장음표시 사용
771쪽
servavit te praeter multam multorum opinionem, ut in eo demum Regiae praeeminentiae fastigio eius henesidio collocata. tanto maiore cura studio Q sedulitate ossicium tuum praestes. nisi si tibi ipsa et universo Regno tuo iram Dei et publicam calamitatem Moersero ingratitudine tua velis, quanto magis insignia Dei tu te opera dissileri non potes. Tuum erit igitur, Serenissima Regina hami ipsa in cordo tuo et apud alios consessiona tua attesteris. Deinde intuenda est tibi ratio ipsa vocationis tua Regiae. et quidem nou iuxta placita hominum quorumcunque, Sod iuxta aeternum atque immutabile prorsus placitum viventis aeterni et omnipoteu-tis Dei. Postremo tu hoe tibi modis omnibus ineuntiandum erit, ut ossicium tuum lacias pro eo ac tuae huius vocationis ratio id iuxta verbi Divini praescriptum postulabit. Ao de donis quidem Dei opulentissime in to col. latis aliud hio non dicam quam ut cogites, ab his, tu quos multa sunt collata, multa olim etiam exigenda esse in iudicio Dei. ad quod alioqui nos omnes sisti tandem tandem oportebit. De preuliaribus item Dei in te erudienda probandaque et ad Regiam hano dignitatem ad extremum evehe dam operibus, aliud non addam, quam ut caveas, uo ulla in te dulpa resideat tuae erga Deum ingratitudinis et negligentiae. Caeterum de ratione ipsa vocationis tuae Regiae. deque tuis in illa ossiciis, etsi multa a multis praeclum Seripta esse non ignoro. attingam ego tamen paucula quaedam etiam et viduae Evangelieae exemplo duo saltomminutula adileiam magnis aliorum donariis, ad templi latio Domini ei sub
tua gubernatione instaurationem. Primum autem dicam de ratione ipsa vocationis tuae Regiae, circa quam
illud tibi ante omnia discrimen observandum diligentur erit, quod nobis inter Ethnidum et Christianum quemlibet Magistratum Seripturis sanctis proditum
habemus. Ivde enim lacile demum agnosces veram tuas vocationis Regiae
in Christi Molesta rationem. Igitur de Etheseis Regibus Christus Dominus
ad huno modum testificatur, quod Reges Genbium putent in illarum Pri dipes esse, hoe est, ad Principatum duntaxat et Dominatum in suos sub Magistratus titulo vocari, ste proinde gentes Principum suorum duro a que exlegi imperio premi. Hoo enim innuit verbum κατακυριευω. quo sane non temere et Matthaeus et Mareus Evangelistae in verbis Christi Domini utuntur. Do Christiano vero Magistratu multis Striptumo locis docemur, eum uota tam equidem ad Dominatum quam potius ad Minist,eium Dei in eius Ecclesia vocari. Praedicit Propheta fore, ut colligantur Regna et Regm, qui serviant Domino. Et alibi rursum addita gravissima comminatione repentini tuteritus, vult ut Reges omnino in sua voeatione non equidem imperio suo. ut libet, suos premant, sed ut Domino serviant. Alius vero Prupheta ν Erunt ' inquit ν Reges, Altores tui, vultu in te tam demisso adorabunt te ' et quae plura eo loeo et plerisque aliis Seripturas loeis prudita leguntur. Quae saue eo pertinent omnia. ut intelligamus,
reges et principes Christianos in qualibet excellenti ipsorum vocatione, non sano ad dominatum in subditos, quem Ethnici Principes sibi usurpant, sed ad Dei ipsius ministerium in gubornando populo suo vocari. Absit hoc
772쪽
igitur abs te, Regina derenissimal ut is ethni eo more ad dominatum iutuos a Dominorum omnium Dominatore Deo voeatam esse, aut putes ipsa, vel tibi ab aliis persuaderi id patiaris. sed regites. omnes istiusmodi voces Ethnicas esse, ae proinde a Christiano quolibet Magistratu maxime alienas esse oportere. Quid ξ quod Paulus in ipsis etiam Ethnicis Christiani Mag,
