Tractatus de beneficiis ecclesiasticis Caroli Gagliardi 1 Caroli Gagliardi

141쪽

Iranentiam in Eeelesia eum aliquantula iurisdictione, fou admin, stratione conjunctam eamque disserre a 'sonatu, qui prae

minentiam habet sino jurisulcilone, explorali juris est si). di major autem Dignitas post episcopalem in Cathedralibus, ei

principalis collesialarum hulo subraeeat reservationi, sal erit, si ea praefecturam in choro seu aliquam in divinis ossiciis inchoandis, torminandisve curam, aliudve munus in promotione, ne s mulatu clericorum obtineat, aut saltem Dignitalis nomen ex Εeclesias suae statutis, vel moribus obtineal. Nil enim huc refert, quod eam revera ea pertem iurisdictione, ad Vicarios Episemporum mobiles nunc translata, qua olim archidiaconi, decani, que urbani, archipresbJleri, praepositi, abales, priores, primi-eerii, protopapae, archimanarii ae poliebantur, tentosam ininnemque dignatatem appellent, ae aestiment sa). Inter Primide. rium,et Cimiliarcham cathedralis Ecelosiae Neapolitange disputatum quum es8el, uter primam Dignitatem haborsi, post v rias pro alterutro decisiones, landem Rota censuit nullam in C

thedrali Neapolitana Dignitatem mistore, istiusque Capituli dignitatem esse, quod nullam habeat Dignitalem majorem 3)Hac re iudicata inclum est, ut canonicatum Neapolitani iam

ne mallores post Episeopos Gynstales in cathedralibus, vel regularibus vel collegiatis riclesiis existentes, quae per viam electionis Provideri eonsueverint, sibi reservarent, nullumque obstaculum oligendi ius habentibus darent. Hine arguunt jure communi eas Romano tantum Ponti fiet reservatas: idqua in animum induxi meum lib. I. Inst. canon. M. 20. n. 4.. At vero Bonifacius hoe in textu nullum da reservatione apostolica, quae praeeesserit, vel ab ipso imperata sit, verbum facit, quin eam videtur potius exclusisse, dum jus eligendi ad majores dignitates violare Legalia suis voluit. Id solum eonjicere inde licebit, quod Papa m ores, et electivas dignitates alieubi vacaturas quandoque jure praeventionis, aut sibi eonserendas reservasset speetatim, Legatique apostoliet id ipsum quoque sibi olim arrogarent, i) Ex iis, quae dixi lib. I. Innit. Canom. tu. II. dejureperin

142쪽

Ilarohao nil bliam algetat ista reser alio: qumn Peunicerii alterum jamdiu ab ea subtraxerit laicalo juspatronatus, quod on rem superdolationis titulo quaesitum squestri clarissimae lamilias do Ianuario o Sedito Porius Leo X. indulsii die r. Maiia 5ar. si). Nam ubi major, vel prinoi talis Dignitas patronatui

laicorum sit obnoxia, eam a reservatione iuno immunem prinnuntiant oro uno Dociores. Quumque Bonisaeius VIII. lam a Draevontivis Papae collationibus sa), quam a roservationibus Legati apostolici palam eas exomerit majores Digni lallis, quae eonserantur per viam eleelsonis s3j: su eclas patronatui e clesiastico eo magis ipse videtur implicito sensu excepisse. Nam ecclesiastico eligendi iure ius praesentandi. quod ex fundalionis lege oblinet ecclesiiisticas personan, esl hao in re polentius. Sunt qui contendunt, reservatiouem hisce casibus a prima, Volprincipali Dignitate ob patronalum immuno ad secundam libo. rao collationis transferro 4M. At quia majori tantum, et prino, pali dignitati reservationem tigit Regula IV. jam reeilala: ea

adcirco jus commune transiliens restringenda potius est, quam de uno ad alium casum exlendenda, ne ordinaria Episcoporum

jura amplius, quam Papa dixerit, deminuantur s5j. Omnea dLsustalea majores in cathedralibus, si mineipatis in eollegi lis plano dicit haso Regula reservare: tamen pluralis ejusmodi loculio, quae ad Ecclesias lautum refertur: hunc prooul dubio sensum haliel, ut unicam eamque primn m in singulis Beelesiis dignitatem, non plures in una reservet 6j. Quinimmo aimoam xὶ Ex traditis a Caesare Engenii caraeeioli in Napoli saera

My. 3. a Bonis. VIII. in eas. eum λ illis et s. de praebend. in VI: suetis vero, ait, pro quibus seribimus, ut movideatur illis de ne sonatibus, vel dignitatibus . . . Provideri nequibis G praeluIuris, personatibus, vel dignitatious, ad quos, aeu per electionem si, qui eis debent praesci, Gasum Iur.

perius exposui num. 16.

