Thomae Nestii Pistoriensis De dirimentibus matrimonium impedimentis liber singularis

181쪽

snt . ae valeant in matrimonio copulari . Ab ομventes etiam eosdem , ipsem ae ιegitimos Alios , et filios . haeredes nuuc , et in perpetuum a me nis quaiabet reali , person ut , et infamiae , et alia quavis quynmodolibet mominata . Aqua foret imposita contrahentibus matrimonium in consam minitatis gradus aliquos nominatos per quemquam Principem , Romanum. etiam . μι per lues , aut communitatem aliquam , coue,um, vel flvularem personam , cujuscumque aucturitatis , veι dignit iis existant . Quibus omπibus . et uis . . et aquobus excipimus casum praedictum , do maestis videlicet personis , Ludovicum , et Margaretham jam dictos ε et in quantum huic Ostro restipes o visu tioni , et cone lani nostrae contradis ut, totaliter ι ais tu parte per boc Usum praesemusrum rescriptum dero mus , et volumus. 4er

gari , eodem nihilominus semper ιn suo robora H q

Potuit ne imperator explicatius, nervosius . ac magnificentius loqui Z Ex locupletissimis igi-gitue rationum momentis , ac certissima factoriani serie colligitur suprema Regum in concedenda in. iustarum nuptiarum venia potestas . Non igitvit Ecclesiae . non Romanortam pontificum non taplicoporum , sed Principum , Regumque est dirimentium mattimonia legum auctoritatem iremit tere ι exoratamque in vetitis coniugii gradibus ve niam tribuere eo prorsus modo , quo dirimen tes matrimonium leges condere ad principem. non ad Ecclesiam , ae Pontifices pectinere sinperius demonstravimus . , Profecto non solum superioribus temporihur, sed nec undecimo quidem vertente saeculo re

182쪽

ceptum more fuisse tradit Ioannes Mariana si ut Pontifices in vetitis matrimonii gradibus veniam darent . Primum ex Romanis Ponti vibus qui illicitarum nuptiarum veniam Concemi, Innocentium tertium iuisse memorat Lupus cum illa anteactis temporibus ex solo Principum rescripto imperraretur . Imperator scilicet Otho IV. . cum Philippi Regis filiam consanguisneam suam ducere vellet. ad Innocentium teditiam confugit, qui optati matrimonii veniam tribueret . Neque vero in animum sibi quiseque suum ivducat, ut ex eo , quod Impera tor huiusmodi coniugii indulgentiam a Pontifice exoraverit, eonfici possit , hanc in vetitis matrimonii gradibus dandae veniae potestatem ad forum Ecclesiasti eum vel ex ipsa Imperatoris sententia pertinere . Imperator namque Mn tificem expresso unice delegavit assensu , qui Pensata bene re , sinceroque instituto iudicio prohibitarum nuptiarum veniam concederet. Et sane impedimenta , quae matrimonium dirimunt in civilem conventionem , quae ad Principes unice pertinet , cadere superius demonstravimus. Huiusmodi ergo consanguinitatis impedimentum nunquam iure proprio remittere pote rat Innocentius, qui nullum vel a natura , Vel a Deo in civilia pacta jus habuit , nisi tacitus , expresiusve Imperatoris, qui civilium omnium conventionum moderator , atque arbite enaturali , divinoque iure constitutus est , assensus accessisset . Sic et Philippus Gallorum Rex mindem Innocentium tertium adivit . ut liberos suos legitimos faceret . Uerum quis inde con-

183쪽

I73 cluderet, Gallicanum Regem agnovisse ecclesiisti eam in legitimandis liberis potestatem , aut legitimationem ad pontificium forum pertinere, cum Philippus , ut ipse citetur Innocentius, i qui in civilibus negociis superiorem agnoscebat omnino neminem , jurisdictioni Romani Pontifici arbitratu suo subiecit ipse se , eamque , quam iure regio liberis suis natalium veniam tribuere poterat , ab Innocentio imploravit Z IUuper, inquit Pontifex, cum Rex ipso superiorem tu tem- . poralibus minimct recoguinea . , me juris alterius