atratus imaginem uobis adumbravit, uti etiamsi eam ab illis. usurpato sibi dominandi in suos iure, violatam esse videamus, mentem nihilominus atque ordinationem Dei nos in legitimo Christianoque Magistratu quolibet observemus. Ita sane omnem omnis potestatem docet esse Dei ministrium atque ordinationem. ut sit custos legis in concredito sibi populo, dum eius Obedientiam remuneratur et inobedientiam punit. Capita autem praecipua constituit idem Paulus. in quibus potissimum Christiani euiusque Magistra. tus ossicium versatur. uem po publicae pietatis et tranquillitatis custodiam, quorum altero quM ad Deum, altero vero quae ad proximum pertinent. utinentur, ut Magistratus quisque intelligat, se et publici cultus Divini a Deo imperati. qui sub pietatis nomine censetur. et politicae ii cm unive sae gubernationis quam publica tranquillitas in se complectituti custodem
Quin et modum eius custodiao legis nobis luculenter ex uit. ne vom-lionum in ministerio Ecelesiastico discrimina confundere velle videatur. Discernit politicum gladium a gladio Spiritus. atque huius ministerium Episcopis et Pres isteris in Ecclesia. illius vero usum legitimum Magistratui consignat. ne aut Episcopi Magistratus ossicium invadere. quod in Papismo lactum videmus, aut Magistratus rursum gladii Spiritus gubernationem sibi quoquomodo usurpare possint, sed alii interim alios in ossicio oontiueant. hoo est. ut Magistratus Episcopos observet. ne quid praeter verbi Divini doctrinam in Ecclesia vel comant vel statuant fidemque ill rum hac in parte ac diligent in externa ctiam remineratione eompendat atque ornet. itifidelitatem vero ast negligentiam legitimo gladii sui usu eo rigat et puniat, pro eo ac id Divini nominis gloria et Ecclesiao aedificatio postulare videtur, - Episcopi vero deui operam petitis ex verbo Dei admonitionibus. ne quid Magistratus rursum vel designet vel praeseribat Mel aiae, pugnans ullo modo cum pietate vera veroque Dei cultu, eum publicae item honestatis. quam non temere alioqui pietati adiungit Apostolus. et tranquillitatis custodiam. in hao igitur praecellentis tuae vocationis Regiae a Paulo Apostolo delini ala veluti imagine quadam tuum ipsius ossicium intueri atque observare debebis, Sereuissima Regina i nempe ut te fidelem esso ancillam ad ministrum Dei declares coram tua Ecclesia in publicae pietatis honestatis et tranquillitatis custodia, hoc est. ut doctrinae Apostolistae et veri cultus Divini puritatem, morum item honestatem, individuam ali qui verae pietatis sociam. eι tranquillitatem publicam inter tuos retineas alas exornes et tua autoritate Regia iuxta traditi tibi a Domino gladii politici usum tuearis ac propugnes. Contra vero ut doctrinae Apostolieae adulterationem ae prosanationem, cultus item Divini veri violationem animebristianum et obstinatos honestatis et Linuquillitatis publicae turbatores,
773쪽
na feras omnino. sed eos coheroeas punias et ad extremum plestias etiam. si aliter eorrigi non queant. In praestandis porro vocationis tuae ossiciis memineris semper, te Dei. non hominum ministram esse. ut intelligas in illis tibi sequendam esse omnino non equidem humanorum quorumcunque consiliorum prudentiam atque auto. ritalem, sed Dei ipsius mandatum et uoluntatem. Non te in hoe vocavit Dominus ut cum tuis deliberes, num et quatenus Domino Deo tuo in legis suae Diuinae eustodia debeas obedire, sed ut ei in timore modis plano omnibus seruias. Facessant abs se igitur qui in deliberationes qualescunque sivo privatas sive publicas te voeant, ubi quando et quatenus Domino Deo tuo in tua vomit ne servire debeas. Procul absint eonsilia leges et ritus publici