Galeni Pergameni ... opera quae ad nos extant omnia / vol. 2- secundus tomus scriptorium ejus omnium classem secundam continens

201쪽

ubiWalias omnes methodos expl1cauimus: qum AS iam in praesentia ex1pso usu patescet. Hoc em

j ercitatricis pars, ea facultas sit,quae ars tuendae s nitatis uocata est,te4 meam 1ccirco hac de re sent tentiam efflag1tante, cum plerun* ad medicosi gymnastas. de hoc ambigentes te accessisse di

l ceres, te mihi prius respondere dignum censibi, i quam cuius y istorum nominum medicinae uide licet, exercitatoriae,& artis tuendae sanitatis notio nem habeas,ne forte de alijs rebus tu narrationes cupias, ego de aliis tibi sermonem faciam, atin ita i ad nomen tantum,non ad rem ipsam nostra diget ratur oratio.tu quidem ad hoc subticuisti,me exi l stimans de omnibus omnia dicere debere: sed nos ixa rei ueritas habet. multa enim sic, non unum ii proposuissestprimu quid est medicina, secundo, i quid exercitatoria,tertio,post lis quid ars tuedsi sanitatis, quarto id ipsum, quod potissimum

quaeritur,ad utram praediciarum artium ista per i tineat. atqui istud ipsum quartum non ita simpli-l citer debere proponi affirmabam, ad utram dua i xum artium reduci deberet, sed ita statim addei

l do, siue ut propria,sive domestica, siue pars, auti quomodocunt aliter quispiam dicere uelit: futurl rum enim & inde aliquod inuentedi quaesiti print cipium.nanque si ita perfecti e proponatur, ac peri Iouem interrogetur:Num medicinae aut gymna i sticae est pro pria,affluendae sanitatis: cum triumi cuius 3 illorum nominum significatum exposive t rimus,medicinae uidelicet, gymnasticae,re artis tu i

endae sanitatis post haec etiam quartum explicaret oportebit, propriu quid significet, & quae sit eiust dignosdendi ratio:ati hoc priuatim exigit ipsumrblema:at medicina quid sit declarare, quidgymnastica, quid ars tuedae sanitatis,no est ipsius pro positi problematis institutu.PorrΘ cofiteri necesse est, quomodo cum unum id, quod ec tu propo fueras,explicare tuc uelles,cum . te in responde do trepidante haesitatem. uiderem, uirum quent clam inter philo phos in rationali speculationet uersatos non ignobilem sermonibus nostris fortuito interuenientem respondere uolui. quod ille

cum proin pte fecisset,& ad omnia probe xespo disset,lacile ut nosti proposita Quaestio enuclea in fuit.At v tunc cofestim ex sermonum illorum Iartificio,& quod expectatio e celerius quaesitum

Inuentum esset,magnam te uoluptate percepisse cognoui postea tamen tu me semper magno pere precatus tandem no admodum promptum

ad hos sermones scribedos impulisti at coegisti: nem enim unum id propositum tantummodo exl quisite discusium,literis commedandum esse pu tabam,quum reliqua omnia perinde examinares ocium no superesset. Quam ob rem quod ipse in me ipQ cum successu facere consueui , id satis er

ga uos amicos fore putaui:si uiam ostendere, qua quis inra ediens,non id solum,sed etia reliqua omnia proposita explicare ualeat. Vocatam enim a philosophis rationale contemplatione quicun

satis diligenter tractauerit, quodlibet iste quaesita

aequer discutere potersitat sine illa, problematum

commetarios euoluere,nihil aliud est quam temal pus perdere, cum ne 3 distinguere sciat, quae ueret in ipsis, quae sal dicta sun nein omnia inibi scru

pia memoria complecti ualeat . caeterum quoniasemel propositum,cuius paulo ante mentionem fecἹit oratio,declarare aggressus sum iam incipiendi tempus aduenitati Siquis a quopia interrogatus quid sit media

cina,arte eam esse aegrorum curatrice, sanorum.

Oservatrice respondeat,nonne per Ioue iste, Noontrouersum est tanΦ manifestum accepiss ubdeatur,medicinae partem,artem tuendae sanitatis est pronuncias queadmodum e cotrario siquis medicina daborantium tantum cura habere eo,

firmetallo modo ct iste id, quod in quaestioe uet.

satur,pro concesta accipiesia medicina artem tuedae sanitatis abstrahes:ita 8c exercitatoria, si quiLpiam sanitatis servatrice statuat, quaesitu pro comperto habuerit:quernadmodum 8c qui boni habi tus eam opificem tradat, diueri modo &illeari biguum pro certo asseveret. siue enim quis artis dennitionem,siue descriptionem reddere tentat, quod dubium est,neo confutare, neque asserere

sine demonstratione ausi sed aliunde ex coce lsis incipiens demonstrare conee . nunquid igitur ita medicinam definire melius fuerat, eam uidet, cet esse,cuius finis est sanitas:gymnastica uero,cuius finis est bonus habitus:ato huiusinodi descriptiones principia inuestigatiois instituererat se

etiam gymnasticae arte tuendae sanitatis, tan*nbhil sit dubiu,detrahem', de medicina uero adhuc obscura re quaesitum relinquemus nam si sanitas artis huius finis est,forsitan occasionem ratio apprehenderit ut distingua non custodia existetis, sed productione ac generatione no existetis,eius sine esse c6stituens. hinc em inductionibus utetiin utrant parte argumentandi facultas suggerit: nam si eiusdem artis ossiciis esse, quod prius non erat,esticere,incolume*,ubi factu sit, cosenlare, ostendere uoluerimus,aedificatoriam,nauium ti hricatoria,fabrilem lignari alcy serraria memo- ia repetemu rq, si ad aliam opus facere, ad aliam id integrum inuiolatum seruare pertinere declaremus,textoria,sarctoriami in exempla adducemus,& ad has sistoriam 8c ueteramentariam siue neuroraphiam sic enim eam uocant, quae si 'a calciamenta restituit adj ciemus: siquidem alte rius esse uidetur artificis uestem facere, alterius eandem dilaceratam integrare: quemadmodum re calceum facere ad simorem spectat,sractum autem emendare ad ueteramentarium. uerum inli

bris meis de demonstratione probatum est,ad demonstrationes scientia gignetes, inductiones adhiberi non oportere: quare quicunt in illis uerlatus fueriWhuiusmodi uia aspernabit 8c alterame litore uestigabiuqui uero in ill1s sese non exercue- lrit,alter tra, quam uoluerit, parietuendam lusci piens,totum diem altercandi materiam habe t. Idedicae nata v axtis, sanitatis productionem non

coseruatione custodia., gruinasticae uer bona

202쪽

liabit sinem esse statuentibus, alia rursum quae A atm tu secundum ordinem quendam ista cogita:

stio non exiguaultra praedictas exorituri cogeturi primu actioniS nOX quod in morbosit: altera ex

enim puto aliquis quemadmodum sanitatis,ita ep tra noxa quide positum, sed propter imbecillitate boniliabitus, artem unam servatricem, altera opit inutile, quod in sanitare leuiter inhorrete cotingit: see costituere: id si fuerit, duas alias artes necessa tertiu imbecillitate liberatu, no tame adhuc robul rio disquiremus, una medicinae sanitatis conserua stum, quod sanitas in habitu possidet: quarta ceu tricem, altera gymnasticae boni habitus custoder quaeda actionum uirtus est bonus habitus,& imi cum*duplex sit bonus habitus, ut alibi ostensum mitas, ipsaru* perseditio exquisite bonus habitus est, utrius ipseru gymnastica effectrix erit, distin- est Ars igit ad sanu habitu li omine perducens,al guere admodum dissicile fuerit: nunquid natur tera uti ab ipsim coseruate fuerit, semel scilicet

lis,an athletici boni habitus none iam constat, du hoc cocesta, diuersoru finium artes esse diuersas,as alias nobis artes querendas esse ait ita omnes singuloru gemina, essiectricem unam, alteram sex numero fuerint, tres finium effectrices, tres , conservatrice. ex quo patefaetii est, finis notione servatrices tribus em finibus positis, sanitate, bo- uniuersam praesente quaestione coprehendi. quon6 habitu naturali, bono habitu athletico, ad linc circa & quaecun* divinitiones a sine constituunnumerum artes ascendere necesse est. B tu non exiguas ambiguitates pariunt. Ita melitis Verum enimuero cum diuersis artibus o us forsitan fuerit ad ipsam artis essentia trans euo

pus si eo ψ boni habitus inter se et a sanitate dist et tem, illam inquisitionis principium facere.

