De scholae Alexandrinae catecheticae theologia

11쪽

Iuvenile hoc opusculum, de scholae AleXandrinae catecheticae the0logia conscriptum, abhinc quinque

menses Venerando acadentiae Fridericianae theologorum

ordini tradidi, ut theologiae Licentiati gradum obtinerem, ad eundemque sinem ejus caput primum omissa Didymearum Variarum Ν. Τ. lecti0num tabula et se cundum ante tres menses foras dedi ac publice defendi. Est quidem haec scriptio pars p0sterior Commen talionis de schesa Alexandrina catechetica cujus pars prior, qua de externa scholae illius historia egi, e libraria Antoniana anno MDCCCXXIV in lucem edita, nunc emptionis jure in Gebaueriam transiit); tamen altera pars ad alteram n0u necessario pertinet; id qu0dargumenti in titulo indicati diversitas satis declarat. Iacee in convia entationis parte imprimis singulorum Alexandrin0rum gravissima dicta sententiasque praecipue memorabiles sedulo c0llegi, et hic mihi quidem Primo. Contigit, - Ρ0st curas 1. A. Miugarellii, qui Di dymi libros de triuitate a. MDCCLXIX prin0eps edidit, ut Didymi Alexandrini theologiam in disceptationem VO-Caverim. - In summa Alexandrinorum the0J0giae dogmaticae enucleanda ac comparanda cum Occidenta

12쪽

VIII

Prαefatis. gusti Ne an Iri S. V. doctrina nisus sum, - illius Viri, qui Calixtum et Spenerum, utruna que unus seculo Hostro repraesentat. Quae plura de instituti ratione aliisque rebus in praefatione dici solent, Omitto, quia, quae necessaria sunt, ea ipsius c0mmentationis initio inveniuntur. Tantumm0do, ut ne praetermittant, Prae addenda et corrigenda adjutari, benevoI0s lectores qua par est ob servantia rogo.

Scribebam Halae, mense Augusto, a. C. MDCCCXXV.

13쪽

Apio dividi posso hancco de scholas Alexandrinae theologia

interna quasi historia) commentationem quattuor in capita orbi tramur. Primum agemuS, Ut id semper brexissime dicamus, do Λlexandrinorum critica quod quidem caput quasi prae paratorium pulamus haud absurde praemitti), dein do oorum hermeneutica, tum de dogmatica, postremo de et hic a. Quovis in capite primum singulorum sententias catechetarum imprimis scilicet Clementis et Origenis, necnon Didymi

enucleabimus, et tum demum , ne intulisse potius nostras, quam ipsorum sententias extulissct Videamur, in universum de omnium proprietatibus Verba faciemus. Criticae duas tri buemus partes, alteram Alexandrinorum de librorum sacro Tum canone, authentia hujuSque modi sententias exploratu ram , alteram, quali iidem textu sacro usi quoque modo de eo meriti sint, significaturam. De hermeneutica, arcte ea qui dem cum Alexandrinorum dogmatica cohaerente, nihil est quod praemoneamus. Dogmaticam patrum singulorum, magis ad perspicuitatis , quam ad logicae praecepta noS fingentes, partiemur - praemissuri ea, quae sunt necessaria ad cognoscendum eorum systema in universum - sit venia ver

borum) in bibliologiam, theologiam sensu strictiori i. e. doctrinam de Deo in universum, de creatione mundi et de ipso mundo), de providentia et de trinitate , angelologiam et daemonologiam, anthropologiam, christologiam doctrinam de persona et opere Christi doctrinasque propinquas de condi tionibus assequendae salutis, de gratiae divinae emcacitate imprimis per spiritum sanctum, - et de sacramentorum eccle naeque institillis et eschatologiam, praetermissuri semper

