Hermanni Vulteii J.C. Disceptationum juris scholasticarum liber unus

21쪽

rii, qui sub nomine Pomponii exaumribus

ris in unu collestis, potissimum vero ex Pom-

ponio illam titulo isti allicripsit.Quod igitur binitio in rebus sive causis privatis erat Consi, tum, id sive ea jurisdictionis pars a Consulibus postea in peculiarem persentim es 1 translata,

modatum,accepit, eaq; vox magistratibus fere omnibus communis. huic facta est propria. Sed erant quae ratione per narrum vellerii in ca sis etiam privatis ad alterius alicujus magistra- tus, quam ad praetoris urisdictionem pedi

lent, ex quo illud est, quod praetor aliquid fecisse sype dicitur, non simpliciter, sed cum adiectione illior jurisdictisnest a L 1.D.si quis in

noritat cui eorum, D.de postulando, i si quis apud , . . procuratorem,la judic.solvi,vel secundum jurisdictionem suam sed hoc jure, Instit.de Attilian.tutor id est, ut interpretatur Iunica, D siquis jus dicenti non ob emper.se cundum jus potestatis site. It enim iiii a m gistratus potestatem tabuit suam , ita etiam viam habuit jurisdictionem, causa quidem & exercitio diversam , sed Oxercendi modo propemodum eandem Quamobrem quae de in. risdictionis exercendar modo in uno magistra tu dicuntur , illa eadem ferm locum habent etiam in aliis. Est autem inter caeteros in jure

nostaeo, unah nobilitis, qui est a praetore. Omnem

22쪽

DIs CS PT SCHOL. CAP. I. bus ja omnem autem praetoris urisdictionem defi-xlois niisse videtur M.Tullius Cicero de legib. lib. riturat iis verbis, quibus dicit, praetore melle jurisdiLConsis ceptatorem, qui privata iudicet judicarive lulibus beat. An ex teile, 11 Tabulari Tullius haec in lassata, cum locum retulerit, non ausim affirmare. Id cina, enim coria plures jam docuerunt, leges a Cicolas fere rone in loco dicto relatas, ab ipso conficta eL 4a.Sei si mriareia...disput.13. idemq; ipse Cicero subia cau persona Quinti fratris sui fatetur his verbis:=dpecta eum est novi, qtiod de praetore verum este exii dis eo constat, quod praetoris urisdictio ceperit

in ad anno demum ab V.C.C C Ca x x xVIa uex vero, uis in XII. Tabul.ante eam annis circiter L x x x PII.

e mi si eius complementum spectes, additis anno i ouis , ab U. C. C C CI V duabus tabulis prioribus d esse cem,idq; biennio postquam decem scriptae es. iure, sent perlata sit niti quis tentaverit tractu tem-iatur oris S alia legi, Li.Tabul fuisse superaddita,er.se quod an autorem habeat, nescio, aut praeto mox rem intelligi Consulem, quod mihi non fit ustium rosimile siquidem Tullius co loco in genere in de leges, quibus in optimo Civitatis statu locus pro esse debeat, recenset. Clim autem Reipubl. ejs Romanae status ejusmodi esset ut si compare-chra tur cuin caeterarum Rerum putatibus, dubium bene non sit, quin is fuerit optimus, Cicero ex ejus iure usu Remp. suam informasse voluisse videtur. ore. Quod iacitur praetorem etiam no ex lege, Ii.

