장음표시 사용
191쪽
sunt, Itare temperamentum ad frigidiore sicciol rem , speciem libet: contrariam his uictus ratio li nem exhibeas oportet. sin id custodire placet simi llem.Sane eiusta odinaturae in puerili aetate fluxionum & redundantiae morbis maxime tentantur,
item , putredinis. quo magis & pluribus exercitationibus 8c exacta uentris concoctione indigent.
Quicquid enim in hoc corrumpitur, id toti corpori morborum putredinis occasio fit Atal &ante cibum bis teri, hi si Iauent, ac calidis sponte ortis utantur:maximu inde comodum sentiunt. Quip- pe huc dirigitur in his cosilium, ut ipsas animalis
particulas seruemus humidas. Gae res omnis te peramenti comunis est: si modo cotraria ratio omnium animantisi corpora citius ad senectute per duci ipsa p sit cuius culpa omne genitum corpus
mortale sit. Quippe si fieri posset ut teperamentucorporis humidum perpetuo seruaretur, uerus iphistae cuius inter initia operis memini, sermo es iet, qui sibi auscultante promisit immortalem fore. Quoniam uero naturae progressum qui est adsiccitatem,effugere corpori no licet, ut ante docuimus: iccirco senescere nobis corrumpi , necesse est Erit tamen id maxime diuturnu, quicquid erit minime siccatum. Verum cum humida uictus ra tio excrementa 8c siiccoru abundantia pariat, dis ficile est ita mediocritate seruare,ut nem morbi incidant,nessi senectus maturetur. Quod tamen ad ipsius temperamenti ratione attinet: qui maxime
sunt humidi,q maxime sunt longaeui. Iidem resa
nitate,ubi corpus ad robur peruenit, plus caeteris i fruuntur:& caeteris qui parem aetatem agunt, ua
lentiores ad extremu usis senium sunt.Ideoch fer mettum medicis omnibus, tum philosephis qui corporis elementa diligenter inues uarunt,tem Peramentum id laudatum estJmmo etia unum id Proinde secundam naturam se habere quibuslia
est uisem.Nam quanΦ in principio sit deterius,ae
Pore tamen reliquis praestantius euadit.Qiro ma
gis qui tuendae huius corporis sanitati praeficitur: iis quae ab ipQ defluunt, prospicere debebit tum
exercitatione ut dixi tum balneis ante ciba pluribus, tum uexo ηs que per uentre Sc urinas redda tu excernendis. Nec prohibet praeterea quici,
quin &apophlegmatis is di purgationibus ali quando utatur : antei. omnia cibis boni succi,ac luini potione quod urinas promoueat. ἰv Et de calidis quidem temperamentis abun . de dictum est:de frigidis deinceps agendum. Sut porro 8c horum tres summae dimerentis.Nam aut moderate se habent in altero contrariorum pari, ita ut nec humidi sint,nec sicci: aut alterum in his redundat,utio uel siccum,uel humidum. pessima
tame merit3 sicca temperatura est . quippe quod temporis spatio senescetibus accidit, id his statim ab initio contingit.Ergo istos humectare calfacerein oportebit Ia fiet exercitatione moderata, renutrimeto h umeetate ac calido. praeterea uini calidi potiori et imno liberaliore:illud interim prouidentibus nobis,ut excrementa omnia quae uel
ex cibis uel potione proueniut, quotidie expelItala tur.De ueneris usu dictum sepra est, eam omibus J qui sicco temperamento sint,inimicam esse.Nuel uero etiam ex hoc numero potissimu aduersa esti iis qui supra siccitate frigidi quom sint. Nainnotaxia uenus iis tantu est qui calidi humidi . sunt: tu
uero qui genitura naturaliter abundat. de quibua inter inaequalia temperamenta mox dicetur.Malum uero et illud frigidu temperamentu est,quod cum humiditate coniungitur:maxime. id fluxionum morbis est obiectu. Succurritur huic balnei abstinentia Sc exercitio, & tenuiore uictu, unetionibus quae modice calfaciantiquaru forma
narrata pri' est, ubi de lassitudine egimus. Atqui frigidi natura sunt, caeterii in sicci humidici teporatura moderate se habet:minus ij uel ad sanitate, I uel ad corporis robur sunt inepti, quam qui imilis sunt intemperati.horu igitur exercitare firma
rech calorem expediet In humiditatis uero siccitatis. specie,tota uictus ratio media est exhibeda. vi At phaec mihi omnia de iis dicta sunt, quos aequalis intemperies premit, hoc est quibus omnes corporis partes ad calidius, uel frigidius, limmidius,uel siccius similiter sunt inclinatae. De ijs uero qui inaequalem corporis constitutionem habent,n5 potest paucis disseri,propterea φ num rota horum uarietates sunticu alus alia particula male teperata sit.Sed& si duas tantu quis inteperatas habeat, harum quom uarietates non paucae sinat. Proinde . cum prius docuero quaena ijse hibenda sint, quibus inculpatus quidem est N- poris status, uiuunt aut uitam seruilem,siue uarijs casibus obnoxiam,sive quouis modo aliter appellare placenab iis uero, quaenam ijs qui aequale imtemperantiam habent in simili uiuendi genere: transibimus dehinc ad eos qui inaequalem in comporis partibus statum habent. Ergo falubris o in culpatus corporis status,in latitudine ut edi cstum est 1ntelligi debet: sicuti etiam ipsa sanita . Nanech sanus esse quisqua nostru uideri potest, ea saltem quae omnino inoffensa inculpatal sit,sinitate: nessi incuIpabili esse corporis statu. At sa nos esse dicunt,qui nec parte aliqua corporis dolet, re ad uitae munia haudqua* sint impedire. pari modo ec corporis statu illaei esse, cunec ab eraternis occasionibus facile in morbos incidui, nee ab internis. Illo nimirum pro re certa prius definito assidue aegrotare aliquos non ob propria cur poris statum,sed propter uitiosam uictus ratione: dum aut in desidia uitam exigunt,aut nimium ti horat,aut in ciborum qualitate quantitateve aut tempore peccant, aut exercitiu aliquod noxium exercent,aut in semni modo, aut ueneris immodico usu falluntur,aut etiam aegritudine animi, cu
risi parum necessariis se macerant. Quippe non paucos nouimus elusinodi de causis quotanum grotare: quos tamen non dixeris uitioso corporis esse statu:sicut eos qui cum nullo horum quae re censui, deliquerunt,tamen perpetuo sgrotant Ergo primu propositus sermoni is esto, qui corpo j ris statum in latitudine inculpatu habetiquiqi alte' uiuens toto die ministrat,aut maximo magisto
192쪽
3ss LIBER tu ainino rchae : caelod affe-emudiei libera domino d1kedit Quo loco riussis definiendu no bis est, que sine diei dicimus: quando alias lectorii
sermo noster imponat,nisi certa limitatioe seque liae. Si enim dixero discedere tu primu homine ad corporis sui cura,cuset occidit, nec adiecero quo dieid uelim,circa ne selstitiu, an bruma, an circa laequino fila,an alio quopia tepore quod dictis in teruenest: non possunt comoda praecepta tradi.Ro em maximi dies ac noctes paulo maiores quindecim aequinoctialibus horis sent cotra minimi, paulo intra noue. In magna uero Alexadria maximus dies quatuordecim horaru est, minimus de cem.Ergo qui in breuissimis diebus,dclogissimis noctibus aministerio occidete soleredit, huic fri cariperociu&lauari, &moderate dormire licetit Porro nemo est cui nec in maximis, nec etia his,licelsiquid mediocriter agere. Nec ipse profecto quen* noui ta infelici uitae serte. Antomnus em, qui imperatoru quos ipsi uidimus, proptissimus ad cura corporis uenit, breuissimis diebus sele occidenteinpalaestraingredit: longissimis aut horanom,aut adsiimmu decima.Quare licet us qui illi in diurnis ossicijs adsist ut,ubi distestere,reliquo
