장음표시 사용
171쪽
Sequitur intextu. De odore aut ε dcoIsa minuabe, Ane determinabile M. γ Hsees liatio decinui nonaehisdem libri,5 in minuo sancti Thoms. Istud est decimuinteritum capitulum huius tractatus, in otio Imitosos,hus determinas de obiacto olfactus. s. odore, ponit duas coclusiones. quarum Prima
est in nos habemus priorem olfactu emi animalibus. Hse conclusio probatur tali ratione milosophi. Nam instrumentum knsiri debet ine proportionatum sensibili suo: sed sensibile olfactus. s. odor causanir ex ealido ocseeo: ergo instrumentum,siue organu olfactus debet esse compositum eκ talibus. L ex calido re sirem sed cerebrunostram, in quo consistit instrumentum ollatari parum habet de calido oc si reo, re si perabundat in humido ecfrigido: edin interestera animalia habeamus maius Grehriim ergo inter cetera animalia pro maiori me habe.
mus peiorem ollacium. Ex quo isertur Fin philosophis a, difficile est determinare de odorabili ocri bus ei et si arguituri homo est persectissimum animaliumtergo ha bet per immas operationes, repereonsequens perista ima instrumenia. Dicendum licet homo absoluistere simpliciter loquendo sit persenisunu animalium, non tamen est inconueniens ci aliquod animal superse,cthis homine quantum ad aliquid. sicut quarum ad serati iudin leo praecellinoc linκ quatum ad visum, sedeat is . Secunda conclusio est in Species redisserenitis odoris nobis ignois sunt: sed fiunt nobis notu per compar tionem ad dis nitas saporis. Hs: concursio probatur tali ratione. Quando ii' aliqua duo habent proporationem adinvicem .ec unu est notius altero, illud quod est minus notum habet eognosci re nolificari per illud, quod est noli usi sed species odoris re saporis proportionem habent adinvictin, moliaistus proportionem habeat ad gustum,&species saporis sint nobis magis mai nisestsi ergo res iquitur in species odoris nobis innotestat
per species saporis .in autem species saporis sint nobis magis manifess patet. qilla nos habemus gustum certiorem citetis animalibus: qui agivis est quidam tactus . tactum autem habemus Oete animalibus perfectiorem:
ergo species odoris sumunt a speciebus saporis. Eκ quo sequitur. ho es prudtiis simu aial: quia ex sensu tactus accipimus-alia sint ingeniosi vel no ingeniosi,n5 aut sin aliti sensum. Vnde illi,qtii sunt duri carne,carti in genio honor re sunt inepti ad scientias. Illi vero, qui sunt molles earne ingeniosi sunt re apti mente ad seientias ααd virtutes in autem illi, qui habent bonum iactum habeant per se bonitatem mentis: patet duplicitericum primo, quia tacti re est fundam tum aliorum setistium, tum se do, quia nitas tactus sequitur bonitatem comple
xionis. hi si arguitur.SEsus visus spiritualior est, replii res rerum disserentias demonstrat, ut patet in prooemio a metaphy. ergo sensus visus magis denotat boni lautis re ingeni j, s sensus laetus. Drsterea. Si homo haberet certissimu tacium interestera animalia, sequeretur in species odoris deberent sumi a qualitatibus tangibilibus ocnon aspeciebus saporis: consequens est contra PFm hici ergo dce. Prs terea. Vulgo dicitur in aranea praecellit hominem tactu,ut patet per quMam metristam, qui sic ait. Voltur odoram, linκ visu,simia gustu. Nos aper audi. tu: pcellit aranea tactu. Ergo sequitur in homo est eris anim Mibus non habeat certissimum tactum. Ad primum dicendum in visus per accidens potest concuti ere ad bonitatem et nobilitatem mentis: per se tamen sensus tactus valet ad probationem nobilitatis ipsius mentis. Ad sociandum dicendum ipsapor oc odor causantur per eommixtionem aliquarum primarum qualitatu sensibilis. valitates vero tangibiles sunt simpliceare non com mixts. vi hie dicit metor sancti, ideo species odoris ma
gis sit mutur a speciebus taporis quam a qualitatibus tansibilibus. Ad tertium dicendum negando assumptum quia praedicta metra de directo repugnant dictis Phil sophi re veritati. Pro maiori declaratione eon derandum est secundum Philosophum in litera Φ species odoris, siue differentiae sunt dulee dc amarum. quae quidem in uno re eodem aliquado conueniunt eum disserem is saporis, re aliquando disserunt. nam aliquando contingit quod ubi est odor diaris,ibi est sapor dulcisi et ubi est
odor amarus, ibi est sapor amariis. aliquando vero contingit. ubi est odor dulcis, ibi est sapor amarus: dc ubi est 6por dulcis,ibi est odor amarus.Cuius ratio est. quia odor eonsistit in olido oc sicco temperator sapor vom consistit in humido aqueo debite digesto. ubi ergo illa duo simili reperiuntur, ibi reperitur odor Musdem
qualitatis eum sapor si vero reperiatur Unum et non reliquum, ibi erit differentia in qualitate viri usip. Circa praedicta dubitatur utrum odor sit proprium obiectum ollaetus. Et arguitur in non. qui aillud est proprium obiectum,quod est adaequatum alicui potentiae: sed odor n5 est obiectum adaequatum ollaei ui ergo eccis' Mailo minoris.quia no odorabilia possunt percipi abollactu: uteoncedit hie Philosophus. Practerea. Odor est percepti. talis a gustu:ergo non est proprium obiectum olfactus.
Ad dubium dicendum in odor est proprium re adaequatum obiectum olfactus. quod probatur illa ratione, qua probatum est superius de colore respectu visus, re de sono respectu auditus. Ad primam rationem duliij dleeadum . non odorabilia percipiunnirab olfactu, no per
se sed per accidens. Et similiter dieendum est ad secunda. Sequitur in textu. Est autem 5e olfactus per modium ut aerem dc aquam occaetera.γ Hxe est lectio vigesima et iisdem libri , α in commento Sancti Thomae. I Stud in decimum quartum capitula huius tractatus, in quo Philosophus determinas de immutatione ol
factus ab Odore ponit tro conclusiones.quarum Prema est in arere aqua sunt media odoris. Probatur,qui species odoris dissunduntur per aerem aquam et re gore caetera. Antecedens patet per sensum. Nam vii
iures permagnum spatium veni ut ad eadauera mortuo.
rum: qiiod non sacerem nisi species odoris diffunderentur per aerem. 5c aquatica, ut pisces, odores sentiunt, ut patet ad sensum. Munda conclusio est. Idem sensus ousacius seeundum speciem in in omnibus animalibus tam rationalibus, quam irrationalibus. Haee conclusio probatur duabus rationibus Philosophi. quanim P mma est. Nam sensus distinguuntur penes sensibilia: sed olfactus in omni biis animalibus ordinantur ad idem sibile, videlicet ad odorem tergo occxtera. Praete rea. Ille sensus est unus, cuius sunt eadem corruptiuat sed tam ollaetus hominis, quam aliorum animalium cor rumpuntur propter excellentiam odoris: ergo idem ut supra. Contra hane conclusionem aiguitur tali ratio. ne Philosophi. Aliqua sunt animalia, quae odorant re spirando, aliqua vero odorant non respirando: ergo
videtur quod non est idem olfactus in omnibus anima libus. Direndum quod est idem olfactin secundum visentiam: sed est diuersus modus odorandi, qui proue nil ex diuersa dispositione organi. Nam organum ol/factus i homine differt ab omanis aliorum animalium, quia organum odoratus in homine in eum cooperculo, in aliis vero animalibus non respiratibus es sine cooperculo. Ex quo infert Philosophus quod te irantia non odorant in aquis. Tertia conclusio est. quod omanum ollactus est in potetia ad odorem re siccitatem. Cuius ratio est . quia sciat se habet organum visus ad colorem re lumen,ita se habet organum ollactus ad odorem dc si
172쪽
tainctim odor sundetor in siceo, si eiu sapor in humido. θsed organum visus es in potentia ad colorem S Iumentemo organum olfactus debet esse in pol Ztia ad odorem α si coim. Circa proleta diibitatur virm odor transsundat sitas species in aere realiter vel ira tionaliter. Et vi. detur realiter. Nam poma odorem emittentia desiecit turi quod no fieret, ii inesset realis evaporatio. ergo odor realiter tras fundit irin medio. Priter . Inomia uaporatione est si malis evaporatio: sed talis habet esse reale in medio: ergo idem ut supra. I 'isterea. Bestis syluestres dii volunt quiestere in aliquo loco facii in t magnum saltu nine canes ipsas percipiant per odorem et sed hoc noti essettiis odor realiter esset in medio: ergo oce. Dicendu odorixansfunditur realiter in medio quatum ad aliquam parten non tame0 quantum ad totum mediii. Imma pars illitis patet per argum ta iam facta. Secunda pars probatur. quia fertiir U Vultures Per quingenta miliaria re am, plius ad cadauera mor morum veni ut propter odorenu Ised impossibile est ιν talis odoi per tantum spatium pos sit diffudi realiteri cum vntiis iusΦ rei sit determinatus, terminus rarefactionis vel evaporatio itis. Adarguitienta omnia diibin patet solutio ex dictis. Sequitiir in textu. Gustabile autem Hse est lectu vigesima prima eiusdem libri trein commento Sancti ThomsISiud est qilli tum decimum capitulum praesentis tra. ctatiis, i quo Phs determinas de gustu ponit quatuor
concitisiones. quarum Prima est..c, ustus percipiti
sitim obiectum. s. saporem per me litim intranei im. Id sc
