장음표시 사용
741쪽
sti Ireh. Iuci. auia .JAd Laxia vi uti II MIAE ). Pro tanta tuae Celsitudinis in me clementia, qua ulam equidem non me. reor, ago supplex grutias tuae Celsitudiui Illustrissimae et Deum oro, ut qui est locupletissimus remunerator omulum, ea ni tuae Celsitudinis in me elementiam Divina sua gratia pensare cumulatissimo dignetur. mihique id concedere. ut aliquo observantiae meae ossieto studium meum erga tuam Celsitudinem et universam domum eius. declarare pro mea tenuitate possim. A epi carnes aprinas mihi a tua Celsitudiue missas. pro quibus iugetites gratias ago. Σed vicem cursoris illius doleo. qui dum mihi gratiscari voluit, tuam Celsitudinem ita commoverit, quod serius tuam Celsitudinem commouesecisset. Oroque tua in Celsiiudinem ut qua parie ah illo est peemium. id illi tua Celsitudo elementer ignoscere dignetur. Commendo me iterum atque iterum supplex omniaque senuitalis nostrae ossicia tuae Celsi. tudini Illustrissimae. Capellae ultima Oetobris Anno 1556.
IOANNEs a LASco. m. pr. ) Ct. de hae epistola voN Rouux L. Lan yr. Hil. II. 690. a) M. S. Moemtria. Reseri h. esse Octobria ep. 120 doeet. Praeterea m. Nov. a Laseo Fralistimari non autem eapellae erat. CL ep. 124.
si1 1mi. BheL flauiae.JAd L Nisa vivM HAMIAE. Illustrissimo Prineeps et Domino, Domiuo elementissimel diligentissimam observantiae meae commendationem. Perveni hue salvus. gratia sit Domino let additi mihi per tuam Celsitudinem deductores probe fideliter ao dii, genter suum ossietum secerunt. quo sane uomine illis ego apud tuam Celsi. tudinem gratias ago illosque tuae Celsitudini ossiciose commendo. Caelo rum, Illustrissime Princepsi quia tua Celsitudo voluit. ut ad illam subludo seriberem, et incidere potest, ut aliqua scribantur. quae ab omuibus legi non expediret, non uta re fore putavi, si privatas quasdam notulas tuae Celsitudini mitterem. quibus tuto omnia committi possinti Esis igitur tuis elusas tuae Celsitudini mitio 3J. Habent autem vocales, ut vocant. Omnes quaternas notulas. ut pro arbitrio mutari semper possint. - reliquas literaeternas. hahent quoque duplicatae suas notulas et particulae item nonnullae, quae frequentes in omni oratione esse solent, et habent integra etiam quaedam nomina suas notas easque hinas, ut earum variatio ipsam quoque divitiationem in legendo impediat. si quis notulas non novit. Praeterea.
Illustrissime Princepsi arbitror filium luae Celsitudinis. Principem Wilhelmum, missurum esso aliquem uunciuiu ad uxorem meam Fraucosorium
742쪽
pro expressa ad vivum imagine seu ectgie serenissimi pridem Angliae Regis Eduardi, quam eius celsitudini dedi. Itaque tuam Celsitudinem supplex
oro, ut per eum ipsum nuncium literas commendalitias in favorem Persis grinarum Ecclesiarum ad Magistrabum Francolariensem dare dignetur ego enim nullas accepi - ea spe. ut per istum nuncium miliantur. quemadmodum
id Domino Christophoro, tuae Celsitudinis secretario. postea iudicavi φ . Reddantur vero eiusmodi literae uxori meae, nisi si tua Celsitudo illas per eundem ipsum filii sui nuneium Magistratui ipsi reddi m,lit. Plura me iam
non patitur scribere ipsa itineris acceleratio, quare quod reliquum est, commendo me summa cum observantia Celsitudini tuae. eL Deum oro, ut tuam
Celsitudinem uuiversamque eius familiam servet regat et sortunet. Ersordiae secundae Novembris I556. Tuae Celsitudini Illustrissimae addielissimus
IOANNES R LASCO, m. pr. Ep. 127 pars his uotalis exarata erat. Est haee ep. N'. 120 ad Horsa viam. C . Ep. Melanchth. ad Lant gravium d. 21 Nov. 1556.