diei tepore corporis cura agere:ita ut sele occide te ad somne secouertant. Nam cuminima nox nouemhoras aequinoctailes aequet, abude his fuerit si id totu tepus in semno impserint. Ergo uide
dum estassuetusne per anteacta uita exercitatio ni talis minister laeman citra exercitatione laua
ri. Nam sunt quine seictione quide sibi adhibeat, sed protinus perfusi oleo balnea ingrediant, autetia strigili tantu arrepto, quo sudore in ipse bal neo destringant. Ac nonnulli quide hanc cosiretudinemoderate serut,ita ut aliqui eorunec assidue aegrotet, nec per longulepus,uti' quibus libera corporis tra spiratio est, stat πι dbsu insciuocataedae aliqui tu medicorintum gymnastam, αρμο συγκImρ Graece appellant,id est rara corporis m1
stella praeditos. Quin dictu oc ab Hippocrate est
huic generihominusanitate magis costare. Ait e nim: Raritas corporis ad transpiratu,quibus plura per cutisserunt, salubrius. quibus pauciora, mi nussalubre.Ηanc corporis natura ad alia cosuetudine transferre non oportet, sed nec ulla omnino aliam naturam quae per longum tempus aegrotat. vii Quod siqua assidue aegrotet, disquirere ineacausam couem eLEa inuenietur, si initiuinqui sitionis ab aegritudinis specie coeperimus. Qui quidenim eorum quae inipQ ssint,corpus affligit, duplici id occasione oritur, aut redundantia,aut succi uitio. Ac siquide redundantiae uitns aegrota re uidebitur, huc uniuersa tedet uictus eius ratio, ut siccos ad c5ueniente modu reuocelasin exsuc coruuitio,ut pares eos faciat. Prius aut specialiter dicetur quemadmodu prospiciendu mediocritati sit, quae in quantitate spectatur. post quemadmo dumaequalitati,quae in qualitate cosistit. Iram iam depriore amus,ducto tandem ad principiu se monerii quod ex corpore exhalat,minus est ijs
lx accepit,redundantis orta morbi selen Ergo
L prospiciendu est ut eoinquae eduntur ac bibunt,
respectu eoru quae expellunt, Coueniens medio
j critas seruetur. Sane is modus seruabit,si ponderahitur a nobis in utris p qualitas. Qui enim balneustatim ingrediuntur,us postea frictione uti,ato e tia prius pauludimoueri:qui uero haec prius obierint, paululu etia haec ipsa inaugere si radebimus:
detrahere uero de nutrimenti uel quantitate, uel lqualitate,uel etia utra F.Qui enim celeriter nota bilem abundantia aceruant,'s de utra : qui non lceleriter aut no notabilem, ijs de altera demptum esse sat fuerit, utra uidelicet homo ipse potius uo luerit. Ac quemadmodu de quantitate dematur, notu est.De qualitate demitur, cum exigui nutri menti cibus apponitur. Siquide non pauci sitillai nutrit celerrime copia aceruantacum alias requiarat id nutrimentu tum flictiones, tum exercitationes plane: fortes.His igitur olera et legumina,qugnon multu corpori adqciant,praeterea pisces re ues quae multu item non nutriant, exhibeda sunt Qui uero uitioses congerunt silccoS,' non perii de ut qui redundantia cogu uni tantu rei sunt in
tentuquandoquide nec unica est uitiosi icci spe cies. Alii essi magis frigidu pituitossim. elusino dissiccu congerunt,ath magis caliduac biliossim, lnonnulli magis aquossim, es' rursiis magis melan lcholicst,id est qui magis ares sit bilis.Horum ergo cuim abstinendu ab 's cibis potionibus* est qui leuin que colligunt iccu facile gignant.Pond di istum abunde de his est in tribus libris qui de cibo lz rum uiribus sent inseripti:ite in alio que de iis qui ho malumve succu gignut,inseripsimus. Est Sc lpraeter hos alius deus qui extenuant cibis: utilis prose Rohs qui crudu congerunt succu, qui cras lses quidem omnino est, non tamen perpetuo ψα
tinosius. Saner omnibus his comune auxilium est latui deiectio: potissimu uero quibus est naturali ter adstrictior Comunis porro est Sc ueneriS con- lueniens mediocritas. Quibus enim inculpata cor lPoris constitutio est,non debenti ueluti siccisisPra praeceptum est a uenere omnino abstinere. s VIII Illud tame consideratione desidera semel
ne die,an bis sit is qui elusinodi uita agunt, come disse, ex ui. Eius cossiderationis caput est re corporis ipseru natura, 8c ab hac in uictus ratione co I siletudo,& tertio ab his, si mutare uictus ratione uidebitur,quo pacto eius mutatione homo feret l Atm ab ipsa quide natura,eius quod coducet indi lcatio sit Et eoru quide quibus biliosus uenter est l sicuti dictu nobis in quarto iam est,&nunc nihi liominus dicetuo primi semper ciboru ac potionusint qui alvu deiiciant. Ex uinis quidem dulcia, ocquae mollire uentre possunt. Non enim Omnia e ius sent generis. Ex cibis, olera cum oleo re garo. Vitanda uero ex uinis int austera: ex cibis, qui adstringuntmisi si firmandi oris uentris causa post tota comestione exhibeantur. Id autem experientia quo in discernedum est. Sunt enim quibus adstringentiu uis adeo non molestus est, ut etia ad lde iciendam alvu conducat, propterea Q os Uen tris roborat. Quod euidentissime in is qui imbe- l tom. 2 r ciditus l
193쪽
talius id obtinen cernitur pMae s. strae exercitijs ante balneum sunt usi prius distri
'ae negociis uitae se ad dicerent:ns ut ab ipsis abstinuisse est incomodissimis, ita ut similiter utantur, Praeter incomoda, etia fieri omnino nequit. Ergo
exercitatione quae apotherapia dicitur de qua ita Pra egimus) istis utendu censeo:& simul de suillae carnis modo nonihil demenda. Quonia uero uiante dixi si int quibus ante balneu esitasse aliquid est melius: dicendu deinceps est tum de hora qua
facere id debent,tum quantitate eoru quae firmet, ac qualitate Ergo quod ipse facere insileui diebuε ijs quibus propto uel infirmos uisitandos, uel ciuilia negocia,putaui me serius ad balneu accessurum:id dicere non grauabor. Ponatur dies quo te fit, tredecim horas aequinoctiales longusun decimam uero corporis curadi spem esse. Hoc casuus
sum mihi est circa quarta horam simpliciss1musi mendu esse nutrimentu: qui uti solus est panis
At* ipse quide ita feci. Quibusda uero pane sotcuesci sine obsonio non placet, sed eum cu palminiis, oliuis,melle,aut sale,sumunt. sint etia qui poseum bibunt Ego uero nec a tali cibo unl bibo,
Olu pane comedo. Sit aute cuiUscp eorum odus,uqui decima hora cococtus esse possit quippe si exercitari cupiant, eo maxime pacto citra noxam si exercitent. siquide non leue incomodu nonullis accidit, cum repleti cibo se exercitanti nonnullis enim Zc caput impletur uaporibus,'in iocinore aut ponderis sensis, aut distentionis, aut utrius ipercipit. Ergo cu tale quippia incidit, siccurrendum ei Q primu est.si iecur obstructu sit,ijs qus inu is eius haerentia impeditac, expediant. si caput repletu est,ambulationibus, sed potissimu ante Chum nihil tame uetat quin re post cibu. Caeterum has Φ maxime lentas esse expedit. Illas quae ante cibu sint, magis his quide citas, non tame qualed festinabudi usurpamus opere aliquo urgete.Quae
uero iocinoris meatus obstructos expediunt, eadem tarditati concoctionis conducunt hora optima sitnt oxymel θί dia trion pipereon. in quo nullum immistu sit medicametu no familiare. ad haec
tenuatorius uictus.Haec enim tarditate cococtionis corrigunt, & obstructiones iocinoris liberant.