auso probatur tali ratione. Nam ν actus percipit sustobiectum per medium intranei ina: sed gustus est quidam tactus,& gii stabile est quoddam tangibile: ergo sequituro gustus percipit suum obiecti im per medium intraneu. GPro eulus declaratione con syderadum est Doe. san. duplex est medium sensus. Qiloddam in medium in , traneu, quod dicitur pars animalis de constitutione eius exissensi ulpi ita caro. Aliud est medium extraneum,qae . non est pars animalis: Vt pura aer ves aqua. Gustus erigore tactus percipi ut sua obiecta per medium intraneu. Alii vero sensus per medium extraneum, ut ex supradi bis patet. Contra prsdicta sic primo arguitur. Si gustus et quidam tactus, uoueretur in non essent nisi quatuor sensus exteriores: consequens eii contra omnem doctri, nam Philosophor urergo occi Drserea. Aliquis in aqua existens percipit saporem alicuius corporis distantis: ei, go videtur in gustus non semper percipiat suum obiectu per medium intraneum. Ad primum dicendum gu. sum esse tactum potest intelligi dii plicito. Vno inodo quantum ad essentiam sensuum. Alio modo quatum ad
Ie,sed lano gustabile. Hse eo usi batur tali ratione. Nam sicut selis visus ad visibile re novisibile, ita se huenustus ad gustabile et no gustabile: sed manifestu est invisus non solis percipit vis bile, sed etia no visibile, ut puta
tenebras: ergo occi lis cuius declaratione cons eradu
est fini Docisan.. aliad drgustabile tripla. Vno m5 iblud dξ gustabu/, qa habet nil gustu. Sedomo dicis gi stabile qa fila prauu gustum. Tertio nisi drgustabileHaehu paruit gustum. D st oppositu aliad dr no gustabile
tripliciter. Vno modo,q non es aptum natum aliquomodo immittare gusum. Alio modo dicitur non gusta hile,quod non potest immutare gustum misi maiie. Ter/tio modo dicitur non gustabile, quod non potest immutare gustum cum magna quantitate, licet be ne possct immutare cum modica. Consyderadum est seciuido inmnum percipere non gustabile potest intelligi duplicii LVno modo per se repositive. Alio modo per accidensoc priuative. Primo.modo gustus non potest percipere non gustabile, sed bene secundo modo. uarta consimsio. Instrumentit ira sue organum gustus non est humiduactu fim seipsi in nee est tale-nsi possit fieri humidum. Usceonestissio probatur tali ratione.Nam sicut se habet Organum visis ad lume, ita se habet organum gustus ad humidum: sed organum visus non habet in se lumen inquatum hullismodi,nec est susceptiuis coloris: ergo dece. Idem patet a signo. Nam lingua existri sera, aut vata humida non potes sentirer ergo signum est, manu gustus,quod est in lingua tio est actu humidum. Circa praedicta primo dubitatur de speciebus saporis. Dicendum
in septem species saporis superius enumerantur,qus continentur in his versibus. Dulcis ec austerus, salsus quom pinguis amarus. Ponticus acutus,species sunt istae sapo ris. quarum specierum sic potest formari susscien via. Natales species aut rationem habent extremoriam,aetat rationem med 3. Si primum,se sunt dulcere amarum. Si Deudum, hoc est dupliciter: vel lisit rationem media per participationem, Vel per squidistantiam. si secundum, sic est acutum. Si primum, echoc est dupliciter, vel tale me diu in mediat inter dulcere acutumi vel inter amarum Naeuium. Si primum, hoc est dupliciter, vel magis accedit ad dulee,sie est pinguet vel magis aecedit ad acut uim se es austerum. Si secudum,hoc est dupliciter, vel magis etiam accidit ad aeuium: sie estialsiim, vel magis accidit
ad amarum: sic est potieum. de quibus in libro de Sensu
Sensato latius disputatum est. Dubitatur secudo utrusa por si proprium obiectum gustus. D videtur . non. Nam illud, quod est inferius ad obiectum alicuius potentiae,non potest esse obiectum alterius potentis sed sapor est quoddain inserius obiecti ipsius tactu cum omne ganabile sit tangibile,&noi econuerso: ergo videtur ch sa 1 PQr non sit obiectum ipsius gustiis. Drsterea. Obiectum modissentiendi. Gustus ergo dicitur tactus secundo mo vi per sere proprium alicuius potentiae non percipitur ab - I alia potentia: cusensibile M pri iam dicatur illud,quod ab uno sensu aptum natum est percipi: sed sapor percipitura iactu: ergo Sc. Prsterea. Illud,quod gustu in immutat est obiectum eius i sed humor saliualis immutat gustum ergo est obiectum eius re non sapor. Diadum in saporsor maliter sumptus. V3. inquantii sapor, est per se reproprium obiectum ipsus gustus. Quod posset probari ea de rono quarbatues si pra de obiecto. Ad pruni dictdu-sapor id coniici sub qtuor qlitatibus tigibilibus, stetit inferius sub suo sustiori, necti gustus cottines sub ta ctu, setii inserius sub suo sustiori essentia loquMoisue solis quantum ad modia sentiendi,ut supra dictum est. Ad stoindum dicendum ιν sapor per se ecformaluer noti percipitur a iactu, sed soluinquatum causatur a qualit tibus tangibilibus. Ad ultimum diadum.humidum saliuale instrumentaliter concurrit ad gustum non obi Gue, unde ratio non sequitur occisequiturdo,no autem primo modo. qtiod patct tali ratione Do.ctoris sancti. Nam ita se habet gustus ad tactum, sicut se habet obiecti in gustus. s. sapor ad obiectum iactus. s. ad quatuor qualitates lagibiles: sed manifestum est,sapor non est esentialiter qualitas aliqua de qualitatibus tangibilibus: ergo essentialiter gustus non est quidam tactus
Ad secundum dicendum . aliquis extis in aqua ii si percipit sapor ε eorporis dimiis vi distas est, fim-dicit hie Doe. san. sed peipit sapori cortis ut distas, sin q, admiae tu est O aqua. Secunda conclutio. Gustabilensi psit mr cipi a si,uti sine humiditate. Hscco clusi orbatur tali rone. Sicut se habet color ad lumen per respectu ad visuin, ira se hue sapor ad humidui per respectu ad gustum: sed eo Iorno pol percipi a visu sine lumine: ergo sapor n5 potmpi a gustu sine humiditate. EA quo infertur*gustabii ed3 esse vel acia humidis, vel aptum natu humiditati suscipere. Tertia conclusio. causius no sol uncipit gustabi
173쪽
uiuir in textu. De eo aut Ne. FHie incipit lectio vi .gesima secunda eius de libri, oc in commio S. o. ISiud est decimumsextum capitulum praesentis tractat iis, in quo Philosophus determinando de sensu lino eius et de tangibili, ponit duas Gelusiones, per quas soluit ditas dubitationes. quarii Prima H.Sensus tactus non est unus formaliter sed plures. Haec eonelusio pro batiir tali ratione Philosophi. Nam unus sensus in vii contrarietaris per se α primo: sed sensus tactis no est tum unius contra etam per se pruno: tam obie eius sint quatuor qualitates tangibiles. c calidum, frigidum, humiduli ,α secum. ergo sequitur in tactus n6 in vitiis sensus in aliter. Contra hane conclusionem se arguitur. Auditus non est tauin unius conti aristatur nam estinauis oc aeuii, magnitudinis oc paruitatis, lenitati x re asperitatis ecciqus sunt diuersa contraria, α tamen auditu est unus sensi silicit sit diuersarum contrarietatum. lPreterea. Organsi iactus est unum,qiiod dicitur essequi, neruus dii sus per totu corpus per modu eurucia retis,e sistens in media proportione qualitatium tangibi ium: emo tactus est unus sensus: cum diuertorum selis. bilium sint diuersa organa. Prserea. Glissus es quidamtams: Ut supra cocessum est. ergo,si tactus no est et unus sensus formaliter, sequeretur in gustus non esset unus sensus sorinalitericonsequens est falsum. cum gustus habeatvmam obiectam. i. saporem. Prsterea. Si ramis noesset unus sensus sormaliter, sequeretur Φ non tantum essent quin in sensus exieriores. consequens est falsum, et contra omnem regulam Philosophorti: ergo/c. Proerea. Ae/cidentia multiplicantur ad multiplicationem suorum lithieborum: tia subie m tactus est unu timnesit mergo idem ut supra. Ad primum respondei hie Philosophus
negando consequentia in . quia ditiost contrarietates so ni habent aliquod commiliae subiectum, videlicet sonu, sub ius ratione formali habent immutare sensum auditus: sed qitatum qualitates tangibiles non habia aliquod commune subi Mini unde ratio no est similis. Item ad argu natium solvis D . an. alia solutione. Nam plures eoirarietates esse ali ius seibiecti communis silia generis in intelligi dupliciter. Vno modo Q sint plures con varietates a se reprimo. ec sic ipsius coloris alit sonin Asum plures contrarietates. Alio modo . sint plures coiitrarietates seeudariore per aecidens, una tamen primore per se. oc illo modo iplius soni,similiter et loris possunt esse plures contrarietates. Quando autem diei iuruntis sensus est unius contrarietatis tantum, intelligitur Perse primo. ΜOdo inter quatuor qualitates tangibiles sunt diuersi cotrarietates per se et primo respectu tactus. ideo iactus non potest esse unus sensus sor maliter. Sed contra primam lesmioneni sic arguitur. Omnium cor Porum est unum subiactu incoe.v3.corpus: sed quatuor
cllitates tagibiles sunt acciduia eorporalia: ergo habent unum subiectum comum. Ad hoc resp5detia . san. in literamqualitatum tangibilium esse unum subsectilinesiui une, potest uitelligi dupliciter. Vno modo accipia dos ibi tum proseliere, quod se habet ad diis retias di. Midones sicut potentia ad acitum i re illo modo non lint num subiectum c5mune. Alio modo aecipiendo subie stulti pro substantia, quae est subiectum accidentium t Ocisio modo dicts qualitates habent aliquod esie subiectu.
