장음표시 사용
661쪽
ωfigin anim colluvies in singiuine est. Haec partici 1lariam dive sitas Medicis ansam dedit, ut ad quatuor primas ita dictas qualibtates reduXerint cibos, quod aliorum particulae tremulum fibrillarum motum augendo, calefaciant corpus, illum imminuendo, frigefaciant S c. Analysi hymicae si esculenta subjiciam, salia fixa, volatilia, acida, alcalia liquida, sicca, olea, quae spiri-
rituῖ, terrae emergunt. Non hic determino , an in compositis illa praeextiterint an vero a feriDentationibus demum elaborata
sint, sed e cibis in singuinem talia devehi milii suffcit, quae invicem ista diversa proportione, alia identidem producunt concreta naturalia, Vae corpori modo amica, modo inimica, vel
salubritate commendantur, vel insalubritate 1ifames sunt. Tagg. III.
Quemadmodum homines non minus bibendi quam edetidi te ne desideritim, ita pari cura, parique quandoque errore a potuS simplicitate recedentes, eo utuntur composito, singulae fere gentes patrios suos, quos bibunt, habent liquores, nec a peregri ni abstinent. Angli Gemaani, de quotquot ad arctum vergunt cerevisa utuntur: Moschi atque Sarmatae hydromet strenue potant Ioram domesticis dantes. Vitis pro coeli solique varietate innum ras Vinorum producit species. Multiplices sunt potus e fructibus expressi, quibusdam pro vino patrio pomaceum est, aut poma Ceo confine Pyraceum, quae aemulatur e cerasis, prunis grossidis, moris Icc paratum villum Brasiliae india anonae succum debet: Aethiopibus fructus seba coli vinum praebet. Succus pomi acajori in carebis insulis, fructus murtillae in Perii, pacobebe dc caibae Brasilia liquores vini aemulos praebent. In cruentis epulis immun- dis Brasiliensium labris ex Mandyucca edentularum vetularum m sticatione paratus potus convenit Syri cerbetiam, Aegyptii cher-bet enuphar, Persae dusta bibunt Americae chocolata jampridem inter Hispanos, & jam in reliquis Europae tractibus celebris est. Cossam pitissandi modus in ultimum occidentem in oriente migravit, de Chinensium thea nobis in deliciis est. Horum Potuum decantatae virtutes, ut de gustus, olfactus, visusve disse
662쪽
octo senes, quortim aetates in summam collecti octingenti erant anni, juveniliter pyrricham saltarint, pomace tribuit Baco bi-
Iem temperat ex ananis vinum, idque e caryotis capiti iniquum, in i ' ero laudatur hydromel, multum refrigerat cerbetis, Venerem
stimulat chozolata, morbos frigidos pellit cosse, somnium arcet thea, is res vini cerevisiaeque tam diversae sunt, ut singularum regionum imo urbium fere vel pagorum proprias possideant. Nec quam XCepero communem, uti enim pelluciditate, ita Ge-vitate differunt , pluviae sapiunt plagas e quibus eleVantur, imbresque Guineae hominibus exitiosi, nivales in Bavariae & Styriae montanis, ronchocelas, e cisternis splenes accre magnos passim feruntur. Non aio meminero petrisficantium , inebriantium, es eminantium, acidularum, thermarum, ex his enim id
facilius longe evincitur. Aqua quo magis pellucidat levis est eo salubrior quidem habetur, neutra tamen harum qualitatum Obest, quo minus admisia habeat eterrogenea corpuscula. el- lucidae sunt omnes aquae corrosivae, pellucida est aqua fortis, eblucida est aqua regis, at haec aurum, illa argentum solvit, earum que praeparatio, id quod probatum imus, evincit. Ex istis
oleis vitrioli, herebinthi destillatis substantiam vulgari sulphurianalogam fuliginem sive terram mortuam obtinebis, pelluciditate utriusque non obstante. Analogum esse in in aqua simplici advertere licet, quae martis limaturam soli exposita in crocum vertit, cingentem excitat effervescentiam; quae aliquotiis destillata mercurium sigere dicitur crudum , ex qua sermentata spiritus vini spiritui analogus elicitur. Limpida non selum sunt menstrua, quae soluta intra suos poros fovent corpora, sed iitra etiam transeunt, ex pororum anfractibus sine remora elabuntur, e qui