14쪽

oam disciplinam, quae a catecheta eo, de quo illo loco agitur, non exponitur. Simul Athenagoras, Clementis et ori , genis apologeticam pauciS adumbrabimus. Quo facto in uni versum ostendere conabimur, quid sit Alexandrinorum dogma tum proprium, quibusquis rebus, quae quidem alicujiis Ino menti sint, cum inter se, tum a gnosticorum et occidentalis ecclesias doctrina disserant. - Ethico in capite tractando, cujus intimus cum dogmatico nexus elucet, breviores esse po terimuS. Fontes , unde, quod ad nostram rΘm pertinet, hauriatur, sunt cais chetarum Alexandrinorum scripta. Do scriptis Pantaeni,

Dionysii, Pierii, sΤheognosti, Petri Martyris et Arti perpauca

tantum, quae minoris sunt ducenda, aut fragmenta et plurima quidem de Dionysii scriptis supersunt, quae ubi invenire liceat, tum commentationis istius parte priore indicavimus,lum infra indicabimus. Reliquorum his utimur editionibus: Athenagorae - editione Ed. Dechairi, Oxonii 1706 ; clo mentis- IOh. Potieri, Oxonii 1715; Origenis- edi tionis Ruaeorum Paris. 1733 sqq. tribus prioribus Volumini bu S ; carenteS quarto, quae ex commentariis Origenis in Johan nem desumenda sunt, ea ex editions IIuetii bol. ΙΙ. Colon. 1685 citare ibi cogimur, ubi ejusdem dicti locus in editione Buasi o libris subsidiariis suppleri non potest. Ceterorum

Iovioris lamen momenti Origonis scriptorum Volumine IV. oditionis Ruaei contentorum locos a nobis non nisi ex auctori tate librorum subsidiariorum laudari posso, vehementissime do Iemus.) Semper vero, ubi aliud non diserte inducimus , in telligatur exemplar Ruaeorum. Didymi scripta, quae su persunt, notiora non sunt uno in Volumine edita. Quare in fra eorum loca notabimus. Libros tres de trinitate re era a Didymo conscriptos, id quod auctor editionis laudabilis in commentario praemisso uberrime demonstravit , ante hos se Nagilita fere annos inventos et nimis, ne dicam prorsus adhuc

Scriptum ab Heracla, Achilla, Serapiono et Rhodone nihil superest; de Macario vide caput hujus lib. dogmaticum.

15쪽

liam quoad csticam et hermeneulicam, lum doginalicam et ethicam neglectos sicuti omnino etiam reliqui Didymi libri parum exhausti sunt), citabimus ex unica editione Joh. Λloys. Mingarellii, quae prodiit Bononiae 1769, sol. . Neque tamen omnium, quae in Clementinorum et ori genianorum operum editionibus inveniri solent, scriptorum promiscue auctoritate uti licet. EX Clementis oporibus ut librum VIII. Stromatum taceam, ut qui nihil faciat ad nostram tractationem) praetereunda videntur Excerpta ex Theodoto, quibus quidem pleraque de Theodoti sententia reIalaestra apparet. Animadversiones ab ipso Clemenis in terjectae non ita sunt a-Theodoti doctrina separatae, ut illius disciplinas siniendae inser ire queant. Origenos autem dialogum do recta in Deum fide et Philosophii mena certo non scripsit, id quod Ruaeus in Prologomonis ad haec scripta ostendit. A tque quod jam hoc Ioco praemonoro liceat otiam in ceteris ipsius, quae supersunt, scriptis ad unu cloanda dogmata usurpandis cautio quaedam erit adhibenda. Quamquam non habeantur adulterata ab haereticis do quibus

ipse Origenes jam questus est '' P, mulla tamen Origenis

) Μulta quoque hac editione continentur 1. Commentarius do Didymo p. IX - LXII; 2. Sopra uri' opera in edita di iiii antico leologo Iettera etc. p. 453 - 472, et S. Veterum de Didymotostimonia 101 p. 473- 498), quae ad vitam Didymi accura

lius doscribendam haud parum faciunt, a nobis in parte priora hujus commentationis neglecta, quia editionem istam, quactin hibliothocis Halensibus non invenitur, tun C temporis nondum possidehamus. Dicit enim in epistola ad amicos quosdam Alex. quas graeca non amplius superest) Opp. vol. I. p. 5. 6 haecce : Nihil mirum mihi videtur, si adulteretur doctrina mea ab inimicis meis, et tali adulterio corrumpatur, quali adulterio corrupta est opistola Pauli apostoli. . . Talia ergo qnaedam video etiam nohis accidere. Nam quidam auctor haereseos cum sub praesentia multorum habita inter nos fuisset disputatio , et descriptum ac cipiens ab his, qui descrip serant codicem, quae VoIuit, addi dit, et quae noluit, abstulit, et quod ei Visum est, Permutavit,

