Georgii Forster, medic. doct. sereniss. poloniae regi a consiliis intimis, etc. De plantis esculentis insularum oceani Australis commentatio botanica

41쪽

Truncus arboreus bi seu tri orgyalis, crassitie femoris, teres laeuis, annulis eleuatis approximatis no . tatus , erectu8, interdum ramosus, cortice tenui cinereo, ligno spongioso. Rami subdichotomi, erecto patentes, saepe divaricati, teretes, e casu foliorum armulati , apice folio si.

Folia terminalia confertissima tristicha vel tetras licha, sessilia. ensata, longissima, acuta, eXtuS carinata, aculeis antrorsum Versis confertis in margine et carina undique spinosa, venis transuersis rectis carinae perpendicularibus notata, glauca, tripedalia, basi binos pollices lata. Pedunculus terminalis, nutans, teres, glaber, bipedalis, Tityrso decomposito, candido, pedunculis partialibus palmaribus, teretibus varie ramosis glabris, pedicellis pollicaribus, teretibus, erectopatentibus, laminibus consitis.ci' Flores masculi. Bracteae alternae, lanceolatae, tenerae, erectae, margine serratos pinosae, candidae, sesqui pedales, forum thyrsos colligentes, loco spathae. CAL. 4

SΤΑΜ. Filamenta plurima duodecim ad triginta pedicellis sparsim insidentia brevissima. Anthorae Oblongae, acutiusculae, erectae, filamentis multo longi OI es. Q Flores seminei in diversa arbore. Folia terminalia quatuor ensata, dorso et margine serrato spinosa, pedalia, conniventia, spatharum

vice8 agunt.

42쪽

cAL. Spadix terminalis subglobosus fructificationibus numerosis tectus, viridis, spathis non inclusus.

Perianthium nullum. COR. nulla. PIST. Germina numerosa, cunei rmia, apice COΠ-veXa. interdum tuberculata, receptaculo conico sive

globoso inlidentia. S li 3 rudimenta aliquot brevissima , in apice cuiusvis germinis vel e centro prodeuntia vel etiam in quolibet tuberculo germinis, solitarie dispersa.

PER. Friactus subglobosus, maximus compositus. Drupae numerosae, cuneate, apice conVexae, lateribus angulosae; farinaceae, monos permae. SEM. Solitarium, ovale, laeve magnitudine nuclei olivae, in centro cuiusvis drupae.

Varietates: α) fructibus tuberculatis discretis. Hort. Mai p. ij. t. 6.β fructibus convexis apice discretis, HM p. j j. t. T. γ fructibus convexis trisulcis connatis. re M. p. jj. t. S. δ) fructibus convexis spinosis umbilicatis congestis. H. Μ p. jj. t. 8.Arbor littorea, sabulosa amans, sponte crescit in oris maritimis insularum fere omnium intra tropic OS, etiam demersarum; fructu et foliis Bromeliae quodammodo similitudinem prae se fert; caudice singulari, spice tantum frondoso. palmis assinitate jungitur eodem ac forte maiori jure quam Stratiotes et Vallit neria. Flores masculi pollent odore fragrantissimo,

43쪽

sed dantur etiam varietates inodorae. Arabes et Zeylonenses propter hunc odorem Panda nos masculas colunt; Indorum mulieres, praesertim insulas orientales in habitantium capillos polline antherarum odoratissimo conspergunt; folia floralia autem et thursi racemulos in cistis inter vestes reponunt. Terna tenses eosdem flores nondum apertos cum carne et piscibus Oleris loco coquunt. Banda nenses folia vulneribus imponunt, in australis autem oceani insulis floreae inde fiunt. Fructus in India ab Elephantibus vorantur in o. Tahelti et circumjacentibus insulis a pueris exsilingillari solent; si Ariocarpus defecerit, etiam adulti

iisdem vescuntur. Sunt colore extrorsiun toti aura

iii, intus flavi, odorem gratissimum et aromaticum fragorum vel Bromeliae Ananae spargunt, substantiam pulposo- farinaceam, saporis primum dulcescentis deinde adstringentis austeri: vires stypticas iis inesse docuit Rheode in Hori Malab. Fructus taliei- tensibus e - Vara; flores masculi Hinanno. II. ΜOR INDA CITRIFOMA Lima.