rant: ita 5 gemina ianitas cum sit, una secundunt iiii Quid igitur est medicina sanoru&mor habitu, altera leuiter inhaeres appellata, geminas botrum scientia quis esse respoderit. veru 8c iste& artes esse necesse fuerit:nel em plus sanitaten. nimis audacter sanorti uoce, tan*scilicet medici secundu habitu,minus sanitate leuiter inhaerente, nae parte accepisse uidebis: unde contrariae factio bonus habitus excellit. Huiuste rei notitia persea nis 115nullos, morbosioru tantum odo scientia me ctam habueris,litora cuiuslin diligenter natura co dicina esse dictivos existimo. at isti primu ignorat templatus,cotemplaberis aut ad huc sane: modes cotrarioru omniu una esse scientiam, ecquicun aegrotantium alicuius, eoxii, quos saepius uideris, morbosa nouerit, hunc ec sana non latere necesse tibi in mentem ueniat qui grauiter morbo labora esse.istud uero eoru captu maius omittat, et secunuerit, proxime uero Coualuerit: iste emaciatuS cos dii eoru, quae ignorat, explicemus, , uideIicet forsumptus p esto,et ad motiones imbecillus,ut aliis lasse cosequitur, intra medicisas definitione no ne

ipsum feretibus egeat: iste medela plane ampliu cetiario quaesitu includi:siquide alicui aequivoca m0rbola solutus no requirit,sed refectione ipsi ui cntione distinguenti, postea medicina corporu saniribus opus est, ut robustus pariter ad naturales tate seuentiri notaru indicanti' causarum facie actiones obeundas euadat,& externas iniurias it Otium scientia esse demonstrare licet, no tamen i

Issus sustinea nihil em diis' est, quin ita avChusi circo ipsam etia coseruantia tradere atin copi ecti, ulmodo assicitur, nunc primu aegritudine liber cotra at Q propositu postulet. Qua ob rem huius tus,aestu,frigus, uigilias, cruditate,aliud ue quicta: i modi sophistica adducentes, new quod qu it ex ferre no ualeat, sed quantuuis leui noxa pulsatus Oacte percipere uident,nem quodna salubre signu. utpote nonis tutu firmum , sanustatu adeptus appellemus, quod scilicet aegrotatibus adueniens in aegritudinem sit relapsiirus. cum uero stabilior futura sanitatem portendit,nec p causam, quae corat in habitu fuerit,nondu tamen in bonum habi pori sgro adhibita sanitatis est procreatrix, qualiatum euasit hanc enim particulam,bOHUS, accipia sunt uniuersia remedia, neo v corpus sanitate prs eris, tunc bonus habitus evicietur) sed ia mendo ditu sanum vocamus: quoru omniu nulla cu pro saafictio esse desiit. no posse enim satis' posito praeter* nominis societate iunctorii medipro uitae comodis exercer ac facile quibus Fim cus notitia habet. etenim fanoru custodiae, mediar a uiola medose inutilis , affectio est: in si ne, cusne, an gymnasta praesideat ab initio nobis pro actiones impediant,nein sit iniurns facile corpus D possita quaestio fuit, quemadmodu pauloante de obnoxium talis uero est secundu habitu sanitas j clarauimus,huiusce quςstionis iudiciu in finis ex

non amplius mendosa est,ati ad humanas actio. ploratione uersari dicentes sanitas emansimplicines inutilis: sed illud laudabile at 3 pexsectu non ter medicins finis sit,ipsam no existente acquirendum adepta adepta uero tunc fuerit, cum non tis, an praesentecoseruantis nihil refert, neo sit ac tum haud debiliter operabit, sed robur praetere' quirere quide medicinae sit coseruare aut gymna

quoddam insigne acceperit. sanitas nant secun : silcs. sic & de gymnastica proponi in qugstionem

dum habitum inter sanitatem leuiter inhaerenteni poterit, num bonus habitus aut sanitas eius finis di bonum habitum actionibus media est: nam sa. sit, aut hora alterutrius productio, siue custodia. nitas leuiter inhaerens debiles actiones producit Pericula enim fuerit,ut proxima d em onstrauit o b0nus habitus firmas: sanitas aut in habitu nona ratio , ne,si una transeamuS, septem c1rca humanudum quidem firmas, non amplius autem debiles. corpus artes constituamus: prima ct manifestim ais ita manifestum est, cum mediasiit inhabitu sa mam&pene solam controuersia carentem, eas canitas,ipsum in totam uitam magis, Φ sanitatem te licet quae morbos expelliti duas alias, unam a sani uiter inhaerente, licet summa uirtute non habeat late leuiter inhaerente ad eam, quae est in habitu, conducere solo enim bono habitui ea cocessa est. ducentem: altera in ea conseruantem : duas item

203쪽

l alias circa bonum habitum pariter sese habentes,l esse strice tinam,altera, quae conseruat: praeter haS letiam duas circa bonis habitu ali leticu uersantes. li simpliciter enim alteria naturale bonu habitu aPl pellamus non simpliciter aut eum, qui no natura

i lis est,athleticu inquam, sed cum adiecstione sem l Peri quemadmodu &Hipp. inquit nonunt sies ol ques, Assectus athleticus no naturalis, habitus sal nus melior: interdit uero sic,In his,qui corpora mercent, habitus ad summu boni periculosi. At de athleticis gwnasticis. uocatis corporibus nunc te intelligere oportet, non de illis, qui quomodolibet exercentur, ut defodientibus, remu pellentihus,m etentibus,aut quippia aliud ex naturalibus

hominu ossicus praestatibus:sed de illis, quibus id

ipsum studiu est,ut athleticis uixib. contra aduersa rios exercedo sese mutilat. quare aute huiuscemo

i di affectio naturalis no sit, alio loco exposiimus. v Ex hac igitur oratione quod optime ad prael sens negociu facit, id ipsem est, quod proxime di

i mimus, circa humanu corpus septe artes futuras,

quodq; altera est exquisite bonu habitu emciens,l altera coseruans.-uero symnastici boni habitust summitate fugere uereriw oporteat,ab Hippocrate clarissime testatu est: sed simpliciter honi habi tus, qui secundu natura est, silmmu no solum uitare non couenit, imo totis uiribus ad ipsum niti decet. ira omneS circa corpus nostru artes nouem

fuerint: quaru septe quis laudare p oterit: reliquas duas potius uitiosas artes appellauerit:qualis re illa est, quae comotica Graece dicitur: Latini copii 4 uam uocat Has igit, si place dimittentes, iteru septem resiquas enumeremus, omnisi prima, quam morbos pellere dicebamus, alias uero deinceps, duas circa sanitate in habitu, duas circa bonu habitu, duas circa summe honu habitu. Etia sane patet etia siquis circa corpus arte unu habente fine sta tuat, eum ad septe usis artes accedere necesse esse, nihili aliud hunc finem esse, quam sanitatem. Vi sed melius forsitan fuerit exquisitiore de artib. sermone facere, illud inprimis, quod nemol ignorat,memoria repetente, improbas arteS appal rens bonii unicuit eoru quae si Int, artes aut uerul honu coparare: ac deinceps dicente: si uocata c5 ll Ptiua adulterina pulchritudine cociliat,haec uti l

ars uitiosa adulatrix. fuerit, altera s circa legiti-it ma ueraq; pulchritudine uersabitur, quae in uege ll to colore, carnis moderata copia,membroru . co li grua coagmentatione cds si ii, quae naturale honu thabitu consequunt. sed de gymnastico bono ha hitu alibi seorsum uerba feci: nunc aut fortasse de eodem per capita loqui melius fuerit, id sermoni principili statuete. Sive enim secundu natura operari unicuim membroruidem, quod bene ualere, est: siue id necessario naturale corporis apparatu consequitur, ipsum cybene ualere nihil est aliud, Q secundu natura instructu esse: istorsi utrumuis sanitate constituens, nihil enim nostra interest)sequente oratione ita anima aduertens accipit

nunquid naturali cuiusq; mebri apparatu, an eius

opera indigemus. mihi profecto ita persuadeo, VLVM T 46 sneminem membrusmatium ossicio propnbcarens habere uelle: nessi igitur cecutientes oculos,

neci; nares Odorari nequeutes,ness crura torpentia,necp aliud quodpiam membrori aut nihil ponitus , aut deprauate ages quisqua habere cupiat:

nullo enim eorum omnium quibus egemuS, imperfecto egemus,neq3 domo,nely calceo,necyltacto,nein ueste, sed simul egemus, Θc persecto egemus. Ita Q infirme debiliterc. ambulare non peimVS, net obtuse cernere, uel audire, neque aliud quicquam deficiens mancum4 expetimus. quis enim coloris bonitatem, carnis molem, aut se Iute corporis pulchritudinem, roburue, imperafectas discupiat quocirca si actionem non deprauatam,sed perfectam eligimus,multo minus cor B poris structuram, undenaec profluit, mendosam Iabantem uotis expostemus: atm ita cum horii alterutrusanitas sit, nullus proculdubio mutilam

sanitate, sed Φ fieri potest absolutissima firmissimamch eXoptauerit. Igitur si aliud quodpia bona habitu a persecta sanitate quis autume alia sinita thalia bono habitui arte praeficito:sin unu at 3 idῆutru p est, una Scutri arte praesidere necesse est.