143쪽

etitaris sta ipsa dignitas sustrii, videlicet ita uniea. ut non aliud in eadem Ecclesia supersit beneficium , quod Ordinarius diose nnus inibi conserat: eam tunc optimo juro immunem ab ista reservatione censuit Bola etiam Romana I). Summa enim aspinritas resol ordinario Praesuli collationem,seu institutionem uniushenoficii, quod ei subsit, adimere: non secus quam oculum monoculo excaecare. duas in collegialis dignitas non exeodit, valorem deeem florenorum , parem sculis Romanis mannalibus, duralis vero Neapolitanis II; et assibus 87.w2; eam Sunt qui putant eum Io. Andrea in eν. deliberatione de osse. Iesati in VI, posse in eadem cathedrali duas dignitates ita ex

Bequo majores existere , ut nequeat omnino disterni, utra earum praecellat: si nimirum ambae in solidum, et eo unctim, vel alternatim praerogativas majores exerceant in muniis, ei lanetionibus Ecclesiasticis: Et ambas tunc reservatas judicari. 4t lilia monstruosum est duo capita simul esse in uno,eodemque tum eorpore,

tum collegio, et Εeclesia, ut Rola dixit apud Nicolaris in concomdas. German. yas. 43. num. R. jure meritissimo censuit S. Congr. Coneilii die a3. Augusti I 58a, probante Sanctissimo,Praepositum in Melesia cremensi primam ὸ ignitatem, et majorem habere: sal vis Arellidiacono muniis, et lanctionibus ad eum spretantibus: suamque priorem sententiam correxit, quae ambas dignitates a quo principales vi concordiao declaraverat. Dein Rota dee. 33r. Far. I R. ree. pariter definivit an . I 658. Praeposito Ecclesiae Placentinae majorem inesse dignitalem contra Archidiaconum pro sua coaequali contendentem, apud Rigant. Ioe. cis. num. 51.ad D 8. 1 Rota dee. 2I9. num. 5. eoram Durano, Corad. , et Cleriineat. eum Rigantio Me. eis. num. 4a. Talis esse videtur Abalialis uulea dignitas in Terra Paduli Beneven lanas dioeeesis. In ea enim collegiala insigni Ecclesia S. Bartholomaei deeem, et septi m non iei sunt, ex aequo distributiones quotidianas, in quibus lola rum praebenda consistit, percipientes: qui saerisino munus ad annum prius obiverit ex originariis elericis, primus omnium in

vaeantem quemque Ioeum suffieitur ab ipsis canonieis sine ordinarii eollations, et sine bullis. Abbas collegii eaput, et praelatus inferior eum iurisdietione quasi Episcopali minuta solum benescia clericis concivibus eonfert, Archiepiscopus Ahatem ipsum dumtaxat instituit, quem rito canoniel elegerint, servata sorma alatii lorum illius Eeelosiae, pontifieiis Pauli 1 v. litteris anno 1558, ei Benedieti XIV. die 3o. Iunii confirmatorum.

144쪽

qnoque a reservasione palam exeipii ipsamel Regula IV. Quod

vero ad digestales cathedralium majores valor reddiluum quamvis exiguus reservationem non excludit. Dubitari saepe contingit, an haec, vel illa Ecelesia, cujus principalem dignitatem a Sade Apostolica velut reservatam quispiam impetraverit, uti l heram alius maluerit ab 0rdinario obtinere, sit reapse Coli giata insignis, an non 8 duaestionem hanc in sacri versantem oportet ex rerum adjunctis definire in iudicio rite probandis. duandoquidem det nomen, et natura,et qualitas Collegialas insignis quoties non pateat ex bullis seu litteris suadationis, et ere-elionis, ab Apostoliea Sede, aut ipsius Legato, aut ante annum.1625 ab Episcopo dioecesano si in datis, quae injuria temporum

sortasse deperiverint: eam luno conjecturas probabiles , monimenta, et signa permanentia indicabunt. I: scilicet consuetas pontifieias collationes iam principalis dignitatis in controversa Ecclesia, tamquam reservatae vigore hujus Regulae, quam pra bendarum et canonicaluum in mensibus Apostolicis vacanlium, spatio ann brum longissimo esseclum sortitae sa). 2: convocatio