CirCumferens tauquam ex nomine nostro, insultans et ostendens

ea, quae ipse conscripsit. Pro quibus indignantes fratres, qui

16쪽

scripta, imprimis maximam partem libri περὶ , super

sunt tantum in Latina vorsione Riis ni, cui Hieronymus vid. commentat. istitis P. I. p. 64. not. 62 malam fidem oppro brat. Potuerunt igitur alia genuina a Rufino omitti, alia adulterina adjici. Gravissima librorum de princ., quae ad ut terata esse Videtur, doctrina est de trinitate. Etenim quod ibi hoc do dogmato e versione Rufini invenitur, pluribus aperte dissert ab iis, quae libris Origenis graece adhuc exstantibus proseruntur, ideoque versione illa Rusiniana ad constituen

in Palaestina sunt, miserunt ad me in Athenas hominem, qui acciperet a me ipsum authenticum exemplar, quod ne Telectum quidem vel recensitum a me antea fuerat, sed ita neglQctum jacebat, ut vix inveniri potuerit. Μisi tamen , et sub Deo teste loquor, quoniam cum convenissem illum ipsum, qui adulte-xaverat librum, quare hoc fecisset, velut satisfaciens mihi respondit, quoniam magis ornare volui disputationem illam atque purgare. Videte, quali purgatione disputationem nostram purgavit; tali nempe, quali purgatione Μarciori eva ligelia purgavit usi apostolum, vel quali successor ejus post ipsum Apelles. Nam sicut illi subverterunt scripturarum veritatem, sto et iste Iublatis, quae vere dicta sunt, ob tiostri criminationem inseruit, quae falsa sunt. Sed licet homines hasrotici est impii sint, qui haec facere ausi sunt, tamen habeshunt si illi judicem

Deum, qui talibus adversum nos criminationibus accommodant fidem. Fecerunt autem hoc et alii nonnulli, conturbare volentes ecclesias. Denique in Epheso cum vidisset me quidam haereticus et congredi noluisset, Neque omnino os suum

aperuisset apud me, sed nescio qua ex causa id facere vitasset, Postea ex nomine meo et suo conscripsit qualem voluit disputationem, et misit ad discipulos suos, ut ego quidem cognovi, ad eos qui Romae erant; sed non dubito , quin et ad alios, qui per diversa Iunt. Insultabat autem et apud Antiochiam, priusquam ego illuc venirem, ita ut et ad quam plurimos nostrorum perveniret ipsa disputatio, quam portabat. Sed ubi affui, multis eum praesentibus argui, cumque jam sine ullo pudore per tenderet impudenter asserere falsitatem, poposci ut Ither deferretur in medium, et stylus meus agnosceretur a fratribus, qui utique cognoscunt, quae soleo disputare, vel quali soleo uti doctrina. Qui cum ausus non esset proferre librum , convictus ah omnihus et confutatus est falsitatis, et ita persuasum est fratribus, ne aurem criminationibus Praeherent.

17쪽

das Origonis de trinitate sententias non nisi quam cautissimo uti lico bit, fictili ubique et Observati duin erit, ut ne singula Origenis dicta alicubi graece vel ex Hieronymi librorum de princ. versione) asserVata negligamuS, et cavendum, ne solius versionis Rufinianae locis nimium demonstrasse videamur. Omnino nihil erit aliud tam securum verae Origenis sententiae signum, quam consens HS complurium ipsius dictorum s variis ejus praecipue graecis) libris depromendorum. Quod reli quum est, ita semper Versabimur, ut, quantum id fieri pote rit, ipsa A lexandrinorum Verba, saepissime tamen , ubi Voca

bulum graecum non Agitur , ne graece commenlari Videamur, in lalinum versa sermonem praebeamUS.