23쪽

M E si M. Tabul. sed ex iis qui tum erat Tulliuii desis ille existimem.Ex eo autem de duobus constat, unum est, quae ad praetoris urisdictionem po tinucrint, alteriim quomodo is urisdi stionem suan egercuerit.Prius est in rebus privatis,p steri u scies es di candri vel tu bin Jo fudi cari quod cum facit jus dicit dicendo S dando, quandometiam addicedo.His quippe tribus verbili: Do, Dico de Addico, onialem jurisdiffitionem , in ne l. praetoris osticiu circumscti biri absolvi arbitriaitur. Sed quoniam pol illimum jurisdictionis exercitium, quodq; in oculos maxime incuriat, est iudicare, vel sudicari jubere, inde est ut Cicero hujtis mentionem fecerit ceteras

partes subintellexerit, non praetermiseri r. Poterat vero praetor,atq; adeo magistratus omnis

secundum jus potestatis sitiae judicare, vel iudi cari jubere. 'lerunq; tamen ipse no judicabar, partim quod omnibus ac singulis cotroversiis diiudicandis multitud me gravix ium negoci O- tum obrutus vacare non possct, partim quod inajestate ejus non satis est et dignum leviora traistare, partim deniq; qudd nosset. Ita non judicabat, nisi vel ipse vellet, vel caula ejuin lodi esset, ut imajorem iudice desideraret Ut auten praetor judicare no potuerit, quod scripsit Duar i disp.13. Malii quos cam ad rem allegat Iac. Menoch.lib. t de arb.jud.' a. haistentas mihi perluasum non est, ioc tameta. apud met

certuni est, qudd judicare non consuerit, id suod

24쪽

id necessitati Hibjectum non est,arg. l. s pril. seq. . de off. Prcvs Ita igitur senti in praeseem sicut ceteros magistratius judicaret se, sed quoniam hoc illis liberu erat iudicatori consueville. Uod mihi ex illo ipso Cionis loco ad metalcem, quem plarique ita

atrariam sentenciam detorquem , lari con-riari videtur, ubi Psd, inquit, ' .cior is,li re deberi'aon dicit non polle sed non loe judicare. Eod emq pertinet illud Suetonii

Claudio Imper. c. I, cum ait: ni ἰου quae noIO τnitionibsed ordinaruIumerant, mag/protus -υRomani no cognoscebant ipsi sed judices da ni non quod non possent,ied Quoini: ia non

letalitialioqui Suetonio tam facile fuit et di-: re non cognoscere poterani ipsi, scd judices ire debebant,viam illud,no cognoscebant ipsi. 4judices dabant. Hoc eniim ad actum aetratuum spectat, illud vero etia jus desiniisset 1d vitiosa est illatio, si non cognostebant sin:d judices dabant, cognostendi potestate; a1dcas ipsis n5 habuisse, perinde atq; si quis prim ipem, quod vectigalia ipse non exigeret, sed

tui exigeret costitueret, jus chigalia exigenti non habere inde inferret, quana illationem Jesum esse nemo est in no inpelligat. at id voto est si magistram ipse judicare no posset, sedisuntum qui reijudicandijudex daretur ut qui datus est, non sirinpliciter S ab , lute judex

dicitur, sed una a ea ope siqua puta quod

25쪽

HER M. ux Tari sit iudex datus, i judex datus. 6. D.de judica, penult D iudicat solvi, item pedaneus l. D. ite quis eum qui in us vocab. l. praetor,4. D. tutor.dativ item specialis,l.ult.D.de ossic. praetor. l. praeses, . D. de ossic. Praesidaniab adi

ctio illa ostenditiiudices esse alios qui dati non sint, qui pedanei non sint, qui speciales non siit 3 Rulinodi verb nulli sunt alii, quam

gistratus,atq; in his etiam praetor.Et quod is gistratus judicis appellatione contineantur, mane festius est quam ut probatibne egeat: ex multis pauca,docet hoc l. a.D.si quis in ius voci non ier a D de iudic t si cum dotem, 2.3. eo autem tempore, D solut matrimon. l. DO.adleg.Jul. repetundes. 3. C. ex quila caus insani. irrog in rubr. D. de reb autorii judic. possid. rubr. C. de iurisdict. omia jud & ita rubri C. ue omnes judic tam civit. quam milit. cum simia lib. Sane in plerisque liberum erat uduare,iri paucis Vero, utpote quae majorem judicem de siderabant, etiam judicare, vel potius ius dicere cogebantur, de quibus Ulpianus scripsit decem libros pro tribunalium, ebriubescausae illae pro tribunali expedirentur,in sunt Liber