M arborea, pedunculis solitariis. Μ. S.

V. P. 2l7. Inter fructus edules insularum australis oceani succedanei locum Occupant huius arbusculae baccae, quae Taheltensibus Nono vocantur, et pro cibo Vsurpantur deficiente artocarpi annona. Ex Cookii novissi.

nao itinere cognovimus hosce fructus, qt' crudi viridi - flavescentes, aquosi et insulsi sunt, coctos, sive in fornace subterranea assatos, saporem gratum acquirere. Haec Morindae species in hisce regionibus spontanea est, cum passim et quidem in desertis etiam insulis reperiatur Baccarum vires anodynas laudat

44쪽

12. SOLANUM AVICULARE. F.

S. caule inermi fruticoso, soliis sinuato- pinnati si dis: corymbis terminalibus. F.

Huius baccae fulvae, pruni majoris in ignitudine, acidae, parum dulcescentes subnauseosae, ab incolis Novae Leelandiae avide vorantur, aviculis etiam gratissimae neque nostratibus omnino rejiciendae. Habitat sponte in Novae Leelandiae dumetis ruderati Sque. Caulis fruticosus, erectus inermis ramosus, semiorgvalis. Rami herbacei, laeve8, subteretes, cras sitie fero digiti, breveS. Folia alterna, petiolata, firmato - pinnati fida, inferius acuminata, pedalia, laciniis laiiceolatis oppositis, trium paratim cum impari, laevibus diategris, saturate viridibus , palmaribus. Petioli semiteretes, laeves, patentes, sparsi. Corymbi torminatos duo sive tres, pauci - flori. Pedunculus univer talis teretiusculus erectus, palmaris; partiales sex seu septem, sparsi uniflori, teretes, laeVeS, patentes, eleVatione proportionali. pedunculo universali quasi per articulationem impositi. Flores violacet , pollicares, flaminibus flavis. CAL. Perianthium turbinatum quinquesidiam, laciniis brevibus acutiS.COR. monopetata plicato- rotata, tubo brevissimo, laciniis quinque margine plica auctis. STAM. Filamenta quinque corolla breviora. δε-

therae in tubum conniventeS.

PIST. Germen oblongum. Surus longitudine staminum. Stigma breve bilabiatum.

45쪽

PER. Bacca OValis, aurea, bilocularis. SEM. plurima nidulantia. 13. ACHRAS DISSECTA F.

A. floribus confertis, corollis octodecim-sd : folii s ob ovatis e marginatΟ - recumsis. F.

P. 53- t. 25. Advena in hortis Malabarorum colitur nomine Many ara, sive Karae manitensis, cum ex insulis philippinis allatam adseverent. Fructus huius arboris est pomum, forma et magnitudine olivae, oblongum, viridinitetis, viscido et laeteo succo refertum. matum rius purpureum, intus rufum , succu lentum, carne acido - dulci, semen unum alterumve continens reliquis loculamentis abortientibus), nucleo albo amamriusculo. II: fruehis ibidem inter bellaria comeduntur. Folia cum curcum ac radice et Zinhiberis foliis cocta et contusa ad cataplasma contra tumores adhibentur, Brachmanis Manil-gala sed in tabula aenea nomen adscriptum Vonvalli), Lusiitanis Fruua Μanissa. Belgis Loe besen sive chinee che pruynen Vocantur ; quod etia in apud Sinas crescant. Arborem proceram , caudice cras A, ramis longe lateque comata indixit Rheede. Mihi semel visa est in Tongatabia insula, mense Septembri florens; fructus autem tunc temporis nullos perficiebat. E spectinine sicco, quod pater optimus nobilissimo D. Baech, Regis Sueciae Archiatro cum plurimis aliis dono miserat, Linnaeus,

filius, descriptionem, quamvis imperfectam collegit, simul

46쪽

simul et nomen rescivit, quod huic plantae imposueram; inventorem invide sedulo reticuit.