Capituli Collegialae ad Synodum dio manam riusque vel DOpulatorum in ea interventus 3ὶ. 3: statuta pro hono Ecelotiao regimine ab ipso canonieorum collegio consecta, et juramentum ea servandi praestilum a singulis in suo ipsorum ingressu u).4: communis opinio , seu denominatio collegialae , ejus a recensio inter insignes dioecesis Collegiatas in publicis dis privatisque scripturis . et apud scriptores etiam historieos η

quidem urgentibus signis , alias superadduntur conjecturae leviores, quae singula si non prosunt, unita eum prioribus maxime juvant ad comprobandam veram Collegialae qualitatem , quamvis paroehialibus otiam Ecclesiis vulis receptitiis comgruant. Cujusmodi sunt collegium beneficiariorum negotia Ecclesiae instar Capituli in communi gerentium, qui choro sitaui im

1 in conser hue dieta superius ea . 3, num. 19. sin Card. do Lum de benes dise. 14. num. I 8, card. Petra, Piton. , Rota apud Rigant. in hane Reg. mum. M. 3ὶ Videsis dieta lib. r. Incliti canon. tu. 6. ea . 4. num. 4, et uti. 4D Rota apud Rigant. Ioc. cit. num. 78.

5 Rigant. ibidem num. 8a, et leg.

145쪽

rmnl. e verellialam Missam φIosidia emeelebrent, praμhendam quisque sunm a communi massa reddiluum Ecclesias, portionemquo distributionum quotidianarum oblineant, posse Sionem praebendae ritu capitulari eum destinatione loel in eh ro,seu sinis in eollegio ingrediantur, pecuniam Ecclesiae, eo

legitque in communi arca servent, oeconomum, Seu Syndicum,

Beu procuratorem de gremio sibi constituant quotannis, sigillo proprio in eoilegii scripturis. et auiis utantur tr). Pro diversis Inde conjeeluris modo uni vocis, et concludentibus, modo ambi. gula,vel inter so pugnantibus diversas protulit sententias curia etiam Romana sa): quas in dubio praevalere signa qualitatem collegialem excludentia censuit s31. XLII. Regula VlII. reservat generatum quoammine canc Nisama es praebenda3,ae dignitates, peram tua ει osscia in S. Joannis Lateranensis . et Principis Ap tolorum, ae B. M aetas majoris da Urbe Meleariis, nee non ad eosiasionem. prin

munest, aream communem, et actorem, Eius syndicum, I. 1. D. quod euis3que univer M. nominε.

a S. congr. Cone. in Trivieana eollegialitalis T. Septembris

363 t. re cognita declaravit, Melesias S. M. do Fraeta Terras ca-atelli, et S. Io. Baptistae Terrae Carisi non esse collegiaias , sed Parochiales, et receptilias: quum unieam in ea dioecesi collegiatam in Terra Flumeri Ughellius reeenseat rem. 8. de Diae. TH-rican, et conjeeturae hine, et hine produetae inter Se mutuo pin

146쪽

Mao, di eoas a dictorina episeopan m conciselentis. Prior hujus Regulae reservatio a Marsino V. in enla primum est, ut Cardinales Archipresbyteri simul, et commendatarii trium Basilicarum Urbis, et earumdem Capitula , quibus Ap stoliea Sodos indulsit jus insimul conserendi, ae providendi e rum beneficia, diviso inter has, et illos tantum exercilio pep he,