bus nihilominus praecipitantur corpora. Nec liquo levis tellilacidus homogeneus ideo est, utraque qualitate spiritum vini pollere inficias ibit nemo destilletur ille cum s le alcati albissurio a faecibus ejus alcati denigrabitur cum impidissimis acidis tractatus faeces in cucurbitae fundo relinquet cum spiritu salis armoniaci conjunctus in ossam abit crassam, lac instillatus coagulat, alcOhOlisatus licet, si destilletur a mentiruo ex vitriolo sale communi facto, partim concentratur, partim phlegma suppeditat . qua
663쪽
s1 et illa manifesto arguunt diversas itis particulas, levitate .elluciditate non obstantibus. Adeo ut si vel si inplicena potarenatis aquam, nobis tamen potum sisnplice in promittere non possimus; Et illud varia, arguunt diversis aquae dulces tinctae coloribus sunt, Rhod: nil lacum Lemanum ingrestus illum servato fere colore per- ineat; arilia atque Odera prope Chllitanum confluentes, .sitos sibi servant colores illius plices hujus saporis gratia antecessunt. Nec regione modo, sed urbes, sed paeti, imo aliae in iisdem urbibus domus differentiam saporum largiuntur cerevistis,&hic Franco furti fontem novi, ex quo toto anno lapida Moquitia cerevisia s Jtinium Sc tilium exceperisA differentes aquae indoles aquae potores oppido dijudicant. Tales aquae sunt quae quotidie a nobis
intros inuntur, sanguinisque nostri magnalia constituunt partem. THLs. IV. Haec sunt quae chyliun constituunt propediena in sanguinem abiturum. E rebus non raturalibus suum quo lite confert aer, cujus coi'uscula non possunt non esse varia, cum illa magnam partem substratis salo solove acceptas ferat , Variis succis distemperata terra eundem in liuirat, quae ignis eludunt vim, ab aere abripi-imtur. Sal vitrio licum colliges hi vitrioli eolcothar aer exposueris, cujus spiritus vulgari emcachor : Terra quae nitro suo variis lotionibus est spoliata. ab eo post aliquod mi liis δόnuo nitro impraegnabitur, quid igitur mirum limaturam mastis aeri ex positam, ab eo haud aliter ac a liquoribus acidis corrodi δί in crocum martis verti Metallum in regionibus quibusdam IndiaeOecide nititis,quod in ejus his f. lib. 3. cap. 9. Josephus Acosia refert, eo usque ab aere corruptum es e, ut inter digitos con prestum foeni instar sex stipulae tortes: istae dissoluatur 3 Drepani iii Sicilia aer adeo collo sivus fuit, ut ferreos fenestraruiti clathro Intra paucos annos absumat petiitus , vasa argentea primo obfuscet, ac deinde nigredine paulatim obducat, teste oculato Casp. Scholio in techn curiosa lib. . dapl. I. i. q. VHriRqi m
dit, illiosphorun accendli, istula Balduini cor tunsi , sexcenta Minium a talia
664쪽
latione spiritus ardentis saturni, dolic utilius ad inittitur aer, uigri
mi a se ipsis illinctiun pro dueexu, si volatiis urbiue cui iis do
665쪽
communi conabit Latum onerulit, invicem enim in sal ainioniacum
corpora nonnisii illula implici Allia solvit. 'lilegma quae sottis
sale in asino attinum tollato auro allulum i rotinus utore u Olai iuriae mulca non nates modo ec locum petationis plum adi in plebit Cifilius L auro ι.tp. O. p. m. Io 9. Cum quibus omnibus si Lingas perpetuas cina binem in corpo te crinentationes de clivo Plo iunisci mentotaim a cimi Xtiones aut ego chementer i :illor aut pocli-clice a priori ostendunt omnis generis in sanguine elle particul .is, parti iri a stipi a memoralis rebus non naturalibus pari immutuam iX-tura, tili moliti lina sci metuatione riui Al:is. Proiitile apposito
idippocrates Cous libro te pictica Me licina sci pluu In homilie in-
At ubi liori ina cluicquit secretarii lucrit c e coituri extiterit tum euconi jucuum sit hominem molillia allicit. J ita s. l. Alia iii sanguine :ilente de iura asse sua nil to alia in eo ducto Hibero aeri exposito cini spiciunt in plicae noriti pa 'flu: e si peniti u lustrenuis, ligito, quod Osiculum o mi fisscituriis, tilrobique tamet rubet qui ex Licte coli vis chylo suos liati sit natales.