N'. 123. DII 1r a. Eleel. inuad Ad L 19eto vIuM HASSIAR. Illustrissimo Princeps et Domine, Domine clementissimel diligentissim&m observantiae meae commendationem l Perveni huo salvus, gratia ait Domi uol et salvis rebus meis omnitius, ac biduum hic commoratus, hodie rudi sum prosequar per gratium Dei iter meum. Egi autem cum Domino Phi. lippo familiarissime de lola mea causa literasque tuae Celsitudinis illi red. didi, quibus illo reverenter acceptis o UtinamV iuquit a Lales multos Priu-espes iam in Imperio haberemus l' Ubi vero illas legisset et ego illi omnes eonsilii mei rationes exposuissem. νNihil ' inquit omihi iucundius esse posset mea tectim ad Principem nostrum Electorem prosectione, si itineris ad illum et lui simul et mei qualemcunque saltem fructum viderem. Et sateor quidem ' inquit scuusam ipsam eiusmodi esse, ut pro ea agenda promovendaque nihil laboris atque studii praetermittendum esset, egoque meapte Spoute me tibi adiungerem sine ullis cuiusquam persuasionibus, nedum tanti Principis postulatione. si Princeps nostram causam ipsam intelligere i cmet auimumque ad illam suum adiicero vellet. ' Sed se adeo nihil huius do Principe suo sperare, ut etiamsi quid de Principe ipso sperari posset, alios id
tameu passuros non esse ut ullo modo causis nostrae tractationem, nobiscum praesertim, in se recipiat, plusque multo nocumenti quam adiumenti allaturum esse tum meum tum suum etiam eum Principe suo in eausa nostra colloquium omnino. Ac proinde non modo sibi non videri, ut mecum proficiscatur. sed se modis omnibus etiam dissuadere. ne ego ipse ullum
omnino ex pelam Principis sui colloquium. Ibi ego do tuis Celsitudinis
743쪽
oporteret. Ae hare vero Philippus νHemi' inquit one literae quidem istas tibi quidquam proderunt omnino. Si me studias, neque dolioquium expetes ullum. neque literas ullas reddes, imo ne diu quidem illio haerebis. Hoo meum est' inquit oconsilium. tu iam statues. quod voles. Literas Prineipis Hessorum tuis inclusas mihi relinqueto, ego illas rursum remittam, cum tui hae in parte excusatione. ' Haec summa consiliorum Domini Philippi fuit. Illustrissimo Princeps t et quoniam tuae quoque Celsitudini ita videbatur. ut sine D. Philippi consilio uihil omnino agerem, atque ego ipse intellum
rem. era esse omnia. quae dicebat. libenter sum alioquin obsequutus consilio illius. Itaque literas rursum a tua Celsitudine ad Principem Hectorem scriptas tuae Celsitudini remitto et gratias tuae Celsitudini suppliciter ago. quod illas mihi dare dignata sit ad causae meae commendationem. Caeterum habeo quasdam cogitationes. Illustrissime Princepsi quae ad conservandam totius Imperii autoritatem, meo quidem iudicio. nonnihil videntur
pertinere, sed eas nuue per temporis inopiam exponere non possum. tamen
id in praesentia obiter tuae Celsitudini volui iudieare, ut maiorem de his
postea Measionem habeam scribendi ad tuam Celsitudinem. In patria mea iam habeatur Comitia et eoeptum est iam agi de restituenda religione. quare mihi iam etiam iter meum necessario Meelerandum erit. Quod au-Perest. eommendo me et mea omnia suppliciter Celsitudini tuae. et Deum oro ut omnibus Celsitudinis tuae musiliis atque actionibus et toti adeo domui ipsius Divina sua gratia clementer benedimi. Amen. IVitebergae un-
deeima Novembris Anno 1655. Tuae Celsitudini Illustrissimae addictissimus
NL 124. νεε sali, ρ. Lel. et . p. δ87. et 4. a. l. Itb. 73 JAd BuLMNGERUM. S. Oraveram Dominum Valerandum Polanum 3ὶ in meo ex Franesordia abitu, Viri Fratres in Domino observandit ut vos de rebus meia certiores saceret. Nota enim illi erant omnia et ego tempore tune ad scribendum omnino exeludebar. Nequo dubito, id illum secisse. ae proinde vobis cau. sas omnes nostri sus epti itineris cognitas iam esse puto. Nuno etiam v bis indicare volui itineris haetenus nostri successum, ut Domino Deo nostro pro Diuiua benignitate ipsius nobiseum una agatis gratias, vestri ue porro etiam preeibus institutum hoo iter nostrum illi in vestra Ecclesia commendetis. Ilubeo mihi adiunctum Aeliatem fidelissimum Dominum Iohannem Utentavium. Huue mihi adiunxi omnium consiliorum meorum Metum et monitorem, sicubi in me aliquid requireret, euius alioqui pietatem integritatem ae iudicium vobis perspeeta esse puto. Divertimus autem in poetro