domadas, ad majora beneficia, dignitales, canonieatus, perso natus. praobendas, Papas Urbis Episcopo conserenda, manum non extenderent suam . sed in eriora dumtaxat conferrent si). Nicolaus V. posteriorem addidit reservationem, ut Cardinales alliceret omnes ad residendum in Urbe, in diaconiis, et Ecclesiis lituloriam suorum ac episcopalibus suburbicariis. Nam Smdes Apostolica eis hoc paelo, et conditione specialim indulget collationem beneficiorum omnium qua majorum,qua inferiorum in suis litularibus Ecelestis quolibet mense vacantium: si praesentes revera in Urbe adsint, vel suis in riclesiis suburbidariis resideant tempore vacationis sa). XLIII. Rogula IX. de reservations mensium apostolicorum, eorumque allernations pro Episcopis residentibus ita is habui. G sens M. D. N. paupersitia ei Pis, et aliis benemeritis permnis proridere, omnis bene is ecclesiarasea eum cura, et sine eura , gaecularis , re quorumpo Ordinum regula aqualitereum'ue otiali ata, ει ubicumque eaefatentia, in rimctulis lanuarii, Februarii, Aprilis. Maii, Iulii, Augusti, λω-bris , et Noxembris menasiva 3ὶ vaque ad avae romnis

1 Rigant. in Reg. VIII. nim. s. ad 26. et) Rigant. ibidem num. ει aeq. -- 3ὶ Martinus V. Columnensium stirpe, prudentia, virtutibusquamultis elarissimus, sedato autem schismatis,ae decennali Sedis suae felicitate praeclarior, diuturnas Nationum querelas de frequentia hus benenetorum reservationibus pontificiis composuit divisis inter Apostolieam Sedem, Ioeorumque ordinarios mensibus hoc pacto, ut vacantia in binis primum mensibus benescia Romanus Pontifex, in tertio quoquo mense Ordinarii conserrent, ut liquet ex eonstitutione ipsius anno I4I8. promulgata in Cone. constantiensi, apud Labbaeum collaeι. Cone. D. I 6, et aeceptata ab omnium Nati num deputatis, pones Blondeau ad Bouehel in biblioι4. ean. ιo.

147쪽

per resignationem Minoeumque modo vacatura, eoi urinnem , pro trionem, praesentationem, electionem, es quamvis

nius IV. anno I 43I: mox Nieolaus V. attexuit postremis caneel Iariae Regulis a se primum collectis, et digestis an . I. 7. ex tr ditis a Gommio ad Reg. Cane. qu. T. proaemiali, et nigantio. Eam ipsam inter Regulas S. Pii V, et Gregorii XIII. sexagesimam nonam fuisse numeratam tradit Gonsaleg 9I. x. num. 5. Tum Gregorius XIV. an. 159o. Regulam oelavam ex ea conflavit, ut tradit HieronImus Gontalea in comm. ejusdem Rey. VIII. glos.

13 S. Pius V. const. 164, et Greg. XIII. conat. 6, aliique Pontisces ad quinquennium, alii iduo tempus limitatum hanc edixere mensium reservationem eonsueverant. Xistus v. eam ad boneylaeitum suum duraturam primus edixit: undo fit, ut ea ab educente Pontifice, quoad vixerit non abrogata,ad obliuin ipsius prinuabatur, et non ultra.

αὶ Nam quae in Romana curia, et locis ultra duas dietas non remotis quolibet ordinariorum mense vacaverint benescia,eorum collationem ad Apostolicam Sedem ex Reg. I. pertinere, jam Su-Pra diximus num. 29. Benefieta urbis, i utra Romae distrietum Dodata, proprio. quidem jure Pontificem, ipsum ut Episeopum diocesanum conferre palam est. Quae tamen in ipsa Urbs ad ia-feriorum collationem pertinent, puta ad Capitula Basilicarum, dum vacaverint per obitum intra Urbis districtum, vel intra duas Bb ea diaetas in mensibus apostolicis: ea tunc reservatione hujus Regulae lX. simul assiet, pluries iudiealum sub Alexandro vlΙ, . elemenio X, et XI, ae ab Oisdem Pontifieibus eomprobatum, sertvigantius ad hujus Reg. g. 3 num. 25. ad 29. 3ὶ Haec exeoptio sat innuit beaeseia quolibet mense etiam apostolico dimissa libero, ad nullius Milicet favorem in manibus Episcoporum resignata, posse ab Ordinariis ipsis conferri, dummodo

Drinam a S. Pio V. imperatam conat. 38, pro resignationibus rite Perogendis adamussim observent, ut recte notat cum Gougalea ad hanc Reg. num. 3x, et aliis Rigantius ad g. 3. -n. 31, ef q. Additqtie num. 35. ex eommuni 1 D. sententia licere permu- aiiones etiam beneseiorum eanonicas, in quibus permutantes sua mutuo resiguant beneficia,in monsibus apostolieis auctoritale ordinariorum perficere. At resignationes in favorem perpetus,et c.mmuni juro vetitas numquiuii ii .ebit ordinarii a locorum admittere.