ati ab Iuta ianitas fuerit primum si apparatum huiusce causam,eundem&boni habitus causam, esse crediderimus, secundo, ex ipse essentia id percipiemus: honus siquide habitus nihil est aliud δhene se habens habitus : habitus aut affectio stabilis est: quare cuius est habitus, eius est etia bonus habitus.ambo uero ad aliquid sunt: dicit ita* albquis gramaticae habitu habere alius arithmeticae, geometriae alius, alius astronomiae. & rei cui cum affectio bene adhaeres altius. defixa fuerit, habitus nominatur. nihil aut in praesentia reserat assiectione aut habitudine appellare. quamobrems 8c eius est bonus habitus, cuius est habitus,sicuius aut habitus est,alicuius ergo & bonus habitus erit,ec eiusdem, cuius habitus. at nobis in praesen-ltia no de geometrico, musico, aut gramatico, sed de selubri habitu sermo proponituricum bonuid tur habitu dicemus, non gramaticu,mUsicum,aut ll Rcometricu,sed salubre habitum dicemus. Atquil statim id ipsum nonulli negligui, & boni habitust sanitatis nomina idem significare arbitratur : cu, i tamen sanitatis nomen, affectionis cuiusda nomel si boni uero habitus nomen non affectionesm-j pliciter, sed quod in ea optimu permanens est, manifestat: optimus em est habitus eius affecti0-

nis, qua sim tale, authonum habitu nominamus.

non igitur ide enim iteru at item inculcare ne cesse est, cum quis multorsi inueterata ignorantia stirpitus euellere cupiat) no inqua affectione, nostructura, non actione,boni habitus nome significat, queadmodu nem simpliciter habitus: sed habitus quide sela ipsam permanentia stabilitate passiectionis ostendit, bonus uero habitus nihil ei plusi bonitate adiicitiigitur ex hoc nomine habitus, es ex hac adiectione bonUS cdponitur, qua omnibus, quae laudamus, apponere cosuevimu ,

quaecunt probe et in summa sua integritate costi

204쪽

ost AD THRASYBVLVM a1ci ligitur appetimui aut , d nos ueluti fructum quenda eius, pulchritudinem corporiinesse precamur: nuquid falubre affectio esse re act1onemr quid obstat praeterea primu cor .

neidipsumsolu an id ipsum ide est, ac si quaexas, Poris honua&one esse, eius uero causam sanita- im infirmas aedes ac ppedie ruituras expetimus tem neo per alia exquisite sanescet corpus, per lautultrausium, cuius causa structae sunt, elegatissi es1a robustu aut pulchrii euadet. statim uero id e- lme quoi copositas,&Φlogissimo tepore dura otiam exacte salubre est.Quare ei ex hoc una circa lturas nemo profecto reperiat, quino integre,& corpus ars esse cocluditur: eadem enim facientes lito logi teporis spatio sanitate stiri percupiat quin simul Θc robusti ad agendu erimus, & uisu pulchri etianulla omnino ars est, quae sibi id, qd deterius es, oc saniores, melioris . habitus emciemur: lest, ac breuis teporis, proponat, sed quod in eade quemadmodu cptra,siquae in corpus noxa incide materia estualde optimu, at longinimo tempo rit,et actionu firmitas labascit,et pulchritudo mar il iis curriculo permansuru.id sane omnibus activis cescit,& bonus habitus uitiat, sanitas. ipsa uiola lartibuspropositu est. nes etiam sim s plane aliud luchaec em omnia merito simul augetur, simul. lquidpiam, quam propositi consecutio fueriti decrescuntmaturalis etenim actio naturali corpo ivlli At. ia ex dictis apertu est, artis circa cor ris eget apparatu, a quo ratione causae erga ipsam pus uersantis fine esse unaea positsi hirnu:siue uitlv. habente producitur, quocirca illud in primis fieri positu hoc quispia integritate nominet, siue bo no potest,ut istoru alterum adsit alteru uero absit nil habitu,siue sanitate,sive naturale corporis stria ambo etenim simul augent at* decrestui . cumictura, siue naturalem actione, aut affectione, aut in melius proficiunt,hic bonus habitus,illa robur structura, per qua integre at ab Iute has natu- appelletur. eade nanssi ratione robur actioni, quat tales lanctiones obimus, nihil inpraesentia distin bonus habitus sanitati coparatur. Utiram enim ab lguere opus est.Siquide unu mihi ostedendii pro utroch producitur, 1icuti alicuius bonus habitus ponit, oes uidelicet artes propositu finec, appete est ita et robur naturalis nan* siue apparatus siuere,fine uero uniuscuiuis rei unii esse, qui nihil a affectionis uirtus quaeda est bonus habitus, actioliud sit J secundu illa substantia horim in uite igit nis uero naturalis uirtus robur est. idem aut est uir non aliud quidem finis est, aliud uero bonis, nem tus,perfectio, SI cuius p rei bonu, quod illitis pria laliud, prster id,quippia ars uitiucuItia tradens spe muat 3 simpliciter honu nominatur, ambo sane lculat.itide θ ars oleas excolere doces,olearu na et propter eadem deteriores meliores. reddunt: lturspersectione sibi propositustatuitaueruenim i bonus nam habitus selubris,ut antedictii est,asse, li uero una quaeda res est humanu corpus: θί queda ctio nominat. siquis ite debiliter operet, roboris j

quo*huiusce proculdubio perfectio est,quam et c infirmitas imbecillitas. dicetur pulchritudo prae

t praesente custodire, dc absente reuocare, alicuius terea priora,posteriora deformitas, necessario co li artis ossiciu est huius aute si alteru quendainferio mitas. Hsc igitur omnia simul crescu simul mino irem fine costitua, antedictus nos excipiet sermo: untur, Θ perficiunt simul omnia, simul delent. l

erit enim haec boni habitus, illa silmme boni habi sidcpistoruuitu, quicquid fueri statim se reliqua lj rus, alia salubris habitus, Sc quarta instuperars sala omia Isdit:cotra qd iuuat, pariter 8c offla iuuerit. lj taris habitudinis opifex, ct prster has athleticibo m Atqui ex dictis iam una circa haec omnia ar li niliabitus effectrix quinta: p si aths quide artibus tem necessario uersari elucescit: qd istoru aut print fines inducere,alijs autem eos coseruare permis di ceps simpliciter*corporis bonia sit, nihil in prae t timus, non has modo, uerum etiam alias totidem sentia attinet dicere. Sed ne id quot sermoni deficirca c0rpus artes uestigabimus,constituem 4 4 ciat, subiunga: corporis bonu ab lutissimu atc Ex quo essicit,necp multa corpori ona esse po- primarim quo egemus potissimu , acti*nupc se nenda,nel aliam eiusdem opific aliam uero cin, ctio est,qd sane uim robur . defective enuncianis istodem artem esse statuendam:Et potenti sane οὐ tes nominat:siquide eos oportebat no uim simpli lmnia per capita contemplari, non pluribus opus citer,sed actionu robur nucupare. deinceps uero est: quiuero id facere nequeat,ne padhuc omnia, D post hoc nosi mpli citer,nel per se corporis hona j quibus ante male imbutus fuerat,ex memoria de- sed quonia in primis oc per se huiusinodi bono adleuerit,longiore,puto, oratione indigeti sui productione actionu robur indiget, sanitatis lix Illatine cosutanda sunt,q, nonunum sit cor in bonus habitus,que oc ipsum iteru curte nomiia poris bonu,sed omnia hae sanitas, robur, 8c pulse nates cauillatioibus ansam prςbuere. sanitatis emi chritudo,quod 3 ars una id procreare possit,alto bonu habitu cum dicere debebat, no ita,sed abs taracoseruare,& quscun* alia ab his orientia non Iute bonum habitum uocat. hunc necestario puli nulli perpera decreuerunt: atq; in primis unu esse chritudo sequit aliud quodda ab illis re tertiu cori corporisbo primarie ct proprie dictu,ad quod Poris bonii. quare corporis bona aeque ac am mael reliqua omnia reserunt, explicare melius est. alia ne F unius generis sunt,nem similiter omia dicundans corporis bona uocata, n5nulla ut partes il- tur, sed unu quide ut primis atl per se, altem tallius dicunt, alia ut cauta, alia uero ut fiuctus quia illius causa, tertium uero ut necessario coseques. dam, quemadmodis enim pulchritudine iucudus igit cuius horum trium ars corpus gubernas pria

