Aloysii Antonii Verneii equitis Torquati archidiaconi Eborensis De re logica ad usum Lusitanorum adolescentium libri sex

11쪽

vrri Logica sibi posuit, i. . e. , ad investigationem veri recta dirigere. Quid, si eumdem Aristo telem cum aliquo ex recentioribus. Eclecticis conferamus Z Fremant. omnes. licet, i fidenter dicam : Vel unus Helveccii, aut Wolfit pusibius de re Logica libellus, si ordinem kmperspicuitatem , & utilitatem rerum consideramus, bibliothecas Aristotelis, Theophrasti, & Chrysippi omnes longe videtur superare. i . Quae cum ita se habeant, rex JOSEPHE, difficile . non est constituere , utri aliis praestent : cum ex iis, quae diximus , , manifeste deducatur , doctrinae , & inventionis, laudem

utrisque ita esse communem, ut VetereS rindimenta quaedam re te ratiocinandi Recentiores vero absolutam artem explorandi vericum certi , tum probabilis , Veteribus prope intactam , excogitarint. Ut haec usa ars , pr denter cogitandi, verum in singulis disciplinis inquirendi, hoc demum faes o Isi nata ,& exculta esse videatur , Mi sera enim est, &haud scio an etiam perniciosa , . Logica, quae tam . angustis termio is definitur, uti non nisi, in disputationibus locum . .habeat , nec scho lae fines egredi possitis, atque ad . usum . Vitae

revocari V

Haec caussa . .est , curii homines gravissimi

de Logiςa polienda x nto opere i laborari ni, quod magno rerum usu intellexerunt, hujusce

artis

12쪽

mma. pendent , QDo modo populos Continere , beat immamque facer3 3 h sine purioris copi Cae luminibus, γterit ξ Plenae exemplorum sunt hiae ostendunt , quam saepe huius ar fortissimas nationes in gravissimas traduxerit . Quitius Ego uterer in si ad alios, non ad te scriberem , Iamia habes' explorata . Quamobrem de republica meriti Putari debent, aborant, ut tenelli Puerorum animiriantur institutis , ut sive aliquamicae ' Partem a Irim u dona est aegotia , cum latacloe reipublicae pos. r. Quod nos ' hoC Iibro praviare ad , atque adeo ira Vzritutem nostrami eam Viam iri G1stat , quae ad sinericuem nobis in Q ' Condendo propo-

--te ''meiam , tum ipsa libri

13쪽

materies commonebat . Tu es enim tu , qui horum praeceptorum utilitatem penitus cognosci; ; & amonibus tuis, quid ea possint, comfirmas. Tu vel a prima aetate intellexisti, quem snem Logica habeat , quoque modo etiam ad artem regnandi referri possit. Quis

enim unquam melius aut Politicarum caussa. rum nexum mente percepit, aut inminentia

regno mala sapientius declinavit Z Quis acu. tius prospexit , quo ex sonte possit utilitas florentissimi imperii cum populorum felicitate conjuncta derivari Τ Profecto si tuae institu. tum vitae cum publicum , tum domesticum , si industriam illam regnandi, qua in ipso regni exordio singula prudentissime administras, penitus consideramus , plane deprehendemus', quantus in re politica Logicus sis: nec illam te Logicam curare, quae Scholae disputationibus inutilibus adquisita , plerumque homines efficit in agendo ad inanitatem subtiles, mini. meque expeditos : sed utiliorem aliam, & diagnitatis pleniorem, quae sine ullis ambagibus in re omni veritatem adtingat: quidque opti. mum factu sit ad salutem imperii, ae digni. tatem servandam , internoscat . Itaque unus tu secisti, ut experirentur Lusitani, vetus iblud dictum hominis sapientissimi: Tum demum

beatas ciυitates fore , cum Philosopbi regna. vi , aut Reges pbilosopharenxur . Nam . tales

14쪽

igilata istratus cooptasti , qui publica

aministrarent, A talem. te is minutis, , tam sollertem, tam pru

stertas i , qualis in re sua priuata ne

duri civi censent, artem Logicam i S riolae . disceptationes esse accom-δxqMin a. te Rege ediscant, quantum seliet italoem re rationis praesidium, xi comes incat . Quos ego interduinx tioni Bos , sed etiam exemplo tuo QxR- - QMare non magis opitulari

Ostris mitii videor , quod iis clarissi- mirium tracto praecepta; qu m qu04xuo judicio , atque auctoritate planum tum ea Hominibus singulis, ad com-tVRue vi Quinctiam , adserant utilitatis. Obrem Hota genus litterarum tibi ii uncta re confido: quod iis nosces e quidnam sinipes dω tuis S -- HG Tota Vitae discipIina tuae clicare. . Hoc id. sane jejunum est &ium toe . Gravissimorum hominum pia r immo Voro contra nihil m

rioύ ineo : solum , sed omnium judiatius . comi ri potζst , quam quod Lacta μ COPsiliλ bonorum omnium, inaceonxur . Quamquam enim eo fastigio collocavit , ut