Libri subsidiarii

de cunctis nostrae commentationis partibus non adsunt. Sin

gula ad capita universe multum faciunt libri historico cri 1ido isagogici in scripturam sacram atque tum hermeneuticas sacras tum religionis christianae dogmatum praeceptorumquis historiam, Vel integram, Vel eam ejus partem, ad quam schola nostra pertinet, tractantes. Eorum si qui adsint) scriptorum, qui nostrorum patrum separatam rationem habent, si ipsorum disputatio totam spectat rem, quam singulis capitibus de sin gulis catechelis exponendam habemus, nostrae singulorum catechetarum tractationi quOVis lin capite nomina praeviit

. t a - . Uti ista riova'usi re veI RHini vePalio-'ram i quam 'loeis das nos cyporret , qtss' latine modo supersunt, accurate distinguatur, veterem non ind)cE. . mus usitatis signis sed conversis Idem dicen. . dum est de Didymo, cujus Enarrationum et Librorum de spiritus sancto nihil nisi versionem veterem latinam hahemus, et d Clemente Adumbrationum causa.

18쪽

ATHENAGORAS.

Neque de Voloris, nequo do Novi Testameni canone Athe ringoraS separatim verba fecit, sicliti etiam de singulorum fide librorum nil ait rotulit; et si V. T. libros in citandis dictis no minat ne id quidem in N. T. agit, praeterquam quod duo epistolarum ad Corinthios dicta apostolica appellat de restirr. C. 16. p. 202 subi, allegato loco 1 Cor. XV, 53 sub formula κατα τον αποστολον, pergit ex 2 Cor. V, 10: εκαστος εται δικαί 9ς, α δια του σέυματος επραξεν, εἴτε αγαθα,ειτε κακά . Ceteros, quos tangit, N. T. locos beluti doli. - S0. 38 9 OIOS. cs p. 9. p. 38; Matth. V, 44 apol. c. 11; Matth. XIX, 9 et V, 27. apol. c. 27 nec laudat ut Novi Testamenti, nec probandi consilio affert; vid. Lard neri libr. celeberrimum

lib. 16. cap. 17. Ad criticam ad singula N. T. Verba pertinentem Griesba

delatum est quanquam si in historia evangelii Matthaei ejus memorandum; invenisse enim apud Indos Pan dicitur ab Eusebio hist. eccl. V, 10 evangelium Mat baei hebraico conscriptum, a Bartholomaeo apostolo/0 egione illa rolictum . Epistolam ad Hebrae OS opertis Ru 'iam habuit eamque, inscriptione cad Hebraeos) praedi i , ne nomino Christianis Hierosolyinitanis et Palae s ini3 he. rates loquontibus missam, id cluod ex his Clementis A 'N- Verias, quae apud Eusebium hist. eccI. VI, 14 de beato

19쪽

ἐγγραφει εαυτὸν Ἐβραίων απόστολον ' διά τε τρὶν προς τον κυριον τιμῆν, διά τε το εκ περιουσίας καὶ τυις Eβραίοις επιστελλειν ἐθνῶν κζρυκα οννα και α 0στολον. lebet. spectantibus agit, multum Clementis isstimoniis Quod ad Vetus Test. pertinet do versione LXX interpir. cf. Strom. lib. I. cap. 22. p. 409 sq. , repetit Clemens Strom. lib. I. cap. 21. p. 392 narrationem de Esdra, librorum T. restitutore 6 δρα δι υν ... ο των θεοπνευστων Gmγνωρισμος καὶ ανακαινισμὴς λογίων). Memoratu autem diagnius est, a Clemente apocryphos V. Τ. libros haud mino ris aestimari Videri, quam canonicos, id quod jam Eusebius notavit hist. eccl. VI, 13 ipsiusque Clementis scripta confir

mant. Liber Tobiae Clementi est γραφῆς Strom II, 23, 503 ; VI, 12, 79 i); promiscue cum pluribus V. T. locis allegatur dei dith. VIII, 27 Strom. II, 7, 447; liber sapientiae, ἡ θεία σοφια Strom. IV, 16, 609 , tribuitur Salomoni Strom. VI, 14, 795 anuumeraturque libris τὸ ς γραφῆς Str. V, 14,

