장음표시 사용
241쪽
pla , & verborum constructionem . Quocirca Quintilianus l. I. c. s. Haec , inquit, diυψio mea ad Graecum sermonem praecipue per
ιinet : nam maxima ex parte Romanus inde
conυersus est. Adde, quod per saecula quis que , & eo amplius , vel nullae , vel peris Iaroe fuere Romae litterae praeter Grajas rcumque Romanus sermo ad eam copiam& elegantiam pervenisse visus est , ut ad artes ac disciplinas transferri posset, nescio qua tamen semper verecundia Graecae linguae tamquam parenti honorem detulit ;&a victa debellataque provincia Populus Romanus gentium dominus leges dicendi scribendique accipere non recusavit. Hor. l. 2. epist. I. Graecia. apta ferum Uictorem cepit,
artes intulit agresti Latio. Quod cum repuro , vix mihi persuadeo fuisse ullum , aut esse, aut vero umquam esse posse, qui Graeca studia in homine Latino non probet. Ex iis , qui Latinae Linguae tempora incertas aetates velut hominis vitam distribuunt, illi nobis vUentur probandi magia me , qui Infantiam ejus ad annum Urbis conditae DXIU, cos . C. Clodio & M. Tuditano , perducunt , quo anno Livius A dronicus fabulam dedit , ut tradit Cic. in Bruto c. I 8. & lib. I. Tuscul. c. I. Etsi Gnim & Salios Sacerdotes Numa constituit, qui armatos Deos canerent, & Pontifices, qui Romanarum rerum annales conficerent , rudia tamen & incondita fuere mmnia , qualia novi Imperii status , perpetuit bellis post Numam petitus patiebatur.
242쪽
DELING. LAΤ. e 220Eius aevi monumenta partim , incensa a Gallis Urbe anno CCCLXVI, periere; partim vetustate ipsa absumta sunt , praeis ter legum fragmenta ξauca, quorum specimen velut prima balbutientis Romae verba praebemus. Lex Romuli , seu Tatii Collegae ejus, seu Tullii sexti Romanorum Regis apud Festum in voce PLORARE . Set parentem puer verberit , ast oloeplorasit , puer Dei ve is parentom facerestod. Sei nuros . . . . sacra DeiVeiS .
Hoc est Si parentem puer verberet , at ille ploret Sconqueratur , puer sacer esto Divis parentum, eisque tamquam bostia mactari possit. Si hurus socerum verberet, sacra Diυis ejus esto. Anno ab Urbe condita CCLXI, cujus aetatis sermonem horridum appellat T. Livius i. a. c. 32. Lex prima Tribunicia apud Festum in voce SACER ex emenda. tione partim Scaligeri , partim F. Ursini.
Quei aliuta tacsit , cum sequnia tam liaque facer estod . Set quis em oci- 'sit , pariceida nec estod .
sui aliter fecerit, eum pecunia o familia sua sacer esto . Si quis eum occiderit , parricida
Anno ab Urbe condita CCC IV Ex XII Tabulis lex prima de jure privato
ex optimis monumentis concinnata,
243쪽
Sein ious vocat, atque eat . Neli, endocapito antestarier . Si calvitor, pedemve struit , manom endoiacito . Si morbos aevitasve vitioin escit, quein ious vocat, iumentom dato . Set nOlet , arceram nei sternito. Hoc est
Si in jus aliquis iscat , statim vocatus eat. Ni is , incipiat υocans testes appellare . Si frustratur , pedemve fugiendo refert , manum illi inlisito . Si morbus veI aetas impedimento sit , quominus ire possis , qui in ius ineat, mentum illi dato . Si nolis lamentum accipere , lecticam illi ne parato.
Novi sane , viros praestantissimos & Imges Regias, & Tribunicias , & ex XII
Tabulis multo nitidiores edidisse , ut saeculo paene aureo scriptae videantur ; nihil veritos assirmare , se illas ex antiquiΩsimis tabulis descripsisse. Verum sit earum fides penes ipsos . Ego enim Scriptores s cuius vel pares, vel Prope pares, non solam elegantiora monumenta illitteratissimae antiquitati convenire non puto, sed ne il-
la quidem ipsa , quae modo attuli, satis mihi rudia & obscura videntur, ut in ea jurare paratus sim . Quod ut confirmem, non Ciceronem appellabo, non Quintilianum , non Festum , non Gellium , nota Polybium , qui ejus aetatis stilum ita imconditum & obscurum dixerunt , ut quaeisdam vix peritissimi interpretes intelligerent; sed inscriptionem afferam aevi muti
244쪽
DE LING. LAT. 23 Ito posterioris, & ad linguae adolescentiam .
proxime accedentis , quae tamen ruditare verborum allata monumenta , nisi fallor ,
longissime superat : ut si quis velit utraque tueri , eum necesse sit affirmare, linguam Latinam ad annos usque CCCCXCIUnon modo nihil profecisse , sed etiam declinasse. Inscriptio L. Scipionis , qui anno ab Umbe condita CCCCXCIu Consul fuit , eL fossa ad Portam Capenam.