Contra hanc solutionem se arguitur. Contraria Omnia Polluimarsub aliquo genere, ut patet in pridi in iis ατο. metaphy. ergo qualitates tangibiles,qus iitrarian. tur abimiicem eontinentur sub aliquo genere. oc sie hsit
aliquod coe subiectum. accipitii do subtemina pro gene/H. Dicendum Q licet pridi' quali ales habeant aliqaesentis remolum,non in i fit Vnum gemis Propinquum.
vel diacia dum so sitan melius Q licet diis qualitates
. eontineantur sub aliquo 'enere logico, non isi continentur sub genere subiecto: eummo conueniant in aliqua Gne formali immutationis. Ad scam dicendum Φorga. num tactua in unum materialiter, et in plura formaliter. Cuius ro est quia organum tramis consistit in media proportione qualitati ini iasibilium vidi inest in ob ei,do. sed dii tersariim contrarietatu sunt diuost medis proportiones: in ighur,inter qualitates lagibiles sint ditaress cotrarietates ,relinquitur Q, in organo sint diuerss medis proportiones,oc per eos equens illo modo organum non est unum formaliter. Ad tenui dicendum nogando sequelam.quia gustus habet coe obiectum formaliter, qtiod non contingit in tactu. ideo r5 non sequitiaripserii cu gustus no sit tactusessentialiter,ut suptat declaratum est. Ad quartum dicendur in licet sint tisi quin v sensus exteriores 1 gener ripsit in esse plures in si me. Ad ultimii dicenduin accidentia materialia mi illi plaesitur ad , inultiplicationῆ subiectoiu, no sit specificci usi tactus est Bh unus sensus materialiter re subiectiverest th plures sormaliter de obiective. Secunda conclusio . Caro no est organu tactus Hre conclusio probatur dupliciter. Primo stetit selis aer ad visum ita se habet caro ad tacitui sed aer non est organum visus:ergo caro non est organu tactus. lyrsterea. In lingua sunt duo sensus, ut puta gusus re t ctus, ad quorum sensuum actionem cocuuit caro . emo signum in q, caro non est organum tactus: quia pari ro. ne esset organum gustus. 5c siegustus et tactus non essent plures sensus: in diuer Priam sensuu sint diuersa orga. na. Et si dieatur, stati in ad eam is semimus innisilia. ergo videtur. Oro in organum tactiis. Ad hoc re. spondet Plis negando conseqivitia. cuius roesir quia, si aliqpellicula ex sederet supra carne statim ad tactu illius
pelli s stilii rei tagibiletieissipe hoensiere dicedura talis 1 licula ela organu tactus. Vis l3 ad tactu carnis inie: diate sentiati agibile, n5seat in q, caro sit organu tactumuitur in textu. Dubitabit aui E si omne corpus proosundum habet occiγ Haec es lectio vigesinaterii a. huius secundi libri, Sin commento S. Tho. . .
ISiud es decimum septimiim capit illim huius se ii
di tractariis, in quo l)ns determinando de medio ex/traneo ipsius tactus pomi tres coii elusiones.quam in Imma est. Inter tangem Octactum eadit medium extra ricum. Hse e5clusio probatur tali ratione. Nam illi ita ita petes in aqua aut in aerriquodcunΦ dicatur, sem/peritii et tangens re tactum mediat humiditas aut aerea, aut a queuigus, cum sit qualitas,no potesse nisi in eorpore subre . ergo ii ter tangens-tacium cadit mediu eκtratam. 3. aut aer aut aqua. Vetuis in aer mediet est ri his niam immanifestumo, latensu aqua. cum Primo, quia eontinue sumus in aere ideo aer est minime pereepti, bili, b nobis .iu secundo, quia aer est spiritualior u aqua. Contra i dictim coclusionε sic arguitur. Si inter tanguod tactiim caderet medium, sequeretur . in tangibili sis et ocedere in infinitum consequens est salsum. ergore anteeedens. Patet sequela: quia medium illud tangeret tactum. Si ergo inter tangens et iactum eaderet inedium: eum ipsum medium etiam sit tactinia. inter tangens et ipsum medium eaderet aliud medium tactu,& sie esset procedere in infinitum. Proerea. Si aqua ponatur super ornatium tactus immediate perciperetur a tactu ut ad sen sum patet: ergo inter tangens hi actum no radit medio. Praeterea. Si inter tangens ec tactum esset aliquod modium, maxime esset aer vel aqua: ut hie innuit Philos, rhus. sed aer vel aqua non possunt esse medium tactus. quod se patet . quia medium alicuius sensus non habetatius maliter rationem sui obiecti: sicut diaphanumno habet actu color ε aut lumen. sed aer oc aqua ii sit actu aliquas qualitates lagibiles, quae sum formanter obiecta S. o. sup aia. I ri tactus.
174쪽
Dibas .ergo M. P tma.Medium tactus est caro: ut in praecedetiti capitulo declaratum est. sed eam non est aer aut aqua, sed mixtis De hisurgo aer de aqua non sitiit medium tactus o c. Ad primum dicendum in iliter tangis oc talium cadere medium extraneum potest intelli duo pliciter. vel loquendo de corpori biis tangibilibus liccis,
vel humidis. Si loquamur de agibilibus immidis: si et n.
ter tangetis re iactum non cadit med iam extraneum, ut
voluit argumentu: Si vero loquamur de tangibilibus siecisi se inter tangis re tactum cadit medium extraneum, ut voluit conclusio. Et per hoc patet solutio ad secundu Ad tertium respondet Averro. dicens,in corpora nostratisi possunt pati ab elemtila,nis ratione alicuius admix tionis: cum elementa habeant se ut locantia, oc corpora nostravi locata. nec elemera possunt alterari abiiivicem, nisi ratione ali his qualitatis admixtae, ad quam quidEadmixtionem aqua re aer sunt in potentia. Sed lixere.
sponsio stare no potest ut dicit hic Doc. san. cum primo
quia corpora nostra se habent ad elemei ira in ratione loeantis: sicut unum elementum patitur ab alio. sed unum Hemmium est locans respectu alterius: ergo corpora n
lira pessunt pati ab elementis: dato Q elementa sim loca
tia. Tum secundo, quia elementa Quantum ad alι9uam eorum paria fiant corruptibilia i sed corruptio no fit sine alterarione: ergo clementa possunt abinuict alterari. Di,
eendum ergo in primo. Itin ta dupliciter possum G
syderari. Viro modo quantum ad qualitates activas ocpassiuas: oc isto mo corpora nostra possinat pati ab He mentis,oc ipsa clementa possunt inuicem alterari. nec ut sic elementa habent rationem locantis. Alio modo posisunt con syderara Fin suas formas tabstatiales, quas con sequuntur ex actione corporis ccclesiis: se habent ratio nem locantis. Vnde corpora nostra ab eis no possunt pati fini in huiusmodi. vnde corpus locans in magis coseroiiathnim locati si destructilium. Idicendum secundo Φ li ccet aer 5c aqua habeant qualitates lagibiles re in actu coplecto,s fineorum substantiam cons yderentur,si tamen con syderentur ut mediu tactus, sic non habent illas qualitates tangibiles in actu completo, sed eas habH in actu incompleto, qui comparatus ad actum completum ha/bet rationem potentiae. Ad quartum dicendum P caro dicitur medium intianeum re generale ipsus tactus: ara vero re aqua dicuntur esse medium extraneum re no ge/nerale.oc licet etiam alii sensus. L visus oc auditus habeat medium extraneum sicut sensus tactus, tamε diuersimo
de sensiis tactus imutatura tali medios alijsensas. Nasillud mediis simul de semel immutatur a qualitatibus tans bilibus Oc immutat tactum . ut cum aliquis alium per. iit per clipeum simul oc semes initii utat clipeum oc oragamim tactus. sic non est in alns sensibilibus. Nam dia phai vim, quod est medium vita immutatura lumine et . losophi Sicut se habet organum visiis ad lumen et ad eolorem,ita organum tactus ad qualitates tan biles: sed organum visus non habet in se actu lumen ain colorem. ergo ct e. Si dicatur. Alixtum habet insequalitates tan obiles.sed organum tactus est corpus mi κtum: cum sit neruus quidam protensus per totum Nus. ergo habet
in se qualitates tanςibiles. Dicendum in corpus mixtis non habet in se qualitates lagibiles in actu completo,sed sollim in actu incompleto,qui habet rationem potentiae per comparationem ad actum dompletu, ut dictum est supra. Tenia eonclusio. Tactus est non lalum ipsus tangibilis, sed etia non tangibilis. Probatio. quia visus non
solum est ipsius visibilis, sed etiam inuisibilis: ut ex sipradictis patet. ergo tactus non solum est tangibilis. quia desinibbus idem est iudicium. Consideriaumta inen est aliquid non tangibile potest con derari duplici tui secundum Philosophum. Uno modo,quia parum habet: dequalitate tagibili scutare. Alio modo,quia habet ali.
quam qualitatem tangibilem in excellentia nimia. Dicitur aut utrum intagibile priuatiue quasi malepceptibile sensit tactus: Aa aptu natu est priuathae inaurare tactum. Sequitur in textu oportet autem uniuersaliter de omni
sensu aecipere Sce. γ Hse est lectio vigesimaquartare ultima eiusdem libri, re in coni.
