장음표시 사용
31쪽
os ingerunt, eosque ut ossam deglutiant variis artibus cogunt. Cibus est facias digestionis, iis quie longinquo itinere maritimo adpel unt m aYime salutaris et delicatus; mihi tamen, propter nauseolam glutinosamque dulcedinem semper iniucundus. Viscida haecce qualitas videtur stomacho debiliori iniensa, constipat alvum, flatusque gignit. Rumphius etiam maturos crudoSqtie musae fruchus, cum facile putrescant, in dysenteria epidemica, malignitatem humorum adaugere cDedidit. Idem indefessus naturae observator, in momccano archipe ago sedecim musae varietates enumerat, quarum p urimae etiam in austrastae insulis reperiuntur: eas vero Verbis exprimere, vel disserentiam specificam veram qua Musam paradisiacam a Musa sapientum dignoscere liceret , me nondum reperire potuisse, lubenter fateor. Figuras enimEhretianas a Rheedianis Tre .
hil discrepare quis non videt, licet b. Linnaeus illas Musae sapientum, has vero paradisiacae tribuerit 3I. Mufa corniculata, Pisang Tando cornu bovis figura et magnitudine fructuum aemulat; variat frue fibus mollibus fauis, quos femineoS Vocant, os masculis dictis, duris, viridibus, longioribus, austeris, ut nonnisi tosti aut cocti mensae apponi queant. Singula bacca saepe duodecim pollices longitudine exaequat, brachii fere crassitiem adtingit; quare racemus sustulciri solet, ne pondere 1uo
II. Musia exsucta Filang Gabba Gabba) parum
32쪽
rit spithameos, angulosos, plerumque tetragonos,eXtus virentes, intus albo S, acidulos, duriusculos.
IV. Mus acicularis Pisang D sternang). Fructus palmares, trigoni, acuminati, acumine longo filiorini, styli persistentis vestigio. Racemus septem pedes nonnumquam longus est, ducentos et quinquaginta frumis in septemdec1m verticillis non raro adnectens. CorteX, medullae ruiescenti et lacchari instar micanti, tortius quam in congen ribus adhaeret.
tex crassissimus fructus, recondit pulpam mollem, pallide rufam, pentagonam , Ora interiore angustissima. Haec quoque frixa aut tosta solet mensis apponi, licet etiam cruda eadem in cibum cedat modo bene matura sit. Ad hasce quinque varietates, quibus etiam decima adnumeranda, tali et tensium varietates sylvaticae et montanae, qua S ωhhi vocant, mihi spectare videntur; harum maXima, maturitate eXtus et intus intense fulvo colore gaudet.
fructus palmaris sive spithanaeus, teretiusculus, striis notatur quinque elevatioribus, obliteratis, inaequaliter dispositis, Ut fere trigonus appareat. Maturus e sulphureo colore favescit, facillime decorticandus, pulpa albida, irai fura micante, sapida- dulci, ac si aliquid aquae rqsarum esset admissum. Ad torrendum, nisi inam xurus, non valet, sed crudus comeditur; facile putrescit, cum et cito ad maturitatem perficiatur. Stipes altior quam
33쪽
primis et proxima sequens, apud tabellenses Meua vocatur, Vocabulo quod a Voce malaica Medri parumsbionuin videtur.
VII. Musia regia, Pisang Radjab gaudet fructu
praecedenti amni, sed multo breviore, vix digiti longitudine , pollicem crasso , glabro, aequali. cortice tenuiore, sapore dulci et grato; quare a bataviae urbis incolis, maxime appetitur & reliquis natisae varietatibus palmam praeripit, meruisque crudus apponitur.
VIII. Musa purpurasens Pisang Mera) forma
fructuum cum M. regia convenit, colore dissert; cum enim progerminent fructus externe purpureo fusci sunt, croceo intermixto. Caro alba, acidula, edulis tamen sine praeparatione. Stipites, folia et racemi colore purpureo virenti infecti sunt.
brevis, teretiusculus , flaVus, minute nigro punctatus: cetera cum M. mensaria conveniunt.