laesione in eo se jurisdictioni nostrae fusicere potuit , et subjecit . Sic Coinstantinus Magnus servos manumittendi potestatςm Ecelesiae , atquci. Episcopis concessit, ex quo si tum est, ut Pla ra concilia plures de mairamissione canones ediderint ; at quis ex eo , qgod. Constantinus ipse Civilem servos manumittendi. provinciam Episcopis dederit , conficiendum putaret, Constantinum ipsum aut legitimam in manumittendo Ecclesiae auctovitateni agnovisse, aut Ecclesiam ia- re Proprio 'vaesitam manumittendi habere pote statem p Maneat igitur , qu-' Imperator Othoescpresso Innocentium Ponti aem delegavit asse .su ad hoc , i ut cognita- incesti coniugii- veniam impertiret ab ae eo , quod inde pro statuen-: da in remittendis dirimentibus . matrimonium im: pedimentis Eccles e , ac Pontificum poterate a .gumentum concladi possit ea. prorsus ratione, qua ecclesiastica in legitimandis liberis , et ma-:

numittendis servis potestas erat nequit, ex quci Philippus Galliarum Rex natalium veniam ab Innocentio imploravit, et Constantinus M gnus sedi

si cap. per Venerabilem qui sint Iegit. sit.

184쪽

vos manumittendi , potestatem Ecclesiae atque Episcopis vindicavit . Primus igitur ex Romanis Pontificibus Innocentius tertius fuit , qui expressa tamen Imperatoris delegatione usus injustarum nuptiarum veniam concessit , quae quidem delega io tacito subinde aliorum Principum , ac Imperatin ram firmata consensu in caeteros Pontifices manavit . Nonnulli , fiteor , vel superioribus temporibus extitere Pontifices, qui vitili matrimonii impertiti sunt veniam , at hae omnes fuerunt , si eut eruditissimus advertit Lupus , non pra viae ad contrahendum . sed dumtaxat postiri res mala contracti matrimonii tolaratrices dispensationes . - Hisce ita constitutis sequitur, ut quibus dirimentibus matrimonium impedimentis, quibusque vetitis gradibus venia concesti possit a Principe, dispiciamus . Cujus est legem condere , illius est solvere , ergo Phinei pes , atque

Imperatores ea omnia dirimentia matrimonium

imp imenta , quae ab ipsis constituta sunt , et ad civilem potestatem pertinent , remittere Pos sunt exceptis iis . quae tum naturali , tum divino iure invecta sunt . Ex quibus breviter perlustratis distinctionibus consequitur, quod Princeps exceptis solum iis impedimentis quae ab errore. ac vi consensum exeludente, ligamine, impotentia perpetua , et tinea recta' comationis Proficiscuntur, quaeque naturali , ac divina lege inducta sunt , eontrahendi in ceteris vetitis gradibus matrimonii veniam impertiri possit . Hinc fit, ut ex benigno Principis rescripto tam

in primo , quam in secundo lineae collateralis

sive

185쪽

sve rectae , sive obliquae cognationis gradu ,

nec non . in linea recta adfinitatis, eoque magis

in linea collaterali etiam in primo gradu matrimonia recte, iusteque ina3ntur . Itaque, Primcipe dante, sorores fratribus, fratris, vel sorseris filiaet patruis, amitae nepotibus, consobrinae

consobrinis, ineptas avunculis rite, recteque nubunt . Sic: impetrata Principis venia socer n rum , gener lacrum , 'vitricus privignam , privignus novercam ducit, quod eo magis in transeversa adfinitatis linea dilium volumus, ut ne pe frater defuncti fratris uxorem , et ' vir de functae uxoris sororem ducat. Sio et illarum nuPtiarum , quae ob impedimentum . o ditiovisi eratis, et I ritualis cognationis , criminis, cu tus disparitatis , publicae honestatis , desectum Parochi , et duplicis testis, i raptus mulierum dirimuntur, veniam e bit Princeps Sio denique sanctimoniales, monachi, qui ' voto detinentur sic et sacerdotes , accedente Principis r cripto iustas nuritas contrahere poterunt . biis superest, ut causae ,

que concedere Valeat Princeps, ev*lvaἀtur. Revera quae a suprema Principis maiestate leges

seruntur non omnium temporum rationem pra

cipere possunt. Quare Princeps ipse , qui te gum custos est proposita temporum varietate , diversaque personarum conditione modo legibus ipsis laxamentum d re, modo eas ad unguem ob servandas, retinendasque curare debet. Quoniam vero dirimentes matrimonium leges , quas Prin cipes constituerunt, et spirimalibus ipsa poenis munivit Ecclesia eo spectant, ut communis Rei-

