Georgii Forster, medic. doct. sereniss. poloniae regi a consiliis intimis, etc. De plantis esculentis insularum oceani Australis commentatio botanica

61쪽

SΤΑΜ. numenta nulla. Antherae sex, spadici adnatae, didymae, singulos stylos cingunt. ms T. Germen subrotundum. Solus solitarius, brevis, crassiusculus, apice depressus. Stigma, macula orbiculata in apice si1 li PER.

n. I.

Tacca saliva, et syl Vatica. Rumph. amb.

Radix tuberosa, tuberibus pluribus congestis, fibrillas hinc inde emittentibus. Folium radicate subsolitarium, petiolatum, ternatum biternatumve foliolis laciniato- pinnati fidis, acutis , laevibus, patentibus ad latera petiolorum subdecurrentibus, dodrantalibus pedalibusve. Petiolus teres, fistulosus, sulcatus, in varietate domestica laevis, maculis sordidis variegatus basi infima scapum Vaginans, patens, laeVis. Scapus semiorgyalis, herbaceus, fissulosiis, versus apicem lulcatus, erectus. Umbella terminalis sessilis simplicissima. Inuolucrum l circiter heptaphyllum, foliolis bipollicaribus, duobus exterioribus sessilibus, pinnatifidis, caeteris spatulatis laevibus, lamina subrotunda, apice acumine brevissimo. Peduncu

62쪽

li quatuor ad octo usque, fere longitudine involucri, simplicissimi, subangulati uniflori, patentes. Fila octo seu duodecim longissima involucro pluries longiora patentia, eXta umbellam dependentia, intorta, pedunculis interjecta , bractearum loco adsunt. e L. Perianthium superum, hexaphillum, persistens, foliolis ovatis, acutis, erecto - conniventibus receptaculo insertis, tribus interioribus latioribus. cost. Petala sex aequalia calyce tecta, eoque dimidio breuiora, fornicata, medio seu collo angustiora. sΥΑΜ. Filamenta duodecim brevissima seu vix ulla, petalorum cucullis, per paria inserta. Antherae oblongae, retrorsum arcuatae, unisulcae in medio dorsi parieti fornicis petalorum per paria assixae, et ita arcte approximatae ut binae unicam referant. PISΤ. Germina tria conniventia 3 vel saltim unum tritobum exiguum , Stili tres brevissimi. Stigmata obcordata biloba.PER. Bacca sicca, nigra, OVata, rugosa, obsolete angulata, calyce coronata, tril Ocularis polyspcrina, dissepimentis exsiccatis: immatura hexangulariS, carnosa, diametro bipollicari. SEΜ. plurima, OVata, compressa, striata, brian. nea, pulpa exsiccata cohaerentia. Radix Taccae cruda inter amarissimas acerrimasque jure habetur, tametsi cultura hanc proprietatem aliquanto mitigavit. Rasura radicis crudae, aqua subigitur, quae continuo abiecta et lotione reiterata, farina tandem in fundo vasis dejicitur candidissima, amylo simillima, iterum bis terve abluenda, donec in

aqua

63쪽

nqua nulla degus lari possit acrimonia. Farina ad solam exsiccatur. prima lixivia sive infusa sollicite abjiciuntur , cum e radice noXias , inarno lethiferas adeo qualitates in se susceperint. in Tahelti adjacentibus que Societatis insulis ex hac farina placentam gelatinosam praeparant, sapidam, et instar Salep, quod ex Orchide Morione nec non O. militari et mascula paratur, bene nutrientem. In Banda , moluccani archi pelagi insula ubi panis e medulla Sagueri arboris factus non abundat, farinam Taccae in plagulis lapideis prius calefactis compingunt, pinsuntque placentam sive panem quadratum ipso Sagu meliorem. Usus medicus huius radices apud eosdem homines viget, qui eandem emplastri forma vulneribus profundis, telo vel tribulo inflictis imponunt. Sylvestris .varietas Taccae, phalli speciem parasiticam e radice prodeuntem sustinet, a Rumphio delineatam , nobis autem non visam. Uarietas sativa tabellensibus Pia, sylvestris e - In dicitur.