15쪽

ulictum ipsi non indigere videantur; in t hoc

tamen indigent, quod nomen non nisi ab e

rum judicio habeant, quos infra by positoς intuentur: qui & dum praesentet adspiciunt, sim-gula pro merito aestimant: δc id ipsum, quod iudicarunt M ad posteras gentes, scriptis, sui stransmittunt. Quapropter tibi non magis glo. xiosum ego puto, quod nascendi sorte regnsti,' quam quod intelligunt omnes, te propter

animi magnitudinem, mentisque excellentiam regnare i debere . Quo magis confido 'te , qui tantum acumine, ingenii, & exercitatione v les , quantum ' ab homine gravissimis ocuris, o cupato sperari' vix posset, effecturum, ut gem

tes tuo' imperio subjectae iis studiis, quibuς

animus 'colitur & expolitur, dent operam :quo facilius ad eamdem audem perVeni dr aliqquando: ac , reipublicae Lusitanae , Q cujus membra omnes sumus , pro : Virili parte . prodesse queant. Vale, Rex optime , & littera xum pa4

trocinium , ut constituitii, perge suscipere. Romae Idib. septemb. . A. c. ci I CCta. i

16쪽

US ANTONIUS VERNEIUS

Optimis disciplinis instituendis .

D eatisse fureis, Adolescentes oνnatissimi . cup.re cum ad usum inserum conscripser m ς hastare praesertim, in qua ea se fieri ratium lia

Orram copia , omnino rex dubra simus , quem oramus praeferre, breviter exponam . nos ratium neminem de bae materia ex ' mis

ari gerunt . tum autem emta , eνudiri u exercitatis , quam tironibus . identur . Cum ego nostrorum nullus hae

mscHptum I Logicam complectatur ex Uectam. quia si seriores auctores, quas explicarunt , deiciateν ad Lusitanos no-. Jaltim venales non pressent e vel ter Mis conscripti sunt , im do

17쪽

isis temper e eogantur, vel iis libris dare operam , quoin eum temone sapientius absinerent. t enim , plurima se clerunt docti moνum hominum seripta , quae de Logica fuse ac eleganter pertνactant P ut se foret necessarium huiusmodi studiis in Lusitania' dars operam , ea non alia legere deberemus , oe adolescentibus explicare . Fateor , si cid, quod quaerimus , essent acin

fatemur oe nos , magnam υἰm exstare Logieονum librorum . sis omnesne de singulis Logicae partibus disputant accurate 8 rerumne omnes babent delectum p int .s babent, an cogitata sua tam dilucide , m sollerter disponunt , ut pueris instituendis accommodata sup p Id certe reprehensores nostri non sicient . Profecto non nulli μην homines, qui unam , vel alteram Logicae partem diligenteν

exposuerunt . sivi vero omnes ea ratione explicarit , us

nibit illis addi , nibii detrahi posse videatuν , praeuι dubio habebis neminem . Qtιinimmo nee id facile maestaia pose , nullus , qui harum disciplinaνum peritus st, . rein

iudicare queat, vocabit in dubium . Augentur squi-λns in diem hominum cogitata , disciplinae perpoliuntur,' aliquid tam omni ex paνte potitum m elaboratum reoperietis, nom tempore , in peUectius oe limatius, fleri possit, . - . ' ' Σονum etiam, quἰ-Logicae hoe , ρο υἰcino saee Io adtuleνunt, laudantur profecto mulsa , fateor e multa tamen di merito suo νγνebenduntur si) . quidam multi si ut in rebui nullius pretii disputandis e stilia σnecessaria υet praetermittunt . vel pangunt . Alii magnaeircuit ona wνborum cogitata sua declarant e quaedam

inceνta oe dubia , quasi pesspicua essent, admiscente ut salia ab aliis separare velis , oe ad usus tuos revocare , Loogicus iam sis oportet , Funt ν iam , qua exemplis, a '

c0 Consule, quae rictaeua L. I. s. o. st seq.

18쪽

siplinis sumtis . eo mare Rudent praee

illo pacto idonei esse viae tur . indeo di iis

rem Pro merito explicare.