Catilis arboreus, erectus, . cortice cinereo rufescente, tuberculato tectus. Rami lignosi. horigontali. adscendentes, teretes, tuberculati, cubitales in nostro specimine . Ramuli erecto - adscendentes, secundi, teretes, tuberculati, apice foliosi, spitham ei, Folia sparsa, conferta, petiolata, oblongo - ObΟ-vata, apice subemarginata, integerrima, erecto-patentia, glabra, coriacea, supra dilucide viridia, subtus pallidiora, bipollicaria. Petioli teretes, tenues, erecto - patentes laeve S, fere pollicares. Pedunculi uniflori conferti, undique e ramulis in ter folia prodeuntes, silis Ormes, patentes, saepe horigon taliter- dependentes, numerosi, longitudine petiolorum. Flores albidi diametro semipollicari. CAL. Perianthium hexaphyllum, patens; foliolis ovatis obtusis, tribus exterioribus viridibus, interioribus tenerioribus albis. COR. monopetata , octodecim fida. Laciniae sex majores lineares erectae, lateribus involutae, calyce longiores , stamina ante eruptionem foventes; duodecim dimidio minores, per paria inter majores positae, lineareS, acuminatae, eXtrorsum revolutae. Nectoriae foliolis sex ovatis acuminatis inter lacinias majores corollae ad basin minorum positis, erectis. SΤΑΜ. Flumenta sex, subulata, erecta, ante apicem parum inflexa, longitudine calycis. Antherae iucumbentes, lineares, acutae, basi bipartitae. PIST. Germen superum, exiguum, multiloeulare. S tur corolla longior, filiformis, parum curva tus. Stigma capitatum.

47쪽

non vidi. sed baccam sive pomum e germine fieri ut in congeneribus, ex descriptione Rheedii constat. partes herbaceae huius arboris omnes lactescunt. Inter spontaneas harum insularum retuli , ius citis, an fructus ab incolis pro cibo usurpentur.

14. CRATA EVA RELIGIOSA. F.

C. inermis, foliolis aequalibus F.

Reperitur ad Coemeteria insularum o- Tahelti et Societatis, culta et deorum numini sacra. Fructus profert minus sapidos, edules tamen, quales Crataeva Tapia Linnaei, teste Rheedio; huic speciei etiam nimis assinis est , an cum eadem ultro conjungenda sit, dijudicent qui Tapiam observarunt. Nostra apud talieitenses e - Pura-au, sive Purataruru Vocatur. Truncus arboreus, mediocris altitudinis, erectus, ramosus. Rami patentes, teretes, adscendentes, lignosi, cortice oliuaceo, punctis elevatis albidis asperso. Folia sparsa, petiolata, ternata: foliola ovato- lanceolata , acuta, acuminata, integerrima , glabra, tenera nervis Venisque plurimis reticulata, spithamea lateralia parum minora margine antico angustio-

re sed non breviore) horigon taliter patentia. Petioli communes sparsi, patentes semiteretes, laeves, palmares ; partiales brevissimi. Cyma terminalis sub corymbosa, semipalmaris ;interdum flores solitarii ex axillis foliorum summorum. Pedunculi uniflori teretes, laeves, laxi, palmares, patentes, basi crassius euli: Flores sesquiuncta. les, exalbido virentes, staminibus rubicundis.