dit: quibusid quod corrumpitur,per alvu subit,ijS maximu id copendiu ad sanitate est. quibus uero
non sibit, ii prouocandi iis sint quae leuiter den ciunt:cuiusta odissent diospoliticon medicamentu, utim cum pari cum reliquis pondere nitria immi stum habet, Sc quod ex caricis. cnico coponit, alia 3 quae ex calico uel epithymo COficiunt. Por ro ijs qui ita sitiat assecthetia uomituS ante cibis co ducitiuomitus aut uini dulcis potio e prouocatuS.Cosulendu uero his est nequod fumidu, aut male olens aut denil facile corruptibile nutrimentum
accipiant: sed quae boni siicci si int, medici euchyma uocant) potius eligant Scriptu uero de his alibi est in ijs quae de boni malici sicci cibis prodidimus: praeterea in illis tribus quos de ciboru facies tatibus inscripsimus Percomodu uero ijs qui ita
se habent hominibus esset si ex couemente inter uallo alitu sith ducat per ea quae modice purge cuiusinodi est quam medici dialoes picran graece
uocant. Si uero longo tempore uitiosum succum
augeri sinas, grauis quispia morbus ipsis incidec Sane possunt elusinodi sibi curam impendere 'adiebus quibus publicum aliquod festum celebratatur, quo nimirum liberi a seruili ministerio sint. π Veru multi per intemperantia adeo nihil D lgunt quo quod uitiosium in corpore collectu est corrigant,ut etia magis ipsiam accumulet, dum ui tio uictu in ipsis festis ututur.Quo fit ut alijs eoia xu diutini morbi incidant, a quibus tota uita explicare se nequeunt, cuius generis mala sitiat re podagra, 8c articularis morbus, As nephritis alijs D' cuti, sed qui uel singulis annis infestent, uel certe lalternis omnino. Aliqui uero etiabis ita in uno an no laborant. Ars uero quae sanitati tuendae praesi det, ijs qui sibi paruerint, constatura sanitate pro mittiti bi uero parere recusant, ijs perinde est ac si omnino non esset. Recusant aute alij, ab ipsa in
praesens uoluptate uicti, quos incolinentes intemperantesch nominat: alii ambition qua graecilio die κενοδ ιαν,1d est,uana gloria uocatiquoris is
rat qui quiduis potius sustinuisse Φ pice sibi toto
corpore cotinenter illini, stiadentibus id medicis Pro gracilitatis remedio.hec enim nonssilis prop- lter totius corporis in sicci stigidici excessu intem- lP erie oritur, nonnullis uero propter digerentis in lcorpus, ues nutrietis, uel etia ambarii facultatu na - turalem imbecill1tate.Porro omnibus qui ita sunt
affecti, auxiliatur qui a graecis hodie dropax dic, ltu utpote qui & distribuendo in corpus alimen to,& nutritioni coducit. Et sane: multos ex iis qui prius graciles fuere,uidere licet hoc remedio obesos redditos, potissimum quibus digerendi facubias infirma erat, nutriendi uero non infirma quidem,sed quae p er aptae materiae penuriam astatim nutrire non potuit. quod ei nimiris ex deducendi in corpus alimenti defectu, incomodum accedit.
mi Veris aliqui per ambitione ut dixi ne sicut delicat aut a formae plus satis indulget,pice ungi uideant,refugiut eiusmodi auxilia atQ aliud quippia sibi a nobis excogitari gracilitatis remediti ii hent: cutam e nullu sit qd huic possit aequarip γ desse tame possunt etia haec, si ante balneu mandi nec adeo molli,nec rursiis aspera corpus perfrices quoad rubore cotrahat: deinde dura frictione nomulta cute coges,densam eam dura essicias: abjhis,si mediocri exercitatio e usum, ac tot citra tamen longa in balneo mora homine abstergeas ad
iam dictae si ictionis siccae forma:mox ungas Oleo exiguo, ac cibis ossieras. Quippe studiu in his est,
bi bona sanguine in corporis mole attraXeriS, ut nutricem uim firmes:ne qui attractus est exhalet Ac firmat quide nutriedi uis eYcitato in carnibus fatore. Non exhalabit aut qui attractus in has sanguis est, si oleo unxeris: utpote qd emplasticim dicameli uim habet. Quod si aetas non reclamet, Wia si se ida lauatione una cum praedictis utetur, inagno fruetur comodo. Cotra uero in hS qui im-
194쪽
modice stat obest, minueda digestio est: augedauero corporis defluxio.Porro minuet digestio as sidua uetris deiectione: nepe assuefacietib. nobis nutrimeti instrumeta, quaecun* cotinent, ea statim pessum impellere.Corporis aut defluxiomaugebit celeri exercitatiori cuius generis cursus est: praeterea unguentis ijs evaporadi uim habet, sicado Jplurimu. Sane frictione molle esse conuenie ac quae raru corpus emciat. Ipse nan praepingue quenda parito tepore ad mediocritate carnis reduxeceleri primu cursu uti coges:dein sudore linteo uel molli admoda uel admoda aspero detergens: ab iis unguetis evaporatibus, quae hodie acopa medici iuniores uocare solent, largissime perfricui: ac post eiusmodi fri ctione ad balneum perduxi:a quo no protin' cibu dedi,sed quiesceret interliniussum, aut etia consuetu aliquod munus obire,rursus ab balneu secudo egi: postea ciboru multitudine qui pard nutrixet, apposiui, eo cosilio ut saturaret illi quide, caetera exiguu nutrimeti in
totum corpus summitteret. Sed alias quae totuoccupit corpus inteperies simili ratione corrige re coveniet:primu eoru quae agi oportebit, inuento scopo:mox materns quae ea Praestare queat Nanuccopendio sermo omnis semel peragat ad eos quitum frictionu, tum exercitationu,rum balneorum rationes memoria tenent,iteq3 ciboris, &medicamentora. Ac de s ictionibus exercitationi busti in hoc opere silpra est dictum: de cibis uero alibi, atq; etiade medicametis . Quippe doctrina quae methodo id est uia rationech tradit, cu comunia generalia. coplectitur, ad multa particularium facile recordabilis, tum uero copendiaria essicitur. Eg0 uero cum non tantu uniuersalia ponam,
sed etia particulariu exempla his apponam, abse lutillima me arbitror tradere doctrinam. Σ li Iam ad insquales corporu status accingi te pestiuu uidet Ea porro etia uale idinaria omino sunt.Sanerinaequales status trifaria fiunt, prout copositio corporis nostri triplex est. Una ex primis elemetis,ex quib.costant ea que Aristor ωοιομερα id est similares partes nominat. Secuda ex his ip
l sis similaribus: quς ipsa quom rursiis sensibilia dis
similariu partiti elemeta sent,ex quibus instrume; taliis copositio consistit. Tertia ab his totius cor potis copositio ex ipsis instruimetalibus est. ac se cillima quide tum ad discernendu , tu uero ad c rande tertia est.dissicilior secunda. maxime lubri ca prima est Comodius ergo a tertia incipit , quae
faciliore se&ad cognoscendu praebet,& ad custodiam,ut statim in capite ne F em alienu est ab eo
coepisse qd inteperatae naturae sit, adeo ut multa excremeta gignat, unde laedi subiecta mebra contingat, in quodcussi excremeta procubuerint. Ac proptissime quide in os Sc nares impetu excrementiciun decidui uero Sc in oculos, nonullis etiain aures. Sed excremeti in os decursissim tu gula excipit,tum aspera arteria: appellant hinc Graeci Θc aut eius firma pars quae ori cottingit λα aut Graece dicioinstrumetia est uocis:ut iri
ex capite decidui madefactus, prineipio quidem trauca uoce facit,ocedente uero tepore partia. Si luero longius etia piocedit malum ; totam adimit. Quippe cum Iarynge arteria quo* ipsa una hu- lmectat: Quod si acris fluxio silmo solii ad uoce in leptae praedictae partes fiui,sed etia grauissima quae ldam erosio his accidit, quae talis est naturae, qualis siliat quas subinde in cute citra externa causam lar lsa factas videmus.Ita uero pulmo his exulcerat lmorbus tabes dicit, Graece: φθον. At sim gulam l& uentre fluxio ferae quae quide frigida est,in frigida inteperie corpora mutat. quae calida, in caliadam.haec uero etia exulcerat teporis spatio. Inter
initia uero appetentia re cococtione labefactat. At frigida quide fluxio tarditate cocinctionis, re lcruditare et acidos ructus creat. , si etia corrupta