tas, Salaria,.mercedes, nutricia, proxenetica, restitutiones in integrum, datio tutorum vescuratorum, transactiones de alimentis, alien

tio praediorum pupillorum, quas attigit Cujac

libr. 7. observat cap. 4. atq; in his magistratos

dicitur cile iudex 'or l. non distinguemus

26쪽

.DISCEPT. SCHOL. CAp. iiii a.de liberali D.de recept.arbit.Sed tam hoc ocim illud officio magistratus inerat, illud, ieritis, hoc etiam inviti. Non obstat l. final D. so flici praetor & l. praeses s. D. deissic Praes Nam si quis ex his legibus inferat magistratu, atR, adeo etiam praetorem judicate non possis de rebus ad urisdictionem suam pertinentibas , is utique&hoc dixerit, magis ratum vel Praetorem in causis maioribus judicare non

posse, quod ex his quiet dicta sunt, evidenter fallitio apparet. Neq; vero assirmo ego quod magistratus aut praetor ullo casu sc iudicem dare possit, inultd minusqubesse dare possit judicem specialem. Nam in causis ad urisdiectio . nem suam pertinentibus, si judicare volet, eo quis eum dabit Certe non alius non tanthmob id , quod eo ipso'tiod jurisdictionem habet alius eam non habet atque adeo iudicem ipsum dare nequit, verum etiam quδdsi in ju risdictione collegam haberet aut liabere pos set, par in parem non habet imperium, S cotilegae in collegam iurisdici io non est, dicit Cu-ja lib. . obs cap. Neq; etiam ipse seipsum,

quoniam ut judicet, opus non habet, ut detur,

quia ossicio ipsius id conxinetur, atq; jam ipso jurejudex existit, neq; fieri potest ut quod quis jam habet, id ipsi detur, eo ipso quod habet. Atq hoc ita ipse Ulpianus explicavit in i prae-

27쪽

sci. Quid hoc est, exsua seu tiai nimirtim quod dixi, qudd non possit se date, sicut dat alium Existit enim judex non ex voluntat hom vis ullius sed ex vi ossicii & magistratus sit que gerit. Et si judex magistratus elle nequit, quid erat Ulpianu id adiicere,ex sinentia μοῖ ut jam omittam illud quod omnibus illis locis quibus

magistratus aut praetor judicem esse ponen gatur, additur ejusmodi aliqua circumstantia, e qua manifestum sit non simpliciter id negari, sed limitate, nimirum ut judex else nequeat pedaneus,ut dicitur in d.l praetor,vel specialis . ut dicitur in d .fin.&d.L3. Est igitur magistratus seu praetor iudex, sed non judex datus, non pedaneus,non specialis,didatus seu pedaneu

est iudex,sed non iudex existens,non magistr tus. Uterq; igitur judex, judex vox generis est, culus species duς sunt Una judicis ipso jure

existentis antequam etiam controvertarur qui praetor est seu magistrattis, alterum judicis dati, qui judex non existit, sed tum demum, cur coni versiae dijudicandae datur, judex esse imopit, ille ex ossicio suo iudex est, hic volui t te hominis:isse judex est,ut ita loquar in th

ii, atq; si vult, etiam in hypothesi, hic in hypothesi,nunquamiti thesi ille &jus dicit judia cat, hic judicat, nunquamJus dicit. Atq; in eo nunc tanto magis acquiesco 'ubd pol aqvii haec ita scripsissem, Donellum C tum disertis: simuμ in eadem tententia esse animadverti ct