14 , sicuti etiam liber Siracidae Paedagog. lib. I. esp. 8. p. 139 isque saepissime laudatus beluti l. l. p. 135. 137. 138.139 bis, 140. 141 col. . Libri Baruci locus inducitur his ver bis: ὁ κυριος δια Ἱερεμίου την cpρονλησιν εξηγεῖται Paed. I, 10, 152); olius hisce: IIaidcirc0γῖς παρακαλεῖ δια του Ἱερε/ύου ibidem), idemque liber θεια γραφνὶ nominatur faed. II, 3, 189). In eclogis ex scripturis propheticis etiam irium adolescentium domologia in fornace igneo γραφ/7 Voca tur cap. 1. p. 989 . Quin imo ex quarto libro Elias, qui est ex plaudepigraphis V. Τ., laudat Clemens caput V, 35 Verbis: ὁ προφητηὶς λέγει Strom. III, 16. p. 556). Ceterum

20쪽

8 Cap. L Critica.

καὶ τ se ευαγγελίφ, ἐν ονοματι πριστου εις μίαν συνάγονται

γνωσιν.

. No Viam Testamentum Clemens in ditas dividit par Ates: ευαγγέλιον et ἀποσgoλος sive or=ποστολοι Str. V. 5, 664 ; M, 11, 784; VII, 3, 836). Singula evangelia vel potiusqHatuor illas partes unius ευαγγελίου scilicet του ποιστον, minime apostolorum) ita citat, uti antiquissimi patres ea citare solent, nempe ευαγγελιον κατὰ Ματθaioν Strom. I, 21, 409) , κατα Aoυκαν ib. p. 407 cet. Quatuor nostra agnoscite angelia canonica, 'lupaeum .quidem. Me aucsoritate nihil di Lit, quippe quam sui homines persuasam sibi habuerint. ,sed de Origine, consequentia et nexu nonnulla tradit in HypoWposibias unde Eusebius ea nobiscum communica io ex tr3 ditionibus, ciς ετυχε παρα τέων ἀρχαίc0ν πρεσβυτερων ἀκλὶ κο ῖς παραδοσεις Euseb. h. e. VI, 13. p. 412 ed. Zimmer mann., cf. c. 14. p. 413). se Dicebat id. Euseb. I. l. c. 14 ,ez evangeliis prius scripta esse illa, quae seriem generis do minici conlinent. Marci autem evangelium ex hujusmodi occasione scriptum fuisse. Cum Petrus in urbe Roma verbum Dei publice praedicasset, et spiritu sancto amatus evangelium promulgasset, multi, qui oderant, Marcum cohortati sunt, utpote qui Petrum jamdudum sectatus fuisset, et dicta ejus memoria teneret, ut, quae ab 3postolo praedicata erant, con scriberet. Marcus igitur evangelium composuit, iisque, qui illud ab ipso rogabant, imperilit. Quod cum Petrus compe risset, nec prohibuit omnino rem fieri, nec ut fieret incita vit μ). At Iohannes omnium postremus, cum Videret in aliorum eVangeliis ea, quae ad corpus pertinent τὰ σω MGτικα , tradita esse, ipse divino spiritu affatus spiritaleeVangelium πνευματικὰν ευ. familiarium suorum rogatu con

Eadem de Μarci ovangelio narrantur a Clement in Adum-hrationibus in 1 Petri V, 14. quas partem fuisse Potterus p. 1006

Butumat υποτυπιυσεων Clementinarum, e versione et Censura

Cassio dori) p. 1007 hisce verbis: V Marcus, Petri sectator, palam praedicante Petro evangelium Romae Coram quibusdam Caesareanis equitibus, et multa Christi testimonia proferente, penitus ab eis ut possent quae diCehantur memoriae Commendare si , scripsit ex his, quae Petro dicta sunt, evangelium quod secundum MarCUm vositatur. D