744쪽
itinere primum ad Hessorum Phinei pem illustrissimum vj. deinde vero Wittebergam. atque a Principe Hessorum amantissime excepti. liberalissimetraetati et honorifieentissime dimissi sumus. Ter mecum familiarissime. m. motis omnibus arbitris. est loeutus, mensae suae hum nissimo adhibuit et cum illi mecum esse non vacaret, semper me cum iuniore Prinei pe, filio suo natu maximo. Guilhelmo esse voluit. sio ut eius in me propensionem depraedicare non salis possim. Testatus est diserte, se in causa Saeramen. laria nobiseum sentire, deploravit temporum iniquitatem et consilium dedit ad promovendam ecelesiarum pacificationem. Dedit mihi praeterea literas
ad Philippum Melanchtonem et ad Eleetorem Saxoniae. Philippo seribebat,
ut mecum una, si id postularem. ad Electorem veniret. causamque nostram commeudaret. Addidit mihi praeterea propter itineris securitatem equites suos deductores suis sumptibus Erlata iam usque, atque ita nos demisit φ . Witten bergam autem ubi venissemus. Philippo mox per Utenhovium me adesse Siguificavi, ae me quidem nolle agnosci ab omnibus. sed cum ipsius potissimum musa venissem. me cupere eum ipso privatim colloqui, quo ipse loeo et tempore vellet. Ibi noster Philippus tanto gaudio exiliit. ni re om. nibus domi suae indicata ad me protinus adcurrerit. volueritque me eum meis omnibus pertrahere in suas aedes, nihil opus esse dicetis, ut meam illic praesentiam apud quemquam omnino telarem, imo Re eupere omnibus esse D t simam. Omnes qui hio sunt, inquit. nostri sunt et nobiseum sentiunt. Ego vero mihi tu diversorio mstnendum esse. tum propter equos, tum proPter itineris comites respondi, me tamen semel venturum esse ad aedes lysius ad visendam ipsius familiam. si modo consilia invicem nostra prius de rebus necessarii a communicaremus. Tum ei reddidi Principis Hessorum
literas, quas ubi legisset, nihil tibi' inquit νopus erat istiusmodi literis. Si intelligerem, posse nos iuvari Principis nostri autoritate ' inquit omea sponte me tibi eomitem ad illum adiungerem. Sed si me audias, neque me tibi comitem huius itineris adiunges, neque tu ipse colloquium cum Ρrineipe meo ullum expetes. V Non est quidem Princeps ipse nobis adeo adversarius, ut multi praedicant. neque dubium est, quin te amanter ad colloquium admittat, sed inmusulto suo gynaeceo εὶ nullum tibi responsum est daturus. Ibi vero nobis omnia sunt insensa, impedireturque procul dubio, qui
quid nos omnino conabimur promovere.
Deinde de Prineipum consiliis, multa metum locutus, frustra nobis spem ullam pacificationis ullius in favore autoritateque Principum collocandam esse dioebat. Sed sibi videri consultius, ut viri aliqui doeii et pii ae pacis studiosi privatim alicubi convenirent, re nulli Principum communieala, et de tradenda doctrinae sormula aliqua in omnibus controversiis unanimiter con- Sentirent. Tum vero demum Principes appellandos esse. et illis exhibendum qui equid pii et docti ad huno modum inter sese statuissent. Se, si locusae tempus ad eam rem eonstitueretur. non gravatim esse venturum atque alios secum etiam non paucos adducturum. Cumque de loco ageremus, assensus est, ut Franeosorti convenius eiusmodi haberetur. Tempus vero
commodissimum fore putabat, ad nundinas illie, non quidem vernas proxi-
745쪽
mas - nam h ne tempns ad eam rem iam breve lare - sed autumnales, mensa Septembri. Quod si ita nobis quoque videretur. tum se hoo iam pedetenolim curaturum esse. ut et ipse eos secum adducat. quos ad pacem bene aD sectos esse novit. Sed tamen, id nou esse apud quoslibet evulgandum.