D. scapo brevissimo, petiolo radicato lacero , foliolis tripartitis, laciniis pinnatisidis. M. S. V. P. 829. n.

Colitur in locis umbraticis nemorosis insularum Societatis; talieitensibus Telpeh dictum ; quod tamen nimis nomini Taccae silvestris consonum esse videtur. Radix acris, scut omnes huius ordinis spiperitarum); ab incolis comeditur, deficiente artocarpi au- nona. Aia iisdem quoque vires huius radicis medicae,

quibus Japonenses, teste Thunbergi l. sa p. p.

234.) abutuntur, innotuerunt Z Gravis quidem, sed vix injuriosa suspicio, si ad milites istarum insularum Errioy dictos, respicimus, qui etiam recens eniXos par

64쪽

tus amicarum iugulant, ut barbarae legi satisfaciant, de non suscipiendis liberis. 3O. DGIDGI, radi X. Ieejee)3I. ΜAWH AHA , radix Hae radices reperiuntur in amicorum insulis, atque cultura conVeniunt cum Musa et Aro. Mawhalia sapore radicibus solani tuberos similis esse dicitur. Mentionem harum primus injecit Cook in novisi. itin. Vol. s. p. 33a. 393. 32. DRACAENA TERΜINALIS. I in n. D. herbacea, caulescens, foliis lanceola itis. Μ Λ V. P. 334. n. 4. Radix cylindrica, praemoria, brevis . fibrillas raras omitit. Caulis frutescenti - herbaceus, teres, erectus, e cicatricibus foliorum emortuorum quasi squamatus, fere Orgyalis, saepe ramosus, ramis erecto patentibus, adscendentibusque, saepe etiam nullus vel brevissimus, apice foliosus. Folia petiolata, terminalia, conferta, ovato . lanceolata, acuta, acuminata, integerrima, laevia, multipli nervia erecta glabra, bi seu tripedalia; petioli pedales sive bipedales pollicem crassi, erecti, canaliculati, equitanti - imbricati, caudicis apicem vestientes. Pedunculus semiorgyalis teres, laevis, erectisculus, crassitie digiti. Racemus decompositus, spicatus, s .liatus. Pedunculus universalis erecto- patens teres, laevis, silcatus; partiales alterni, teretes, laeves, silicati , patentissimi, pedales et ultra, partialiores ejusdem situs et figurae su premi sensim minores, Omnes spicati. Flores spatii, sessiles, confertiusculi , albi aut

in varietate 3 purpurei, semipollicares. Stipulae Z sollig

65쪽

similimae, oblongo lanceolatae, sessiles, integerrimae extus ad basin pedunculorum soluariae, inferiores magis acuminatae. Bracteae tres subrotundae albido-hystinae, concavae, quarum eXtima major, floris basin vestiunt calycis loco.

CAL. nullus.

coR. Monopeiala, basi cyllindrica, profunde sex- partita, laciniis oblongis, obtusis, revolutis. STAM. Filamenta sex subulata, petali laciniis se. te breviora. iantherae sagittatae , basi bipartitae. PIST. Germen superum, conico - OVatum, glabrum, apice poris tribus perforatum. S ins subtrigonus corolla paullo brevior. Stigma trigonum simplex. PER. Baeta irrgulariter globosa , trilocularis polysperma, nigra. SEM. aliquot, arillo pulposo involuta, ut quasi

'num videantur, in quovis loculamento. Varietas β purpurea foliorum venas, petiolos, pedunculos et flores purpureos habet. Terminalis domestica alba et purpurea, Mec non angustis otia Rumph. Amb. iV. p.79. 8 I. tab. 34. 33. Omnes hunc spemctant. Idem celeberrimus auctor radicem huius ἔ)racaenae contra Diarrhaeas et Dysenteriam praestantissimam laudat, quum vires potius in edulcorando et ob tundendo quam in constringendo exserat. incolis insulae o- Tahelti cibum praebet. Folia apud incolas insulae Ternate Maist, i. e. mendacia vocantur, quia binos colores, viridem nempe et purpureum exhibent; eadem si alicui mittuntur, illum pro mendaci declarant. Apud indigenas autem insularum in oceano pacifico huius plantae folia passim amicitiae et pacis signa ac pignora sunt. Diis ibidem sacra habetur, et

66쪽

inprimis ad coemeteria et aras colitur. Taheitice Ti, sive Tihi i. e anima.