148쪽

aliam dismastionem quo tigneumque eollatorum ij, et colla. trisum Raecularium et Porti minis ordinum regularium, nousamen S. B. E. Cardiniilium set), avi ciliorum sub Concordalis inter Sedem Apostolicam, et quoscumque alios instis , eι per eos, qui illa aeceptare, et Maervare debuerant, acceptito, et observatis, quae laedere non intendit comprehensorum quomodolibet pertinentia. Mox jubet mensem, in quo vaealio contigerii, exprimendum esse in litteris pontificiis, alioquin eas irritas lare. Consuetudines autem,quamvis immemorabiles νωn

di majores, pinguioresque praebendas s3ὶ, et quodvis privile-

1 Videntur ista verba taeilo sensu excipere beneficia, quae ad

patronorum nominationem, praesentationem, electionem pertinent, jure conrerendi expertium.

gὶ Cardinales ordinarios collatores plane excipit haec Begula, qui possunt vaeantia in quibuslibet mensibus benescia conferre,

quoties ea duplici reservationi coaequali non sint obnoxia, ex rebus a Rota saepe judicatis apud Rigant. De. cis. num. 38, esse ρ. Olim Cardinales vigore hujus Exceptionis, quae obstaculum reservationis amovens ordinariam iis collationem intregram seri vat in cunctis mensibus, dicebantur iure ordinario in mensibus apostolicis etiam conferre: quum antiqua cardinalium indulta conferendi beneficia vel generaliter, vel speciatim reservata,nullum de reservatione mensium verbum sacerent, ipsos non afficiente. Postquam vero Urbanus VIII. const. 59. in eisdem indultis expressit mensium quoque reservationem, declarans ea non suffragari capitulis communem habentibus eum Episcopo cardinale collationem: invaluit sententia, quod Cardinales Episeopi in mensibimnpostolicis nedum ordinario, sed delegato aliam jure conserant, Rigant. num 45. ad 51.adeo ut qui eollationem a Cardinaleohtinuerint benesciorum in mensibus reservatis vaeantium,eogau lue nune apostolicas etiam litteras novae provisionis intra quatuor menses impetrarct , solutis de more laxis, quoties benescia vat rem M. clue. auri de camera oeedant. Id quod in singulis indurutis imperari palam consuevit sub Inn. XI. an. I 68r, ei motu pro- prio sanxit Bened. XIV. in eo ι. cum aieυι accePimus ιο. I. Bul I. apud Rigant. De. ela. num. 153.

3ὶ Primus omnium X istus v, derogasso eonsuetudini optandi, sertur a multis, et nigantio ad g, 5. hujus Rey. num. 1, qui multa edisserit de ilire optionis. Vorum non adimit haee Regula optandi, quod in limine laudationis patrisus lateus adsentiente Pora

149쪽

XLIV. P lorior eiusdem Regulae IX. pars ad grati eam dum Patriariau, Archiepiseopis, re Epirovis sa) , spsis

statuerit vel Papa speciali privilegio indulserit: neque illud enedivat, vel impedit in suturis vaeationibus, quae in mensibus indinariorum acciderint,ex traditis a Rigaent. ibidem n. 36, et seq. si Ea sellicet privilegia,et indulla, quae ordinariis collatoribus quibuscumque in limine otiam landationis Apostoliea Sedes eoncesserit. Secus alia, quae jus passivum certo personarum generi ad beneficia qnovis tempore vaealura tribuant, tamquam νινι- monialia, praesertim in limine landationis, aut ex caussa onero. Ea , ut monet Rigant. ibidem num. 45. ει aeq. a) Quum residentibus Episcopis nominatim sex alternos menses indulgeat Regula: hos ipsos inello quidem sensu denegat quihuslibet praelatis inferioribus, locorumquo Ordinariis, capitulis etiam cathedralium, tam episeopali Sede vacante, quam eommu nem eum Episeopo collationem habentibus. Nam alius alterius