νο , desperabimus Logicam addisere ρ minimes ratiores in ea excolenia , m amplificanda eoota in ea scriptorum ubertate versamur , m ratius disputatuνο oratio deesse non potes . 'modum Zeuxis νlla Heracleotes , ut excens formae pulcriturinem depingeret, ex omnLformosessimis , quae Crotone erant, quinqres non putasset Omnia, quae θυ-eνet ad υ in corpoνe se repeν ire posse οῦ ira nos omniarcum coactis scriptoribus , qui in hoc arguo is versati sunt, ex variis iVeniis excellem troare debemus . r. ego δεχη , qu/ mihi persuadeam , ita mani latebraι , ut ria dicam , O recessus Mi , quo νlle modo res omnes fine eννandi

re queat , . clare , m facile Aniamus .m , quantum in nobis fuit , persecuti su-

attiν, excerpsimus: m ista ipsa, quae set

ibutione ce scripsimus, μι ad pueros r oris tammodoro . Addent fortasse non nulli H lectismo multa , ut breviori via puerit - , pr Mntiam aliquando perveniant . ,

19쪽

Quod si homines considerarent, quantum Respubliciniateν es, ut pueri a prima aetate recte de singulis νebus adissuescant exissimare ς studiose curarent non ut remedium Loingicae sanandis animi morbis adhiberent ' sed ut ejusmodi medicina , quantum per hominem licet , non indigerent . Saltim ne ferent deteriores praeiudicatis opinionιbus , quae a nutricibus, oe paedagogis insiliantuν puellis. Rideatis vos licet, Adolescentes, vera ac summo δε-s ssimorum hominum consensu hoc dico e praec pua Logices decreta non a praeceptoribus in sebola, sed a nutricibus iocunabulis teneris mentibus insiliari oportere si) d quae si puellos , quorum habent . curam , non adsuefacerent tum exemplo suo, tum ineptis praejudiciis oe male res singulas

percipere , m de iis insipienter judicare fet J - fieri non pos

set , quin puer germanis rerum perfunderetur ideis , iiseque , uti debet , uteretur .' ex quo progressus aetate cognosceret ratiocinandi artis perceptiones, abstrusores . σLogicus evaderet omni ex parte politus . Sed hominum ea es conditio , quod tales praeceptrices in tenella aetate deinbent audire , quae non aliis modo , sed ne sebi quidem sapiunt. Ut nesciam , an plus boni adferant nobis, compus alunt , formant an vero damni, q-d aciem menin eis quodammodo retundunt . Quamobrem Fbitosopbi est , praejudicatis opinionibus primae aetatis occurrere t eaquirradere , quae pueris , cum inb Hai Uisutisne egνediuntur, opitulari possint. Quod ego praeteνPretera hisce libris adimplere constitui . Propositum enim mibi fuit , non erudit palato , sed puerorum , . atque ario reipubticae utilio tali ρνυire . Fallare saltim conatus suis , hoc nomina' de merebor . . I .

co Exteri non nulli his temporibus hoe Grant , ut nutriere puellos suos quam fieri possit non imbuant praeiudieiis, sed res, ut sunt , e ponant . Quod iam suo tempore admonuit Cieero , cujus sententiam initio Logicae posuimus

20쪽

Neque vera H ego agam is praesentia , ut vobis perinsu,t eam plurimis verbis, quantum pueri, qui hac υia erratione imbuuntur reliquis praesent , qui Peripatetica Ρ-lent erudiri . Nam praeterquam quod id ante - viri lii teratissimi luculenter demonstrarunt I adeo unicuique pemurum ess , nullus eorum , paullo diligentius eo sederer , vertat in dubium si). Iam se dubii estis, νecta siti juricent, nono se quam vos Veteris dialeet M partem adi sis, vobiscum reputate, quantum ab ea Diain lectica habeatis alumenti, non ut in negotiis domeα sicis , Ο forensebus f in his Qui non esse , perspicuum es in I sed in ipsis graυioribus disciplinis , rn tbeologia Dogmatica , Polemica , Hermeneutica In Iure o Cioili , Pontificio I in Historia, Humanitatis studiis , sine ulla negotio vera , Ialla interno statis sa) . Tum demum pemcipietis , quantum damni facit homo, qui mancipat s t libus sudiis, tempus , rem pretiosam, tot mos cavillationibus adiscendis consumit. Nam se homines in arte tantum Syllogistica , bmiusmodi disputationibus, quibus υetera studia continentur , oculari , ' rudentes I in ceteris vero caeci , inepti

esse deberent darem illis o Me ut illa ρο sedulo,

ad fasidιtim usque imbueronimia Cum veνο hominis libearaliteν educati uet, re quaque propo AG 'incerrimum ingeaenium adbibere, ne erret iudicando I plane conficitur , eam demum LNisam νeliqtiis esse praeferendam , qua id δε- - ' bominique Oseendat , quid praeodere debeat , ne in tot errores , in quos per tarditatem humanam delabimur ,

incurrat. λώ-Philosophia illa vetus non ciat , eli'quituν ista, insciplinae praefidiis rem isam ese consciendam .

co te . . . II. cap. 7.

Oa νῖ , qua dicem ' L. v. p. I. R L. VI. p. a. e. 3. . r. in quibus