Nemo facile concipiet coli, rum mutationcm sine multi . illuci sorum corporum actione X leuelion C, it .le prout Variae sunt, liverinsos pro lucunt colores, ii luc ab iis proclucios cicient, hinc victeas
unum idem lite corpus livel sinunte tingi. .adem aqua ortis, quae rubeclinem inlusionis ligni Br:ili liciis is cici ci coccineam co- clunelii iii 'buam in cleg:in rubrum mutat aliis c mi e ObVi a corpusculis cliversitati,cle cum iis conlitigii illa aliter ilis ponit, uti lene cellario in iis raclii obire scilliter reli Oini, molli liorum, Hic cloili Ortina colorum prinlucunt cicas. N ,nilia est uti , quod solutio mercurii in aqua sorti laesa ab urina lucens micla calicia paruit
666쪽
ab asstis aqua typhorum cornu cervi accepit, colorem ab eadem affusa amittat, praecipitatis hisce supernatans aurei coloris liquor ab instillata muria clarus fiat. Nec uilici corpusculorum 16 diversitas, sed etiam Mecialis corporum textura requiritur 3 Generale satis axioma esse videtur: acida quaevis fortia succos vegetabilium inlibrum, urinosa vero Malcalia in viridem mutare, cquamvis hoc in permultis obtineat, in omnibus tamen colores non1unt aeque vividi .hoc generale axioma infringunt, rubia iu- chorum, calendulae folia c. ratione hujus specialis texturae hoc sit, quod quibusdam nativus restituatur color, aliis vero ne
quaquam; syrupus violaram ab stus acido ruber redditus, ab affuso alcati viridescet, nec illi redibit pristinus coeruleus color; in vero ligni nephritici coeruleum colorem acidis destruas, eundem sale lixivo restitues. His indat ius conch do nec sanguini suam constare posse rubedinem, cum laeseus chylus illi misceatur indies, nisi in illo sint, non solum diversae particulae, sed etiam determinatae sigurae, praeprimis cum acida urinosa, alcalia a nobis sui pta rubedini ejus nil derogent, quae tamen in aliis lini furis colores modo augent, alterant, delent. Chymicorum scrinia thesauros lustrans ex variis exemplis colligo hanc purpurae perennitatem sanguinem a sulphure habere, cum videam illa, quae sulphureis abutidant partibus, valde prona esse, ut rubicundum largiantur colorem, licet alia cum acidis, cum alcalicis tractenturalia. Misceas oleo anisi essentiali vitrioli oleum in molarento sataguineum habebis colorem, cui hoc cum sanguine commune, Ut quemadmodum ille, ita de hoc aer expositum brevi in stiperiacie coenosum de lutosum fiat digeras saccharima saturni cum herebinthinae Oleo, aut hoc cum oleo vitrioli, intense rubebunt. Vis obscure rubentem tines uram sulphur coquas in clavellatorum cinerum lixivio, aut, quod metam propius ferit, cum lixivi alcalico digeras lac illud in sanguinem convertes. Ex Ihisin aliis multis certo constare concludo, sulphura ad rubedinem yalde prona esse, cumque alia ab acidis, alia vero ab at calicis exaltentur a sulphure sanguini suam constare rubedinem. Utque1ta sentiam varia alia me determinant, cum nempe in arteria ViV1
mimantis anima martis, spiritus uitrioli, vel aqua fortis infundirn-
667쪽