nam si quid huius intelligant turbulenti elamatores illi, mox nihil esse
praetermissuros. si quo modo institutum nostrum impediant. Haec ita meis eum Philippus. quae vobis ego indicare volui. ut de vestra etiam voluntatoeertior fieri ac deinde etiam Philippum eommonefacere possim. Nam et ipse a tali coetu abessa nollem et sorte aliquos etiam meeum adducerem. Poterunt autem literae vestrae adhue transmitti ad meam uxorem Franc sortum, quae illic ad Aprilem usque est permansura. At Dominus volet. Tantum rogo ne quibuslibet indicetur, quemadmodum et Philippus ipso
Postea vero quum ita sumus eoilo uti, volebat Philippus, ut postristia ipsius conviva essem, unaque et Uisnhovius. Postridie itaque mano adiimus collegium, in quo Philippus praelegebat, ut illum docentem audiremus. ihique ipso uos deduceule ingressi sumus auditorium frequeutissimum, quod ad mille ut minimum et quingentoa auditores hahet, ubi. saeta nostri honorificentissim mentione. praelectionem suam nonnihil contraxit. ut a praeleetione plus otii ad colloquendum rursum haberemus. Post absolutam praeleotionem secuti sumus Philippum ad aedes ipsius. atque illic de rebus patriae
meae nonuillil eollocuti. de causa rursum sacram euiaria mutuo egimus egoque illi exhibui legendum seriptum nostrum de Coasessione Augustana . , quod et Dominus Calvinus Franeosorti legerat et quaedam in illo mutari volebat. quae etiam mutata ex parte protinus fuerunt. legitque illud Philippus et etiam approbavit. Iam que excuditur Basileae opinor, apud Op rinum, nam id negotii Domino Valerando dodi. Pransi postea sumus cum Philippo adsuereque eonvivio doetissimi quique Academiae Prosessores, qui
omnes amantissime nos exceperunt. et quos ego rursum omnes una eum
Philippo et D. Georgio Maiora in meo diversorio ooena familiari excepi in
publieum amicitiae et societatis mutuae testimonium. Cumque iam apud me omnes convenissent. veniebant etiam omnes mei
eoni erranei, qui tune ibi erant. plures uiginta. optimae profecto indolis iuvenes. ut mihi adventum meum illuc et reditum imprimis in patriam gratularentur. Veniebat praeterea publicus Academiae minister. Metoris et lotius Academiae nomine. qui nobis vinum. ut sit, honorarium adserebat. eum publiea amiciliae et foetelatis testiscatione, et orabat, unum adhue diem illie maneremus adessemusquo et ordinationi publicae Ministrorum clesiae et convivio demum Academico, siquidem res nostrae ullo modo serre possent, addebatque Philippus. se eadem de re mandata ad me a tota Aeademia habere. Ego autem et apud Philippum et apud ministrum ex- cu avi inoram longiorem, eum propter necessariam itineris in patriam ad Comitia in primam Decembris dilata 'ὶ accelerationem. tum propter motum morbi mei. no me in itinere haerere cogeret, eum mihi sit menstruus sere. Quam meam excusationem Philippus accepit et se ad Reetarem Acade.