omnes, quibus impediri debeas quoquomodo in tua voeatione. legis Divinaeeustodia. In politiea Requi gubernatione pondus suum obtineant consilia leges et ritus publiei. sed quod ad divina attinet. non sunt supra Dominum nequo consilia neque patriae leges neque observationes ullae quamlitat publieae aut receptae. Comminui haec oportet omnia. sieubi ad lapidem nostrum electum. Christum inquam Dominum, impingant in dod1rinae οι eultus sui divini puritate. Nemini issio solitam vocari per iceum Theologiam Partiamentarem. quod in instauranda vera religione progredi ultra non daretur. quam Partiamentosuisset constitutum. At vero praestiterat suisse Partiamentum Theologieum quam Partiamentarem Theologiam. hoo est, ut consultationes de restituendavera religione omnes verbo Domini. non autem progressus instaurandae verae religionis ipsa Partia menti antoritate gubernati fuissent. Alioqui iam sensisti tu ipsa. senserunt et tui omnes. quid secum attulerit inti Regno tuo Partiametitatis illa Theologia. Praeposterum est adeoque et ininuum. nodicam impium, veritatem gubernari mendacio. Nec dubium est. humana omnia. quorum sontes in verbo Dei common8trari non possunt, esse mendacia. perinde atque omnis homo in seipso mendax est, quemadmodum id et Propheta et Apostolus testantur. Aegre id quidem fert humana prudentia, ut in suis consiliis mendacii accusetur, nequo istio desuerunt viri
alioqui optimi et pientissimi, qui verbis hisee meis nonnihil offendebantur.
quod humana eiusmodi omnia sub mendacium eonoluderem. sed si quem id offendat, eum eerte non iam meis, quam Prophetidis potius atque Apostolicis verbis offendi oportebit, ut interim laeeam omnia omnium consilia, quantumvis publiea denique ae speciosa. quae ullo prorsus modo veritatis obedientiam remorantur atque impediunt. τε. β timeatulaec Mensari. Quare non alio tibi loco omnia omnium eius generis consilia habenda erunt, Regina elementissimal quam latui Deo adversarii loco, quod Christus ipse. met Dominus Pharisaleae exeo aliouis causam fuisse assimat. Ut ergo ingens esse agnoscimus henoficium Dei. qui te ad Regium boosastigium mirabiliter evexit. Dominoque Deo nostro immortales gratias agimus hoc nomine omnes et tibi etiam Regnoque tuo toti et universas adeo Christianae Eeolesiae merito gratulamur. ita te tui etiam in praee minenti hae vocatione ossieti pro nostra in to fide atque Observantia reverenter admonendam esse duximus. Praeclaro sane Platonicus illo Meraies duo
774쪽
inter nos invicem amicorum genera constituit, alterum quod non tam nos ipsos quam nostra potius amat, alterum quod non equidem nostru sed uos ipsos observat, atque alterum hoo amicorum genus ab altero ita diseernit, ut a priore illo maiorem eorum quae nostra suut quam nostri ipsorum, ab allem vero maiorem multo nostri ipsorum quam eorum quae nostra sunt,
euram haberi dieati Nimirum qui nostra amant, non equidem propter nos illa, sed propter seipsos amant. ut illis laui possint: qui vero nos ipsos amant, non iam alioqui nos propter se quam propter nos ipsos potius amant. quia nobis benevolanti Inde vero fieri etiam . ut robus nostris secundis alii nobis do honorum sto fortunarum accessione duntaxat sinn ulla nostri cura gratui utur, alii vero lum demum maxime sint soliciti pro
nobis. necubi honorum no sortianae nostrae accessione transverse agamur propter naturae nostrao eorruptelam, dum nos et honoribus et fortunis