sit,alimentis quo* in corruptela uerti qus uel famidos uel male olentes,uel acidos, uel alterius cuius dicibilis indicibilisve qualitatis ruetus emittat. Si uero inferius se noxa recipiat:Wieiunii, Sc lcramus intestinu, d colonuocasiaffligit. Quin tiam uasa quae sunt in mesenterio,8c per quae fit in liecur cibi digestio,iagit. Ac nonullos quide dei
cctio appetitus excipit, alios appetetiae a natura ala lenae, quaS caninas appellat, aut etia uitiosi cibi cui piditas, qualis grauidis quas Graece uΟ- lcant,accidit. Sane no latet uuam quoque, re pam listhmia, Zc parulides, antiades, et dentid erosio ines,&ulcera Θc putredines in or sanie hanc quae la capite in ipsa decidit,cosequi . Ac pleram media l
ta quibus expui taciant qd in pulmone per aspera larteria defluxit, exhibent. Ain uentri prospiciuti Alij dentibus & ori, aut etia 's quae in naribus co lstitere affectionib apuident:ut de oculis auribus . tacea,qui ipsi quoq; in no paucis Iaedunt: cu sata, lus arbitror ) esset ipsum mali ceu fonte tollere,ca lput ipsum firmando: aut si hoc prae magnitudine lnaturalis inteperantis no liceret,salte illi prospice ire:ab ipsa scilicet capitis figura ac specie, prouide litae indicatione semper accepta.Nec comittere ut
quod nonulli medicoru faciunt, qui omni capiti l medicamentu quod ex thapsia et sinapi coponit,
applicat, id ipsi quo in faceret: qn si ex calida inteperie caput male habe talia medicameta noceati
Expedit igit frequenti balneo potabilis ac dulcis
aquae fouere quodi calidos uapores qui in capite sunt, euocemus ,& rota capitis teperamentumelius reddamus . Calidaru aut quae sponte nastune, lnoxius his uis est. siquide quae ex his sulfuroste, lh1tuminosaeue sun es propterea calfaciunt,ini lmicissimae calido naturaliter capiti sunt. aluminosae uero, qm angustos habitus paeatus saudui. So liis aut 'is sponte natis citra noxam utantur, si υ lmen ipsis utendu,quae uti dulces sinat sic ein tuto dixeris.nam Q utile etia aliquid ex ipsis prouo lniat,id uero no perinde tuto dixeris: quando nec calidae fortasse forent si omnis calfaeientis media lcamentosae uirtutis essent expertes. Satius aut sic letusinodi aquas experietia discernere: quado etia liatae inuentu fiunt: apud nos stadus ab urbea uias
195쪽
391 UE NITATE TVEMDA fuscetinnim usa minus dece. Ergo quae apud Alem uentris ritibus ratism1 1 .ses etiam uenit nos est in Allianis ita enim locsi appellant timus ipse calidam intemperiem habeat, uti ε qui se ea tota speciei est,atin eX uno fonte manans. quae ue faciant tum cibo tum potione,tum unAione,seri xo in Prusa est, diueris. Et est itide diuersus medi, per uti conueniet: aissi eam qualitatem in his pro
camelois aquς fons,aeque ut apae nos,in Lycetis i temporum anni ratione intendere uarie, ac remit lm III Quibus uero caput uehemeter calidu ae l tere: nus uam tamen ad contrariam perueniread listuans. est, is praestat aestatis tepore rosaceo per i quod in iis qui medrj temperameti erant, fecimus ungi:quod ex rosis tantum ac sine spissamentis sit hyeme calfacientes, aestate refrigerantes. Ad eun
conisectum. Atl in hoc ipQ genere illud praestant dem modum si uixat pars frigida intemperie si
lius est,quod ex crudo oleo quod omphacinum affecta,semper calfacientibus tum cibis, tum p0- 8c omotribes Graece uocat iniectis rosis compO- tione, tum unctione utendum est: varie tamen ea nitur. Quod longe etiam melius est si salis omino pro temporum ratione intendenda remittenda ,
sit expers.Sunt capita quae propter calidius arteri sunt.Porr3 dissicilis conexio est quoties uel in catalaru temperamenta in uertigines quae Graece sco lidum uentrem frigida & pituitosa finies defluit, tomata uocat)'capitis dolores incidunt:in quia uel in frigidum calida. Atque harum duarum altebus etiam arterias incidere selemus. Sed hoc ge id ram semper expertus sum magis ad curandum renus OPOssitae artis limites egredit. Quae tamen ex bellem, nepe in qua frigidi pituitosi h siicci in ca nimis acuto neruoris sensit assidue dolent,qui a ca Iidum decidunt uentrem. Pessimus uero is statua Pite orti plurima siui parte, os uentris texunt, Pars est,cum homo ea copositione natural est, ut nec etiam ad reliquum uentrem descedit: his sane me uentrem facile sollabilem habeat, nec uomere ex deri propositae iam artis ossicium est. potius tame facili possit. Corrumpuntur enim pituitosi humo consilium est,id agere quo minus haec ullo modo j res, si diu sint in uentremoryti: adeo ut & ipsum incidant, cauendo ne aut biliosus humor inuen erodat, & simul uitioses interim halitus ad caput trem prorsus confluat, aut quam celerrime indet silmmittant. Nam si pituitosiis succus a capite in expellatur. At y ut ne prorsum quidem confluat, frigidum natura uentrem decurrat, facile hissu cosulueris,si citius cibum exhibeas. Vbi enim to l curritur, si mane aliquid simplicis medicamentilius corporis biliosius temperamentum est, uen-l si impierint quod dia trion pipereon dicitur. Sed ter imbecillus: iti I cibo qui uentrem roboret eu piper sqlum ad exactum contritum leuorem stomachum Graece uocant firmari postulat. Vbi quae mistum bibere his licet. Ad quem usum meli enim ita non prospicitur,defluut in eum quas cor iis stomacho , aptius albu piper est. Porris absinPUS aceruat,superuacuae sanies, quos Graeci icho c thri potio his est aduersissima, ut quae pituitosum res uocant.Ex quarum uapore non tum capitis siccum ipsbru uentri assigasicum detergendi uim dolores nonnullis oboriuntur, sed etiam stimu l non habeat, quae adeo sit aestimanda. Sed necalde xum,quos hypocheomenos uocat, symptomata. t ualde his conducit,cum ei biliosi trahenditivmo aliquibus uero re comitialis conuulsio. Horum i iis facultas sit:eoc, excogitata salubriter est com alac, pthium umuersa uictus ratio ad frigidius pol l positio quam picran uocant: quae acrimonia calotius humidius , mutanda est. Quod aute in uen- rech eorum quae in se habet, crassos retentos su trem confluit, id uomitione ac uentris selutione i cos dissecat ac deterget: cuius generis cinnam0- expellendu est Stomachus uero cibis quide quo mum est. Veruasidue uti hoc medicamento n0ntidie prias quam bilem contrahat, firmandus pur j Iice sicut dia trion pipereon, aut dia calaminthes getur uero medicamentis ex maiore interuallo, i quibus etiam si quotidie utatur quem frigidus ue sinthii coma, ec copositione ex aloe,quam pi-l l ter infestat,nihil incomodi ex his sentiet.In totum cram uocant. quippe haec quod altius in tunicas i l ergo ad aloes drachmas centum, res1quorum c hiliosi uentris se recepit, expurgat: absinthio pa- ius in coniiciuntur drachmae sim, quς ipsa quoquerum id praestare ualente Est em absinthio uis tan- j j sex fiant. Atque hςc est picra quam Romae omnestum detergend adstringedi , ac talis quae ut sic D l praeparant. Ego uero etiam alias duas compon0 dicam siordes tunicarum uentris detemeat, noni ait in altera,eorum quae calfaciunt,plus:in altera squid altius in eo imbibitum est,foras extrahat ait minus coniicio. At plus quide reliquorum imm, que expellat sicut aloe. Quae autem post hanc ue i scebimus, si de aloes solius pondere detrahemus,
tri extrinsecus admouentur unctiones, eae modia sic ut ad illius drachmas octoginta, reliquom cu ce adstringetes si into: ut melinum, mastichinum, addamus sex. Minus uero, cu aloes modum&nardinum, alia id genus. Ac aestate quide po- augebimus, uiginti drachmis adiectis: sic ut centius melinum, hyeme nardinum, uere mastichiri tum uiginti eius drachmis caeterorum cuiuis adjnum.Nam id medium est inter melinu unguen l ciamus sex.Minime uero latet quod in pentinatum nardinum. hoc enim calfacit, potissimu cum l l cinnamomi ponedum pro eo sit optimae casae daamomum liberalius immistum habet. illud restia i plum:quam alias ea esse uirtute nonnulli putant, gerat. Est autem opulentis mulieribus re quod ulnihil ab inualido cinnamomo absit. Nam age praestantius nardino unguentum sit: nempe folial l nerose etiam talis casia longe superatur.Verum situm: praeterea quae spicata uocant: quae uentrem cui in boni panis inopia, uel uilissimo uescimur: lec roborare possitnt,&calfacere. t sic in cinnamomi penuria , exquisitissima utemur. Ni III Si uero non modo caput calidam sania i casia. Acin quibus quidem ueter aut stigidus est,