33. DRACAENA INDIVISA. F.

D. arborea, foliis ensiformibus auctis, racemo claterali δ) composito. F.

Haecce arbor, cum proxime sequentibus, Arecaoleracea et sapida, Apio graveolente, Tetragonia halimi lia, Lepidio oleraceo et piscidio, atque Soncho oleraceo inter praestantissimas plantas esculentas in terris austrasiae merito recenseri debet; licet eaedem vix ab incolis et indigenis usurpentur; sed Europaeis, maxime post longinquum iter maritimum Scorbulo laborantibus, saluberrima olera praebeant. Haec Dracaenae species nascitur in sylvis ad portum Novae-Zeelandiae, ausi alioris, cui nomen obscuri

Dus kybay) Cookius dedit, in scopulis mari saepe

proximis. Ejus baccae ni fallor ab incolis comeduntur: folia autem tenella convoluta, seu potius hy-bernaculum arboris ex apice trunci prodiens, pedale, inter folia reconditum, albo flavescens, blandum,

medullosum, cum oleo et aceto inter optima acetaria jure habetur. Baccae mense malo sive hyeme ineunte maturescunt. In temperatioribus Novae Leelandiae regionibus circa aestuarium Reginae Chariottae, altera Dracaenae species' reperitur, quam heic praetermitto, eum eius in re cibaria usus nobis non innotuerit.

67쪽

Caulis arboreus, teres rimulosus, simplicisilinus, indivisus, virens versus apicem foliis vestitus, bi seutri - Orgyalis.

Folia terminalia sessilia , semiamplexicaulia, basi

imbricata, late ensis Ormia membrana Cea, acuta,

integerrima, patentia, longi diualiter striata, laete vi. rentia bipedalia, palmum lata. Racemus coni positus, latera lis ex alis foliorum sed forsan folia jam seriora, seu secundi anni. prodierant) , Ovatus nutans, racemis partialibus in formam cylindricam thyrsoideana digestis. Pedunculus universalis bi seu tripedalis, teres, laevis, herbacetis, diametrol sesquipollicari : partiales spithanaei approxi-nlati, erecto- patentes, teretes, laeves, basi instructi foliolo lanceolato, pedunculi longitudine; undique spartim e pedunculo universali prodeuntes. Pedicelli unifori, brevissimi, horizontales. Bracteae ad basin pedi-

celli duae, minimae, lanceolatae, acutae, concavae. CAL. nullus.

Coll. Petala sex oblonga, subreflexa, aequalia, basi cohaerentiu . STAM. Filomenta sex, subulata, fere longitudine petat Orum, eorumque basi inserta. Antherae oblongae , incumbentes. PIST. Germen superum. S lus fili rinis breuis.

Stigma. - -

PFR. Bacca globosa, caerulea, supra punctis tribus excavatis notata, stylo persistente mucronata, trilocularis , polis perma.

68쪽

sgM. in singulo loculamento circiter septem, arillo

seu membranula involuta. ut unicum crede I,

atra, glabra, semilianaria, triquetra. OBS. Character genericus Dracaenae in has e duas species D. terminalem Linu et D. indivisam nostram non perfecte quadrat, quum harum baccae plane polyspermae sint, quas tamen trispermas charaester genericus iuxta novissimam Systematis Linneani Editionem XIVtam p. 3II. 333. requirit Forte haec nota D Draconi soli competit ; vel etiam pro unico semine habebatur arillus seminibus farctus. Anne essentialis disterentia inter Asparagi, Dracaenaeque genura in hocce arillo consistit 734. ARECA OLERA CEA. Linn.