maxime augeri vident. Ita igitur et Socrates tum demum se maxime pro suo Alethiade solicitum fuisse ait, cum in principatum Atheniensium vocaretur, quod nusquam plus esset periculi, quam in praestandis ossietis iusti Magistratus. Ita et ego post ingentia patris tui, sanctissimae memoriae. eollata in me beneficia lacere non possum, quin sim plane solistitus, ne instaurationem religionis istitio humanue prudentiae coiisiliis sive privatis sive publicis vel ipsa subiicias vel subitet patiaris. Et memineris ad Reges di tum esse. ν Iam ergo sapite o, Regest ' Et memineris rationem eius sapientiae. quam Deus a magistratu in sua Ecclesia requirit, non equidem ut deliberationes iustituant de osculando filio Dei. multo minus ut deliberent, quatenus osculari de ani filium Dei in adventu ipsius, sed simplieiter ut demissis in terram capitibus illum osculentur, hoc est, ut illum agnoscant esse ipsorum Regem ac Dominum. Iubentur autem Oseulari filium Dei Reges, ut amplectantur disciplinam, non autem de ampleetanda disciplina deliberationes instituatit. Quare quemadmodum vere et ex animo Domino Deo gratias ago et Tuao Maiestati lorique istic florentissimo Regno et omnibus Christi Molestis de praecellenti hac vocatione tua gratulor, ita sacere nou potui, quin huic gratulationi admonitionem ossiciorum Tuau Maiestalis adiungerem. Mitto igitur fratrem hune in Domino. virum nobilem. Dominum Ioannem Uthen- hovium ad Tuam Maiestatem, ut nostro nomine do sublimi hae voeaticino tua suppliciter lo gratuletur. Ita vero me Dominus morbo mihi immisso
exercere dignatur. ut ipso manu mea has literas absolvere non potuerim, sed coactus sim alterius manu eas absolvere. Dedi autem in maudatis eidem
ipsi Domino Uinenhovio, ut per medium Illustris ac Pientissimi Domini Comitis Bethtardiae. Praesidis eonsilii Maiestatis Tuae, petitiones quasdam
meas Tuao Maiestati exponat. ad quas politiones meas suppliciter oro. ut elemens et benignum responsum obtinere possim. Si valetudo mea passa fuisset, pluribus ad Tuam Maiestatem scribere non defuisret argumentum. Nunc oro ut hoc meae in Tuam Maiestatem observantiae ossicium bouieonsulere pro sua pietate et clementia dignetur.
Quod superest depraecor a Deo optimo Maximo Tuae Maiestati ea quae
775쪽
initio liberarum sum praefatus. et me totum Osseiaque quae a me praestari possunt suppliciter offero et commendo. Datum in Dembiani, die prima Septembris A. D. MDLIX. Mitto Maiestati Tuae ineam Responsionem adversus calumnias ΓΗJoail. titulo Varmiensis Episcopi. Tuxe Saemo Maiestatis Regiae addictissimus servitor. IOHANNEs k LASCO manu plane languida.
.... NOS hie ceremoniarum externarum nullas certas leges praescribimus, sed libertatem permittimus ecclesiis illas variandi, ut constet libertati sua ratio. ita tamen ut harmonia quaedam illarum, varia sane. Sed minime dissona interim retineatur. In d trinae consensu retinendo m is solliciti sumus, ad quem et Sectarios quavium in nobis est reducere modis omnihus conamur. Huius epilomen εὶ tibi quemadmodum petiisti, mitto, sed hae lege, ut apud te maneat, neque enim in hoc seripta est ut invulgetur, neque ita in ordinem redacta adhue, ut illam rodigi oporteret, si in vulgari deberet. Nam in Baptismi et Coenae explicatioue. primum fines colligi debebant, deinde secundum illos mysteria quoque exponi et in explicanda legis ac Promissionum vi quaedam clarius adhuc tractanda essetit, ne instriniores Di parum exercitati in mysteriis divinis offendantur. Habentur enim illio non- uulla a receptis vulgo dogmatis nonnihil diversa. sed tuterim vera et noualiunde quam e verbo Dei petita et deductati Se. Duom doctrinae, ed. nostr. Tom. I. in fine. ηὶ Nonnisi fragmentum est, quod tamen omittere nolui, qnia hi toriam Dilomae doctr. satis luenienter illustrat. Reserenda est ad a. 1145.