196쪽
aut etia temperatus, caeterlitati s prppensior: ' rendi principium intestma tum excipere ,etum ad ijs tu medicamentu est qddio boIiticonuocati l imum usi exitum seruare lent Quodipsum quom dupliciter confici assuevit. iis πvi Atm cusatis de his hac enus sit diei ad alia qui aluo fiant adstricia, nitro quod Bernicariu uo insquale costitutione transire par est. quς nulli di
cant,cu cumino,ruta,&piper pati podere admi elaru in malitia cedit:utity in qua renes calculu gils apro iis quisoluta dimidio.Couenit nano gnunt,aut tophos,quos graece aut quomo lab hocmedicamelo oc pituita extenuari, ec spiria dococy aliter uocat. totus uero corporis habitus iussatulentu expelli. grauis aut nec facile tractabi gracilis est.Illi nano medicameta ui quin quae ex iis coplexio est uentris,qui inteperater calidus sit, tenuare possint, requirunt. At ea gracili corpori restigido capite. Quae enim in uentre defluit pia lunt inimicissima:adeo ut quida qui propter renutuita, dia trion pipereon ac dia calaminthes eget, uitiu usus his fuerat, ubi digitos deterius moueri etia cuius modo mentione fecimus diospolitici. sentire sensit,&ut ipse locutus esst,ueluti strepe Os intuentris ab iis quς calore accedusioffendit. tes et arefactos:comunicauit re medicis,primu in lEhgo in s qui itasunt affecti, id agenda, ut pitu Capani ubi ipse agebat hi,tant eo affectu labo ltam disseces detergeasq; iis quae haudqua* calf raret qui paralysin, id est resolutione neruoru mi lciunt: quod genus oxymeliesse nouimus. B naretur,medicamelis quae ex euphorbio et limne l. . xv Iam lubrica at 3 ad curatione dissicilis co si qua etia αδαρκtis uel Graeci uocant) literio estuta tales corporis status coierint,inqui utebantur. Vt aut affectus ei in deterius cessit, ochus os uentris quem stomachu uocano imbecil- symptomata cu uehemeti dolore ad suptores par tum est ac nauseosum, uenter aute ipse retinetur. tes semper ascenderet:mihi, qui id reporis in Cam bippequs hunc lacessunt,stomachu omnia sub pania forte era,re indicauit:opei rogauit.Ego ueuerint, ita ut in summo eius cibi natent, & nausea ro eu ex iis medicamelis quae memorauit,siccatu, subindeexcitent. His necessario incidit ut cibum in huc assectu uenisse intellexi. Quaeretisp qua maparum belle concoquant. Quod si contra illis ea Nime uictus ratione siccitati sitae citra renu noxa quaestomachu firmat,edulia exhibueris: etiam in mederi quis posset, ptisanae cremore excogitaui, tertiu quartum diem ipsis uenter sistitur. Huiu- pisces tu saxatiles,tu qui in alto mari degunt, a scemoὼigitur hominibus unica uictus rationem lios. in quibus nihil estet glutinosum. Simili mo lcouenire animaduerti: nempe ut primo loco ole- do ex uolatilibus quscunt simile carne habet. ra cu oleo &garo,alia* quae uentre mollire solet, Porro multae ex montanis uocatis uolucribus,tala sumerent: post iustum aut cibimodum,aliquid G sunt temperameto. Quas nan in urbibus coctu orum suae stomachu roboret, acciperent. Ea si int c fas caupones qui eas ueditat, humido ac copios bansa&pi ra di punica. Quippe aliqua sunt hora nutrimeto impinguant:aduersissimae his sunt. Opgeneru quae citra acorem adstringant. Ipse aut qui tima uero ijs qui ita sitiat affecti, caro est ut ex auia affigitur, omnibus seorsum usu exploratis, quod hus,perdicu, proxima attagenaru, 8c sturnoris, Scmmimenoxiuiucudissimu* inuenerit, eo utitori merularu,& turdoru.Quod si montanaruauiu coNomultu aut de horum singulis est sumendu:sed pia no est,de iis quae in agro uictitat, &foris ciba quam ut dixi) imbecillitate stomachi reficiet. na qusrut columbis que in turribus nidifica sumere eiusmodihora usiim uentre seluere, experientia licebit Ite passerculos qui similiter in turribus nicoperi Atl in totum magis qui ita stant affecti de disica pyrgitas GHci uocant. Sunto aut in aeditissident,siquid adstringens post cibum silmpserint, locis eiuslaodi turres. Ita nan gallinis re gallist si eo prorsiis caruerint: propterea os uentris naceis qui in corte alunt,uti licet.Lac uero sic affetaroboratu, dc trudit deorsim quae in summo na diis reliquoru quide animalia est rhibendu: unutant, aeculiis una quae in toto sisperiore flantum uero asininu concedend propterea q, caeteris o tre: tum uero ipsum ciborum momentu intestina mnibus est tenuius. Ac ut uno uerbo dica, media tquot exceptu seruant,ipsa quo Fimpelleria quae esse coirenit inter extenuante impinguaremin, ut lasuperioribus acceperui. Videtur enim ipsa tumlD eius eoru ratione.Particulare uero quae his coue
impellendi, tu expellendi uis,etia si a sede ipsa alia niat materia, tu in us libris scripsimus quislint de lquid sursum impulerit,ipsum motu log1mmetue ciborum uirtutibus editi, tum in eo in quo de e ri:quamuis praeternatura sit eiusmodi in animalis j chymiaec cacochymia praecepimus. Adeo stipex lcorpore ualitus. Caetervita se habere ut dicimus, i uacuum est hoc loco pluribus morari:cum id tan lcuiuis intelligere licet, si quod serpe nobis acci- tum dixisse sit satis, de toto horum corpore nutri dit,admemoria reuocet. Namordaxinterim lim endo curam habendam per eamquam sirpra com lmorinlocu alique sedi uicinu receptus,ad expul- prehendi uictus rationem, ubi de eo sermonem lsone sui nos irritat: que tamen cohibere propter feci qui quiduis potius si erre uoluit, quam pice ciuilia negocia coacti, nec ab his expediti eum ex illini. At si obesus sit quem calculus infestat, auda lpellimus,et facta conuersione eius,caput 1ndedo cter huic tenuem uictum iniungito. Eadem&iis llere saepenumero sentimus. Optima igitur ratio i qui articuloru uixijs laborant, couenire praecepta lne tametsi lubricantes cibi stomachum innatant, censebis. Quippe ipsi quo in medicamentis arthri ladstringentia sumpta ubi sirperioribus uetris par ticis podagricis ebibitis, si carnosi, recrassi, & ltibus robur addiderint, principium deorsumis Pingues sint, nullusentiuntincomoda. sin gracia xendiais quaein eo continentur, suppeditant. Idia , tum totum corpus, tum Pedes ipsos, interimi
197쪽
uero&manus, s hae quo , Ius male habebant, i lgrauissimum statum siccando perducunt Scireta laesian ita uin1hil in has confluat:assidueinstillant men licet podagrica haec antidota multu a neptiri tum optimi nardini ungueti aliquid. id olim duit licis distare,no in eo modo Q crassios glutinosos. oaxat odiceae in Asia praestantissimufiebatnuc lsuccos attenuent,uerumetiam v calfaciant 8c si1c- aero oc in aliis sit urbibus. Robur aut auribus uel cent. Nam nephriticis quae ualde calfaciant, dari magis afferet, qsdemi, proficiet collyrium quod
nullo modo conuenit.Quoniauero dictum abun diaglaucium, Propterea V glaucium recipit,vo . de de talibus omnibus estin opere quod de mede cant. praeterea diarhodon, Scrocodes,&nardi di ratione coscripsimus,praeterea in iis libris quos num,& quod δἰ οἷνου Graece dicitur ex uino para de medicamelis edidimus: qui ipsi duplices sunt: tum, praeterea ex unguetis ea quae Romae opulenqui priores ordine sitnt, de medicamentis simplia tis mulieribus coficiune,quae foliata&spicatauocibus:qui posteriores, de copositis profecto nec cat. Quod si largafluxio & sanies assiduein aurea omnino nihil,nec prolixius meminisse de his con a capite ferat,& exulceratio lafacta siniani exul ueniebat: propterea q, elusinodi corpora inter ea Cerationi Andronis medicamelo similib.mede quae exactam sanitatem habent, & quae iam aegro heris.Inter aulid agendu, auertere materia adnatant,medin statum obtinent. siquide ea pars artis B imos debebis: quo factota coprensis uteris.