privilegio veriali prohibetiar usi, ab Alexandro III. in eas. -- 9. de Privilegiis. i5ὶ Quisquis ergo Episeoporum ab Ceelesia sua, et dioecesi ah-

est qualibet ex caussa vel justissima publicae ne asitatis, vel utilitatis, pro exequendis etiam Sodis Apostolicae mandatis, vel sor- Iulio ad quodvis vel modicum tempus, alternatio mensium ei nil εuffragatur, sed post acceptationem ipso facto amittit.. Nam v - cantia, dum abest, benefieta in mensibus alternatis prohibe tue. ipSe conferre, ex commvui DD. sententia post Gonetaleg GL M. . num. 25, et card . de Luca de benes Ase. 93. num. II, es 16. M Omnia dum bonoseia Episeopo residenti conserenda mensi-hus alternis haec Regula indulget, paulo post palam exeipit ea, quae sint Sodi Apostolicae alio quovis modo roservata, et assecla. D Ad liberam collationem Episcopi beneficium pertivere jam liquet, hi qua nullum alius habeat jus activum eligendi, nominandi, praesentandi, nec consensum, consilium, interventum, aliamvs communem dispositionem. At ius passivum alicui personarum generi, puta ei vibus origi uariis, lauroaus doctoribus, alu

150쪽

non autem aliorum eum stra disse stionem, aeu Dra enituis nem, DeI eleemonem, neo etiam cum eoMilio . vel consensu.

seu snterveniti Custulorum, vel aliorum si , arat alias perisinmisiua, quae in antea in mensibus Februarii. Aprilis. Ii D

nii, Augusti. 0elobris, et Decembris sa) eaetra tantam ipsam

dentibus elericis, egenis, orphanis, ceteris ejusmodi reserva tu, in limine landationis, vel Melesiae statuto non adimit quidem Episcopo collationis libertatem, arbitriumque inter plures ejusdem generis ei, quem ipse maluerit, gratificandi: card . do Lucahenesic. diso. 93. num. 5, Bola, et alii apud Rigant, in Par. 2. Reg. IX. 4. num. 9, ef 16. Paroehialia item heneficia cum animarum cura, quamvis dignioribus praevio concursu, et eXaminatorum judicio conserro Episcopus eogatur, liberae collationis Episeopalis esse dicuntur a nota deo. 61 9. num. 26. coPam Cerro, et deo. 6ο . num. 9. par. R. reo. apud Rigant. ibidem num. 1οῆeι aeg. Seeus est in iure Utionis passivo, non ad mulios simul, sed antiquiorem dumtaxat canonicum spectante, quod liberam adimit collationem Eibiscopis, eosque obstringit ad conserendum pianti solum, praeterea nemini, Rigant. ibis. Num . t 4.

ij consonat haec exceptio eum textu Bonifacit VIII. in ea eum in illis 16. g. titi. de praeb. in Vl. Hinc sequitur benescia,

quorum collationem habet Episcopus communem insimul eum Capitulo suo, aliove inferiore praelato, in mensibus alternatis vaeanlia ab Apostolica Sede eonferri, non ab Episcopo, qui alternationem mensium acceptaverit. Ea vero ipsa quoties in quatuor mensibus ordinariis vaeaverint, Episeopus una eum Capitulo conseri ordinario juro communionis, et societatis. At ubi eollationem utrinque communem, puta propietatem juris conserendi inter saeum ad se usu apostolico per vices di viserint, et vacatio vicis Episeopalis contigerit in aliquo sex mensium Episcopalium alternator solus tunc Episcopus sine mixtura juris capitularis beneficium eon-serro non prohibetur. Secus erit, ubi nudum exercitium conscrendi pro utriusque partis commodo fuerit sino auctoritate apostolica divisum: quia unius collatio luno perinde putatur, ac si ab omnibus consortibus fiat simul. Cujusmodi disti tionem multis Rotas decisionibus, probatis qua Doetorum sentantiis firmat Riganti est. g. 4. num. 24, et Feg.

Post promulgatam menso Martio constitutionem Martini V. de divisione monsium inaequali, Patres Constantienses die 5. Maii ejusdem adni I 418. censuerunt, de quibuscumque dignitatibua,