tur, concrescit ille quasi conglaciatiir , fiterit vero iisdem arteriis tartari lixivium infusum fluidus 1 solito rubicundior invenietur, tale quid in sulphuribus observo, quae ab alcalicis solvuntur, ab acidis vero coagulantur: unicum sit sulphuris aurati antimonii exemplum, ut illud a nexu reliquorum solvatur cum cineribus clavellatis seinditur anti montium, quod refrigeratum aqua Ommuni infusum sulphure suo illam prompte tingit, as undas cetum destillatum fere totus coagulabitur liquor. 8 in gelatini forme ibi corpus, 3 quemadmodum solutionem hanc affusa aqua non alterat, ita aqua simplex arteriis infula nulla excitabit symptomata sed salvum & vegetum erit animal. Sulphuream sanguinis pinguedinem colligo, quod sanguinis recens eXtra sti guttula aquae instillata partim per illius superficiem ad instar olei dispergatur, partim sub filamentorum forma fundum petat, quia videlicet pingui aqueis misceri negant, eandem vero excipias rectificato spiritu vini, tota quidem ad fundum cadet paulatim vero dispergetur, Munc demum alba se ostendent filamenta. Exiccatum sanguinem .subtilissime pulverisiatum flatu per flammam candelao projice, resinae instar non sine crepitu micabit. Haec olei caquae mistura observatos non ita pridem in sanguine globulos gignit, quemadmodum illos ab aqua oleo herebinthinae istissimul lagitatis gigni videmus. Sed omnia sulphureae, sanguinis partis indicia non jam conquiram, cum eorundem in subsecuturis iis identidem indicia daturus sim. Video quidem objici posse, his licet omnibus concetias purpurissiim tamen sanguinis constans esse non posse, cum sine proportione acida, alcalia, urinosa, sulphurea, aquea c. assumantur, determinata vero requiratur textura ut rubed producatur; erit tamen responsio in promptu, me rube-dinis causam stabilire nolle, atque adeo Pallas esse posse circumstantias quae ad illam producendam concurrant, sed me ex ea de sulphuris praesentia conjecturam fecisse, cujus veritatem secuturis experimentis stabilivi deinde scias velim BENE 'OL LECΤo minimas quandoque circumstantias notabilium esse stuum causas esse posse, exemplum hujus esto mercurii in aqua forti solutio concentrata cum qua confusus spiritus vini insonem excitat effervescentiam, quae chymiae peritos tenuit attonitos, in nec cilin mercurio
668쪽
663 sc ΗΑΡER DE MASSAE ne aqua sorti selis id fieri viderint. Novi quidet Dominiun
Blegia in Lod Med. Gallico 168O mens martio consignasse, Dominum Gre cum spiritu in aquae forti isto excitare insignem
effervescentiam, e quo non nemo concluderet idem hic expe-ectandum. Sed dubitem primo an hoc experimentum sit succeu rum, nisi spiritus vini bene fuerit concentratus, qualis in praesenti experimento non fuit, denique Dominus Greu designatam requirit portionem nempe ad se usque guttas spiritus, vini octo aut septem aquae fortis , ex illa soli1m commistione oriri servorem illico vehementis Iimum asserit; tu experimento autem allegato nulla servatur proportio. Quidni igitur in sanguine poterit esse minima circumstantia, quod non obstante diversorum alium 1 3 a stione constans nihilominus rubedo a sulphure oriatur, c a generali regula exceptionein pariati Nec hoc inauditum adeo est, consideres si item generale chymicorum axioma, quod ab acidis soluta ab alcalicis praecipitentur, exceptionem enim parit arsenicum, quod nunquam ab aqua forti sol itum cum salibus alcaiisatis praecipitabis. Clariora erunt si a priori repetamus alcalia , urinosa, silphurea, acida, aquea, terrea c. in sanguine esse digesta, volatilisata, exaltata continua fermentatione ista colorum mutationem digestione & tractu temporis in quibusdam invalescere. Concludo igitur non solum sulphur esse in sanguine sed etiam vel acidum, vel urinosum, vel alcati, vel aliud quid a quo iubefiat, quod sequentia dete minabutit.