qus instante morbu declinat prophylactice Grs m vi II Veluti adtex iis quae a capite defluunt, ce dicitur assed is ad hunc modii corporibus con identide laeduntur aliqua eorum quae illi subiecta sitit. Nemini em ex ijs qui corporis habitu incul- sent: sic exiocinore, Ac renibus, uel liene, in alias
patum habent,aut medicamenta bibenda, aut te partes qus ipsis sunt imbecilliores,morbi inciducnuante uictu utendu censemus. Sed qui pro natu Siquide demostratu iniis comentis is est qui sintrati imbecillitate aut corporis totius,aut partium de naturalibus facultatibus inscripti, singulas par quarunda,ex leui cause lardutur: hos ad praedictae tes trahendi facultate habere proprii sibi accoue Prospicientis partis uictu traducendos censemus, nientis succi: que alterates adsimilantesq; abutunaim a suspecto summouendos:que tu nemini esse tur ad nutrimenta. Rursiis aliam facultate habere noxiu videmus eoru qui naturali corporis bono qua quod superuacuu est, expellerein uicina desil iunt habitu,-moderate laborare no grauantur. deret. Ac siquide ipsa quae uicina particula est,corta V M Verum qui ex leui causa assiciuntur, ita potis habitu firmu habeat: quod sibi obtruditur, ut magnis morbis assidue vexentur, ueluti comia utit no admittit, facitc. ut in ipsa soluquae primul tiali,uertigine, quod scoloma Graece dicitur)ca affecta particula est,affectio usQ ibsistat. Sinim j vitis doloribus, ite alijs in quibus caput subiectis: c becillior sit Φ illa unde excrementu mittitur: ad partibus symptomatu occasio est, quaru sunt dent mittit illa quidem:caeterum ipsa quo ad imbecili res,gingiuae, lumella,uno uerbo omnes quae ini 1iorem quampiam a se ruris transmittit: at 3 haec ore ec faucibus sent partes,aed haec aures,& oculi, ruris ad aliam donec in eam procumbat,quata ec stomachus,oc uenter,ec spiradi partes, nempet hecillior nulla sit reliqua. Atl ad hunc quidemostmma arteria quae Iarynx dicit 8c aspera arteria, i dum, quorum nulla uictus sei cura est, alius aliaec pulmo, oc thorax: his uictus comunis scopust parte assidue uexatur. Qui nihil colligunt superest, caput ipsim ante omnia & Φ accuratissime uacui, iis mandi imbecillae partes semperinluto. minus opportunia ad uitia reddere:mox etiam aDi Cuius rei evidentissimis argumentu en, quod si fictis partibus prospicere: modo tamen ne igno i qui sex mensibus pluribusue infirmis partibus la xetur hoc ipsum quo* alia determinatione egere horant : cum si la imbecillitas ipsa id essiceret,
arti hac, Non omnes quae laeduntur partes, esse Perpetuo laboraret infirma pars, ceu cui aegrota roborandas. Optima uero determinatio est quae tionis causa nunquam abesset. Nunc quonia per
CX ut earum petitur. quippe oculoru & aurium petuo non laborat, manifestu est aliud quippiam Permagnus estuis. Iccirco decidentibus in has a interuenire quod eius affectus gignendi sit occa l capite eXcrementis , derivatio per uicinas partes D sio. Quod certe aliud non est Φ quod uel quantita parocheteusin Hippocrates uocat molieda est, te uel qualitate redundat At hoc ipsum quod rei ac ad naim potissimu trahenda quς in has partes dundat,aut per totum colligitur corpus,uocant. l feruntur.Sin ad nasum no sequuntur,in os ipsum: eum affectum Graece plectoran. aut in parte albi articppex ea quae pituitam eliciunt, apophlegma- qua principe,sed quae alioquinatura sit imbecill l tismata Graeci uocant si cuti ad nasum tum per ea QTId uero aulin ipsa manens,aut se in imbecillio
quae sternutamenta mouent, tum qus eius obstru rem quampia natura recipienS, noxam ingent.yi ctiones apertui. Oculis uero ipsis robur adiicies; lud ergo ante omnia consideranda definiendo , si sicco collyrio quod ex phrygio lapide compo Proptesne semetipim perpetuo laboret mebris, nitur,utar ac sic palpebris specillo inducas,ne o an propter aliud quod prius ipse sit affectum. At
Culi membrana intus contingas. ita nancy mulie que extrinsecus quidem nonnunquam imbecillael res quotidie faciut cum stibio oculis gratiam con parti noxa incidit ex eo quod refrigerata, aut coni ciliant. Ad aurium uero robur, uel glaucili selum tusa,aut uulnerata, aut lassata est. plurimu immi super cote tritum cum aceto,mota tepidu per spe ex uictus ratione, redundantiam uitiosumve sis i cillum blande infusum, aut etia per instrumetum cum contrahit. Attendere ita magnitudini natu
illud quod publice in ussi est, oc oriculariu clysto Mis insimitatis membri conueniet, hac prius di
198쪽
ctum quam prius exhibere:tum idoneam eXero latronesmugere: cauere uero nequid ab externis
dum eide victus rationi est. Sin aut aut omnibus in biis fiat gracilis,aut male assiciatur quod ui tiose est habitu:mutare talem uictus ratione debebis: utis si affligitur,duoru altem facies,aut uiis a hominis in tenuiore mutans, aut certo anni tepo repurgatione utes. Ac alijs quide una quotannis purgatio uere incipiente satisfacit, alijs altera post hanc autumno est opus. Ac si sanguinis qui dem abundantiam corpus accumulauit,mittedus is est Sinuitiosum succum, uacuandus hic medi camento est quod seperantem humorem purget. Quod si ex tenui uictu pars amicta leuat,sed cor pus emaciaturipicatione utendum,sicut antea est coprehensum,ad extenuati habitus refectionem.
xlX Sane pessimus corporis status est & ille. sunt enim qui gemitate semen copiosum calidulgignunt, quod eos ad expulsione sui proritat: postquam dc uentris os illis re luit quod stomachus nona medicis modo, sed etia ab alijs hominibus
uocatur,itaut a ueteribus Graece, ipsi toto corpore non solum relaxantur,imbecillio siui, sed etiam sicci,graciles, pallidi, cauis. oculis cer nuntur. bθd si propterea quod ex concubitu sieuexantur, ab hoc se xetrahant: non modo capitis
molestiam, sed etia stomachi offensione fastidiachsentiui sed nec ex cotinentia magnopere iuuant. Accidui eth ipsis per nocturnas ueneris imagines no minoraricomoda 's quae a cocubitu senserui Horu cum quida mordax praecalidum* semein ter emitendum sentire non selum se, sed etia mu lieres cum quibus rem haberet, referret: suasi ho mini abstineret a cibis qui seme genitale augeret: sumeret autem non cibos modo uerumetia medicamenta quae id extinguerent quoru tradita no his materia est in iis libris quos de alimentis, ite quos de simplicibus medicamelis coscripsimus)tumuero exercitationibus uteretur quς supernas partes potius exercerent, cuiusinodi est quae par ua pila re quae magna fit,& quae per alteres: a bal neouero lumbos totos ungeret unctione quapia figida. Talia sunt'crudi1 8c acerbu oleu, quod . omphacinu uocant, ct rosaceum, melim, uti quod ex eiusmodi sit oleo. Ipse uero crassioris substatiae unctiones nonnullis copono, ne facilea corpore defluat. Est aut copositio earum cera&secco aliquo eoru qui refrigeret Primuintubi ceratu quod a medicis Grsce ρελαιον di est,secetis, dein in mortario manibus astatim sub egeris,infundes refrigerante succrique etia Φ maxime cum rasic permiscebis,ut unitas fiat. Suc