lor, congrua caro, membroru comoderatio,& martim opifex est ' num sanitatis, an actionis, an

.li quaeda integrant, quidni 8c corporis bonu ex pulchritudinis supra equide lapatuit, etia si isto sinitat robore, & pulchritudine absoluatur c ite ru Uni tanta,qdcuno malis, profueris, necessar1o Auid phibet ipsius corporis honu esse sanitatem, cunctis tribus profueris.exepli causa si actione tu Galen. tom. 2 s ustis

205쪽

his, quadoquide illa sine causa ipsam producente ratione harii utrach artiu sanitate conseruat. Igitureosistere nequit, pulchritudo uero necessario sub sanitatem praecipue ex sui ratione coseruans quia lsequit . item si sanitati proderis, illico & actioni re bus cotinebitur ut mea quide fert sententia, nest pulchritudini proderis: etem utram ab ea pfluita illis, quae no necessario corporibus nostris adhae, qui uero pulchritudine producit, iste sculdubio i rent,nechillis, que nulla in parte necessis iocorpo re sanitate ante produxerat. Si uero hanc,utiq; 8c ra nostra permutati Sed illis,quibus,uelimus, noli lactione. Veru qd primu ab artifice fiat,sermo no mus, corpus nostru utitur:& eoru illis,qus iuuarester uestigare cupiebatiatqui iam ex suprapositis aut officere ualeant in iis inl&circa haec tumes

manifeste ars sanitate emcere uidet,hanc natura l sanitatis arte uersari arbitramur. in gladios enim, lis pulchritudo actioch sequatur necesse est. quod aut feras,aut laqueos, aut rupes no necessario cor enim primisartifex cum fecerit, acquiescit,id eius t pora nostra incurrunt: sed in ambiente aere dupli Plane: finis est: at naturali assiectione, per qua agia ei ratione uersantur, S corpori undiss circurimus, restituta coquiescit, ea uero sanitas erat, qua fusus est,& qm per anhelitu ducitur.somnus uerolcia induxit,nihil ultra circa actione pulchritudine at uigilia, quies ite 8c motio in li oru numero potae laborat. accedui enim hae uel inuito artifice, ip B nitur necesse nani est, aut dormire, aut uigilare,jss. aditu intercludere, cu semel sanitate prod, quiescere, aut motu exerceri. proinde esurimus Nerit, prorsiis nequiti ipsam tamen sanitate impe cibum capimus,sitimus ac bibimus,aut inter haedire in ipsb artifice positum est.q, si ipsam corrupe medij agimus. cubiliu asit discrimina ac uestimen

it,naturales actiones, aut pulchritudine corpori torvno Omnia necessa ia sunt. eburneis nans p

adipisci nullo unΦ pacto ualebit. Arte ita F co I dibus lectulus aut grabatus ignobilis nihil sanita

Pus tuente, qualiscunt sit, circa sanitate omnium; ti prodest aut ossicit,nem uiliu aut silmptuosiarum prima atq; per se negotiari asseredes est, deincepsi uestiuusitIS: nouitrea uasa,aut aurea, aut argentea, accidit, ut de actioe pulchritudineq; cura habeatis aut lignea possidere, no formosoru seruorum aut

neque uero propterea hae ignobiles imperfectsc, deformiu turbae dominari, aut seruis plani carete sunt,sed persectae plenaeati summae. ipsum sibijpsi ministrare. ista me hercule prodesse mi Quomodo igit plura sint corporis bona nobis uel obesse ipsoru ratio eat primario autexi 'Uo Unu, quod. no omniis aeque ars corporis s accidenti neuti* apta sunt: at calidus aer aut fi ira habeat,sed unius per se, ex accideti alioru,ab dus, esca S potus,requies&motio,vigiliae somni dedissertu est. At modo superest discutienda, quat quesivis ipseruuiribus necessario corporibus n0re in nulla materia,ars una, is effectrix, altera col cistris utilitatem aut noxam afferunt. uestimentum 1ervatrix reperiat:statimq; ab initio nem illorii ex uero lacerum hyeme ac leue, graue aVtem aestuose

emplum, qui in hac fitere sentetia, net reru praete sum . aestate Iaedit quidem ex necessitate,sed n0nrea ipsaru natura ipsis fauere declarabo.si alterius ex accidenti. Verum frigore Θύ calore diuexatutiem artis est calceuc5ficere,alterius labefaci ature π II Haec ita quaecun per se Igdendi iuuant sarcire, nondu tertia hic arte conservatrice nobisi dic, potestate habent, sanitatis custos speculatur. l ostenderunt:pari ter 8 in uestibus, si alterius quial at quomodo,quaueratione posteal satis abunt de artis est, eas resarcire,alterius aut coficere,qus i de corpus inanitu est, sensilis. nocumenti discit ita 8c in his tertia sit ars coservatrix, explicare noni men impendet, alimentu sumere iubes post* ub Poterunt. in nostris profecto corporibus uniueml l tra modu exaruit, at φ hincia noxs periculuinst)t1 mo in his,qus a natura regunt , effectrix utiq; na Potu accipexe praecipies. ite et corpus exerces, cu tura est,textoris sutoriaeq; proportioe respondes. nostri moderatrice facultate robusta praestare, exl uitiatum aut corpus instaurant chirurgus 8c medi crementaq; angustis m eatibus intrusi eruere u0. l cus, qui re ipsi uestes sarcienti & ueteres calceos lueritiquiete uero imperas, cum exercitatioe c0r instauratissimiles sunt,ueste aut calceum ue inco pus latri, aut supra, coueniat, digeri senueritias claui reponendo custodire, ne aut a quopia stirris D uum praeterea duces, cum suppressa est nimis aut piatur, aut a muribus erodatur, id ne F ullius forsi citata cohibes. allaci; in hunc modum omnia ages.l tan artis, sed solius est diligetiae. q, si horum conser 8c in siumma id ante oculos habens, ut in corporet uatricem arte esse quida uelint, tales apud homu exacte sano ac ualido nihil nouare audeat:cum uenes artes sunt imperatoria, rei. pub. gubernato ro aliquatulum oderatione transierit, cotinuo, dria,S praeter has,si placet, ostiarior' csterorum , deficit, prius Φ latius mala serpat, resarciat,perin custodum. ut enim ne inter hostes, aut prorsus ne de ac si subtegminis fila ex aliqua ueste non simul inter sceleratos homines feras bestias uersars omnia,sed singulo die singula excidetia, qui huic mur, aedes ciuitat Q costruximus, Sc muros cir ei praeest assides illico reponat, adeo ut huiuisocudedimus, peratores ac principes creauimus. idi correctm ato emendatio multoris notitia praesed non istaru simile sanitatis conservatrice artem texiguitate stibterfugiat. tale medius fidius di be

coquisiuimus:sed ea, quae ut puto ) in humanum i ,1eualentibus praefectum artificem esse opus est, corpus aliquid agens n6 ex accideri,sed p er se in- minimς cuiusqν disseretiae ac noxs obseruatore iacolume ipsum uales. costituatiat proxime dictae xta attemendatore. Verum si ex toto integrui,

singulae no ipta per se ianitate custodiunt, sed eo laesum Q corpus duraret, tales , quale ipsum ab ini quia homini non iugulato,ne' a fera discerpto sati io creator fabricatus reliquit, nequa* correcto initate seruari,queadmoduocuit cotigit: quocir te eguissetiat nunc cu difflua semper, alci dilipe

206쪽

reat, aliquo praesente obseritatore indiget, qui ocquod dimpatur, quantum quale , sit, cogniturus est, illico. tale ac tantum uicissim repones instaurabit. insitum humidum dilabituυ tantundem humoris, potum exhibens,irrigato. calidis digeritur, tantundem caloris addito. aridu consumitur, iam

alendicistat occasionit semel dicam,quod discutitur at 3 evanescit,ing eri paulatim atm repon a tequam in multorum notitiam uenia opus est.