746쪽
miae relaturum rerepit. In coena habiti sunt sermones lepidissimi, quos aemper condiebat Philippus suis saretiis. Fiebat et Kestphali mentio, et omnis eulpa meitatae denuo turbae in ecclesia in ipsum et alium quendam reiiciebatur. Discessum est postea amantisai me ab omnibus. Postridie itaque adornabamus abitum. Ego vero egeram cum Philippo, ut aliquid ad Regem meum scriberet, ut mutuam nobiscum societatem testaretur, quod et peramanter feeit, scripsitque non tantum ad Regem meum, sed etiam ad assinem Regium, maguum Lithuaniae Caneellarium, qui Meundum Regem inter nostros primus est nostrique iamdudum ainantissimus, et nobiscum omnino sentit. Cum igitur iam ornaremus abitum, priusquam abiissemus, venit rursum in nos, literasque secum attulit pram dictas legendasque priusquam obsignaret nobis tradidit ae mox obsignavit. Nihil enim in illis potuimus desiderare, neque prius nos reliquit, quam currui nostro insideremus. Atque ita demum dilabo illi vale Witte. bergam reliquimus φὶ.Ηuo φὶ vero pervenimus ad 21 m diem Novembris, excepti et hic, cum
a plerisque amicis civibus, tum etiam ab ipso Magistratu honorifieentissime. Cumque iam solvere hino rursum ad 24 tu diem Novembris statuissemus, praecedente eius diei nocte me morbus meus subito corripuit et in hunc usque diem detinuit. Iam tamen nonnihil remittit, gratia sit Dominoi sicut eras aut perendie nos Linc discessuros speremus. In patria porro mea res ita se habent. Legatus Romanae bestiae nihil non agit, ut pmgressum Evangelii impediat. Benefieio tamen divino in dies augetur riclesiae numerus passim, sed cum incrementis Ecelesiae assiduis augentur etiam odia Pharisaeorum in omnes pios, qui ad nostrorum incrementa plane insaniunt. Conati sunt persuadere Regi, ut praeter conceptum patriae ius Comitia regni eum convocatis per privatas duntaxat literas praecipuis quibusdam Regni Proceribus - re per provincias interim non publicata - Comitia haberet, et quicquid demum ibi cum convocatis, privatim ut dixi, Proceribus illis constitueret, id ut omnino observari tandem iuberet ac poenam in. obedientiae statueret. Feceratque id Rex, Sed non successit consilium, nam Proceres omnes, praeter Episcopos, tam nostri, quam Papistae etiam unanimiter restiterunt, neque assentiri ullo modo voluerunt, ut ius patriae libertatis hac in parte quodammodo violaretur. Suntque multa graviter
dilata in Papae Legatum, ita ut postea iussus sit per Begem illinc disce- .dere. Suntque demum instituta invitis Episeopis magna Regni Comitia
de more, hoo est, re prius per omnes Regni provincias indicata, ut ex omnibus Provinciis Legati seu Commissarii eo mitterentur, qui tertium gemper suffragium serre solent in omnibus publicis Begui Constitutioni. hus. Baeo vero Comitia incipient iam prima Decembris primumque omnium de religione tractandum erit. Proinde cuperem et ipse accelerare iter meum, quantum omnino valetudo mea ferre posset. Llamanninus N) recte valet causamque eius publice coram Rege adversus Apiscopos actam esse iam puto. Tot enim Patronos habet, ut non
dubitem, illi suisse liberum, publice et libere musam suam agere, fies rei
747쪽
successum nondum audire potui. De his omnibus vos, Fratres in Domino observandit certiores lacero volui, nullo quidem ordine, sed ut mihi sese offerebant et valetudo permittebat. Interim vos oro, ut Domino Calvino nostro ea elim omnia indicetis. Quod restat, oro vos diligenter, Fratres mei l ut causam nostrum precibus vestris et vestrarum Ecclesiarum supplices commendetis, ut nostro hoc itinere fructum aliquem in promovenda per meam patriam doctrinae Sanκo et cultus publici puritate, in pacificandis item quoad fieri potest dissidiis omnibus, adferre per Dei gratiam