Ηoc est Hunc unum plurimi consentiunt Romae Bonorum optimum fuisse virum Lucium Scipionem . Filius Barbati,
Consul, Censor, A dilis bis fuit.
His cepit Corsicam , Aeriamque Urbem. Dedis Tempestatibus aedi m merito. Paullo antiquius est monumentum Duulio positum in basi Columnae Rostratae, quod ingeniose admodum restituit & illustravit Ciacconius . Affertur in Graeviana Flori editione , in Tractatu valde erudito de puerit. Linguae Latinae clarisi. Funccii,& inter Gruteri Inscriptiones pag. cccci . n. l. Sed cum ejus fides eX toto non coa. stet, ego omittere malui .
245쪽
Per haec & similia lingua Latina transegit pueritiam suam. Inde coepit adolescere per Lmium Andr micum , per Ναυium , Cethegum , Ennium, Caecilium , Catonem , Pacuvium , Plautum , Accium, Afranium , Lucilium , Drentium , aliosque praeterea non paucos , quOS inter eminet Plautus , ac Terentius . Licius iraque Andronicus primus fuit Romanorum Poeta, qui Anno ab Urbe condita DXΙU. abulas dare coepit , non tamen dignas , quae iterum legerentur, ut ait Cicero in Brut. c. I 8. Primus orator fuit Cethegus,ot ex Ennii testimonio scripsi idem Cicero. Primus historicus Naeυius, qui bellum Punicum primum versibus Jambicis descripsit.
quam autem luculente , non erit, Oyinor,
dissicile ex hoc ejus operis initio colligere. uel terrai Latiat hemones luserunt: Vires fraudesque Potnicas fabor. Hoc est
sui terrae Latiae homines Iuderunt Vires , fraudesque Punicas, fabor. Quanto politius Ennius, qui carmine heroico paucis post annis idem bellum est:
Horrida Romuleum . certamina pango duellum. . Hic tamen ipse cum Catone & Pacuvio ad infantiam Latini sermonis relatus est a Scaligero , Becmanno , Gilanio , &praeterea multis: sed injuria, ut diserte mstendit Andreas Borrichius in suis Vindiciis. Adoleis
246쪽
Adolescentiam excepit virilis aetas , hoc est absbluta illa & constans Latin ete linguae
elegantia, gravitas, pulchritudo: sed, ut . fere solent maxima bona , cito intercidit,& in senium prolapsa est . A Cicerone mnim cum coepisset, idest ab extremis Romanae libertatis temporibus , vix ad tertium Imperatorem pervenit. Sed profecto visa est mirabili quodam ingeniorum foetu . numeri
damna compensare, cum Ciceronem tulit,
Virgilium, Horatium , T. Lmium, Caesarem , Nepotem, Catullum,i Ovidium, littesarum lumina non ad eam solum aetatem , sed ad omnem posteritatem illustrandam Adde
huc Sallustium , Varronem, Lucretium , Vis is Dium, Manilium , Tibullum, Propertium, Hiratium, Gratium , Cornificium , Phaedrum , dc insuper multos , quorum vel fragmenta, vel sola nomina ad nos pervenerunt. Prioin res tamen tres saeculi sui locutionem dedugnati, nescio qua rudem antiquitatem suis scriptis repararunt, ut potius ad linguae adolescentiam videantur rejiciendi. Cujusmodi ingenia nulla umquam aerate defuerunt , nostra Vero praesertim , qua
viris ceteroquin litteratissimis nihil Italicum sapit , nisi sit ex Dante petitum, aut PQavantis , aut horum aequalibus , hoc est ab ipsis Italicae linguae incunabulis. Jam vero imperante Tiberio , coeperant Romani veteris obliti libertatis demittere animum, & similia facere ac loqui fortunae suae . Hinc sermonis majestas & aravitas in adulatoriam ac paene 1ervilem tormam deger
247쪽
degenerare, viresque sensim amittendo ad senium properare. Ecce hic tibi statim Curtius dignus etiam meliore aeVo , quocumque tandem vixerit , Vellabus, Puυena lis , Martialis, Persus, Florus, Quintilianus, Suetonius, Celsus , Valerius Maximus , uterisque Seneca, uterque Plinius, Pomponius --ιa , Abeonius Pediaηus , Scribonius Largus , Petronius , Columella , Silius Italicus , Umis Maccus, Statius, Iustinus, Terentianus, Frontinus, Tacitus, Palladius, Gellius, φαιejus , ceterique ad alterum usque Antoniis num Imperatorem Latini scriptores. Hic vero ad summam senectutem pem venisse Romanus sermo visus est , nihilque postea dignum peperisse , quod ad imitandum Proponatur.