I Stud est decimvmoctauum re visinu capitulit huius
secudi tractatus de anima, in quo Philosophus deierminando de sensu in comitatini, ponit tres conclusiones. quarum Prima est. Sensus est susceptiuus specierum sne materia. Haec conclusio probaturper exemptu Philosophi. Nam eoa recipit figura anuli une materia .videt icet sine metallo, aut sine auro: ergo sensus est susceptiu specierum sine materia. Ex quo patet in sornis rei sensibilis aliter sunt in re sensibili, re aliter siniti sensu. quia sitiit in re sensibili secundum esse materiale: Nili sensu sunt se. eundum esse spirituale sue intentionale. Cotra hanc coclusionem sic aisuitur. Proprium es intellectus esse sit sceptiuum specierum sine materia. ergo sensus non est susce pii inis specierum sine mauria: pri enim cum sit materialis potentia. Puterea. Sensus fereκcellentiam sensibilia corrumpitur: ut hie probat Philosophus. ergo videtur sensus suscipiat species materialiter ocrealiter. Ad primum dicendum in intellectus est susceptiuus sipeciem in telligibili lini sine materiaec sine conditionibus materialibus. abstrahit enim intellectus ab hic Ac nunei vi instain tertio huius patebiti sed sensus non est susceptiuus spe eterum snec5ditionibus niaterialibus ieet suseipiat eas sine materia. Item sensus recipit illas species in aliquo organo corporali: intes lectu autem suscipit speetes line organo: ideo non est simile de sensu oc intellectu. Ad secunipsum immutarum immutat organum visus. D si dica/ H dum negatur consequenti quia licet excellentia sensibi tur immutatio visisset diaphani fili inuami:ergo simul oc semel diaphanum immutatura lumine re visus a diaphano,α per consequetis non est dii serenua inter immittationem visiis re tacitis a suis immutationibus med is, dictauin q, ly simul, psit dicere ordine tris ti Arct ordinem. oc cillitate simul. si di tordinem temporis tantum, se mediu visus simul immutatura lumine, visus a medio si vero dieat ordinem temporis re causalitatu simul, se sensias visus de diaphanum,quod est medium eius nosmul immutamur. Ilio aut ultimo modo iactua re me dium eius simul immutatur. Ex risdictis maxime insertur seoindum Philosophuniincaro non potest esse organum tacitus: quia sensibile positum si pra sensum non facii sensationenu sed tangibile immediate ponitur supra
caraiein, ec sic positum seii titim ergo sequitur in caro nocti organum tactus. Secunda conclusio. Organum i
ctustioli habri in se qualitates tangibiles. Probatio Phi.
lium corrumpat sensiam: quado videlicet corrumpit proportioneni inter organum sensus re scii fibilia, non ranis
propter hoc oportet in sensibile suscipiatur in sensu iee
dum esse materiale. Secunda conclusio. Organum scit sus cor uinpitur propter excellentiam sensi min. hoeoninisio probatur tali ratione. Nam oportet inter or num sensus re sensibile esse qliandam proportionem: σε go dum ista proportio corrumpitu ipsum organu cor riimpitur. sed propter excellentiam sensibilium comi inpitur talis proportio et ergo ocis. Ex hae ratione insertur . plantae non habent sensiim aliquem. quod sic patet. quia non habent sensum tactus:ergo non habent aliquε sensum. Antecedens patet. quia adsensitim tacitis requi ritur determinata proportio, videlicet medietas secun
dum complexionem ad qualitates rangibiles: sed plan tae non habent illam determinatain proportioliem si complexionem. ergo octa Contra piae dicia sic argutuit.
175쪽
Neui se habet intellectus ad inulligibile, ita se habet sen.
sua ad sensibilei sed intellectus non corrumpitur propter excellentiam intestisibilium, sed perficituriergo videtur sensus m pteroeesilaiam sensibilitim non corrupatur. Proerea. Propria passio non comimpitur per suum proprium acium: sicut nec perfectibile per tuam persectioilla sed sensibile est propria passio ipsius sensu : ergo Sexti Puterea. Plante patii iur a qualitatibus tangibilibus .er. go videtur,habeant tactum: ea sensus consistat in quodam pati, ut supra dictum est. Ad primum dictolumniator illa non est vera, si ly seu dieat s militudine identitatis, siue ad squationis. Nam intcllectus suscipit intelligibile sine organo corporali, sensis vero su scipit media. te organo corporalcvnde non est simile. Ad seeundum dicendum . proprium persectibile no comini pitur per se per propriam persectionem, sed per a illa. sensus vero corrumpitur per ex lentiam sensibilium per se,uidelicet ad corruptionem proportionis, qus requiritur intero num de sensibile. Ad tertium dicendum in plantae licet patiantur a qualitatibus tagibilibus . non patiuntur tamen ab eis sicut sensus asens bili. re ideo non oportet habeant sensum. Tertia concluso. Licet omnia inanimata corruptibilia patiantur a qualitatibiis tangibilibus psius tactus, no tamen omnia patiuntur a qualitatibus sensibilibus aliorum sensuum,sed solum aer& aqua. prima pars conclusionis patet tali ratione. Nam omnia inanimata prxdicta alterantur: cd in sint corruptibilia. sed Mon videntur posse alterari,nisi a qualitatibus tangibiliutius tergo patiuntur ab eis: quia alterari est quoddam pa/ L secuda pars patet ad sensum. Nam aer patitur ab odore: eum aliquando patiatur scutorenti ergo aliqua inani
mala patiuntur ab M a sensibilibus. Et si dicatur. Quiequid patitur ab odore habetestactum. ergo oce. sed aer non habet ollactuim ergo occi Diadum et, quicquid patitur ab odore per sensationem qiiadam habet olfactum non autem si patiatur simpliciter per modii actionis ab.
solitu. Aer autem non patitur persensationem: ideo non
oportet in habeat ollamini. Ist qui voluerit pridicta diffusus plustrare videat eo tramentum sancti Thoms in ultima lectione huius seeundi Haee autem ad praesectis suisciam de se dolibro de anima findiuison in dicti Doctoris. Licet sm alios diuersas diuersimode terminetur se indus liber de anima, ut patebit in rapitulo sequenti.
tertium librum de anima Aristo. secundu magistrum Dominicum de Flandria or dinis praedi toriam. sequitur in texta. Q. autem non sint sensas prserqui. &αγ Hse est lectio prima hui' i in i libri,
α in commento Sancti Thoinae. IC incipit tertius liber de anima secundum Docsan. ubi Philosophus incipit determi, nare de potita intellectiva per comparatio nem ad sensum. Antiqui enim Philosophi non postierunt disserenitam inter sensum ocintellectum,ideo Philosophus remouens istam opinilnem ost dit in principio huiusTertii Libri, intellectu noesse sensum. Sed fini Egidium α Albinum. Tertius liberincipita ibi cum aut duabus different is P Secundum autem modernos incipit. ibi stae parte autem animμγ uidinir autem isti liber i quatuor tractatus. Iii pruno tractatu ostiati Philosephus P praeter quin m sensus particulares oportet ponere sensum communem. In secinis
do ostendit intellectu no esse sensum. ibi mitoniam autem duabus differentus. γ In tertio vero determinat de potentia intellectiva secundum se Oc de suis partibus, Q.
delicet de intellectu possibili oc de intes lectu agente. ita A inparie autem anim*J Inquam determinat depo/tenua motiva. ibi Quoniam autem anima. γ Primus tractatus counet tria rapitula. In primo rapitulo oodit no est ponεdus alius sensirerprius pler qui p pdictos. n secundo capitulo ostendit Philosophus m necisse est ponere aliquem sensum communem praeter quin in sen sus M prios ex hoe . sensus percipit se sentire. ibi Quoniam autem semimus In tertio rapitulo ostendit idem etiam eκ hoe in sensus Ascernit inter sensibilia propria.
ibi cunusquis ax quidem igitur sensus Sq. γ In primo
capitulo ponuntur dus coclusiones. quarum Prima est. Qitia n5 est mn diis alius sensus proprius praeterqiuq si perius enumeratos. Haec conclusio probatur tali ratione Philosophi. Nam animalia persecta habent omnes sensiis: sed non habent nisi qui iam sensus oleriores: ergo praeter illos qui iam sensus non est ponendus alius. Pro. batio maioris. Nam quieuitu habet aliquod organum B sensus, per quod nata sunt aliqua sensibilia eognose'. lepotest cognoscire omnia sensibilia, qtiae nata sunt cognosci perillud organum:vt patet inductive per singula organa misi . sed animalia persecta habent omnia oragana sensus: ergo cognoscere possunt omnia sensibilia, oc per consequens habent omnes sensus .iam igitur non habeant nisi quino sensus non erit alius sensus respectu propriorum sensibilium praeter quin p. Ex quo patet ptantum sunt quineti sensus exteriores re proprη, videlicet visus, auditus, liactus, gustus,et tactu v. Quorum siepotest formari susticientia. Nam sensus est quaedam potentia passiua,quae apta nata est immutari a sensibili ex teriori .vel ergo immutatur secundum immutatione Mi. ritualem tantii et se es visus. vel immutatur cum immutatione spirituali etiam immutatione naturali. oc hoe dupliciter. quia vel talis immutatio naturalis in solum eκ parte obiecti, ex parte organi. Si primum, hoe est duC pliciter quia vel talis immutatio fit permotum localem re sie est aliditus. nam obiectum eius. s. sonus transfunditur permotum localem: vel fit per alterationem, et ne est olfactus. Nam odor per quandam transmutationεtriis. fertur per medium. si vero talis immutatio fiat ex parte organi. hoc est dupliciter. vel tale organum est dissulam per totum corpus, oc sic est tactus:ves est in determinata parte corporistet se est gustis. Ex pudictis potest hie elare elidi in visus sit Primus sensus: O sit magis immaterialis quam alii sensus. Secundus est auditus. Tertius est ol. sinus. uartus gustus. Quintus tactus. Contra praediactam conclusionem arguitur sic. Sicut se habet intelle
Gis ad intestigibilia, ita se habet sensus ad sensibilia: sed
ad intelligendum omnia intelligibilia ponitur unus ii tellectus:ergo ad sentiEda omnia sensibilia lassicit unus sensimoc siensi etiant quin in sensus exteriores, sed viati tantii m. Puterea. Sensus tactus non diuiditur ira m D stum,ut sit pra dictum est quia gustis est sensus ipsust Mettis .ergo idem vi supra. Prsterea. Sensus exteriores sunt
susceptuu aecidentium:sed plura sunt accidentia in genere distinetas quinq;: ergo videtur Φisit plures sensus u quin mitam distilactio potentiarum sumatura distinctione obiectorum. Ad primum dicendum negando consequεuam 5c similitudinem. quia intellectus in pol ita spiritualis, sensus vero est potentia organisata, ideo licet ponatur tantum unus intellectiis aes intelligendum omnia
intelligibilia, no tamen propter hoc oportet Q Ponatur solum unus sensus. Ad secundum dicenda in tactus potest duplieiter considerari. Vno modo in communi,Vis delicet pro omni potentia, qtis immutatur immutatione spirituali oc immitiatione organi, o isto modo gustus dicitur sensus ipsius tactus,& se tactus non dicitur pro prius sensus. Alio mo accipii tactus in spati et sprita. 3.