coniuero id genus descripta materia habes in simplicium medicamentorii libris. Quoru obun m xime facillimel parabiles sunt&semper uiui, S
solani, &umbilici ueneris, re psylq, re polygoni,
Etribui ct portulacae. haec uero succu non remittit, nisi dum in mortario tunditur,adfusum sit su es quippia qui tenuis aquolaw, non lentae 5 cracta substatis sit,qualis uuae immaturς est,ct rosaru. Veru hi aestate, reliquoris non pauci etia aliis temporibus habent, ueluti etia succus lactucae:qui ipse quom ex refrigeratibus est. Quin etiam lini se mensi in aqua coquas, refrigerante succu essicit Porro gymnastaru quempiam uidimus ex ijs qui athletis praefuerat, qui athletae cuiusdam renibus plumbi lamina seperposuit, quo nocturnis uen ris imaginibus careret.Ιdi cum e plebe cuida qui sic esset affectus,indicare:adiutus gratias egit. Auter uero cui carnis natura imbecillior erat,non tu
lit plumbi duritia. huic ergo suasi eam quas supra dixi herbam aliquas substernere, ac cu ipsis molles amerinae frondes,wrutae. sensito silico ex his Dud si ita F usias deinceps assidue est. Quin ubi a merins semine assidue uesci suasi, etiam ob id gra tias egit, sicuti etia pro ruta. Ac testu quide mat ria tum in opere de simplicib medicamentis, tum in libris De ciboru uiribus tradita est. Nunc illud uisum est sermoni necessario ad iciendum, cauendas esse unctiones frigidas quaecuw o papauere mandragorine Mi. Nel enim horu quippia a mouendum:nel etiam cum in summo uiriu sent, herbae ipse substernend&nam sicuti praedictis,ita his quom sissistratis uti licet. Quin rosas experiri cuidam suasi: sensito ex his substratis leuamen clatra ulla renii noxa. Sed aliud excogitaui iis qui ita sunt affecti non inselubre, ueluti ex ipse usu coperi. Quippe experientia normae uice semper ha heda est eoru quae quis excogitaueraenec scribendu pro utili quicΦ est, quod non sis expertus:nisi tamen hoc ipsiam testeris, non esse tibi adhuc ex pertu. Quid ergo est quod a me excogitatu magnae esse utilitatis sum praefatus Nempe obseritare oportere qui hoc corporis uitio urgentur, quado maxime genitalis seminis abundantiam quod excerni postulet, collegerint:ac die quopiam postlbonisiicci cibis in coena se modice impleuerint, ad semnu coueris, cocumbere. postero die cum satis dormierint,ac si1rrexerint, linteo fricari quo ad rubor per cutim appareat. mox aliqua ex oleos ictione moderate uti: tu exiguo interposito temPOx panis aliquid bene fermentati,5 clibano cocti,ac puri,ex uino misto gustare: atm ita ad opus constetu redire. Medio tame tempore frictionis
oleo, 5 panis gustandi, siquis locus in uicino
sit, in eo ambulare, excepto si h ernu frigus sit. Tum enim intus manere satius duco Non dissimilem roborandi per cibu stomachi ratione ec grammatico cuidam quem comitialis spasinus assidue urgebat, suasi: ac mirifice contulit. Maxime uero in fiduciam ueni hominis iuuandi, ubi didici tum spasinos incidere cum diutius a cibo abstinuisset: magis si dolor interim iraue inter uenisset Quinetia habitu corporis eius cotuebar:scisicitantio de hac ipsa re, stomachu assidue bili urgeri est fassus omnibus uero qui haec legent, communiter illud strasum uelim, praesertim qui tametsi medicinae artis sunt ignari, cogitatione tame habet exercitata, 1ac ueluti uulgus,ita ipsi quo' pecoruritu uictus
199쪽
ratione utanturiquin potius use exploret quinam 1psis cibus potusue sit noxius, quae praeterea quantach dimotio. pari modo de uenere observent num noxia sibi innoxiaue sit: tum ex quanto die rum interuallo utentib. noxia innoxiaue sit. Nam sicut retuli,nonnulli immodice laeduntur. Alij ci tra noxam usu eius ad senium usi sussiciunt. M rum haec ambo genera raramempe eoru qui magnopere isdunt, & qui nullum sentiui in comoda. Tota uero quod in medio est, id cum maioris mi noris. discrimine ad magnu hominu numera se extendit. quoru qui no rudes si in sed ratione prohe exercitata non enim quorulibet est hec nosse iis suadeo observet ex quibus laedi se iuuariuςsentiant. ita enim fiet uti in paucissimis medicorum opera indigeant quoad in sanitate sunt.
πα Hactenus prodideram, cum amicoru quis piam toto opere perlecto, unum omnino restare dicebat,quod superius a me relictum, post erat dicendum, nempe medicamentu quod ex maiora sicco conficitur: quod tum ad appetentiam exciatandam us quibus ea languet est utile:tum ad concoctione iis qui paru feliciter cibos concoquunt:&insiimma uentri robur cociliat. Laudato igitur homine, quod admonui appositi,&copositione ipsius,qus ad hunc mota se habet: Accipies siicci
maloru cotoneorii quae dulciora maiora , sunt,ac minus acerba, quaec, nostrates in Asia Graece struthia uocat,sextariss Romanos duos:quibus mel iis optimi tantundem miscebis,aceti sextariu unu& semissem. haec cum super prunaS modice coxe
Alris,ec spumam detraxeris,immittes gingiberis uncias tres, piperis albi duas. dei rursiis in simili uni recoques, donec mellis crassitudo existati qua uti crassitudine stomaclisca medicamenta prata parari solent. Hoc uero medicamentum etiam ija
quibus inualidum iecur est, salutare in primis est. Illud uero latere no debet, ieiunis id maxime dandum esse,mediocris mystri modo : quan*nec si
cibo sit sumptum,quici laedit. Comode quos da
bitur etiam si prius pransiis quispia ante coenam id sumpserit. Maxime tamen tempestiue id dua
hus horis aut tribus ante cibum obtuleris. Quod si id astringere magis uoles, etia ex cotoneorum carne conficias. Caeterum sicut uenter intemperie caloris laborat,aut etiam bili quovis modo abuna
. dat, huic auferri ec piper Sc gingiber debebit, ae
n succus malorum cum aceto ct melle tantu adpinscripta crassitudine coctus dari. Qui uero medio temperamento uentres habet, ita ut nec biliosum excrementum,nec pituitossim congerantius pipe
ris S gingiberis dimidium eius qui praedictus est
modi,sat erit:ita nimirum,ut sit piperis uncia una,
gingiberis una ec semis. At quibus figiditas teri
periem uitiat: ijs quatuor gingiberis, piperis tres aut duas 8c semis uncias inη cies. licebit 8c cum ad medium mota praeparaueris, in ipso usu reliquii addere.At 3 ad hunc modum 1js quibus in diue
sis membris pugnantia temperamenta sint, comi sulendum cesemus. Quibus uero in una qualibet c similari instrumentaliue parte imparitas tempei ramenti uisitur,de his alio opere agetur.
ARGUMENTA CAPITUM LIBRI GALENI AD THRASY BULUM ARS TVE Ddae sanitatis ad medicinalem ne artuem an ad exercitatoriam spectet.