XIII Igiturquead dii si duo sint dolia multis in locis seraminibus terebrata ambo aeque ab initio plena, pariteri per illa spiramina hac at 3 illac perfluetia,horu i uni quida semper assides imuicissim ingerat, quatu elabit: altem uero, antelualde inanitu est, nemo custodiat, postea quispiarepetesuperuenies semel totu implea clarissime costat dolioru istorum primu,neo inaniri, necp re

tibus res habet . utruno enim ars una modo Un

emendat, quod deficit scilicet instauras, in quato uero no in quali emendationis differentia uersat Atqui secundu quantuin his,quae fiunt, ditaretia ad una artem pertinet, q, si alterius artis esse debe i at,prorsus qualitate dimerat, oportet. , si propte i rea geminu esse correetiois modu arbitraris, . ab uno dolio multu prius effluxerit, Φ artifex custos accesserihinerst custode semper astante, quae sua bona fortuna fuit,naehu plenum coseruatur:haud recte sentis. net enim alia ars unum subtegminis filum, quod exciderit,reponit,alia,tria aut quati

orauis

collapsam restituit. Subtegme stamini intertextu uestem facitinum igitur prster haec uestis pati,aut praeter haec emedari potest opus plane est, siquid uestis damni facere debeat,aut stamen, aut subi gmen, aut utrunt pati, unamq; esse emendandi uiam, quae subtegmen semper stamini implicet, quo eius ab initio compositionem imitetur. xliii Sed singulares actiones multis imponui, uniuersese cotemplari nequeuntibus. id em rationalis methodi munus est, qua ne*didicerut ne ppertractarulisti, qui quotidie dea positis probi malis blacterantes disiputare audet. satis ei,si quidem ea nouissent,ipsis foret, discipulos semes do cere, no infinita problemata distulere. na qui eam rite percepit, no amplius infinitis eget, sibi ipsi o mnia recte diuidere uales. at eam methodu igno. rara, praeter*q, ea infinita perperamne die a sint, haud dignoscit, permultoru adhuc propositor' quae n0n audivit,inops est.veru haec striyim obiater, aduersus eos dicta sint, qui quotidie in pro' lposita discipulis audientibus edisserunt, ne* ipsi, iquid dicat intelligentes, quousi imperiti inexe citati in hac iudicatoria methodo fuerint. nam hoc loco quo inter se artes distinguendae sunt singularibusne a 'ioibus an uniuersalibus ' an no ita sed φpositis scopis finibust, aut neo his, sed ma teriis, strumentis, princip4s,8c cotemplatione, minime siderantes de his nugant, qus penitus

ignorat. E Ocnos forsan melius fuerit, posti so

-------

mel id certame coscere poIIiciti sumus, ' breuis sime poterimus antedieta repeter iterua singula tribus actionib.incipietes. Est igit quaedJ singula- tris aerio, qua Utetes oculoru palpebras colimus, laltera uero huius minime assimilis, per qua sum stoes detrahimus, alta quocp tertia & quarta ne inter se ulla ex parte,nem harusmiles sunt, a quas costaeium os de capite excidimus, sed in alia comporis parte utpote humero atq3 cubito in aduersi quae circa hernia fit, manuaria operatio:a qua illa, quae circa uarices: ab omnibusq; simul antedictis luesicae calculi extractio,at hora multa scalpello labsoluimus: at oculii sublinire, articulu in proprius tum reponere, catapIasma alicui mebro superdare,fistula qua cathetera Grsci uocat,rite ut cucurhituIa assiger sine scalpello quide omnia praesta tu sed inter se togissime & a proxime didus eua riat: queadmodii ec uena seluere, et arteriasecare, cute starificare, oc hydropicos perforare, inter sere a modo positis distati at* hae quidem ac praeter has alis infinitar manuariae actiones per illa sunt: medicamentis aut utentiu Porro alteru genus est, re ab seipso,&ab enarratis discrepas.siquide ueratri potio, ciboru* esiis nulla secietate participat:

nem inedia clysterii h usus,nech frictio 8c lauatio:

ab his uero logi' distat ulcus eluere ac purgar et medicamentu liquidii, ite & ariduimponere: ge stari praetere deambulare,lu stari, scamoni' aut

mulsa bibere. quoru omniu neuti. similis est pul lsatus arteriam caloris dignotio, tuis extremis lmanib.agamus:queadmodu ut reor & humora labscedentib. sedibus colentorii perceptio, aut t. lmorum hydropicora, aut gangliom, aut athero- l matu, aut melicerid aut steatomatu ut oescoru nominibus utamur, quado Latina deficiut) Nem lem eo de digitora inie stu,auteade motione et traductione ec pressione,sed non Φ loge differete

in modo enumeratis utimur. quaobrepericulu est

ne totu die absimamus nihil aliud Φ actionsi dis

feretias recensenteS,adeo ipsaru numerosa multi ludo est. Versi ex his abunde quis nouerit, quata illi erroris nebula caliget, qui per singulas aetio es artes esse distinguedas arbitrent. nullus igit adeo fatuus,adeoq; attonitus est,qui a medicina modo

propositas actioes diducat, & alia quapia arte singulis ipsis praeficiat aut hernis disse storia ut nucquida nominat aut calculi detraetori a aut perforatqxia qua paracenteticen uocat Etsi em 4 maxime hunc hernis disse 'ore, illu perforatore, aliucalculi detrae ore nuncupet, oes in istos comuni nomine medicos appellant, perinde ut Cos,puto, qui a quibusda membris, quoru praecipire cura gerunt,irocitant: hos nano ocularios, auricularios, dentarios ita dicere liceat medicos nominat: nonullis a materia nomina indidersit, cibarios &medicam etati os,aut per Ioue, etia herbarios uocan tes:quida prsterea & nonullos medicos uinidatores,ec ueratridatores appellarunt,w eos crebro taelibus remedηs utentes cospexerunt. Omnib. enim

ut reor hominibus rationalis disciplinae princia

207쪽

inagis, illi uero minus, quid ide sit in actionibus, quid diuerim. id naet, cuius causa, ide est, sanitas

uidelicet apud oes comunis intentio. modus aut no omniu unus, sed in numeria ingente excrescit

Verum enimuero si quisipia etit facit Plato unius cuius 3 modu 8c in uniuersum propositu una esse arte statuens,deinde in species differetias p ipsam diduces,rursus illas partes singulas arte appellas)perinde re ipse aliqua uictuaria & medicam enta ria oc manuaria uelit arte appellaremihil sane fuerit, quod ipsi uitio uerta. Ita etia si modo propositas singulas parties, ut diaeta in ea,quae assumunt, euacuantur,et gerunt,& exterius incidunt,istorusingulis propria quanda arte praeficiat,nem istum accusauerim: iterum si haec quom eade multi O rmiter, uis ad particularia partiat, minime ipsum

impedia,quin in his,quae assumuntur,alia medicamentoru arte esse dicat,aliam ciborii, aliam potio '

num: quin etia per singula ipsoru huius illius. ci-l hi, huius illiusq; potus, at huius illius Q medica li menti propria esse artem dicere cocesim o :ueruml si has inter se artes queadmodu arithmetica, ex lpli causa, ab oratoria,aut hac ab aedificatoria & fata Brili differre autumet, no amplius illud cocessero, cum istae nullit comune propositu habeant, paulo