Milia potiatia, uapta natat intuta timulatione natur ii ex ite organi, qagdi organu ed sus p totu corpus. et S. o. sue aia. L iii isto
176쪽
isto m5 ε sensu, iacius, sed diuidit retra ipsum.
Adimium dictaum insensus exteriores non sum si scortiui per se primo omnium accidentium, sed solum sunt susceptiui pisdictorum quin*, a quoi i distinctione in mali sumitur distinctio scit suum. Secuda conclusio. N5 est ponendus alii is sensus proprius propici sensibilia comunia. Hsc conclusio probatur tali ratione philolaphi. Ouicquid cognoscitur ab uno proprium sensis bide eius, no cognoscitur ab alio sensu per se, sed latu pua demi sed sens bilia communia per se cognoscunt ii 5 solum ab uno senis, sed a pluribus: ut supra in secundo declaratum es. ergo sensibilia communia no sunt M priuobiectum alicuius sensus:& per consequἔs non est ponisdus aliquis sensus proprius puter quinci, propter sensibilia communia. Et si qus atur quare ponamur plures sensus exteriores in animalibus perstitiis propter sensibilia propria. Ad hoc indetur m P Em Q r5 huius est ut nos non lateat ea, qG sequunt ad sensibilivpria. q. v3. sunt coia diuersa sensibus, ut motus, figura, magnitudo re Sequitur in textu. Quoniam autem sentimus quod videmus re audimus oce. γ Hse est lectio. i. huius
tereri, re in commento Sancti Thomae.
ΙSiud est sin capitulum huius tractatus in quo Philo
sophus volens concludere plerissus exteriores unucommunem sensum esse ponendum,mouet tres dubitationes,quarum prima est. Vtrum visus percipiat se videre,oc arguo Q sic. Nam homo senili se videre: vel ergosen ut se videre selisu visus,vel alio sensu. Si primum habetur intentum,si secundum: aut ille alius sensus precipit colorem de ipsi ina viderer vel percipit ipsum viaere, sed non colorem, non potest diei se dum: quia videre non est nisi colore precipere. Non ergo potest se pocipere vi dere non percipiendo colorem,neqi primum potest dici uia sic unius obiect videlicet coloris, essent duo sensus isticti: ut puta visus,& ille alius sensus. Disterea. Si alio sensu pciperet homo coloia, oc alio sensu dei peret ipsum videret vel ille sensus qui incipit ipsum videre percipit ipsum colorem vel non ,non potest dici λ:quia se esset proe estis in infinitum, si dieatur primum sequitur . e dem ratione sandum erat in primo. v3.. visus percipit se videre, siciit ille alius sensus percipit se sentire. Prs terra. Eiusdem potentis est percipere colorem et visionε ipsam ut innuit hic Philolaphus, sed manifesti est in visus precipit e lorem: ergo visus precipit sua visionem. Incon. trarium arguit Philosophus. Nam nihil videtur nisi eo Ior oc habens colorε r sed visio sue videre non est colornem habis colorem: ergo visus non videt suum videre. Ad hae dubitationem Philosophus adducit tres solutionct. quaru prima est. Actio ipsius visus est diu lex. Qitaedam est consistens in mutatione ipsius visus ab exteriori . sensibili. ec tali actione quicquid videtur es color vel eo in
loratum: nec tali actione visus percipit se videre. Alia est actio visus,qus auribuitur visui,sin quam,post immutationem actualem ipsius organi iudicat de ipsa immuta. tione vel perceptione organi a sensibili,etiam absente sensibili.et se visus non videt solum colorem vel sentit, sed semit etiam visionem coloris,dc tali actione, visus percipit se videre, Alia solutio est Q licet videre non sit color ves coloratum, tamen in ipso videre in similitudo eolo. iis inquantum videns est quasi coloratum ex eo*organum visus es apium natum suscipoespecies coloris, propter quod ipsum vidcte potest pe Viri a visu. mi olutio. Idem vi actus visibilis oc actus ipsius visus. idem di eo subiecto,neci di antratione, sicut idem est albi, soni, videlicet lanati α actus auditus, videsicci auditio. sed manifestum estis actio usibilis attribuitur vi sui: oactus ipsius visus, ut puta visio, attribuitur ipsi visui, ocper consequens riusdem polentis est percipue visibile dc ipsam visonem. in aula actiis sensibilis ei ipsus stillassini idem subiecto patri tali ratione. quia actiore passio, cum sint quidam motus sum subiecti in patientciergo actus ipsus sensibilis: qui diem,r quaedam actiore actus ipsus sensus,qui consistit in quodam pati ut supra dicta es, sunt sub ediue in visu: dic illi duo actus sunt idE subi Octo. Duae autem rationes in principio dubii adducti admittuntur Fin Philosophum. Sed contra primam soli tionem se primo arguitur. Nulla potitia materialis p iest tessecti supra tapsam re supra suum actum: sed visus est potentia materialis rogo visus non potest habere reflexionem supra stipsam θέ supra suum actum,de per consequens visus non potest percipere se videre, nee potest percipere stipsum. Probatio maioris. quia ves ista resse. xio fieret fim part ita in una pars reflecteretur super alia ves fim totum, non potest dici primum quia se totum s. tuaretur in minima particula, aut in plancto. nec potest dies se :quia se id non resectitur supra seipsum. Dicedum q, visus Ocq illibet sensus particularis potest considerari dupliciter. Vno modo proprie prout est sensus particulariter distictus contra communem: ocisso modo visua nulla actio te percipit se videre. Alio modo aecipitur visus pro sensu ci3mmuni: in quant lim, Videliccie dem immutatione,qua immutatur visus,immutatur sensus communis. α isto modo visus percipit suum videre quia ipsius sensus communis est hi dicare de pro pr assensibilibus sensuum parii larium. Cuius ratio est quia tacui se habet Gntrum circuli ad circuserentias et ad lineas Procedentra a circumferentia ad centriina, ita se habet sensus communis ad sensus particulares Oe ad actus eorun demi sed nulla linea potest pertingere ad centris,nisi usseat pocircumsertitam: ergo nulla sensatio potest pertingere ad sensationem nisi mediantibus sensibus particularibus, et per consequens sensiis communis habet particulares sensationes specierum sensuum. Sed quia diis rationes in principio dubii vid iur concludere Q visus precibpiat suum videre, etiam accipiendo visum proprie vidistingi utur contra sensum communε,ideo solucitds sunt. Vnde ad primum dicidiim . alio sensu homo percipit colorem, re alio sensu vi puta sensu communi percipit se videre et iste sensus communis non solum precipit videre: sed etiam percipit ipsum colorem, non sub propria ratione coloris inquatum sensibilis est. non est enim inconueniri inunius obiecti materialiter sumpti sint plures poteritis fini dimersas rationes M ales. Ad sediti dicenduin iste sensus, qui percipit visionem, precipit se sentire. nec in simile de vi quia sensus ille conlinunta es, qui dicit
communis communitate cognitionis:oc est alteritis vir
tutis ci sit potentia visiua. Ad tertium patet solituo ex diciis. Ex istis insertur una concluso tacite, pri ei paliter mintenta in hoe capitulo. videlicet Q procire sensus exteriores necesse est ponere sensum commune. HMe conclusiopam tali ratione. Nam animal percipit actiones sensura exterioriim,sed non percipit illas actiones per proprio sensus exteriores ut declaratum est ergo necesse est ponere unu alium sensum communem, qui habeat illas actiones percipere oc de eis iudieare. Leunda dubitatio est virum sensibile re sensus simul gener tur oc simul eorrupatituri videtur*non. Nam sensibile noli dependo inesse a stilia nee realiter nec is aliter ergo videtur quod sensibile S sensus non simul generentur et corrupantur.
Dicendum Philolaphum in sensibile in acti, secundum rationem sensibiluatis cons deratum, ec sensus in actu simul sunt. Cuius ratio eκ indentibus elicitur. Na actu misibilia oc a tin sensus sunt unus actus sirio: ergo sibile in actu cie sensus i actu simul lanure simul no sui used sensibile in potetitia de sensus in milita no simul Tnerantur recorrumpuntur. Ei ponoe patra solutio orationem dura. Tertia dubitatio. .Quare est
177쪽
sensibilia eo inpunt sensum re aliqua inferiant desecta ut item sensibus. Adhoedirendum secundum Philo, Ophuminorganum sensus e5sistit in debita proportio m qualitatum sensibilium. Vnde quando ista sensibilia
sunt excellenti tunc mimpunt illam proportiOrion,
anaeso reti sensum . . vero no corrupui illa proportionem, si ii agia inserum delectitionem sensui. Dubitatur extraliteram
te, vel circa dictum Philosophi,dc Doci san .virum actu, sit subiectitie in patiente. Videtur-non: Nam perfectio est subuctive in eo, ius est per io: sed actio quaecunque
suae immanens siue traii simεὶ est perfectio agentis: ergo actio est si ibi iniue in agente. In contrarium arguitur tali ratione me. san. Nam amo est quidam motus ergo si actio esset subiective in agent sequeretur omne agens in agendo mouereturi ergo ree. Dicendum in dupleκ est actio. Faedam est actio immanens: θc talis est subiective
in agente. Alia est actio transiens: α illa potet dupliciter coniydoari. uno modo matretalit videlicet pro eo,u, Iintroducitur ab agente in passum: et isto modo dicitii resse subiective in patiente. quia videlicet sorina, quae intro ducitur ab agente po suam actionem, suscipitur in patiε te. alio modo accipitur actiosor mali in pro ipsa introductione activa sorinae. de talis actio est subiectitis in agen . te et est persectio eius: ut voluit argumentu dubq. de quoad longum tertio physicorum dubitabitur. sequutu in textu. Vnti uistri quidem Vtur sensus 5 e. FH in lectio tertia huius tertii libri, ec in commento Sancti Tho me.