186쪽

I 6 publicae utilitas augeatar , atque amplificemr , nemo non intelligit , quod legislator in hujusin di relaxandis Ieribas publicam illam , propositam

sibi babere debet quae legum omnium fundamentum est, utilitatem. Quo enim majora, ac graviora ad publicam comparandam felicitatem in lege momenta sunt eo maior utilitas, ac gravior necessitas requiritur, ut laxamentum legibus dari possit. Igitur dirimentium matrimonia. legum venia honeste rectequς dabitur, dum pensata bene re, nullus Orit dubitationi locus majorem in Rempublicam utilitatem, si legibus hisce laxamentum detur, quam si denegetur , obventurum . Quare gravi istinae ibiae causae , quibus unice motus iustam in vetistis matrimonii gradibus veniam impertiri potest legislator ad publicam utilitatem, atque necessi talem referri debent , secus enim nec iusta, neque honesta, sed initis a. atque irrita venia dic rur. Quod quidem luculentissimis Patram, et Co ciliorum auctoritatibus evidentissime confirmatur.

Ubi vecessitas urget, inquit D. Bernardus si excusabAsis dispensatio os, ubi utilitas provocat, di pensatio

Dudabilis es . utilitas dico communis, non pro pria . - Nam cum nihil horum est, non plave D

delis di ponsatio . sed crudelis dissipatis est .

Unus autem instar omnium si divus Thomas , qui se disserit. saὶ Ille qui habet regere multitudinem habet potestatem dispensandi in lege homona , quae suae auctoritati innititur. Si autem aerique hac ratione. pro Da voluntate Iicentiam tribuit, non erit Melis in dypensitione. aut erit imprudens. In elis qώidem , si non habet intentionem ad bonum commvue, imprudens autemti Lib. a. de considerat. αὶ Quaest. 97. art. q.

187쪽

ITTse rationem dispesandi linoret et alibi . Quam do cum aliquo di pensatur , ut legem communem non fervet , non debet feri in praejudicium boni communis , sed ea intentione , ut ad bonum eσmmune proficiat . Quid quod celeberrima novem . viralis congregatio ab ipso summo Politisice Paulo III. instituta hoc ipsum conceptis verbis declarat 3 Sic namque Cardinalis Contarenus sapientia , ac pietate praestantissimus, qui ejusmodi congregationi praefuit , atque interfuit, ali quutus Pontificem est IIIud vero ante omnia beatissime Pater, putamus statuendum esse , tit δε- eet Arsoteles in politicis ficut in unaquaque reptibIica , ita etiam in hac eccIesiastica gubernati ne EGIesiae Chrsi hanc prae omnibus legem habe aeam, ut quantum fieri potest, Ieris serventur, nec put mus nobis iacere dispensare in legibus nisi urgento in causa , et necefaria. Nuua namque pereiciosior consuetudo in quavis republica induci potest, quam haec legum inobservantia, quo sanctas majores nostri esse voluerant . Scis tu haec omnia veAmo Pontifex , D, jampridem apud philo

phos , et theologos a illud vero, aean tauram huic

proximum , sed prius , et potius superiore ρώ-tamus non licere Pontifici , et Christi Visario

Iucrum aliquod comparare . Hac quoque resere

da sunt, quae Tridentini Patres sessione decimaquinta capite decimoctavo decre erunt . . . .Qυοδ si urgens, justaque ratio , et major quan que utilitas postulaverit eum aliquibus dispensandum esse id causa cognita, ac summa ma-suritate praestandum erit , aliterque facta dispen- fotio sibreptilia erit. Ex quibus omnibus aper tissitne colligitur, publicam, non privatam uti litatem , gravissimanique, quae eodem recidit,

188쪽

I 8 necessitatem requiri , ut iusta in vetitis matrimonii gradibus venia concedi possit. Quod ce te locupletissimo Innocentii III. facto . cui Pontificam omnium primo, ut superius innuimus, huiusmodi dandae veniae delegata provincia fuit, manifestissime comprobatur . Gravissimum tune temporis bellum otionem inter, et Philippum Hispaniae Regem flagrabat , quo univeria Germania vehementissime affligebatur . Quid enim Populatos agros memorem , quid humano pingues sanguine glebas , quid direptas urbes, quid sacras incendio deletas aedes , quid avulsos materno pectore natos, quid matronas, puellaseque ad libidinem abductas, quid plurimam mortis imaginem undequaque bacchantein, quid insepulta corpora civium proprio cruore natantium, quid funera , quid clados ; omnia infantium .i ac seminarum eiulatu , morientium gemitu personant , omnia armis , sanguine , immensis cadaveram acervis , terrore , luctu complentur . Teterrimum , senestissimumque componere bellum, tot, tantisque mederi malis , atque calamitatibus una potest Philippi Regis iam defuncti filia