Ad DucEM PRUSSIAE Illustrissime Prineeps ao clementissime Domine liAb eo tempore quo clarissimus ille vir Ioannes a Laseo maritus meus eterris in patriam caelestem migravit, semper habueram in animo ad Illustrissimam Celsi udinem tuam scribere ae litoris ea testari, quae pineclaro
776쪽
do Illustrissimae Celsitudinis tuas virtutibus et pietais praedicare ae iucunde multis audientibus enarrare solebat maritus meus dum viveret. Sed luesu ao moerore quem ex eius morte conceperam partim impedita. gravissimis etiam et dissicillimis negotiis oecupata, quod institueram sacere. oblita sum. Nunc vero tandem momor illius summao benevolentiae amoris aestudii Illustrissimae Celsitudinis tuae, quo Illustrissima Celsitudo tua maritum meum. virum illum eximium. uou solum ob pietatem, sed etiam obgeum is spieudorem complectebatur, sic ut omnino charissimus Illustrissimae Celsitudini tuae esset. sane optimum factu esse duxi, si tam me Viduamquam prolem eius, pignora ab eo mihi relicta, Illustrissimae Celsitudini tuae commendarem. Tanti enim momenti amicitiae vim apud Principem virum. tantaque pietate aliisque raris ornamentis vore inel3tum. valere puto, ut
illius liberos aliquem usum lauetum sentire non sit iniquum. Et saue si liceret absque aliqua adulationis nota virtutes Illustrissimae Celsitudinis tuae ampliscare, ac amicitiam illam quae inter Illustrissimam Celsitudinem tuam et maritum meum Ioannem a Lasco tulercesserat dicendo exornare, iube ter sacerem. Sed eum illa Illustrissimae Celsitudini abunde tralata sit, puto quod polius eam in pectore atque mento reponi cupit, quam ver- horum lenociniis esserri. Itaque me converto ad illud quod modo alligi. nempe eum hic mullis angustiis afficia sim liberisque onusta, parumque auxilii ab iis, qui nobis adesse deberent, in dies experiar. Illustrissimae Celsitudinis tuae nune opem imploro petoque ut pro illa insigni benevolentia, qua Ioannem k Laseo prosequabatur. velit Sallem et in me viduam mis ram liberosque eius rivulos aliquos liberalitatis suae Illustrissima Celsitudo tua derivare. Sic euim rebus meis tenuissimis succurret et ad litterarum studia - quod prae tenuitato facultatum meurum sacere nequeo - liberos meos promovebit Sed do istis rebus prolixius agere apud Illustrissimam Celsitudinem tuam nolo, quum confido pro sua pietate et virtute ac memoria mariti mei facturum. Deus vero Illustrissimae Celsitudini tuae praemia digna reseret. Verum antequam siuem imponam, peto obuiue ab Illustrissima Celsitudine tua, ut hanc meam ad Illusuissimam Celsitudinem tuam scribendi libertatem aequissimo suscipi ut mimo. Hoc enim laci. partim laetasiugulari favore ac clementia Illustrissimae Celsitudinis tuae, partim etiam impulsa duro necessitatis telo quo plenior. Faelicissimo vale, Illustrissime
Princepsi Dominus Deus saxit, ut diutissima valetudine Illustrissima Celsitudo tua ad totius populi tui salutem ae Ecclesiae Christi propagationem fruatur. Datum Piuegoviae, oppidulo Polonorum, l4 Iunii Anno Domini
ΚATuAMNA a LASCO. ὶ Hane quoque ep. gyllogae nostrae inseruimus, quia tristem eius viduae vitae rationem tam egregie ob oculos ponit. Vitiosam latinitatem viduae saei te ignosces l