Isma es capitulit hilius tractatus, i quo Philosophus
concludens sensiim communem esse ponendum ad discernendum inire diue a sensibilia diuresorum sensuum ponit duas conciuliones quarum prima in prster quino lanius exieriores necesse est ponere unum sensum ccommunem ad disceritendum intre sensibilia diuosorusensuum. Et haecconciusso probatur tali ratione. Nam trios percipimus dis oluam oc conuenientiain sensibi. iiuin diuersoriam sensuum inquantuiti sensibilia senti sed cognoscere sensibilia inquatrium selisibilia sunt potitiet ad sensunno percipere disserentias diuerso in sensi. hili iam, iliquantum huiusmodi, petissim ad scii sum, non autem ad sensum parti larem: ergo pertinet adsensum communem. inua aut edisconere inter sensibilia diure, sorum sensium non potitii eat adsensit in partici lar Eeκ. teriorem patet quia vel pertinet ad unum stiliani, vel ad diuolos. non primim: quia ille sensiis non cognoscit disserentiam diuersorum milibilium,sicut visus no cognis ii colorem di sonum per se loquiso. ergo disternere in insensibilia diuosorum sensitum Do pertinet ad vii vinsensim particularein, nec potest dici secundut quia unus homo cognoscit disserenuas sensibilium diuersiarum: em Isoesi in una potentia, qua illa diuersa selisibilia cogno icuntur. Contra praedictam conclusionem sic arguitur. Nam discernere inter sensibilia diuersorum sensitu Philosophus attribuit tactui. rego ad discernenduin praedicta sensibilia non est necesse ponere sensi in communῆ. Prae. terra Sensus particularis ducernit intre diuersa sensibiliavt puta visis inter albedinem Ac nigredinem, et sonus inter acutum regrave. ergo idem ut iupra. Pi terea. Oia sensibilia debile e noscuti uir per quinq; scitias eκteriores. ergo non est necesse ponere sensum communem. Disterea. Intellectus detominatam dissocii am cognoscitui
in sensibilia diuer lamin sensuima rogo ii 5esi necesse pina iere aliquem sensim prito in Q selisus exteriores, qui no ii disse. tiam inter lansibilia diuersorum sensuuraiti latiunt. Prxterea. Illa volentia, quae discernit disticisa,componuec diuidit: sed coponere re diuidere poma ad inultictum α nou ad senium. Go dcc. Ad pra
mum dicendum-Philosophus attribuli iactui di se mere inter diuersa sensibilia disiersorum seii sui ini non prino cipaliter, sed parit ei pathici inqua tuni videlicet tactus est propinquior sensui communi exteris sensibus. Adsecudum dicendum . Unus sensus exterior discernit intre diuersa sensibilia siti proprii obiecti. ut voluit arguintium. tamen unus proprius sensus non discernit inter diuersa sensibilia diuersorum sensuum: sicut visus non ponitdi serentiam in colorem 6c sonum. Ad tertium diem duq licet omnia sensibilia cognoscantur a sensibilibus eκ terioribus Φtum ad G non tamen cognoscuntur quantum ad disseremiam re conuenientiam eorum, nisi a sensu communi. Ad quartum dicendum . intellectus e
gnoscit differentiam diuersorum sensitum quantu ad adest non inquatum sensibilia sunt: sed hoc pertinet ad sensum communem: ut dictum est. Ad quintum dicendum in precipue differentiam Neonuenientiam colorum pom intelligi dupliciter. Vno modo affirmando vel negs dorct qui isto modo percipit differentiam re conuenientiam, di itidit recomponit Alio modo cognoscendo tintoc isto modo non oportet-ille, qui cognoscit differemtiam colorum, es ponat re diuidat. Secunda conclusio. Sensus communis ponens dissolatam inter sensibilia diuersoru sensuum simul cognoscit ditiosa sensibilia. Hxee usio probatur tali ratione. Nam nullus potest pono redigerentiam inter aliqua, nisi eognoscit illa, quae differunt dum eorum dissimiam preeipiti sed sensus communis percipit digerentia diuersorum sensitum,ut patet per
praecedentem conclusionemr ergo sequitur quoia simul
e noscit illa diuersa sensibilia. C5tra hae conclusionε arguitur sic tali ratione Philosophi. Nam impossibile est idem moueri diuersis motibus simul: sed sensus i cognoscendo mouetur eum semire sit quoddam pati re sensibilia diuersorum sensuum sint contraria:ctgosmetiatur impossibile estu, sensus eo inmunis simul cognoscat dio uersa sensibilia. Ad hoe respondent aliqui dicentes Φidem tabiecto, diuti sum ramen ratione potest moueri
motibus mutuar s. Sensus autem communis licci se
idem subiecio , est tamen plures secundum rationestit igitur potest moueri diuersis motibus. Sed hanc responsionem remouet Philosophus. Nam licet idem stibiecto,
diuosum tamen ratione uarias motibus possit moueori in potentia,non tamen in actu. Ideo aliter dicendum
est secudum Philosophum in sensus communis se habet
ut punctus, qui est centrum circuli. qui quidem punctus consideratur ut unum, re viduo, Ut unum, inquantum ab eo procedunt omnes lineae ad circuseremiam. vi duci vero inquantiim ad principium unius lineae oc finis alterius. simili insensus communis est unus redu unus,inquantiam est radix omnium sciamum exteriorum unquatum a sensis communi procedunt virtutes solstius ad organa exteriora. de consue deratur ut duo, inquantiam immutat laetidum diuosas immutationes sensitum eκteriorum: unde non es inconueniens in moueatur simul in tibus contrariis inquantum est principium immutatio Dum pudiciam. Circa praedicta dubitatur primo, virumisus exterior sit persectior sensis comuni. re videtur Φsse. Nani mouens est nobilius Oc priuatius moio: led sensus exterior mouet sensum comunem. ut patet ex dictis.
ergo sensus exterior est persectior. Dicendum se dum Philosophum in sensus communis simpliciter ea peruinctior,tuin primo, quia immaterialiter suscipit species lansibiles,tum se ido,quia est radix et fundantem uolum sensuum exteriori seidus vero exterior di persectior fin
bia. Dubitatur secundo vim praeter sensum commui Eαs msus exteriores sint ponendi alti sensus interiores. αvidetur quod non . Nam commune non distingui lux
178쪽
eontra propinam i sed is sua ext mores diduntur se sua propria: ergo praeter sensus exteriores est ponZdus sensus communis ab ris distinctus. Praeterea. Phantasiore memoratiuum dicuntur passiones primi sensitivi, vi. dilicet sensus eommuni si sed passio non diuiditur eon. tra proprium subicilium tergo praeter sensum communEnon est ponenda memoriare phantasia. Dicendum
praeter sensus exteriores ponutiirquatuor sensus interio
res,qui sunt sensus communis,uis imaginati ita, quae di. ei iur phantasia in brutis: oc aestimatiua, quae dicitur viseogitatiua,vel ratio particularis i hominer 5c memoria. iorum sic potest sormari iussicientia. Nam sensus est
perceptiuus sensibilium. aut ergo est perceptiuus specierusensatarum aut intentionum, quae no percipiuntur a sensu exteriori. Si primum thoe est dupliciter aut talis sensus ordinatur ad accipiendum illas species: re se est sensus communis. vel ad retinendum Seon seruandum east se est vis imaginativa. quae dicitur thesaurus specie. rum sensatini m. Si secundum,hoc est dupliciter . velor. dinatur ad recipiendum tales intentiones: oc se est xsti. maiiua in brutis, re cogitativa siue ratio particularis in hominibus.vel ordinatur ad retinendum re conseruan dum illaε intentiones:et sic est memoria sensitiva. Et licet aecipere re retinere in spiriti talibus non pertineam ad diuersas potentias,tamen in corporalibus ad aliam potentiam pertinet recipere, re ad aliam retinere. Videmus. n. quod illa,quae bene recipiunt male retinenti illa, quae male recipiunt bene retinent. Ad primum dicendum Φlicet commune per praedicatione non distinguantur contra proprium, commune tamen pereognoscibilitatem et eausalitatem distinguitur contra proprium, ut in pro posito. Ad secundum dicendum Φ memoria Oc phan ianitia dicuntur passiones primi sensuiui non tanquam sibi est, sed tanquam caiisaer inquantum una potentia
fuit ab anima mediante alia: vi supra declaratum est. iSequitur in textu. Quonia aut duabus dissei ina cte. Fidie est secundus tractatus huius teri a libri de avi. ina, re est lectio quarta eiusdem libri, α in commento Sancti Thomae. STE est secundus tractatus huius ter η, in quo Philosophus ostendit intellectum non cite idem cum sensu, re c5tinet tria capitula. In primo capitulo Philosophus ostendit in intelligere & sapere non sunt idem clim sapere re semire:&Φ opinio re phantasia non sunt idem. In secundo capitulo ostenditu, phantasian5essaliqua potentiarum vel habituum, quibus disternitur aliquid esse verum vel salsum. ibi eo quod esty In tertio rapitulo ostedii quid est phalasi ibi Sed quonili est motus,
In primo capitulo ponuntur diis iaciusiones.quarum linima est Sapere re intelligere non sunt idem eum senti N. Priina pars huius conclusionis. s.' sentire non sit idE quod sapere, probatur una rationePhilosophi, qus talis est. Sentire competit omnibus animalibus,sapere vero paucis: ergo sapere re sentire non sunt idem. nda pariusdem eo usionis. c. intelligere non sit idem, quod sentire, probatur duabus rationibus. quarum prima est. Contingit recte re non recte intelligere.recte quidem per vera sciam, re per Vera prudentia, re vera opionLno recte aut a coiraris. s. st salsam sciam et p salsam opionem. sed no contingit sentire no recte: sed solum rem quia sensus circa proprium sensibile non decipitur. ergo intelligerere sentire non sunt idem. Se da ratio. Semira compotit omnibus vialibus, ulligere vero soli rationali creat rs ergo idem ut supra . Contra praedictam conclusionε arguitur Primo sic rationibus antiquorum oppositam Parthienensu. Na vilius corporea non potest agae in re