X. Musia dorsata Pisang Swangi . Fructus craD sus, sex pollicaris, protuberantiis longitudinalibus
inaequaliter angulosus lateribus irregularibus. Pulpa intense lutea seu rufa, duriuscula mucosa, acidula, subaustera; qua nec frilia, nec cruda vescuntur homines, ad pultem tamen pro infantibus ustirpatur, et omnium vilissiiDa. habetur. Stirps reliquis altior.
figura praecedentis, teres, tenuior, virens,' pulpa imilco sa, molli tamen et dulcescente, repleta seminibus duris, nigricantibus instar paeoniae seminum. Stipes altus, per surculos adeo multiplicatur ut brevi temporumagnum spatium occupet. Linnaeus hanc varietatem Musae Troglodytarum adnumerat.
34쪽
32XII. Mus fatua Pisang Alphum fructus geri 'paruos, crassos, tereti compressus culos, cinerascentes, viscosos, saporis fatui , tostos tamen bonos.
XIII. Musa coarctata Pisang Bombor) est fructu
breuis imo, ovi gallinacei magnitudine, glabro, tetragono, apice obtuso, crudo eduli.
XIV. Musa papilis se, Pisang Sus sti . Minores
quam M. mensaria fructus gerit, pollicem crassos, angulosos, apice papillaeformi, flavescentes , pulpa duriuscula, acidula, Vili, quae torreri potius debet, quam cruda comedi. Folia huius varietatis tenella, farina quasi conspersa sunt, qua abrasa, color fuscus ad paret, qualis et deglupta extima membrana in stipite conspicitur.
XV. Musa pumila Pisang Eitillo Stirps humilis,
eum foliis humanam altitudinem non excedit. Fructus rotundi, digiti longitudine, sed crassiores, extus lutei, glabri, cortice tenui fragili. Pulpa dura, acidula, tamen ut fertur, grata, et ficuum saporem suscipiens si fuerit in aqua cocta. Racemus licet humilis tamen usque ad ducentos fructus non raro profert. Haec varietas gaudet solo pingui, terraque daedalaea, lapillis mixta, atque hortos montanos amat in sylvi; absconditos. Musae reigae degenerem filiam putat RumphiUS.
Huius racemus, stipes, folia flava sunt, fructusque albidi, ita ut noctu lunae radiis illuminata, tota stirps similem colorem reflectat, unde nomen malaicum nacta est.
35쪽
S. petiolis teretibus se xjugis: soliolis ser
Arbor procera, umbrosa, coma pulcra, late di fusa. Truncus crassitie, corpus humanum sit perat, erectus, ramosus , quinquaginta pedum altitudine, quotannis ante nou ana soliationem florens, mense septembri. Rami diffusi, patentes, teretes, cortice brunneo, scabro. Folia sparsa, conferta, petiolata, pinnata, se xjuga cum impari; foliola OblongO- lanceolata, acuminata, subtilissime serrata glabra, patentia, costata neruo marginali, venis plurimis simplicibus parallelis rectis, a rachi media in costas ad angulum rectum excurrentibus, saturate viridia, palmaria. Petioli commune8, terete S , laeves, patentes, pedales; proprii suboppositi compressiusculi, semipollicares. Pedunculus in apice ramulorum uniuersalis, ter minalis, teres, laeuis, erectiusculus, longitudine petioli communis. Racemus magnu S compositus. Pedunculi partiales alterni teretes, glabri. hori Zontales, superiores sensim minores adscendentes palmares;
pedicelli viri flori, sparsi breuissimi. Flores parui,
A L. Perianthium inferum, minimum, quinque partitum laciniis aequalibus, acutis pallide viridibuS.COR. Petala quinque lanceolata, patentissima, calycis laciniis interjecta, infera. Nectam my Annulus carnosus, torulosus, germen cingens, nauus.