48쪽

-CAL. Perianthium margine inflexo receptaculum basi umbilicaiis; quadrifidum, laciniis lineari- oblongis, acutis, longitudinaliter rugosis. COR. Petala quatuor deinto colore folia perfecte mentiuntur erecta, ovato lanceolata, integerrima rasai dorsali venisque reticulata, laxa, tenera, candida, bi pollicaria; unguibus calyce vix brevioribus, virentibus intus canaliculatis, eXtus conVeXi S. sΤΑΜ. Filamenta sedecim, filiformia receptaculo inserta nec gynandra erecto patentia, petatis paullo longiora. Autherae Oblongae, versatileS, inclinatae, e flavo rubicundae. PER. Germen oblongum, pedicello longitudine flaminum siliformi elevatum. bullus nullus. Stgma senile , plenum , obtusum. PER Bacca 3 oblonga. bi valvisi unilocularis, pedicello aci palmarem longitudinem elongato in-

SEm oblongo - ovata, parieti valvularum asin

C. procumbens diffusa, foliis cordato. vatis acuminatis integerrimas quinque nerviis, subpetiolatis: racemis aXillaribus elongatis nutantibus. F. Habitat sponte in fruticetis et dumetis Novae Leelandiae. Barbari huius regionis incolae . in primis ii, qui portum obscurum Dul hy bay) accolunt, baccatos fructus huius fruticis colligunt, et iisdem vescuntur.

49쪽

Caulis senticosus . vix arborescens . diffusus ramosissimus , sarmentis elongatis decumbentibus , tetragonis, laevibus, virescentibus, foliatis. Folia opposita subcordato - ovata , subpetiolata, inferiora sublessilia, omnia integra acumin3ta acuta, horiZontalia, laevia, quinqUe- nervia, palmaria. Petioli teretiusculi brevilitani. Pedunculi sxillares foliorum superiorum, solitarii, reclinati, spithanaei ; racemus stinplicissimus longus cylindraceus nutans, pedicellis iniictoris sparsis, teretibus, filii oratibus, laevibus, erectis, semipollicaribus, bracteatiS. Bracleae brevissimae minimae ad basin pedicellorum extrorsum positae solitariae. Flores minuti virides , hermaphroditi. CAL. Perianthium inferum , persistens breve, quinquepartitum, foliolis subrotundis concavis adpressis.co . Petala quinque viridia, OVata, patentia,

calycem longitudine aequantia. sTAM. Filamenta decem capillaria corolla longio. ra. Antherare ovato - erectae, longitudine calycis. PIST. Germina quinque depresso - coalita. Si liquinque filii Ormes acuti, patentes reflexi decidui, longitudine staminum. Stigmata simplicia. FER. Bacca globoso - depressa, quinquepartita

atro - purpurea, e petatis carnosis, conniventibus, semina tegentibus.sEM. quinque tanti Ormia, striata, glabra.

50쪽

Nobis haecce species semper foribus hermaphroditis visa esst nusquam vero masculi aut feminei seorsina reperiebantur.

C. inermis frondibus pinnatis: soliolis replicatis ensiformibus. M. S. V. p.

Insulae oceani australis quae intra tropicos sitae sunt, fere omnes hanc utilissimam palmam ferunt, humiles etiam illae . quae vix superficiem sali supereminent et lithophytorum aedificiis superstructae sunt, ut

plurimum harum arborum altissimarum coma condecorantur. Spontaneis igitur harum regionum vegetabilibus casdem adnumerare non dubitamus, licet etiam cultae ibidem dentur varietates, quas ut eXempla in novis hebridibus docent. hominum cura nobilitavit, et praesertim ad rem cibariam meliores reddidit. Has

ce V2Γietates, notis exterioribus tamen minus ab invicem

dignoscendas, disertis verbis enarravit Claristi inus Rumphius, qui simul de usu haruna arborum multifario fusius disseruit. Heic loci meminisse sat erit, nucibus Cocos triplex inesse alimentum, nempe junioribus lympham saccharatam, maturo fructu in materiam spongiosam cotyledonis novi surculi coagulabilem; in adultioribus autem nucleum candidissimum dulcissimum fragrantem, amygdalos longe praecellentem primum mollem gelatinosia in lalleum. deinde perfecta maturitate durius culum, Oleosum, ultimo deinceps loco ipsum huius nuclei