icorporea: semini apti sit nobilius re altius pasib. sed
virtus caelestis agit in virtua in lectiliat ergo virtus in tellectiva est virtus eo oro, re pereo sequis intelligere est quoddam eo oreum, α sic intelligere est idem eum sentirer quia quado ab aliquibus remouetur id, per quod disserui, tune remanent idem: sed intelligere dissista sentire o h ιδ itelligere est quodda leorporeur ergo si rem ciuea incorporeu ab itelligere relius qditelligere erit quod da sentire. Preterea: Ois apprehensio seu eognitio fit ratione similitudinis: sed itellectus cognoscit res corporeas ergo intellectus etia es eorporeust re per eonseqtiens idε
ut supra. Praeterea argititur contra probationes. Nam
prudentia est in animalibus rationalibus eκ prooemio metaphystcssed sapere pertinet ad prudentiam: ergo ridetur in sapere non competit paucis,sed multis animaliabus. Prat ora. Sicut sensus non decipitiires a propriusensibile, ira intellectus non decipitur circa proprium intelligibilet ergo si non non eontingeret non recte sentire non contingit non recte intelligere. Ad primum diem dum quod vitetus coelestis non agit in virtutem in ulteritiam per se,sed solum per accidens. ideo ratio non sequi. tur. Ad seeundum dicendum quod non omnimoda s. militudo requiritur ad eo itionem,sed sumi simili . do proportionis, ciuae est inter actum re potentiam de no oportet quod si res sit corporea quod propter hoc sit etiam intellectus corporeus. Ad tertium dieendum quod prudentia conmetit alicui dupliciter, similiter re sapere. Vno modo euentialiteri sic solum eompetii rationesi erratui. Alio modo participaseuer se eompetit animalibus quibusdam brutis, inquantum per natu emistimationem prouident de suturis: ut patet de formicis. Ad quartum dicendum quod licet intelle bis quantum ad primam eius operationem, n5 decipiatur per se circa proprium intelligibile: tamen quantum ad eius seeunda operationem potest decipi salse. videlicit diuidendo vel
componendo. Secunda concitisi . Opinio non est ea.dem eum phantasia Hae e conclusio probatur iribus rattionibus Philosophi. quaru prima est. Opinio sequitur intellectiam, phantasia sensum t sed sensus re intellectus non sunt idem tergo opinio & phantasia non sunt idem Secunda ratio. Phantasticare est in potestate nostrai sed opinari n5 est in potestate nostra: sed requiritur rois qua
opinamur verum vel salsum emo Me. Praeterea. opinione statur immediate pas io i appetitur si ex phatasia non sequitur immediate passio in appetitur ergo opiniore phantasia non sunt idem. Et si dicatur,no possumus opinari nisi phantasticando, ergo opinio & phantasia
sunt idem. Dicendii negando consequentiam,quia sicut nos iton possumus intelligere nisi semiendo, et tamen intelle clus non est idem eum sensur ita licet non possumus
opinari sine phantasia: tamen non sequitur Q opinio sit idem cum phantasia. Sequitur in textu. De eo autem ααγ Hxe est Iocto quinta iiisdem libri: rein coni, mento Sancti Thomae.
Istud est secundum capitulu secundi tram , in quo
Philosophus determinando de phantasia per respoad alias potentias cognosciuuas, ponit tres eruesnsiones inserendo Vnum corollarium . Qitarum pii maestin phantasia non est sensus in actu, nee sensus inpotentia. Hane conclusionem probat Philosophus m. mo in generali tali ratione . quia dormiens phantasmea. tur non secundum sensiim in potentiarquia sensiti in potentia nihil apparet. ne ii secundum sensium in actur quia
in lamno non est sensus in actu. Hine probat Philos, Phus eandem conclusionem in speciali, α primo quia non sit sensus in poclua una ratione. Nam sensus in ma
179쪽
renita seni rinest animalii sed phantasia non semper
coituetiit animali ergo phantasia non est sensus in potia ria. Desii deprobat eandem eonclusionem quantum ad secundam partem, videlicet Q phantasia non est sensus in actu,qitatuor rationiblis,quarum prima est. Sensus in actu competit omnibus animalibuς: sed phantasia non competit omnibus animalibus: inputa sormicis oceaeteris antinalibus imperfectis.ergoctes. Et si dicatur constra. Cuicunq; inest sensus, eidem inesiphatasia: ut supra in secundo concessim est. ergo sicut sensus eompetit omnibus animalibus i ha re phantasia. Dicendum in duplex est phantasia. quaedam est determinata, qtiae habet determinatum organum. re talis non inest omnibus animalibus. alia est phantasia indeterminata oc impersem re talis bene inpetit omni animatibus.de qua non est hic ad propositum. Secunda ratio Sensiis secundiui actum per se semper est velux : sed , risiones phantasti enon semper sunt ors. Tertia ratio. Per sensum certitudi BDaliter iudieamus derer sed per phantasiam non certitu/dinaliter iudicamus direndo hoe est hoc, sed dicimus iphoe apparet nobis hociergo oce. Quarta ratio. Phantasia inest dormientibus,ut dictum est. sed sensus no C υpetit dormientibus in actu i ergo phantasia non est seri sus in alii. Et si arguatur contra. Ista phantasia est qusdam potentia. vel ergo est potentia sensitiva, vel intelle. Gua,vel vegetativa, vel appetitiua, vel motiva secundulo im:sed nianismunies quod psantasia non est inicile s,nec potentia vegetativa, nee motiva secundum locum, nec appoitiua,ergo in sensitiva. Dicendumquda sensus potestaeeipiau, tester. Vno modo viseexterim dit ad omnes sensus interiores oceκteriores. re isto modo herie phantasia pertimet ad sensum: eum sit sensus inoterior, viri ima dictiun est. Alio modo accipitur proprie videlicet pro potentia, qtia anima aliquid apprehendit determinate eum quadam determinatione. et illo modo C phantosa non est sensus, secunda concluso. Phalat si a noti est inteste ius,irre scientia. Haee conclusio probaeur una ratione Philosophi. Nam intellectus est primo mim principiorum verorum. Iemia in habitus perde monstrationem acquisinis, qisi est semper verus: sed pha alia non est semper verorum: mo phantasia non est intellectuς, iam scientia. Secunda conclusio. Phantasia non est opinio. His conelii fio probatur duabus ratio. nibus Philosophi. citiarum prima est. Ad opinu nem, sequitiir fides: sed ides non si hi animalibus brutis et ergo necopinio. sed phalasa est in animalibus briliis quibusdam: ergo phantas alionesi opinio. i Secunda ratio ad
opinionem ut dictum est; sequitur fides,ad iidem sequitur persuasio, ad persuasionε seqiiit in ratio: ergo opinio inueniuir lata in illi in qitibus inuenitur ratio: sed phantasia non sol im reperitiar in animalibus habentibus ra
aliquando salsorum, cuius ratis est:quia sensus, licit cir ea propriu sensibile ut in pauciori biis decipiatur,tamen ei rea sensibilia per aceidens decipitiari non ut in paucioribus, sed ut saepe: oc magis circa sensibilia communia, ergo a sortiori phantasia circa phantasmata decipituri edin magis recedat a radice Virritus eognoscitiuae. Consyderandum est secundum eundem cis phos grsce est lux latine,a quo phanos venit,idest appariti siue illuminatio.a quo ulterius derivatur phantasia. Sequi uir in textu. Quoniam autem audit Mes. γHxe in lectio seκta huius te in libri, re in commento Sancti Thomae.
ISii idest ultimum rapitulum huius tractatus, in quo Philolaphus determinando de phantasia qui duas.
ueponit unam conclusionem dumtaxat, videlicit phantasia est *udam motus iactus a sensu sin actu. Hse inclusio probatur tali ratione. Nam ab eo,quod est in tum contingit aliud moueri: tam aliqliando aliud sit motiens re motum, ut pateti octauo physi. sed sensus imouetur a sensu:ergo a sensu se ii dum actum potest fieri motus. tallis autem motus est phalitastar ergo phanis saest motus factus a sensu seeundum actum. Consyderandum est hie secundum Philosophum Q atina est
Sequitiir in textu. De parte autem animae qua sa/pi i re intelligit die. γ Hie in tertius tractatus huius teriri libri, re est lectio septima commenti Sancti Thomae. S T E est tertius tractatus huius libri, in quo Philosophus determinat de parie intellecti.
ua:&eotinet in se sex capitula. In primo capitulo Philosophus determinat deitellecto possibili secundum se. In seciindo vero ostis dendo qualiter intellectus possibilis reducitur in actu determinat de obiecto et iis.ibi Cum aut sie singula fiat. γIn tertio mouet quasdam dubitationes virea preciam tia, & soluit eas. ibi. Dubitabit autem utim aliquis. γIn quarto capitulo determinat de intellectu agente & in. tellisu in actu. ibi uiloniam autem in omni natura. In quinto determinat de operationibus intellectus possibili ι. ibi Indi uisibili lim quidem igitur.) In sexto capitulo determinat de ii rellectit per respectu ad sensum .ibi. Videtur autem sensibile. γ In primo capitulo ponitur una conclusio qus talis est. in Intellectus possibilis est pola passiva. Haec conclusio probatur tali ratione Phi
losophi. Nam stetit se habet sensus ad sensibile, ita seli Betim llectus ad intelligibilci sed sensus est potentia pase sua,& semire in quoddam pati. ut ex supradictis patet ergo intillectus possibilis est potentia pastilia i accipi modo, videlicet pari pro quoci ino recipere. ει hae cocilasione inseri Philosophus duo corollaria. quarum prima
est.. intellectus non est compositus ex naturis ditiosa iterum naturalium ut antiqui voluerunt. Cuius ratio est.