sirpra uero enumeratis unu comune propositu sit sanitas scilicet. queadmoduigitur in oratoria, quSuna est ars,aliam quide exordii narrationis,alia argumentationu,perorationui, aliam ese arte dixexo,si mihi Qtu id imu,unius esse artis ea siue specia ies dixeris,sive partes cocestum fiserit ad eunde ara hitror modia, et in medicina res hahet. alia enim arrem manuaria dixero, alia cibaria, alia medicam rariam:unii id modo mihi seruetur, haru omnium unum esse propositu, propter quod unius esse arritis particulae coguntur: res enim dissimillimas iga Ungere, Rr. conectere, cogere 4,ut in unam oe artem cosipiresimanifesto uidet. excindit aliquis, aut abiicit putrescente particula, alius aut rencit carne . in cauo uulnere procreat: cotrariae quideres, tota. ut aiunt diametro distare uidebuntur: actiones enim longe differunt,ipsarumis effectus cotram sunt ille enim eoru, quae sint,aliquid per oti,isi e uero noua aliqua substatia gignit sed neu

tri id ipsi im per se proponit,aut illi quici destrue are,aut huic generare quemadmodu new urere aliquid, ne F secare,neci: aliud quici ipsum propteri se facere quispia aggreditur, sed ranΦ sine hoc sa

nitate assequi non ualens, ad qua omnes diuersiti tamen itineribus ingredientes properant, ob co mune utiw propositis oes medici uocati, sed pro Pter actionis,aut materis,aut membri differentia,' hic manuarius, iste medicamentarius, ille ocula rius appellaturimanuarius ab actiori medicamen

rarius a materia, ocularius amebro. cia enim quael curantur,membra,no paru inuice differat, curato

resin ipsi a filonib. ac materus diuersis utanti ideΘnonnulli ab aetionibus alii a membris, a materiis alii cognominant, ocularii, manuarij, ac medica

mentarii,uniuersm qi omnes a fine medici.Supra

causa,bene fueris,perperam medicamenta propunet, alius medicamentis optime utens ratione ubctus non rite praecipiat, in hoc alius egregie uetasatus manus non bene exerceat,si diuersas propterea ac penitus separatas artes opinemur, statim faneno tres modo,uerum etia trecentas sic artes statuemus.iste nan F fistula, cathetere appellata perile utitur,ille clysteri,alius uena secare est idoneus, arteria alius: deinde cli aliquis haec omnia insigni

ter administras inuentus fuerit,rursum omnes illi artes in una coibunt . atqui utrunin uitiosum est, aut propter artificu inscitia arte una in multas di scerpere, aut propter eorunde excellentia multa in una colungere. prior nanch serm o ness orandi, nech numeroIu,neo terrae metiendae, uel canendi,necp alia quampia illustre artem unam esse concedet, quas multi tractantes propter earu magnitudine totas coplecti nequiuerunt. secundus aut artes interdit nullius cognationis participes in nam aceruabit. na si ide nomo arithmeticus simul

gramaticus atq; philosophus fuerit, poterit quispiam Un1us artis has omnes esse particulas existimare.Itacp ne agentiu multitudine sed propositis scopis artes distinguamus, net in singulas actiones, sed in uniuersas inspiciamus. comune enim quid dam in singulis cui artis actionibus inuenies, Per quod quavis Iongo interuallo distare uidean

tu nihilominus tame eas unius esse artis partic

las nihil impedit. uestes igit texere nihil ρiud est, Φ subtegmen stamini implicare: num igitur istud aliud est Φ suere neuti*, veru 8c in suendo subtegmina staminibus intertexuntur.na si & ab initio statim quispia sine textorio opere aliter subtegmina staminibus innectere uoluisset, aut eo modo, quo nunc lacera 1ndumenta sartiunt, aut quo calathos, aut sportulas, aut retia fabricantur,nihilo se cius uestimentu, sed multo longiori tempore coii fecisset fine ita p no simpliciter coiectates,sed colerius ad ipsiim peruenire studeres, hanc per telas conficiente arte excogitarunt non uniuersim, sed

ex parte a supra possitis differente.ide & 1n medicinali arte cotingit: innumera sane ut ita dixerim)singularia fiunt, sed generale quodda opus omni

bus comune est. na & corpori aliquid ut superua cuum detrahens,aut aliquid,quod deficia Gadiici CnS,Unu uterm in uniuersum praestat, corpori scilicet naturale modii coparans, qui nihil aliud est,* sanitas, perinde uero θc calfacies & refrigeras, siccas ac madefacies. Queadmodii si ab initio nos confestim animal creare potuissemus, no alia quapia ratione eius prima formatione instituissemus,

a Ita uero emedarione adhiberemus: haud secus,

posteal neutra horunos primi essicimus, sed natura est primaria animalis opifex, iteruc, fgro

sanitate coparar, non alia profecto ratione foetui,aIta in praesentia in lucem edito alimentu suppeditat, quinetiam similiter nunc operat, alit, digerit,

excernit, omnia. ut semel dica in praesentia ut

prius)eadem ratione ministrat. Medicum aut na

208쪽

turae esse ministrum , primaria. esse naturae arte, i actite cAebre esse d1Au issu d,Natura in omnibus

auxiliat,natura morbos iudicare, naturas morbo

id esse medicatrices , a priscis sapientibus abunde tradita quid ego itera superuacue repeta qd emin psentia utile est,in memoria reuoco,non unius artis esse opus facere, alterius uitiatum corrigere, sed eiusde Q si no eiusdriat sirpra medicina ostendimus no artis uestes facietis aemula quic*, quod prius non esset,procreare,sed artis laceras tritas uestes fartientis assimile. explicauimus item con

sentatione este duplice: alteruch ipsius genus, si ibquo &praesens de tuenda sanitate tractatio repo pitur, paulatim labefactata corrigere: idi multos subterfugit, tan* sita curativo differens genus. xvi Csterit idipsum alicui sine esse putare, domum retruere,aut uest aut uas, aut sanitate face

re, hominis est no potentis actione fini prsuta abi ipsos ne distinguere, quandoquide non domu extruere ipsius aedificatoriae finis est,sed domus,quel admodunei ueste texere, aut naue coagmetare,

aut grabatu aliorumve unuquodi fabricari, sed ipsum opus, quod quiescentibus iam a labore artificibus, adhuc permaneat. at 3 ita effectivae artest ab activis issi dissentiunnactivae nani cu ab ageni do desierint,finis quo ν una desiit nihil ita p in ali tatoria preter ipsem actione ostendere possumu's ut in fabrili grabatu, in aedificatoria dom*in me dicina sanitate. no igitur aedificatio , queadmodul saltatoris saltatio, sdificatoris finis est,sed domusi tes ab actione diuersa: itidem textoriae ne textura, ψ texere,ne puestis coisci io,aut generatio,

sed uestis:pari ratione ne* productio,nem gen ratio, net corre 'io sanitatis medicinae finis est, veru haec omnia actio quaeda artis comunis sunt,l quemadmodu particulares erant secare,urere,a li riculos dc artus, quae Graeci cola uocant,in aduen sum rahere, essingere, deligare,& siapra has etia,

at* comuniores manu operari, medicamelo uti,

i tirationem uictus praecipere: uerum sanitas ipsa finis est, que iam quiescente artisce demonstrare ualemusquare ne* sanitate custodire,aut uitiata lemendare, aut prorsus amissam recuperare sius est: sed omnia haec actiones sunt, sinis aut est salutatas.at comunem generalemessirpra oes hasce particulares actione alius sane: alio appellat nomine,pmnes tamen unum idem*,sed alio modo signifi eant,ti qui sanare dicit,& qinsanitatem facere,ec qui sanitatis effectione, Sc qui sanatione. Alio modo &hi quo pide, quod proxime positi, dicu*8c

medicatione morborsi dicetes, aut curatione, aut tarorumedela,aut medius fidius mederi,aut morbos extirpare, aut sanitare morbo pulse inducere: item omnia quae cOUemant,facere, dicetes, qui morbificas causas se expellere aiunt nemo enim

istorum finem,sed quae finem praecedit, actionem dicit,perinde at si circa corpus ars quaedam acti uasaltatoriae histrionicaec, similis uersaretur xvii Versi enimuero postea*multis rationibus artes no ex particularibus actionibus esse iii dicandas assertum est sed in uniuersales ac proxime adfine esse recurrendum,deindech illaru ipsa