777쪽
I. ad Ioannem Hesaiun. d. Calisiae 17 Nov. . . Tom. II. p. 547. 2. Iuramentiun. . 547.
6. ad eund. d. Emdae 5 Aug. . . a
555. Is d. 8. ad enud. d. Emdae 12 Maii. . 556. s. ad eund. d. Emdae 26 Iulii. . .
557. II. ad Annam Comitissam. d. Emdae 8 Ang. . .
558. 12. ad Drus. Syssinglie. d. Emdae 16 Aug. . .
562.14. ad Melanehthonem. d. Emdae 2 Nov. . .
15. ad Dav. Georgii. d. Emdae 4 Febr. . .
sta. 16. ad Bullingerum. d. Εmdae 14 Mart. . .
778쪽
l19. ad Hardenherg. d. Εmdae 26 Iul. . . Tom. II. 574.
22. ad Pellieanum. d. smilao 31 Aug. . .
24. ad Anonymum. d. Em dae. Tom. I. 465. Tom. II. 589.
27. ad Bueerum. d. Bonnae 23 Iunii. . .
592. 29. ad eundum. d. Emdae 22 Iulii. . .
594.30. ad Bulling. d. Εmdae 25 Aug. . .
779쪽
h. ad eund. d. Bremae M Oet. . .
637. M. ad Lenthium. d. Hamhurg. 2s Mart. .
641. EGGR. 70. ad Regem Angliae. d. Londini 1 Inn. . . Tom. II. 287. 645. 21. M Due. Prnasiae. d. Londini 5 Ian. . . Tom. II. 645, 2. ad Bulling. d. Londini 7 Ian. . . si M. 78. ad eund.
d. Londini 10 April. . si 74. ad Comit. Fria. Orient. d. Londini 12 April. . si λ
5. ad Calvinum. d. Londini 24 April.
8 I. ad Ceellium. d. Londini 23 Nov. . . seg. 82. ad Dae. Pruagiae. d. Londini 1 Dee. . is ML 83. ad Eleeti Saxoniae. d. Londini 1 Dee. .
84. ad Mareh. Brandenb. Custrin. d. Londini 1 Dee. .
780쪽
89. ad Reg. Poloniae. d. Londini 16 Dee. . .
92. ad Due. Prusaiae. d. Londini 19 Aug. . .
95. ad Reg. Daniae. d. Εmdae 11 Dee. . .
I . ad Ilardenberg. d. Coloniae m. Maii. . Tom. II. 708.107. ad Bull. et Bibl. d. Franet. 8 Iunii. . . . 710. 108. ad Medinannum. d. Franes s Iulii. . . . II 3.1os. ad Reg. Poloniae. d. Franes. 6 septi Tom. II. p. a et 714.110. ad Bulling. d. Franci. 1s Sept. . . Tom. II. 7I4. 11. ad Calvinum. d. Franes 18 Dee. . . . 714. 12. ad Regem Poloniae. d. Franes. 3I Dee. Tom. I. 349. P. II. 7I6.4I3. ad Ordines Polon. d. Franes. 81 Dee. - 253. et 16.1l4. ad Senat. Polon. d. Franes 31 Dee. - 384. . et l6.115. ad Eleet. Palatin .amcl. d. Francs. si Maii. . .
720. 118. ad eund. d. Stutgard. 25 Maii. .
723. 419 series Colloquii e. Brentio. d. stutg. s. d.) . . .