Cap. I. Praefatio est ad Thrasibulum, in qua praM est sanitas corporis integra, conatur docere earu unam sentis disputationis occasio,eius4 tractandae ratio osto esse artem .ac primu, quia absoluta integrami sanitate Disputationem instituita defiqitionibus ac j omnes expetimus, nihil bonus habitus differet a perse/descriptionibus medicinae & gymnasticae. quaru prior
forma, dubia pro certis sine demonstratione asserens, reprehenditur: Altera contra a fine ducitur & occasioγnem nouae quaestioni S praebet, num eadem arS sit coser. uans sanitate de illam efficiens: item, si una sit ars, honi habitus conservatrix,& eiusdem opifex. cumo habitus
leta sanitate. 7. Exponit, quo pacto bonus habitus S
absoluta san1tas sunt unu,& diuersa. Sanitas affetaonis nomen est: Habitus permanentia stabilitatem y asse ho nis ostendit. Adiectio uocis,honus, integritate habitus lβgnificat. s. Si artis circa corpus uersantis unus est l nis,unum quom bonum erit. quare conssequens est,ut
sit duplex,utrius ipsorum effeci rix sit gymnastica,natu i ea etia ars tantummodo sit una. 9. Ad confutandos ratis ne an athletici. Ad hunc modum sex numero eua dentartes: tres finiu effectrices,aliae servatrices. 3. Sa 'nitas dupleX. Una secundu habitu: altera, leuiter inhae
rens. Quae quatenus inter sese & ab habitu bono distet,
exeplo docetur eoru qui ex graui morbo conualescunt. Sonitus leuiter inhaerenS est, cum amplius medicamento opuS non est, uireS tamen adhuc emanent infirmi 'κ
qui plura corporis hona constituerunt, sanitate uideliucet,robur, & pulchritudine: explicat unu esse primariuac proprie dictu corporis honum,ad quod reliqua spe/mnt: alia,ut partes: quaedam ut causae: nonnulla uistuetuS. 1o. PosteaΦ ostensum unu esse summum in cur pore honum,iam quodnam illud sit exponit. Sunt tria adeo inter sese coniuncta,ut alteru sine altero iuuari aut res. Contra si reddantur stabiliores, sanitas erit secu di non possit: sanitas,aetio,& pulchritudo. Caeteium dum habitu. Accedente uero insuper insigni quodaro. hore,bonus habitus erit. Sed cu diuersoru tatu diuerasae sint artes, multae etia hic suborientur: puta ex supra/dictis singulis,una, produces, altera coseruanS. q. De finitur medicina,sanoru morbosorum* scientia. Sed ea definitione reiecta,redit ad prius coepta disputationem De fine medicinae &gymnasticae: declarans, septe inde artes ex finita diuersitate procedere. Distinguitur habi/tus honus 8c naturalis ab athletico.quido per athletica&gymnastica corpora intelligendu,eXponit. s. Sum mum boni habitus gymnastici damnatur. Septe artes
numerantur, quae eximium uarietate natae circa Gqr
1rs corpus humanu gubernans, primo sanitate laboratraecere. quare ipse est praecipuus eius finis ac primaria Ionum, quo consequuto, sua sponte sequuntur actio& 43ulchritudo. 11. In nulla materia ars una est quarurem efficit,& altera quae conseruata Ars sanitatis constraatrix cosistit in rebus, quae corporibus necessario ad 1aerent,ac immutant. Veluti sunt, sempernc ambiens 1ier, uigiliae, semnus, quies, motus, esca, 8 potus.12. Ratio ostenditur, quam tuendae sanitati prase/ctus artifex adhibet ad eius conseruatione. Cuius hoc imprimis officium est, ut nihil in corpore immutet, nisi
moderationem nonnihil transierit. 13. Adhibios pus uersantur, Haru omniu finis unus est sanitas corpq mili de pertusis dolijs hac illac perfluentibus docet u/ riS. s. Quia omniu praedictaru artium comunis finis nam esse artem sanitatis reparandae ac conseruandae
200쪽
rguuntur imperitiae, qui singularibus actio/nibviartes uolebant distinguere. Multae ac propemo dum infinitae sunt particulares actiones in a rte medica, uae tamen artibus non discernuntur. Nec obstat quod multi diuersa nomina sortiatur a membris materia uel remedius. Omnes enim in unum, diuersis licet itineri/ibus, em tendunt. Is. Occurrit it lorum obiectio/ni qui propter artificum inscitiam,Unam artem in plures secabant:aut ob peritiam multas in unam contrahebant. Finis a praecedeti actione distinguendus est Finis quidam trat,siens dicitur,cum post actionern nullia superest opus ut in artibus activis. Alter est perAE manens,quando absoluta action opuS manet. quem admoduin effectivis.Ita in arte medica manet ianitaS. quac0secuta quiescit medicuS- ν' EX ratione praecipui boni ac primarii finis cuius* artis, docuit unam
este artem corporis curatricem. Modo exponit,non obstare materiarum uarietatem unitati artis corpuS guκhernantis. Ex fine enim non mater'S artes iudicandae. a materia pluribus artibus seruit: una* ars permultis utitur. Caeterum materia artiS Propria uel propin qua, Spraecepta a fine non seiunguntur. o niam humani corporis unum est bonu, ac finis prima rius,proinde una erit ars. De cuius nomine postea. partes artis eius enumerandae ac dignoscendae sunt. 19. Finis artis medicae non in contemplatione sola consi stit,sed aliquid circa corpuS facit. Quare non connumetrabitur inter activas aut sed effectrices ar tes,quaead hunc modum d1uiduntur. Effectricium ar uum quaedam aliquid quod non erat eis ciunt: quaedaex parte uitiatum corrigui,ut arS medica, quae corpus per naturam factum restaurat,& imbecillum cofirmat: c0rrectiua uocatu cuius parteS sunt duae: Vna, magna c0rrigens, medicatiua uocatur: Altera, parua corriges, conseruatiua uel tutelaris sanitatis dicia, curiis partes, ενεα , , instauratrix,resectrix, sanitatis
tutelatis, zo. Repetit treS conseruatiuae partes,ini taurativam, sanitati S tutelarem,& euecinticam. Porro ad quaestionem initio libri propositam, hic primum ita respondet, quod ars tuendae sanitatis Melaetasit conseruatoria, aut eX tribus eiuS partibuSuna. Cum de nomine artis corpus gubernanti S quaeκstionem nonnulli agitarent,fusius ea de re hic disputa in re incipit,ut prius erat pollicitus iis repetiti S quae superius fuerat dicta. 21. Eos redarguit, qui de nomine quaestione mouent, quado de rebus costat. 22. Diaei ista medicatio Homeri temporibus incognita. Rrs curadi male affecta corpora,ab uniuersa Graecia id est, medicina appellata fuit. Homeri seculo nomen gymnasticae artis ignotum. Sub Platone gymnastarum lars exorta,& athletarum exercitatio. quali Sis tum pri π NT' '. mum fuerit,ac postea euaseri exponitur. 2'. Ha/hitus bonus est duplex. Unus clamnatus, puta gymna
sticus: alius laudatus,cuius materiae effectivae a conseruatiuae sunt uictus ratio&exercitatio. 24. Ars gymnastica, quae pars est eiuS artiS quae corpuS curat, aliis est Platoni ab usitata athletarum exercitatione Caius quanta incommoda sint,ob quae iure damnetur, t stis est Plato,& huic consentiens HsppocrateS. quorum hic uerba adscribuntur. as. Galenus usitatam suo rempore gymnasticem,&gymnasti 1S praefectos certa/minibus improbat. in quOS uulgatum id torquet pro/uerbium: Crassus uenter subtilem mentem non parit.
26. ArS curandi corporis nomine caret, etiam se
pucl PIatonem,qui duas illius partes constituit, gym/riasticem& curatricem. Hic artem sanitatis tutelarem curatrici non opposuit, quemadmodum fecit Erasistra tus. 27. Ut semel statuatur, ad quam arti S medicae partem gymnastice pertineat, uariae hic proferuntur diuisiones .Primum diuiditur ars corpus curans,in sani tatis tutelarem,& curativa. Sequitur cliuisio artiS eme clatricis, A medicatricem & conservatricem. uel amateriis, innaordida&sanitatis tutelarem. Deinde confer Tatiua, siue lanitatis tutelariS dupliciter diuiditur, Dela subiecta materia in refectricem,sanitati S tutelarem, Mboni habitus effectricem: Aut secundum auXilioru marestias, ut una sit in assumptis altera in his quae euacuantur, tertia in exteriuS occursantibus, ultima in his quae aguntur sub quibus comprehensia, quae in exercitatio
zbus Sepitideumatis posit asunt. 28. EX suprapotis diuisionibus patet primum, quacula pars sit gym/nastice,artis sanitatis tutelaris: deinde luctandi studia
athletarum exercitium,minimam esse partem gym nastices. Sub icitur inde declaratio nominis gymnasti Cae. ' 29. Una est arS curandi corporis, cui reIiχ quae materiaS commodas ad suum finem consequen clum suppeditant. Sub hac continetur ars tutelaris saenitatiS, quae quadrupliciter diuisia, sub se comprehen bdit gymnasticam. Haec rursus compse itur eam quae in luctationi hus uersatur Graecis πιαιροτριβικ. dicta, tum prostratoriam artem, Laconibus caballicen nun cupatam. 3o. Damnatur primo ars prostratoria, quam alias gymnasticam nominant. Deinde Athletae,
qui seipsos gymnastas appellat, quorum nonnulli Hippocratem despicientes, uendicabant sibi fricandi persetiam. 31. Post Hippocratem tota gubernandi cor
poris arS,medicina dicta:&eius proseor, medicus appellatus est, a prima totius parte constituta,nempe cuin rativa. cuius altera pars, sanitatis tutelariS uocat, quael sub se habet gymnasticen uidelicet laudatam.
nam uiciosa illa athletarum arS pro D sus damnata rehcitur.
NALEM ARTEM SPECTET, AN AD ENERGIT
Iuno Paulo Crasta Patauino interprete. O N alia 3 Thrasybule
posita a te quaesti5e eX tepo re disteru alia uero in prςsentia hisce comentarns traditu
eisde asserere,ne , quic* tractanta suscipere, cuiua nessi
methodu didicerim,nel in ea me aliquandiu ex ercuerim.Inuentionis igitur initium no in hac Q-Ia nunc proposita cotemplatione, sed etiam in a iiis omnibus fuerit,ante cognoscere,quidnam est id quod quaerit: huiusmodi uero notitia gemina est.aut enim solam rei notione, aut essentia quom percipimus:sed quo hae discrimine separetur,am pliter in libro de demonstratione proditi limes i