quia pari ratione intellectus specillativus esset principitam motus. nein secundum e cum talis ratio versetur circa uniuersalia ut in pluribiis: secundum qiix non fit motus Iocalis. Duendum oe dupleκ est ratio. Qusdam est spe laliua, Alia est prataica. Ratio speculaticla non Best principium motus. R atio autem practica est dupleκ.
Nam quaedam est uniuersalis,quaedam est particularis. Ratio uniuersalis non est principium motus localis: M. ne autem ratio particularis. Circa praedicta dubitatur. Virum ratio de intellectus sint dux potentiae: oc videtur u se. Nam sicut se habet imaginatio ad rationem, ira se habet ratio ad intellecitam: sed imaginatio est mi ita di stincta contra rationem: ergo ratio distinguitiir cotta inotellectum. Proerea.Sicut se habet ratio ad sensum, ita se habet ro ad intel lectum,qiii quide attribuiturangelis: sed
ratio re sensus suntdiuersae potenti Mergo ratio se hi tellectus: cum plus disserat angelus Shor'oJhoninec brun. Dicendum ad dubium . ratio si iti ellectus non
distinguuntrolantialiter,sed solum Fin rationem, fim di itersa ossicia actuum. Nam una re eadem potetia intellectus, finici, simplici apprehesione est intellηctiva, icitur intellectus: si a vero ci, eum quodam dimirsitanoto ad Cignotum itelligit, vocatur ratio. Et quia Angelus fim sui naturam intelligit simplici intuitu uis: disti, sit. Holgo luero intelligit discurrendo ab uno in aliud, ideo intellectus appropriatur angelis, ratio vero hQminibus. Et istide est in angeli vorantur substantis itidii in uastia homines Vero creat tirs rationales. Ad dicendum in illa similitudo attenditiir sm diuersi talem actuum, non auia finadiuersitate essentiale poteriaru. Sic t dicedii est ad se in Sequitur in textu egetabit gdε aiam 5 αγ Istud is itu capta c5prehedit duas ultimas lectiones eiu5 idem libri:& in commento S. Thomse. IStud est tertium et vltinatim capit alum huius libri,in quo Philosophiis determinando de ordinatione potentiarum abii licem per respectunt ad corpus animatum ponit quatuor conclusiones, inferendo 'itat roreo rolatia. qitarum Prima est. Omnevivetis,quandiu vivit Dnecesse est haheat animam vegetasuam. v xc coneli sio probatur tali ratione Philosophi. Nam omne vive qtiandiu vivit utitur alimento: sed uti alimento pertinet ad animam vegetari uanar ergo necesse est in omne vi uti, dum uiuit,habeat animam vegetativa. Probatio malo. ris.quia omite vivetis dum viiiit habet augmentiam,si
tum vel decrementum: scd hoc non potest cotingere nisi alimento: quia tempore augnarii oportet ui plus niteriatur de ali nitio in substantiam aliti, a quod sussiciat ad sust litationem ves consentationein ore ei steriti ma ni rationibus. quarum Prima est. Nam non omne uiuenali abet eorpus redactum ad mediam proportionem qualitatum, ut planta tergo non omne vivens habet sensum tactias, qui requirit organum taliter dispositi mr re per consequens no omne vitiens habet sensum. quia ubi noest sensus tactus ibi nullus est sensus. Secunda ratio. Sensus immutatur spiritualiterasensibili. sed plantae sol unitin murantur immutatione realit ergo plantae non habusensum. sed plantae sint corpora viventia: ergore Contra hanc conclusionem sie arsuitur. Plantae sunt creati raesensibilem ergo videtur in lint animalia, ct perconisquens in habeant sensum, Patet sequela. ioin P coiri petit disserentia, eidem competit illud, cuius est disseressetia: sicut eui competit rationale eidem competit homo.