Libero aeri expostus sanguis in fundo saturato nigricat, planities Beri contigua purpurissat ac rutilat, essi cultro discindas brevi clara pariter rubedine splendebit ac a purpurissante coagulo, quod quandoque pituitoso operitur tegumento, in quo varii aliquando ludunt colores bullae, seri modo major , modo minor secedit portio. De aliis in sanguine particulis me haec phoenomena monent, licet enim aer absque dubio harum mutationum causa sit, determinatae tamen in sanguine requiruntur circumstantiae quae suum contribuant, cui quidlibet a quolibet non fiat. Dum
669쪽
Dum serum a purpurissante coagido secedit, sanguis in duplicis generi resolvitur corpora, seri separ ut indicat intra poros aquae tot corpora recepta es, ut totuna lit at aratum, quidem adeo, ut nisi continuus calor omnia juxta se a Gitet, recedant ab invices ri
4 dc separata existant, quale quid in filium crus fallisationibus videre est, dum antianoniato nitro saturatus liqbior frigori expositus crystallos demittit, metalla in aquis chrysalcis resol ita, si iis nimi-hun saturentur, forma cryltallorum vitri lateribus adnascuntur Saturatum admodum seruin elle conficinat aqua fortis, quae id totum in elatine rine corpus coagulat, ' quod evaporatum infundo tenax, Diabile M pellucidum corpus relinquat non obstat vero faturatio, quo minus sit valde leve dc aqua communi levius Observante Boyleo in se . . um pari. . app. g. rumosus sanguis ex multis fibris, compaginariis est, quarum labrarum gutta sanguianis aquae instillata existentiam probavit, illas sua cohaesione os lendit S durities sanguine grumefaeto a spiritu vini conciliata, a quo fibrosa corpora indurari balsamationes illo factae testantur, evincit atque cum egregia sint, quae hic notat M. Malpi 1ius de polypo cordis apponam: Si pulchram exoptas spe 'haculum, mu rcs copio hunc perlustra sanguinem, Conte X in Tam namque is fibro lam 'tia si nervet fibris compaginatum rete videbis, in se cujus exiguis excitatis spadiis c finibus veluti cellulis rubicundum, stagnat chor, qui aqua detersus subalbidam reticularem' incis in plicationem relinquit quae nudis oculis mucosae membranae se speciem exhibe Hanc vero reticularem sanguinis portio uena, cum innatante crusta eandem sortiri materiam qitin is at ram, probabiliter tibi indicabit diligens sanguineae crustae exploratio, se tenim s concretus sanguis, cui copiosa crusta alba densa in- , natat, quae tamen concrescibili sero non turgeat, sed quasi pellea, , mollis complicabis si per longum scindatur, c per ite, rata Vices abluatur, in superior ejus parte sub sibi pelliculis, conte Xtam cr istam meatibus .fere vesiculis perviam Ob- , servabis , quae diaphano, minus gravi succo replentur, c ulterius hujus substantiae prosequaris prodii monem, OX - concreta sanguinis moles rubescere incipit, in brutas divi-
670쪽
, implicatione meatulos Minus excitari iterum observabis', qui 1 , coercitis rubris atornis turgent desinficiuntur, Win quibusdam, etiam grandioribus spatiis subflavum serum coercetur vel cum, rubro confunditur choret, quare sensus ipse nobis indicare vi- , detur sanguineum hunc album reticularem plexum, totum, concreti cruoris corpus firmare potior ipsum donare comis Oratura, eamque discriminis radicem, quae tantopere diver-- sarum rerum imaginibus nos ludit, dependere a contento in
se minimis sinibus diverso inficiente chore in superiore namque se superficie, ubi approximiatis intimeque unitis albis illis sangui-- eis staminibus minima vix si mi intercepta spatia excitatae ex- , tremae crustae color suIalbidus maXimeque compa sta consurgit, tunica, ubi autem laxatis sensim porulis levioris seri subflavi, portionem, vel quid simile admittit, laxior facileque solutioniis cedens subsequitu struetur tandem ampliores redditi mea, tus, dum rubra substantia surgent . illico crustae illa larva ob-- literatur subsequente fibrosi singuinis longata deorsum impli-
se catione, quae tum circa fundum vi superioris molis compres-- sas rubras illas atomos continet. novum substantiae modum dc , colorem exhibet, nam flacciditas ex laciniatis fibrarum ultimis, produci ionibus subsequitur color inter a densatis contentisse particulis excitatus, quae melancholiae specie plures decipiunt, ., cum tamen mutato situ veluti purpura reddantur Huic fibrosae sanguinis portioni si toties affundas aquam, donec non in-gatUr amplitis, in stam aquam evapores reliquus erit pulvis 6
in fundo fuscus, a quo fortasse sanguini color His praemisisquod a fibros sanguinis portione secedat serum non mirabimur, si consideremus flamenta ista sublato motore obrigescere, intermedios meatus aristari, & serum per se valde leve exprimere, quemadmodum aqua e spongiae cavernosis meatibus ea obrigescente expellitur; nec mirabimur serum esse limpidum, gravior enim pulvis atro purpureus est, quam ut ab illo abripi possit, cum vim ignis eludat,& aqua evaporata in fundo remaneat;decideret etiam sanguine in coagulum abeunte nis ejus meatibus inibus exceptus haereret non sine gravitatis indicio, magis nempe eo inferiores
quam superiores cellullae turgent quod ad illas sponte feratur, in