possimus, deinde ut cominu uicatis cum Domino Calvino consiliis, me de vestra simul omnium voluntate, quod ad Couventum nostrum, cuius antea memini, attinet, unanimiter certiorem faciatis. Iam vero, mi Bullingeret non est quod a Saxonicis ingeniis in lali col. loquio magnopere metuamus, modo Dominus det gratiam, ut proeedere possit, posteaquam Wittebergenses ipsi monent, ne utrinque turbulenta ingenia ad conventum istiusmodi admittantur, et non obscura dant indicia, se a nobis non magnopere dissentire. Quare te oro per Christum, date operam, ut e vobis aliqui etiam adsint, non ut auditores tantum, sed ut musae socii et pacificatores. De Ressorum Principe et suis non est quod dubitemus, nam ipse aperte testatus est multis studientibus, se nobiscum Sentire, nec se passurum esse, ut quisquam in sua ditione tragoedias ullas excitet controversiae huius nomine. Et praecipui Doctores eius omnes nobiseum omnino laciunt, sic ut ab ipso Domino Deo occasionem nostri
colloquii offerri non dubitem, et si illam negligamus, nos profecto sine culpa non fore in iudicio Dei. Plura iam non possum, finem igitur facio et Deum oro, ut et vobis et nobis adsit Spiritu Sancto suo, ut in omnibus nostris consiliis et actionibus Dei ante omnia gloriam quaeramus. Salutat vos Achates mei itineris ossiciosissimo D. Utenhovius, et ego vos pariter isthio Fratres et Symmissas omnes reverenter salvere iubeo. Valete in Domino omnes. Raptim. Wratistaviae ) 28 Novembr. 1556. P. S. Heri accepi ex literis civis hio cuiusdam, Papae Legatum, qui est in mea Patria, mandato Regis iussum esse abire ab aula ), sed nescio
qua oecasione aut causa. Erratis ignoscite, relegere enim non vacavit. Vestri istic omnium amantissimus.
εὶ Valer. Pollanus primum in Anglia, dein Franeos. Eecl. peregr. Gall. praefuit. Visit Hessorum Principem iussu regis Polon., ut colloquium Saxonicas inter et Helvet. Eccl. praepararet. Priueeps erat notissimus Lanigravius Philippus. CL de Lasei ad Phil. itinere voti Rouuxi , Lantyras milip uou Nessen. I. 566. II. 608, ut et Lasei ep. d. 9 Nov. 56 et 22 Febr. 1557 ad Laudgrav. NL 223 et 128 . - Εleetor Augustus, qui a'. 1553 Mauritio sueeesserat. δ) Anna filia Christ. III. Daniae regis. ' Puryatio min. Gel. n. tune nondum edita Dieit dilata, se. astu Aloysii Lippomanni alia eomitia erant indicta, a quibus Nobiles exelud rentur, quod Vetuit tamen Senatus eaque ad Cal. Dec. distulit. CL FuEMLI, D. Rem Belo. p. 400. Cf. de hisee Ep. Utenhov. ad Hieron., cuius fragm. superest in Ep. Mier. ad Bull. 3 Martii 1557. FugssLI. o. l. 399 sq. φὶ Uralistaviam. 'ὶ Aloysius Lipp. Epise. Veronensis. 3 Ibegitur etiamnum inter Nel. Ep. et
748쪽
Σ'. 125. igii dii a Cluia. e. U. Iahieari, ε. l. p. 79sq. ς ε riles. Illω. p. sis.JAd REGEM POLOMAE. Sacra Regis Maiestas et Domine, Domine Clementissimel Perpetuamsdei obseruautiaeque ae subiectionis meae commendationem. Facere non potui pro fide observantiaque in te mea, Rex Serenissimo lquin te de meo tu patriam reditu prima quaque occasione certiorem redderem. Etsi enim de tua in me clementia nihil dubitem omnino, occurrendum lamen hic linguis quorundam mihi esse apud Tuam Maiestatem existimavi, cum nihil sere usque a malevolorum calumniis, inprimis vero a temporum nostrorum Pharisaeis, tutum esse videamus. Reserunt nimirum adhuc maiorum Suorum ingenium, etiamsi pilos, quod de vulpe dicitur, mutasSe videri volunt, et, quemadmodum maiores ipsorum missis a Domino Prophetis atque Apostolis ipsique adeo Christo Domino mendacibus suis calumniis parcere haudquaquam potuerunt, ita eorum nune quoque progenies neque vult neque potest etiam parcere cuiquam, quem
modo appareat ullo modo sequi velle doetrinam Christi Domini et Apostolorum illius, alioqui degenerem se declaratura, nisi id pro magistri sui