36쪽
sTAΜ. RIamenta decem subulata, petatis breuiora patentia. Metherar Ouatae, erecto - incumben
PIST. Germina quinque minuta, globosa, basi
Soli quinque cylindrici, basi approximati, opice recurvi, longitudine staminum. Stigmata Obtusa. PER. Drupa oualis obtusa, magna, glaberrima, aurea, odore sub nauseoso foetida; putamine exteriore tenuissimo, punctato, acri, dentes arrodente, amaricante , pulpa carnosa, succulenta, dulci, acidulata, aromatica, fragrante. Nux in medio dura, lignosa, ouata, fibrillis duris pungentibus undiquaque echinata, , quinquelocularis, disiepimentis membra
sΕΜ. Nuclei solitarii, otiati, compressi, quamplurimum abortivi. Haec spondiae species per societatis et Amicorum insulas colitur, inprimis in Tahelti frequentissima Eius fructus siue vere aurea poma in racemulis nutantibus proueniunt, et sapidissimis saluberrimisque jure adnumerantur, ejusdem fere ac Bromeliae Ananae fructus saporis, sitim non solum facile tollunt sedantque, sed etiam aegris, licet biliosis affectionibus et obstructionibus la rantibus, sine discrimine conceduntur; alitum leniter reserantes, antis eptici, et inter horaeos fructus dignissimi qui principem locum Occupent. Nomen talieitensium e - m. Determinent alii, an haec nostra species cum spondia Myrobalano Linnaei, M. S. V. p. 428. n. a. siue Celeberr. Jacquini spondia Mombin conjungenda sit, nec ne. Si rectius segre'
37쪽
gavi, Linnaeanae speclas novis differentiis specifieis
donandae sunt. q. CITRUS AURANTIUM. Linr
C petiolis alatis, foliis acuminatis. N. S. V p. 697. n. a.
Aurantia mala in novis Hebridibus reperiri auctor erat Petrus Femand eZ de Quiros, primus harum insularum inventor, qui eadem terrae Manicolae, sive Mallicollo tribuit. In hortis harum regionum littori vicinis tamen hanc arborem nusquam vidimus, neque fors in testimonio nauarchi hispani fidem adhibuissennis, nisi tandem in editrema huius arc hi pelagi versus austrum porrecta Tanna insula , si elus aliquot immaturos incolae semel venum obtulissent, quos pro veris aurantiis agnouimus Non igitur dubitandum est, quin haecce hesperulum poma ab indigenis culta, rei cibariae harum insularum adnumeranda veniant. S. CITRUS DECUMANA. Lin n.
C. petiolis alatis: soliis obtuss emarginatis M. S. V. p. 697. n. 3.
Frequentissima est in amicorum insulis arbor procera. umbro I, pulchre comata . floribus si agrantisimi fructibus maλimis sapidissimis superbiens, qui belgice Pompe oesen audiuia et inter congeneres Cmnium saluberrimi habentur. Hi fructus toti conflant
paruis folliculis , facile et quidem sine diruptione pelliculae separabilibus. Apud incolas insularum Euma sine Medi oburgi, Namoha siue Rotte danai et Tongatabu siue Amsteladanai, nomine Molis a distinguuntur.
38쪽
6. EUGENIA ΜALACCENSIS . Linia.
E. foliis integerrimis pedunculis ramosis lateralibus. M. S. V. P. 461.
Haec arbor plurimis insulis oceani australis intra tropicos communis est, et praesertim colitur in Tahelti, congeriebus insularum Societatis, Marchionis, Sandvigii, nouarumque Hebridum. Fructus albicans est roseo tinetus, pyriformis, interdum pugni fere magnitudine. sed plerumque multo minor, ex aci- Uulo saccharatus, aqueus et succosus; salubris itaque et
etiam aegros morbo inflammatorio decumbentes refrigeratione confortans. Corticem tritum et in lacte acido epotum Rheedius inter anci dysentenca laudat.