Sunt qui ad Gordianum usque, non deis sunt qui etiam ad Constantinum Latinae Linguae aetatem producant : Sed minorem sane nobilissimae linguae iniuriam facit, qui eam interiisse , quam qui lutulenter vixisse putat. Juvat nihilominus eos scriptores Commemorare, qui Antoninos subsecuti , conati sunt aliquid ad ea usque tempora,
stibus litterae omnino omneS conticuerunt i autem sunt Tertullianus , Censorinus , Spartianus , Capitolinus, Lampridius , Arn bius , Minutius Felix , Lactantius , MarceIILnus. Aurelius Victor, Eutropius , Ausonius , Prudentius, Macrobius, Servius , Claudianus, Vegetius, Solinus, Eumenius, Natarius , P. , multique non contemnendi Iurisco,
sulti. Huc adde Auctores finium regund
248쪽
rum , indicos, Rhetoras , & Grammati-Cos veteres . Adde Poencum , Augustinum, Orosium , Sidonium Apollinarem , Boerbium , Martianum Capellam, Priscianum , Cassiodorum , Tor ηdem, Venantium Fortunatum, Cois rinum , Isidorum, & paucos praeterea, quos non est operae pretium reserre. Tacuere deinde litterae non latinae modo , sed omnes usque ad magnam saeculi XIV partem , cum excitatae sunt ab imis mortali viro Francisco Petrarcha . Ex eo tempore coepit rursus vires sumere Latinitas quodammodo renata ; jamque saeculo quintodecimo ad floridam aetatem proper bat per Lamentium Uallam, Franciscum Phiau bum, Poratum, Faccium, Vergerium, Ambrosium Camaldulensem , utrumque Barbar
Leonardum Aretinum, Guarinum Veronensem, Blandum , Perottum , & praeterea multos.
At vero saeculo XVI ita florere visa est in Bembo, Palearis , Mureto, Manutio, Sigonis, desero, meterio, Riccis , Amasaeo, no, Alatorio , & - aliis , ut ad auream iulam Augusti aetatem proxime accesserit. Etsi autem elapso proxime saeculo rursus Coeperat declinare , non quidem, ut ante, magistrorum inopia , sed nimia quadam copia in ejus interitum studiorum similitudine conjurata ; tamen hoc tempore , im- Plorata undique ope, respirare videtur, α
249쪽
ad hanc tabulam accedant, V lim animadvertant, non omnes artatis aureae Scriptores esse amreos, & imitatione dignissimos..Sunt enim hic etiam , ut in aliis rebus, mala mista bonis. Itaque in lino primum Cicerone diu multumque versentur ; deinde Terentium, Coarem, Viryilium, Horistium λbi adsciscant ; demum Nepotem , cavium , Catullum , & ad carminis facilitatem comparandam Ovidium , Tibullum, Propertium in manus sumant. A ceteris abstineant , d nec ipsi per se judicare possint, tanto singulos esse meliores, quanto ad haec latinitatis exempla propius accedunt. Quosdam vero numquam attingant , nisi ad eruditionem : ego enim plerosque affero , non quia probem , sed quia volenti per sarcu la omnia discurrere, nihil melius se se offert . In saeculis XV & XVI plura sane nomina censeri poterant: sed ego legentibus, non bibliothecam conficientibus scribere institur . . I LATL
250쪽
Incipit ab anno Urbis conditae DXIV. Desinit in annum Urbis conditae DCCLXVII, qui est a Christo nato XIV.
i Liuius Andronicur. C. Naebius . Statius Caecilius. Q. Ennius. M. Pacubias. L. Attius. C. Lucilius. Sex. Turpilius. L. Afranius. L. Cornelius Sisenna. P. Nigidius Figulus. C. Decius Laberius. Verrius Flaccus. M. Accius Plautus. M. Terentius Afer . M. Porcius Cato. T. Lucretius Carus. C. Valerius Catullus. P. Grus.