Atque inprimis proponendam mihi apud te esse putavi reditus iam huc mei rationem. Rex Clementissimel ue quid inde calumniarum per istos sorte struatur. Deinde vero imploraudam suppliciter etiam auctoritatem tuam regiam, Christiani videlicet Principis, adversum insidiosos morsus Pharisaicorum istiusmodi Ueophantarum. Primum autem non dubito, probe te adhuc memorem esse, Rex inciriel cum meum apud te nuutium vere prosectum haberem atque is obiter sciscitaretur per illustrissimum Principem D. Viinensem Palatinum I num meum huc reditum serre posses, Si quidem se hic sorte mihi legitima ulla Christianaque iuxta verhum Dei vocalio offerret, hoc mihi abs te responsum fuisse datum, nempe meum mihi in patriam reditum abs te neque imperari, ne illius auctor dici posses, sed neque prohiberi etiam, quasi me hie serre nolis, sed si venire omnino vellem, te pro tua in me clementia suadere, ne ante Bartholomaei venirem - tunc enim spes erat, habenda esse Comitia, in quibus certi aliquid de ipsa etiam religione statui
debuisset et id inprimis curarem etiam quantum omnino posSem, ut a me omnem dissensionis a Consessione Augustana suspicionem, in causa potissimum coenae Dominicae, publico stliquo testimonio depellerem. Porro in eo ipso nuncii illius cum tali responso reditu dederunt ad me literas suas plerique regni huius iidemque non postremi proceres, quibus alii mihi re-
749쪽
ditum huc meum precabantur, alii vero me ad illum hortabantur etiam. Hocque ipsum laciebant praeterea ex meis necessariis plurimi, qui mihi sunt partim cognationis, partim vero etiam assinitatis vinculo coniuncti. Sed omnium maxime reditum huc meum flagitabant plurimi Equestris ordinis viri, doctrinae alioquin Evangelicae studioti, qui collecta cum plerisque Ecclesiasticorum Ministris Synodo unanimiter me omnes ad se literis auia per eundem ipsum nuntium meum vocarunt et mecum, ut liuio tali ipsorum vocationi parerem, multis sane et magnis rationibus egerunt ). Cum igitur meus ille nuncius tale ad me Maiestatis Tuae, ut iam dixi, responsum et tot M tales item aliorum postulationes, donique talem etiam
praeterea vocationem ad me retulisset, eam mihi ego horum omnium rationem tueundam esse iudicavi, ut neque meam mihi operam, quam peregre
aliis impendebam, patriae meae ita praesertim vocatus) denegandam esse existimarem, fita tamenJεὶ ut tuae interim etiam Maiestatis eo ilium omnino sequerer. Statui igitur huc redire ut vocationi parerem, sed non ante autumnum, ut voluntati Maiestatis Tuae satisfacerem, etiamsi patriae iam tum revisendae sub tali potissimum vocatione incredibili sane desiderio tenerer. Deinde nihil praetermisi eorum quantum in me quidem erat - quae ad consopiendam de Coena Domini controversiam pertinere ullo modo intelligebam. Egi cum Principibus non paucis neque postremis, susceptis ad illos itineribus, non sine valetudinis etiam meae periculo, ne quid desumptibus dieam. Tentavi num ratio ulla inveniri posset instituendi super ea re alicuius colloquium, ad quod Doctissimi quique *ὶ a parte utraque vocarentur, cuius equidem rei mihi testes erunt Principes illi ipsi, quibus
adsui, si ita res postulet. Et cum tempora adhuc ad eam rem parum commoda esse multis viderentur resque in longum traheretur, scripsi ego ipse apologeticam doctrinae nostrae consessionem, quanto potui compendio, adversus omnes qui nos ab Augustana Consessione praeter nostrum meri-lum dissentire clamant; eamque a Calvino primum et sui3 - sorte enim