Hori. Malab. l. p. 3O.) Nucleus in centro drupae solitarius est; perperam Pari insonius Iournal p. 4O)pericarpium seminibus farctum dixit. Arbor mugna
et procera, foliis maximis umbrosa, talieitensibus Hema vocatur. Dubito an praeter hancce speciem etiam Eugenia Iambos inter plantas insularum australi. iam ciuitate donanda sit. I. FICUS ASPERA. F.
F. soliis oblique cordatis, sinuatO - dentam iis , utrinque asperis: fructibus turbinatis, calycis margine obsoleto adnato. Arbor quatuor siue quinque orgyarum altitudine,
foliosa, ramis articulatis. Folia alterna subpet1olata, ouato- cordata, acuminata, sinuato- dentata, disco interiore angustiore, Vimque aspera, pilosa, patentia, spithamea. Petioli breuissimi, alterni, sparsi, teretes, superius sulco
39쪽
Receptacula axillaria, gemina, sessilia , turbina to- globola extus sericeΟ-tOmentosa, alba, magnitudine Ficus Caricae Linnaei, carnosa. succosa, sapida. Calyx communis nullus; sed margo obsoletus integer vix bi seu tridentatus, receptaculum in ea regione clu-git , ubi magis dilatari incipit. Colitur in hortis et arboretis Tannae insulae. Fructus dulces, grati, crudi comeduntur. Folia juniora cocta indigenis sapidum olus praebent. Confer: Rheed. Hori. Mai. p. III. t. 62.8. FICUS GRANATUM. F.
F. foliis ouatis integerrimis: pedunculis terminalibus, geminis horigoni aliter divergentibus, fructibus calyculatis, globosis. F.
Habitat cum praecedente in Tanna, similiter culta, propter fructum edulem, dulcescentem, aquosum, subinsipidum. Arbo. procera Vmbrosa, caudice multangulo toroso. Rami omneS adscendentes, longi, teretiusculi, subarticulati, cinereos usci, inaequales, ramulis teretibus articulatis, apice tantum foliosis. Folia conferta alterna, petiolata, ouata, intege rima , glabra, venis raris flauis, supra intense viridia, inferne lucidiora, spithumea et vltra, patentia. Petio li teretiusculi, glabri, patentes, longitudine quadrantis foliorum. Gemmae terminales arctiores spiniformes, totae pilis badiis vestitae. Pedunculi axillares folii supremi et proximi, gemini , crasti, breuissimi, teretes, horizontaliter diuer-
40쪽
Receptacula globosa, magnitudine Ficus Caricas superant. subpubescentia, rosea, maculis flauis conspersa intus purpurea, pulposa mollia. Calyx communis triphyllus, foliolis ouato subro tundis paruiS. 9. FICUS INDICAῖ Linn.
F. foliis lance blatis, integerrimis petiolatis, Pedunculis aggregstis. rami S ra dicantibus. M. S. P. 922 n. 7- Arbor in Tanna, nouarum Hebridum insula, Imλ-brosa excelsa propter fructus parvulos et insipidos colebatur. Hi ex eodem plaudio seri cicatricula caudicis plures aggreg ti proueniebant . ita ut totus tr Uncus iisdem consitus e sot. Descriptionem huius f peciei ex meis S laedis deperdidi; an cum Ficu indica Linnaei merito conjungenda sit, etiamnum dubito Eiu dem sorte speciei est Ficus in Tongata bu sponte nascens . Cuius fi uetibus Cerasi minoris magnitudine incolae vescebantur, et iisdem nomen Motte imponebant, quod in o Tahelti diuersae prorsus speciei, nempe F. tinctoriae proprium. Cook. it. nouiss.
Athro dactylis spinosa Fors. Charact.
g H. 75. Radix. Caudices plures descendentes, divergentes, altitudine semiorgyali supra terram elevati . limplices, teretes, glabri brachii crustitie, apice, ubi terram intrant , fibris aliquot praediti.