cita

28쪽

Icilice quia quiorisdiectionipraesunt, resino Iudicant semper,pra opu mmien huic munerip positisimi, ut, licent quod: ipsi facere intea σuntur, e perse Iudicent v perjudicata se da- ID A nec tun σώ- cumjuaicant,sed Gium,iam quod ipsi iudicarunt aut udices ab his dati, ipsi ratum se jubent, reum cogendori sententia sesequendo. Haec Donellus, in quibus tamen non inurierit dubitaveris, an veru sit id quod seriubit, magistratu prςcipue huic muneri praeposi-nim esto, ut iudicet: praeterquam enim quod istam an id ullo juris vel aliorum autorui

sinionio probari possit,magistratus vis omnis testas iurisdictione continetur,ut ex dest

nitione magistratus, ut alia testina onia omitta,

constat, quar i jurisdictione a judicando aliam , esse nec ipse Donellus, opinor, inficiabitur: . . tolita existimo , magistratus praecipue huic

29쪽

in consequentiam etiam judicent. Quo perre net,qubdius dicere, udicare vel sententiam proferre distinguantur Ivoluit iri s.D.de i terrokin jure faciend.l.quidam 7.in fin.D.dere jud in rubri C. ne quis in sua causa iudic vel jus dicat: sententiam vero proferre, quod idem est quod judicare, dicitur etiam magistratus Ll quidam,in fine:nusquam verb)ude jus dice--- re, sed magistratus duntaxat l. i. C. ubi de causi stat l.pen.D.de just. jur.l. r. .post origine D.de oriesne jur.l. si in aliam .in fin D.de of Proconia.3.D. dcias eius cui mand est juris d. cum infinitis aliis Magistratus in iure versab tur, interdum etiam injudicio, judex datus in judicio, nunquam in jure cumq; utriusq; ea, dem ratio non sit, distincti sunt tituli in Dig

stis, ne quis eum qui inIin vocabitur , vi eximat,dc,de eo per quem factum eris,quo minus quis in

juinci nat, Malias in jure fieriri fieri in judia

Go ut diversa separantur l. i.f. i. D. de postulan-L 3. D. ne quis eum quian M. Unde omne Hquod in jure fieri dicitur, apud magistratu ea praetorem, nunquam apud iudicem, fieri disecendum est,t.s serialis 6.in s. D.de feriis, i qui

mutuam ι.ε.I.D.mandati,i s.*. quid si inlite, D.li quid in fraud parta Li. .sed videndum, D. desiicceis edicto, L donari,' .f.I. D.de donat. Lult D de cessione bonor i post rem.y6.D.dere judic in rubr. D. de interlogat. in iure faci

ovulgataillis temporibus formula, quamis:

30쪽

DISCEPT. Sciro L. Ap. a Metauisjure cras isto Ille de jure, interdum e uinde facto cogn0scebat,hic de jure nunqua,

sta desacho semper ille sine praescripto cujuLqua, hico praeseripto magistratus illius a quo

datus erat Dandi ver&judicem jus habebat magisti attis Romanus omnis secundum juris dictionis suae modum l. cum praetoris. .r. D.

de judic. l. a div0 Pio s. in princ D.dere sud.Lult D quis a quo appellet de in specie, judice a Consulibus datos ostendit l. i. g. si quis, D dς

appellit item a pissectis urbs, a praefectis

praetorio uocet l. I. D. quis a quo appellet de Iraetore autem illud est notius, quam ut pro-atione aliqua indigeat Iudicem autem magia stratus sive praetor non dabat, sicuti nec actio-

hem, nisi officio ipsius implorato, adeoque id

omne praetore petendum erat & impetrat dum Sed non si petebatur, protinus etiam impetrabatur. Antequam enim judicem daret, de iure agendi constare necesse erat,de iure im quam agendi, an videlicet actio competerer, si competeret , quomodo De eo autem ut constare posset praetori, apud praetorem causa Gqbatur summatim , atque adeo coniici selira erat in jure, de jure non de facto, quod Praetor praesupponebat, credens narratis supplicantis sive petentis, praetor cognostebat in relatioriibus ac depulsionibus partium auditis,

atq; ad ebiecundum id, quod sibi bonum&as oratam videbatur, actioilem aut denegabat aut