tunc ad nos Francosurtum venerat - deinde ab omnibus Francos ti peregrinorum Ecclesiis, moxque item a praecipuis in Hassia riclesiarum Ministris, postremo autem Witembergae a Domino Philippo Melanehthone leolam et consentienter approbatam, edendam pridem curavi, et quoniam sub prelo adhuc haeret, exemplum illius manu descriptum ut haberi nunc ita repento potuit) y Tuae Maiestati fossero, ut palam sit me nullum observantiae meae Tuae Maiestati debitae indicium, quantumJ φὶ in me quidem erat, praetermittere voluisse. Consectis vero, ut fieri potuit, rebus hisce omnibus, cum rursus regni Comitia in medium hic Septembrem reiecta esse audirem, sub finem quoque Octobris ego iter huc meum distuli, ne quid praeter voluntatem Maiestatis Tuae agerem, ut sub sine Novembris huc venire possem, sperabamque interea aut Comitia ipsa aut certe religionis tractationem in illis absolvi posse. Sio igitur hue iam veni, Rex Clementissim et secutus vocationem meam, et Maiestatis tuae pietate ae elementia, denique et consilio tuo laetus. Aecepi autem in ipso mox adventu meo, eos qui me huc vocarunt, in mulina
750쪽
et graves suspiciones praeter meritum omne ipsorum vocari, quae res cum ad me etiam ut ab illis videlicet vocatum nonnihil pertinere atque iisdem me suspicionibus quoque per obtrectatorum calumnias involvere posse videatur, paucis hic sane mihi attingenda etiam erat, et oranda suppliciter Maiestas tua Regia, ut susurrones istos, qui nonnisi clam accusare alios solent et nomen Suum interim prodere aegre serunt, pro Christiani Principis officio, ne audiantur omnino, sed potius tibi sequendum esse statuas Davidis Regis sanctissimi exemplum, qui in sua oeconomia non solum nihil firmi apud se lare elaneulariis istiusmodi delatoribus, sed ne locum quidem ullum domi suae illos habituros esse prostetur. Quodque ad me inprimis attinet, equidem ita sum versatus semper ubi hactenus sui, gratia sit Domi uol in meo ministerio, ut apud Dominum Deum meum accusare me ipsemet potius modis omnibus, quam excusare malim, Sed tu civili apud homines iudicio ita mihi sum bene conscius, ut nou putem esse quenquam qui meum ministerium fidemque sto dignitatem illius in dubium vocare vere possit. Meae autem in te fidei ac observantiae meique item studii neminem alium et testem et iudicem facio, quam te ipsum, Rex Serenissimel et Deum inprimis Optimum Maximum, qui novit et intuetur omnia. Nunc igitur, qui peregre versans tuae semper dignitatis tuendae studiosus sui, nunc, iu- quam, in mea demum patria iis me adiungerem scilicet, qui dignitatem autoritalemque Maiestatis Tuae in meo Ministerio, si id Pharisaidis istis detractoribus ita placeat, labefactare conarentur 3 Absit hoc a me quam longissime et meis omnibus. Atque sane tantum id a me iisque qui me vocarunt omnibus abest et aberit semper per Dei gratiam, ut nou modo nihil huius ne per somnium quidem cogitemus, sed neque ferre quenquam eiusmodi inter nos ullo modo queamus, denique et primi eum, quisquis is omnino esset, non equidem clandestinis iniuriis traducere, sed palam realioqui bene comperta aceusare velimus. Sed nostri sorte delatores ex Amonos quoque volunt metiri atque aestimare, et quod sibi ipsimet pro admirabili sua in Papam Creatorem suum fide atque observantia etiam contra Maiestatem tuam lacile alioqui permissuri essent ad constabiliendam quoquomodo Suam turannidem euius sane rei exempla non pauca literis
etiam mandata habemusὶ id, si Diis placet, aliis prae se imputari pro sua
At vero nos praeclaram adversus clancularias falium delationes Christi Domini censuram habemus: nempe eos qui lucem oderunt quique in nocturnis potissimum tenebris sua consilia premi volunt, malorum patratores, denique et fures et latrones esse. Hanc ergo sibi laudem habeant, dum in lucem non prodeunt, elancularii nostri obtrectatores omnes, atque habeant sane non a uobis, qui nostris hic verbis nihil loquimur, sed ab ipsomet Christo Domino, cuius haec densura est et mentiri non potest. Ad hano nos censuram bene nobis conscii provocamus et te oramus, Rex invistissimel ut illam tibi ob oculos tuos positam ad Christi Domini gloriam
habere velis. Si bene sibi tonseti esse in nobis traducendis delatores nostri ullo modo videntur, si vero tantum, quam nusquam nou iactent, fidem