superstes , quae Ottoni nubens tum animos , tam hereditaria simul iura conjungeret . Sed quintus cognationis gradus obstabat , quominus tam Mptum , afflictisque reipublicae temporibus consentaneum posset iniri matrimonium . Res ad Innocentium III. , ut supra diximus , delata

est , qui iudicis personam gerens diligenter , Pe

nitusque rem cognosceret atque huiusmodi nu- Ptiarum veniam daret . At Pontifex rei novitate perculsus illique imponendum sibi vulnus esse legi graviter ferens , qua publica utilit te inspecta ejusmodi connubia dirimebantur ,

189쪽

I79 quaque nonnullae ecclesiasticae sanctiones nitebantur , hanc denegandam veniam existimavit.

Verum hinc civili undans Germania sanguine , hinc misexis regni proceres foedati cladibus, hine fusis Episcopi, ac Sacerdotes lacrymis , hinc flexo Legati Pontificii genu supplices ad Innocentium manus tendunt, fidem implorant, milericordiam obtestantur, ut huiusmodi matrimonii , unde universa reipublicae pax, ac salus pendebat . veniam impertiretur . Tandem gravissimis, iustissimisque utilitatis , ac necessitatis cautis impulius Pontifex universae Germaniae votis an nuit , veniamque matrimonii dedit ea tamen lege . ut Otho amplissimis duobus thndatis monasteriis ingentique in pauperes erogata pecuniaevi, impositum sanctissimae superioritin Principum legi ecclesiasticisque munitae poenis vulnus sanaret . Tanta profecto antiquioribus temporibus dirimentibus matrimonia legibus auctoritas , ac sanctit*s erat , ut vix , ac ne vix quidem ad horrendissima extinguenda bella laxamentum iis daretur l Quidquod et ipse Ludovicus Imperator , ut supra vidimus cum Μarga retae Carolo Merchioni Brandeburgenti nubendi iacultatem fecit commvuem , et evidentem reipublicae stilitatem

Propositam habere proselliis est ρ Ast , proh d IOr , quantum a perutili, ac sanctissima hujusmodi disciplina, atque institutioneta descitum est lNon amplius necessitas , non evidens reipubli-Cae utilitas, non boni communis. ratio, sed magna auri , argentique vis , sed ardentissma Potentissimorum , ae factiosorum hominum st ilia , favor , et gratia necessariae, ac gravis' simae habentur musae , cur sapientissimae illae,

iura inspecta universae reipublicae utilitate Chris

190쪽

x8oniani quondam tulerunt Principes, atque Imperatores , et sancta firmavit Ecclesia . leges remittantur . Nunquidne legum relaxatio sedina est, unde pecuniae hauriri debeant Z Nunquid tam

utiles , tam necessariae , tam sanctae leges ob eam conditae sunt causam , ut earum relaxati

ne ministri alantur , atque sustententur Z Quare meritis in coelum laudibus efferendus Pius Sextus , qui ea in remittendis dirimentibus matrimonium legibus Principum delegatione adeo

sapienter, ac prudenter utitur, ut caverit, sicut recens fama tulit, ne romanae curiae ministri

aliquid pecuniae in venia nuptiarum danda recipiant . Id certe unum restat , ut eadem pon tificia curia , quae solo Principum consensu inconnubialem pactionem auctoritatem habet, non partium favore , non studio', non factione, non eXquisitis aliorum commendationibus , sed sola reipublice utilitate, gravissimaque necessitate adrducta vetitarum nuptiarum gratiam faciat . Verum quanto rectius, quanto publico civiam bono conducibilius seret , si Principes , atque Reges eam , quam Pontificibus delegarunt, concindendae in vetitis matrimonii gradibus veniae pintestatem , sibi iterum assumerent , atque vindicarent civilibusque magistratibus , vel subditis sibi Episcopis permitterent , qui severo instituto iudicio cognoscerent. an illae sonditiones accederent , quae ad iustam illicitarum nuptia- Tum veniam requirunturi Quid enim absurdius, ac reipublicae bono perniciosius dici , aut existimari posset , quamquod pupillus , minor , et

mulier ad romanam mitterentur cariam, ut ab

ipsa donandi, vendendi, aliasque ficiendi paction Veniam impetrarent 8 At nonne ideo absur-