rum fines distinguere esse tentandum,in sequenti disputatioe ea est: dissicultas excutieda, nunquid de ipsarumateriis eade sit ratio habenda. Ita cymateria una plurib. artibus subqc una 3 ars permul tis uti mater's uideturiquandoquide lignunauia artifici, Sc carpentario, re machinarii structori,&aedes fabricanti, infinitis Φ alijs materia est lutum quossi multam est: artiu materia, 8c lapides , alia

um uersa.at medicae artis,una cum sit, infinitae materiae sunt, re corpus ipsiam sanitate accipiens, 5ccibi ac potus, et medicam eta omnia, ct uocata distemata ad uictu pertinentia; haec igitur medicorumateriae:corpus aut tan* id ex si finis, aut in quo. costat igitur no ex mater is artes esse iudicandas: nem ein si qui *ia alias comunes materias, utch aliquis dixerit,per accidens,alias uero proprias ais lpropinquas singulae arti subit ciens, quatenus corpus nostru naturale es ,physicae scientiae subieelia esse dicat, quatenus sanitatis capa medicae, qua tenus euecticu, id est bono habitu praeditu exercitatoria propterea alio quopia, Φ fine artes distinguit. nam corpus aliquod salubre dicere eius, qui iam finem cognoscat, ossiciti est . Nem etia si quis praeceptis artes disiungat, aliunde, * a fine pote state sumit initium:propria nanin cuiuis artis precepta finis costituit alii dijudicati igitur haec artis Propria sint, quae dignosces aliquis, ad finem assequendum proficit. siquidem gramaticae, musicae, fabrilis, & aliaru cuiuis artium quaecunt praece pia, aut fine ipsim modo, aut ipsim quod melius aut celerius in ip est, exhibere possimi, ea artis propria sunt. Quae uero nihil aliud ad finem con sequendum prosunt,non propria sitntatacp omni ex parte ad finem properare ab eo. artes iudica re prὰcipit ratio:propter hunc enim ec comunita

actionibus, Sc propriis prsceptis at*principiis

differuncinam& haec secunduartae fines euariata lquandoquide sanitas finis est: haec uero in calidis, lfrigidis, humidis, siccisc, consistit.missis plane ec materiae Θccotemplationis circa huius cognitio sne principiuuersetur: sed dissimili ratione me- ldicus philosephusc. id tra stat quod ipsium a scio litarum fine cogestum est at* disi in lium. Et ratio lse per conuenienter finem inuenit omniu, Maelin artibus continentur, regula alch iudice. nam cu liu artis costitutioinde sumit insitu. Quis enim lmedicina costituere properasset, nisi sanitatis bo- lnum optauisset aut aedificatoriam,nisi domu

petiuisset aut textoriam,nisi ueste prius eguisset quin θc ars reliquas omnes constituens hinc & ip sa accepit initium. alibi uero a nobis ostensum est, iquo quispiam modo proposito fine ipsius artem lartificiose coperiat.eumq; qui praesentem Iibrum lexaeie intelligere cupiat, in illo prius uersatu esse necesse est: ita enim euidenter cognouerit, sub Onam eandem , contemplatione utrant parte in cidere, sanitatis tutelare uidelicet, at v curatrice. uerum si ego, quae in alijs uoluminibus a me latis sime explicata sunt, in hunc omnia librum conferre uelim, Menemachi Menodoti4 libros me prolixitate superaturum ignorarem. NVIII Caeterum artem circa corporis bonum luersan

209쪽

uersantem,prorsiam ima es ex anted es is ut asti

tror satis declaratum est,aim ex dicendis in posterum nihilo secius declarabitur, non tamen quo ipsan nomine appellare oporteat, adhuc manifestuest.necp enim fors an medicina,nem exercitatoria

sed aliud quippia appellanda est, forsan auteWint totum ais ista, quemadmodu &pleraeo aliae, no

i mine caret, sed hoc paulo posteri' speculabimur. l Ital unum esse humani corporis honu, quicquidi illud sit, sicut aliarum etia omnium substantiares,l esse uero oc de ipso artem unam, siquid unquaml aliud, & id quo p uerum esse confirmo,necnon etl eandem utrich methodum inesse. Una igitur circal humanes corporis bonum arte uersante,in praesen tia omnes eius particulas speculemur: nam sic&eius, quae sanitatis tutelaris uocatur, quae sit pote-listas, prorsus dignoscemus, ut in hac etia parte methodo aliqua utentes,se si ionem faciamUS, genus artis corpus nostrum traf antis contemplantes. NIX Verum non in sola ipsa contemplatione fine eius situ esse, sicut arithmeticae, astronomiae,

ac physicae, sed quidda etiam circa corpus ipsam facere, neminem preterit. Quod uero nem in ipsa actione desinat, quemadmodu saltatoria, postlagere desiit,nihil ostendere ualens, re id quo F Omnibus costare arbitror. Igitur in cGfesta est eam

1nter effectivas aut acquisitiuas esse collocadam,

postl nem inter a filuas neo inter conleplativas inuenta est: sed ne I inter acquisitiuas numeratur, qualis est ars illa, quae retib. 8c hamo pisces captat, uic, in uniuersiam dica, qualis est uenatoria. aliud cenim eorum quae sunt, istae capiunt, & acquirunt: nihil aut, quod prius non esset, ipsae faciunt. inter

reliquas igitur effeci rices humani corporis ars re Ponitur. istarum uero duplex ossicium est:aut enialiquod integris,quod prius non erat, essiciat,aut ex parte uitiatii corrigunt. at quae nunc qUaeritur,l ars totum homimis corpus facere nequit, sed peri Partes instaurare potest, perinde ut uestae ars LGl storia,nech ad eundem , ut haec, penitus modum. natura nant oc corpus fabricatur, &ipsum imbecillu confirmat,ut ars uestiaria:ipsius uero naturae ministra est ars, quae in prisentia uestigaturiconcedatur igitur, Ut procedat oratio,ΠOS ipsam corre e tuam appellare.sed aut magna corrigit, aut par ua: Sc quae quidem eius para magna corrigit, me Idicatiua curatiuac, nuncupetur: quae uero parua, conservativa. eius ipsius quo Φ, que magna instaura permagna est differentia:omnis enim quanti

ira in multitudine innumerabilem secari potest at quia de ipsis dicere non est nobis in praesentia Proposit haec saner pars dimittatur,illa uero,quae parua emendat,dividatur. At haec quo F insignia hiis differenths tripartito distingui uidetur. aut e nim exa ste perfecte. ualentem accipiens,in hoc

apsium gradu coseruat, hanc autem partem euecticen,id es boni habitus servatrice uocandalteram eorum, qui iam morbum euaserunt, refectricem, quam sand 8c nonulli recentioris m edicorum analepticen,hoc est instauratrice appellat.inter Utranque Pars ea collocatur,quae ab ipsis proprie sanital tis tutelaris nominatur comuni enim uocabulo et

igitur hae partes conseruatiuae modo enumeratae, analeptice sanitatis tutelaris &euectic sunt qui, dem omnes ab ea medicinae parte, quae eXi auitia tollit,inter se aut ratioe maioris minoris , disia sentiunt. magis enim parua castigat eue 'ice, mi

nus uero sanitatis tutelaris,hac adhuc minus an

leptice. quida uero re quarta his particula adiectarunt,quae ab his proprie prophylaeiice,id est praeseruatoria uocata fuit, facultatem ei Opposita haia thentem,quae a morbo proxime liberatos recreat. lHasce aut ambas ancipitis quodamodo esse naturae inter contrarias totius artis partes nemo ambia gisi dico aut inter eam, quae magna uitia, Sc eam, iquae parua distatuit curativa nanm pars V magna liquitia, euectice aut atm sanitatis tutelaris, ψ parua ldiscutiat, id perspicuu est. in medio uero ambaru interstitio instaurativa nominata atm praeseruato tria positae stat, si ad sanitatis tutelare eueeticen.

CGparentur,no exigua uitia em endantes,si ad cu- lxatiua,non magna. propterea re quicunt ambaghas partes neutras appellaueriat, haud male mihi

sensisse uisi sunt.sed de his alia est habenda oratio.