Nam illud, quod est in polina ad aliquid et est receptiua illius eam illo: sed intellectus possibilis est in potentia ad
omnia intelligibilia, & est receptiuus illorum t ergo nones compositus actu eκ illis. Secundum eorollarium est. Q intellectus non est affixus organo corporali.quia si esset affixus organo corporali, esset compositus ex natiris corporalibus: quia actus alicuius potentiae organies, non soli im attribilitiir ipsi potentiae, sed etiam imi eom. Posito eκ potentiare organo. Pro declaratione huius
conclusionis con*derandum est secudum Philosophii in diuersimode sen sus dicitur potentia passima, oc intelleruis ipse.Nam sensus, licet no patiatur passione proprie dicta, patitur tamen per accidens ratione organit sed in tellectus,nes poscineo per accidis potest pati passione proprie dicta: iam non sit assi Rus organo eorporali. iandiratur. Adini liectum requiritur cognitio sensitivarergo intellectus potest pati per accidens, videlicet ad passionem organorum sensitu, quae patiuntur passione proprie dicta. Dicendum quod aliquid potest eompetere alicui peraecidens dupliciter. Vno modo, quia aliquid craniungitur es per sei re isto modo intellectus potest pa
re passione proprie dicta per aecidens, ratione organire non ratione int lectus. Alio modo aliquid competit alicui per accidensi videlicet ratione alicuius extrinseci. oc isto modo possumus eo dere petiam patitur passio
rie dita Contra praedictam conclusionem siene proprie dic
arguitur,nam intellectus es ipsa mens: sed secudum Au ginnum nono de trinitate,mens no relative dicitur, sed
ipsiuneatituam demostratu e intellectus est ipsa essen
180쪽
it animae re non potentia misi re pereonsequens non est potentia passilia.. Praeterea. Homo conuenit cum angelisi ii natura inteluctuatit scit angelus dieitur intesti Oualis re mens: ergo Oc homo.& sic idem, ut supra. Prs terea. Vtiumquodq3 patitur per materiar sed intellectus non est potentia materialis: vi concessum est. ergo intellectus non patitur. I 'raeterea. Quicquid dieitur passi bile in comi pii bile: ut concedit Philosophus in isto tertio, et etiam in primo de Coelo, sed intellectus non est corruptibilis: ergo non est passibilis. Prsterea. Anens est prsstantius palloi sed potentia vegetativa, quae in inserior potentia intellectiva est potentia activarergo a sertiori poten. tia iniret lectiva erit potentia activa. Ad primum dicen
dum in intellectus accipitur qtiariimr modis. Aliquando accipitur pro essentia animata ut in auctoritate Aueustini adducta. Aliquado accipitur pro pol ita intelle
tia: ut in proposito. Aliquando accipitur pro habit cudiei mus,intellectus est habitus principiorum. Aliqua do vero sumitur pro operatione ipsius intellectus. unde argumentum la rat in aequivoco. Ad secundum dicε dum quM Angelus non dicitur intellectus essentialiter, sed solum dicitur intellectus re voluntas ad denotandu, Q in eo non sunt nisi illae dux potentiae. oc ideos' pro priatiue Angelus dicitur intellectus,non autem essentia liter. Ad tertium dicendum'pati accipitur iripliciter. pro prussi ine, via licet pro receptione alicuius serint taablatione alterius, quod conuenit secundum naturam
vel secudum aliquid,ad quod habet natural ε inclinatio. nem. Et isto modo intelligere non est quoddam pati. Et isto modo qui infirmatur patitur. Alio modo dicitur pati minus proprie, videlicet, pro receptione alicuius cum ablatione alterius: siue illud alterum sit naturale, siue prster naturam: oc illo modo, qui sanatur dicitur pati quia ab eo remouetur infirmitas. tertio modo dicitur pati comunissime. videlicet pro quacunt receptione alicuius, siue talis rereptio fiat cum ablatione alterius, sue non. Et
isto modo intelligere est quoddam pathoc potentia intellectima itur potentia passiiua. Ar muum autem procedebat de passione quantum ad primam vel secudum
rius modum.,Et pernoc patet solutio ad quartum. Ad quintum dicendum Q respectu riusdem obiecti agens est nobilius passo, non autem si reserantur ad diuersa. Intellectus autem est ψis pus a res eu totius ei itis uniuer. salis, vegetatiuum auten in activum respectit eiusdem miis particularis .c corporis coniunm unde nihil prohibet tale passivum esse nobilius huiusmodi activo. Cirramsdicta dubitatur utrum intellectus possibilis su substatia separata. Et vi fetur quod sic. Nam substantia immaterialis dicitur substantia separatar cilin mirae libet talis sit per se subsistens. sed intellectus possibilis est immatella lis: ergo est substantia separata. Dicendum est secundum reni sanctum, in praesenti lectione in intellectum esse submuam in aratam est impossibile. Quod probat tali ratione. Nahic homo intelligi uergo intelligit aliquoinrmaliter . sed non intelligit aliquo formaliter nisi ipso inrellecti . sed illud,quo aliquid operatur inrni aliter non est separatum ab eo: ogo intellectus possibilis non est se paratus ab homine. Uri oportebit dicere Φhicho no in selligit aliquo formaliter. Sed larsitan diereetur ad hoe linei in i l lectus sit separatus ab homine, unitur tamen ipsi mediante specu intelligibili. Sed lixesolutio non euacitat rationε p dictam.quia dato.intellectus possibilis uniatur homini per speciem in igibilem, non
tamen sequitur hoc homo per illam ' ciem inrelligubilem intelligat, sed magis et ille iiii liata est, qui inita sinoc illud, quia unitur animae in speciem intelligibis
Iem est quoddam intellectum. unde adhuc ratio est assi
manda propter quid hie homo serinaliter intelligat. Ad rationem dubii die dum in triplicita aliquid potest
dies immai ctiale Vno modo obiecturi x illo modo in
tellectus non est immaterialis. Alio modo organice et instrumentaliteri de isto modo est immaterialis. Tertio ibo do saeundum esse, videlicet in non existat in materia, nec in qua nec ex qua: 5c isto modo intellectus dicitur materialis et non immaterialis. Substantis vero separatu sunt
immateriales tertio modo. unde non oportet,intelle
ctus sit festatus ab hoicirem dc ipse intellectus emi hole. . Sequitur in textu. Cum autem sie siligula M. FHκe est lectio octava eiusdem libri: dc in commento Sancti Thomae. ISiud est secundum capitulum huius tertia tractatus, in quo Philosophus determinando de obiecto itiis
lectus possibilis ponit unam conclusionem, quae est talis. Singularia non intelligutur directe, sed resseκα Hse conclusio probatur tali ratione. Nam intellectus primore in se intelligit naturam oc qui ditatem rei t ut hie stipis ponituri sed in omnibus materialibus ipsum quodquid est isserens est ab eo euius est. nam aliud est magnitudo oc magnitudinis esse: dc aqua re aquae esse. ergo sequitur quiditas, re illud, ius est quid itas. s. singulare cognoseuntur diuersis potentiis vel ab eadem diuersimode. curego intellectus primo iapo se redirecte qui ditatem cognoscati necisse est ditare u intellectus no cognoscat s sularia primo oc per se re directe, sed alia potentia vide. liere sensius. Qiiod autem singularia possini indirecte ocreflexe intelligi. probat sic extra literam. quia illa potere tiassus comparat unum alteri cognoscit comparabilia: quia ordinare siue inparare nescit, qui. rationes com
parabilium igitorat. sed intellectus comparat uniuersale ad singulare: ergo cognoscit utraq;. Confirmat ar. quia nullus potest cognoscere si etiam aliquorum, vis co gnoscat extrema: sed intellectus ponit disse itiam intre uniuersalere singularer ergo idem. ut supra. . Ex hac inclusone insertulle iidum Philosophum v, quid itas rei materialis est proprium repo se obiectu in in Dilectus. Hoc corollarium patetiali ratione. Nani intellectus priumo et pre se intellis: t qui ditatem, non autem quid itatem separatam. ut voluerunt Platonicia ergo intelligit qui dis em existentem in rebus materialibus. sed illud, quod primo dc per se inrelligitor aliqua potentia est obiectum eius: ergo relinquitur in qui ditas rei materialis est obiecta intellectus nostri. Et si quaerati ir quomodo intellectus erit de potentia ad actum intelligelido obiectum illud. Dicendii in se dum Philosophium,intellectus habes habitum scientiae redueitur ad actum duni vulti quia habet species in ligibiles apud se. quod est contra Aui. sed dum intellectus nondum habet scientiam, non reducitur ad aetum dum vult: sed quaeritur virtus docentis siue in. trinse ei vi ipsius intellectus agetis siue extrinseci, vii insus magistri. Contra praedictam conclusionem sic M. guitur probando.singularia intelliguntur rationibus antiquorum Philosophorum illam partem tenentium. Nam actio re passio lunt singularium oc suppositorum ut pam in prooemio metaphysi. ergo uniuersale non essiviquod intelligitur: sed singulare. Praeterea. Quiditas sue natura res, quae in id, quod intelligitur, in res lignifica extra animam:ergo eum singulari et sic idem. vi supra. tristerea. Illa potentia, spo sesertur ad aliquod lactum etiam per se sotur in quamlibet partem subie cti iam rius: licet non primo sicut visuri qui per se primo sotur in colorem, etiam per se semir in albedinem re nogredinem: licet non primo. sed singularia sunt paries sio Gue uniuersalis tergo si post intelliguntur. sequitur quod singularia per se in iguntur. Praetoea. arguitur
probando quod singularia nullo modo intelliguntur: Nam vitiuus te est dum intelligitur , lingula e ver