Dicendum in sensibile potes accipi dupliciter.Vno modo passiveloc illo modo plantae sint sensibiles. Lapte nate sentiri. sed ut se sensibile non est disserentia animalis. Alio modo accipitur active pro eo,quod aptum natum est sentire: & isto modo platitae non sunt sensibiles. Cum igitur sensibile isto modo sit differetia animalis: sequitiatu, plantae non sunt animalia. Tertia conclusio. Necesse est in omnia animalia habeant sensum. Hane conclusionem probat Philolaphus specialiter de animalibus progressivis.Nam, si animalia progressiva no haberent sensum, sequereturu, non possent consequi finem, ad quem natura ea ordinatiit. oc per consequens essent frustra.C5, sequens est salsum: cum natura no agat frustra, quia agit propter ii nem, Probatio sequels. quia corpus animalia progressui in organlaatum re dispositum propter mo/tum e ut videlicet per motum ulterius alimentum conse quatili, per quod conseritetur in esse . sed hoc non posset heri si non habrere sensit mr quia non discerneret corru/pthia, qtiae possent eis obviare, re sic corrumperetur, ocper consequens non pergeret animalia ad finem,ad quEnatura ipsa orduiauit. Secundo probat eandem conclusionem communiter de omnibus animalibus. Nam ne cesse est in omnia animalia habeant sensum tactus, si debeant saluaritergo neeesse est Q habeant sensunt. Proba tio antecedentis. quia corpora animalium possunt imo mutari a qualitatibus tangibilibus usq; ad suam πυ-ptionem: ergo necesse est Q habeant sensum iactus ad discernendum conueni ua a comi ptiuis. Ex quo insertur seu alim Philosophum Q necesse est oe omnia animalia habeant gustum t iam gustus sit quidam tactus. Sed contra hanc conclusonem arguitur sic. Aliqua sunt animalia immobiliaremo no est necesse in omne animal habeti Mistim ad hoc . remaneat in eisse per prosecutionε alimenti. Dicendum in illa animalia habent eis aliquid adiunctum,a quo trahunt alimentum. Qitaria conclusio. Non omnia animalia habent omnes sensus necessa rio. I e conclusio probatur tali ratione. quia ani malia possi intconseruari ui esse caeteris sensibus non existenti. bus: ersto non nec iurio omnia animalia habent omnes selisiis. Ex praedictis insere Philosophus quatuor cormolaria quorum Primhm in q, Corpus animalis non molest esse incorruptibile. Cuius ratio est. quia corpus anum alis d bet esse cui dictum est redactu ad mediam proin portionem qualitatum primarum, siue qualitatum tano sibilium t sed quodlibet corpus simplex habet aliquam
qualitatem fecitndum superabundantiam, Ut puta ignis caliditate et aqua frigid laterergo &c. Sedum corrotariis
Remoto sensit Atiin itis, se est omnia animalia mori
188쪽
Omnes quaterniones puter L quinum nem
Expliciunt Quaestiones F. Dominies de Flandria in tres libros de Anima Arist.& S.Tho.exposition ua recognito
poribus halbeii libus animam Umalitiam sit vita. Ocar, Egia inir P non. Nam corpus coeleus habet animam, Ac tamen eorpus ealens non vitiit: ed in vita sit operatio animae vegetatiuae, quae non est in corpore coelesti : aut animae sensit iux,qus etiam non reperitor in eo, cum non sit animat: vel etiam animae intellectuix, quae procul est a Morcum coelum non intestigat. D terea. In Deo stimmo est vita: et tamen in Deo non est eorpus: ergo non ineorporibus habentibus animam ess vita. Dicendum invita potest aecipi dupliciter . Vno modo pro operatio/ rne vitali, quae sequitiir unionem animae ad eorpus per modum inhaesionis. Et primo modo solum in eo ori. hus habentibus animam est vita . Alio modo accipitii rinta pro operatione alicuius mouentis s ipsum. quod uenim aliquod movet s ipsum, dicimus quod illud vivit. α isto modo solum in corporibus habentibus animam latum est vita. Ad primum dicendum quod coelum no habet animam inhaerentem sibi per modum sormae, sed forsitan habet animam sibi assistentem stetit motor assis G sis mobili, rapiendo animam pro substantia separata. unde non oportet quod habeat vitam. Ad secundum dicendum in Deus dicitur vivere secundo modo, non autem primo modo, de quo es hie ad propositum. Procuius declaratione con syderandum est secudum Doctorem sanctum in prima parte quod quadruplex est gradus viis secundum quod quadrupliciter dicitur aliquid mouere seipsum. Nam aliqtiid dicitiir mouere scipsit in
Non quantum ad formam, per quam mouet, sed quantii ad executionem motus: oc isto modo plantae mouent se insas &di litur vitiere impersecte tamen. Seeundo moco aliquid moliet seipsum non solum quantum ad e, cutionem motus, sed etiam quantum ad formam , quaen si ei et naturaliter insita, sed eam acquirit per suam operationem. finem tamen, per quem agit naturaliter habet
ei hi ditum tetis io modo animalia mouent seipsa. Et quia perfectius mouent se ipsa quam planis, eo positus dimititur vivere. Tertio modo aliquid mouet supiam, nosolum quantum ad exeoitionem motus, nee solum quatum ad formam, quae est principium motus, sed etiam quantum ad finem: videlicet vel hune Pel illum . de isto modo homo dicitur mouere seipsum .ec quia persectius mouet se quam alia animalia, ideo perseistius dicitur vi, uere. Quarto modo aliquid mouet seipsum, non solum quantum ad praedicia tria, sed quantum ad omnia, qt requiruntur ad motum, iii, accipiens ab alio. Disto modo Deus dicitur mouere seipsum: dc persectius mouet se ipsum quam riters creaturs : cum omnes creature aluqii id accipiant ab alio. Ideo Deus dicitur perfectis, si me viuere.&,ut probatur Duodecimo Met physios,es sua vita, unus sternitainec trinus in unitate existens, qui est benedictus in secula seculorum. Amen.