π π In praesenti aut coteplatione de coseruatri lce artis humanu corpus gubernatis parte triadiuisionis mebra supponant, unu in corporibus leu, ter ualetibus,alteru in his quae in habitu sana sunt, tertium de bono habitu praedictis. primu* instau j Tatiuuappelletur, nihil enim in praesentiacu illis lde nomine digladiemur, secundu tutelare sanit,

tis,tertium eueicticu,hoc est boni habitus consero luatiuum, duo priora in melius duceti in optimo lstatu tertium coseruans. His ita positis, ab initio lagitais quaestionis meminerimus,erat aut utera is imo huiusmodi: utrum ad medicina, an gymna istica pars tutelaris sanitatis uocata pertineret non abis ratione igitur inter initia sermoni s nostri diximus,omne qugstione sub definitionem cadere: nam quid sit medicina, quid gymnastica cum no- luerimus, non amplius dissicile fuerit inuenire,ad lutram ipsarum pars tutelaris sanitatis referatur. 1 psa quide pars tutesaris ianitatis quidna sit,iam mi hi manifeste explicasse uideor: aut enim tota pars conuersatoria est, aut ex illis tribus partibus una, quae in medio uersatur inter euecticen scilicet uo scatam at panes licen. mihi itaq3 reliquum nihil aliud quam de nomine controuersia esse uidetur, res ipsa aute minime in obscuro uersari tantisper, dum superius declarata concedantur, ac fixa per maneant. atqui cum ipsa strictim ali per capita

recensuero, mox ad nominum interpretationem me coUertam. Quemadmodum igitur bonorum uestimentorum, aedium alcy calceorum, perinde corporis Unam quandam artem esse constituo: cuius duas has este partes,unam essicientem,cor rigentem alteram:ambasq; h asce naturae prius in

esse, sed ipsaru aIteri emendatrici scilicet humana artem opitulari, quae ec ipsa bipartito diuiditur,m

curatrice partem seu medicatrice, atq3 in alteram coservatrice, quae ec sanitatis tutelaris uocat. ipsi us uero tres partes sunt,analeptice, eue Rice,ac toti generi cognominis tutelaris sanitatis. ita ν sue

210쪽

qrataduna arte atineat,an ad medicina an ad cor . ra assequi postlim.Sed me uetustior, ecquem ma potis exercitatoria,tota rem prius ut nunc ego fe gis Graecorii res nosse uer1simile est, Plato philoinci)pe ingente,ita demde 1psiam explicare opus sbphus antiquos Asclepiadas hac medicitas parte est.* una corporis ars cu sit, licet uolenti eam me non admodum ussis esse asseuerat. Verum medicidicinaappellare: sin hocnon placeat, exercitato nae tres has esse partes, artemQ male habentia cortia:sin id quot displiceat,tota arte nomine carere pora curante ab uniuersa Graecia latricen, hoc est dicens,irna eius parte medicina, altera exercitato medicinam, appellari, nemo serer est, qui eat infiseriam appellato.si ne F id probas,sanitatis tutelaxe cias.Gymnasticae autem artis nomen, Homeri se quanda arte curatiuae ex diuerso opposita, eius. culo nondurepertu erat,nel quisl omnino gympartes si uilis) diaeteticam, gymnasticam , dicia nasta sicut medici nomen inuenies uocabatur.

to. singula enim nomina si interpretabere,ita uni- qaemadmodu nel etia apud Platone gymnasti uersum,quod quaerebas,indeptus fueris. cae nomen frequenter reperire licet:sed paedotria

χYi Athis auditis, quidam heus uir bone di- ba magis, * gymnasta huiusce artis professorem

cet, n0nqueadmodu ego statuere uoluero, sed ut appellatinam paulo ante Platonis tepora gymna rectehabet,nominu partitio facienda est teruigi d staru ars exorta est,quo etia tepore & athletarum turistis ita respodeo,nostra o hone, non amplius t exercitatio emersit priscorvem seculis uir quidaderebus esse cotemplatione meministi, sed nomi operarius naturalia munia exeques,uere bono hanum explanatione nobis esse a te proposita, nessi bitu robustus in certame deseedens non lucta moianos etia tergiversari ac de nominibus no his se do, sed etia cursis certauit, ait etia duobus his, aelui sed oc de alijs omnib. illud in uniuersum pro iaculo praeterea,8 arcu,8c disco, A curru alios si nuncio, nihil eruditu in mediam adduci posse.sed perauit:postea uero haec disiuncta sent, qualem psiue Assyriorii linguae uocabulu sit, ab ipsis Assy- Homerus unu Epea fecit ad cuncta quide secum

his res discenda est, cui nome illud indideru*siue dum natura munia obeunda omniu ignauissim sitPersarulinguae,aut Indori aut Araba, aut Ae- sed strenua pugile, cuius artis in ilis certaminib'thiopum,aut omnino aliora quorunda, illos per usus est,tales omnes euaserunt,nesy arare,nessi se cunctari oportet: nome enim ipsium per se solum dere, nec iter facere, net aliud quicqua pacis,ac prolata nihil indicat. mea igitur sententia accepi multo minus beIli opus egregie praestare ualetes.sti. caeterii nonnulli asserunt ipsis nomen aliquid tarii 1I Horum hominum bonum habitum insignificare; unde huiusce rei causa ego permulta sirperioribus uituperauimus,artem Τ; pariter gyri Ceilarsi, Diracu,Μysiorii,Phrygach nomina cola cinasticam ipsbs instruentem: alium. bonum habiligens iussi ut a singulis rem significata manifesta- tum laudauimus tutiss1ma iuxta oc ad omnes na

ren quibusdam aute in sola Graecora lingua id se turales actiones maxime idoneum: cuius materis posses acere dicentibus,hoc uocabulu,λιμενα La effecti tuae simul S conseruatiuae duae sunt, ct salu tineporta dicas proposui, illis uero Ioc quona hris uocata uictas ratio, & exercitatio. quatuorues applicant,significare assirmantibus: at Thessa nan* genere cum sint omnes materiae, a quibus thresipondi,quod a nobis forta dicit,ita nominant. corpus nostrum commutatur, manuaria functio, sed isti Thestalica lingua scire se negabant: tant medicatio, exercitium, ac uictus ratio, una est a illudipsum confitentes, quod ab initio dicebatur, grotis inutilis, duae uero secundum naturam sies enulldnomen,cui rei inditu sit,aliter posse cogno- habentibus. aegrotans nanq7 in multis medicami sci,nisi ab ipsis impositoribus edo Rus fueris. caete na,manuer opera, ut Ruso ratione postulanS,nUl rum aduersus ita demetes alia mihi oratio scripta 1a ex parte exercitatioe eget exquisite uero sanus est: res ipsas uero discere uolenti, oc praecipue ac corpus exerceat, oc certa quadam uictus ratione maximehuicueluti optimo operi student rerum utatur necesse est,sed medicamela,aut manus mi pretereanomina mutuae locutionis causa percipe nisteria non requirit.Tuendar igitur sanitatis artis recupienti, usum mutuum interpretabor. ne* id pars est gymnastice,abundein de utra 3 praecepitit irerum omnium nominibus omnibus faciam id Hippocrates oc quaecunt de aeris natur locori nant enarratoriae cuiusdam,aut graismaticae pe- aquarii, Ventor' annit tempora noscenda si siritiem inus est:sed attica potissimum nomina, se item de cibis, potibus, ait exercitationibus acciucundo & ionica me cognoscere fatebor, nonulla ratissime omnia perscribens. ex istis enim uicius etiam doricaa aeolica: sed in hisce linguis plura ratio, quam diaetam Graeci uocant,integrat ,haud me ignorare, quam scire, in attica uero plura me secus S de tempore, quantitate, ac qualitate non scire quam ignorare concedam. ψ si tibi oc de no exercitationis tantu sed etiam frictionis copioseminibus loqui me uelis Homerus utit canit, disseruit Plato uero a parte totu cognominare ui Vir medicus multis alijs tibi dignior esto ses est,non tuendς sanitatis arte,sed exercitatorial Dira uenena trahens, & pharmaca mitia fundens appellans,cum quia exercitiu beneualenriu pro Multa alubria miscens,&lethalia multa, priu est, tan* nullo pacto ipi aegrotis utentibuS, Doctior est cunctis medicus mori'libus unus: tum Q id Qtu moderatore egere iudicauit: quin Utpote arte medica languida corpora medic Odoquidem exquisita sanitate fruenS,Corpus natu mentis manuariac, opera curante. ratibus appetitionibus istens,neque inquati nem XX li An uero oc alia tertia medicationis pars usus tempore quic* sumendis cibis erroris com

dimetica appellata latine uictuaria dixeris)Ho- mittet.sed de hoc alibi sermo habendus est