A. foliolis integerrimis Μ S V p. 9q6.n z.

Hanc arborem semel vidimus in hortis insulae Tannae, sed tum temporis neque florentem, neque fructus proferentem. Ueri tamen simillimum est, eandem propter fructuum ad rem cibariam usum ab incolis cultam fuisse. Eius gemma sicut praecedentis Dracaenae et omnium palmarum . edulis est, dulcis et delicatula, tanquam brassicae caules teneriores, aut Cynarae receptaculum. Ob des esum florescentiae eandem ulterius examinare non potuimus; ad hanc speciem amandandam esse, ex Cel. Iacquini defcriptione conclusimus. 3 . ARECA SAPIDA. Solander.

Reperitur spontanea in nova Zeelandia usque ad aestuarium Chariottae reginae. et frequens in Nor l-ciae insula deserta. Huius praecipue Cor sive Caput

69쪽

in deliciis est apud nautas Europaeos, et cUm oleo et aceto parari solet. Nomen a b. SOlaiadro mutuati su-nritS, cum neque fructum neque forestentiarn huius palmae examini nostro subiicere nobis datum esset. Huius forte generis est Niu gida, Cocos rubra), Palma , cuius Coo ius meminit in Tonila insula , itineris novi fimi tomo I. p. 33a-36. APIUΜ GRAVEOLENS. 1 In n.

A foliis caulinis cuneisormibuS. M. S. V.

P. 2924

Abundat in novae Zeelandiae littoribus; legitur etiam in Paschalis insula , nec non intra tropicos in insulis demersis, sponte proveniens, incolis quantum scio, inusitatum, nautis vero scorbuti is gratissini imet maxime salutare. 37. TETRAGONIA HALIMI FOLIA. F.

T. herbacea, papulosa, foliis elliptico- rhombeis petiolatis, pedunculis axillaribus uniforis subsolitariis, se ictu cO

nuto. F. Habitat in tesova Zeelandia ad oras sylvarum in plagis senticolis et arenosis , nec non intra tropicos in. littore insulae Tongatabit. Incolis inusitata, sed inter olera praestantistima collocanda. Iussu enim immortalis Cookii dum in portu moraremur , quotidie pro tentaculo et prandio cocta nautis apponebatur. Tota planta conspersa est punctis minutissi rus cryHul linis, quales in Atriplice, Chenopodiis, Meseinbryanthemisque nonnullis observantur, unde papulosa vel etiam rorida dici posset. Descriptionena in solo natali conscriptam non prorsus furervacaneam fore L a ar.

70쪽

arbitror, licet hanc nostram cum V expansa M. S. V. y- 667. n. 6. pro eadem specie declarare vix dubi

tem a

Caulis herbaceus, laeVis, procumbens, ramosus, strii elevatis e marginibus petiolorum decurrentibus sub angulatus, penna anserina parum cra sor, debilis. Rami plures elongati, tereteS, pa

Folia alterna subpetiolata, ovato - rhombea, obtusiuscula, integerrima, horiZontalia, internOdiis breviora, sesqui- pollicaria. Ρetioli tenues stipra planiusculi, pollicares. Pedunculi sub litarii axillares unifori brevissimi. Flores favi. CAL. Perianthium quadri- rarius quinque partitum, laciniis subaequalibus ovatis, subacutis, intus coloratis , una reliquis latiore magis rotundata.

COR. nulla.

STAM. Filamento sedecim vel duodecim subulato - capillaria, calyce breViora. Authoriri subrotundae didymae, erecto incumbentes. Ρ1sΥ Germeu minimum. Styli sex, rarius quinque, fili formes, decidui, subreflexi, longitudine staminum. Stigmatia simplicia. PER. Drupa rudis, turbinata, sive obverse conica , carnosa, Versus apicem tetragona sive pentagona, angulis productioribus acutis cornuta. SEM. Nux ossea, loculamentis numero stylorum respondentibus monospermis. Nuclei solitarii, ovati, albi