장음표시 사용
281쪽
CONTENTA Appens pendicis sequentis. Deusu 8c adminis,atione Simplicium. Herbarum usius qui primi scripserunt. Illaru inuesio. De antiqua Me.
dicina. Et quare hodie minus exerceantur earum remedia. Laus Agriculturae.
Agriculturae studium apud Veteres. Illustres Romae Agrorum 8c Hortorum cultores. Ameolarum laus,&quae obseruanda in agro parando.
Ratio rigandorum Hortorum, &quae translata melius fiant. De sue ciς & saporibus hortensiorum. De Hortorum morbis. 8 remedηs circa formicas & culices. Herbaria qualitates quemadmodu ex colore odore&succis uestigandi. Quibus temporibus maxime legendae Herbae. De Herbarum disserentiis uariis. Disserentiae Seminum Succorum, Odorum, Saporum, Arborum,fim
Disserentiae Radicum Differentiar Sc genera Vitium.
Classes Temperamentorum. Gradus Herbarum. Herbarum operationes &eflectus ua . Tabula medicinarum, &animalium uenenosorum.
Tabulae Catharticorum tres. Tabula Evacuantium. Tabula Confortatiuorum.
Tabula Digestiuorum. Tabula eorum quae conueniunt singulis membris. De partitione Humorum & Qualitatum Tab. r. Tabula Rerum Naturalium.
Tabula Rerum non Naturalium. Tabula trium Rerum contra Naturam. De praecognitione quatuor Humorum praedominantium. Tabula De temperamento Corporum.
Tabula De dis enujs morborum. Tabula dedissilentiis Pulsuum. Tabula de iudicijs Vrinarum. Tabula Febrium, ultima.
282쪽
APPEN DIXDe usu & administratione Simplicium,per eundem A
ista, ct imitatione tum maxime in re medica: adeo non est postremus usius rerum, ut si nescias
aetate Sapplicare quod mill M sudore dicticeris, non solum nullam frugem est eceris, uel utri multorum etiam cum periculo peccaueris. Opereprecium igitur nobis facere videmur, si post herbarum & cognitionem, &uires, earum etiam aliquam melli dum Pirescribamus, quibas scilicet niti auxit ris,quaue ingredi uia debeant, qui illas laborantibus aliquando sunt exhibituit. Siquidem videmus hie labi magnos etiam medicos, imo dc agyrtas & empiricos, nedum eos qui ex uulgo sunt,qui nullam rerum cognitionem habent. Qui cu simplicibus rebus morhos 2iquando aggrediuntur, adeo nihil efficiunt, ut magno etiam cum aegroru dispendio morbos deteriores laetant, ac subin e desperatos, Sitieurabiles reddant. At haud scio, an sit alia
perniciosior pestis meὸicinae,ss quod dissimulatis philosophiae rationibus , S primis eius ele rarus, inepti quidam, S Thessalij asini quiduis propinant cuilibet,id pro quolibet, nullo acthibito iudicio, nullis cons eratis circumstantris,cui sexui, quo tempore anni, in qua aetate , quo in loco Scui morbo singula sint mini tranda .Quo fit tandem, ut non solum nullos con sequantur emedius rerum, uerumetiam artem ipsam lug1brio exponant. Nec mihi dubium est, quin omnis ille Simplicis medicinae contemptus,inde irrepseri quod cum stultis hominibus, non procinus omnia responderet eorum stupori, ignauiam ineptorum artificum , reiecerunt in uanitatem scientiae ct naturae: ut plane expectivisset, nulla hac henus herbaria scripta fuisse: cum illa tam multis exitio fuerunt. Refert eitur,ut in Comp i1torum pharmacis,ita Sin Siniplietum rerum est ectibus contemplari: non quid herba ipsa solum iri libro polliceatur, uerum quo tempore etia culta sit, quo in loco prouenerit, quando coIlecta,quomodo seruata, quan tumuirens &succulenta,quantum ericcata, Sarida ualeat, quo temPeramento sir, qua pro μportione ite ministranda De quibus cum referti habeantur medicorum libri a nobis tamen sic dicentur compendio singula,ut qui nostra legerit, admoneatur eorum fere Cmnium, quae atqproliVis commentarijs prosequuntur,nouo scribe iam genere,id adeo per tabulas. Quod artificium,praeter* quod uehementer utile erasci etiam succinctum est,scplurimum oblactat inde memoratur facilius. Eas uero tabellas ante proseramus,prius pauca quedam ex Plinio, Dioscoride Theophrasto,Varrone , et Columella de re rustica,dem hortorum cultu,prsmittemus. Sunt enim Shaec omnia quae uiam praemuniunt ad exarim herbarum cognitionem: quae tametsi Doctoribus perspecta habentur, tamen inopia Iibrorum compressis, non medio cre sunt compendium. Alioun 3d in toto opere nihil oporruimet citasse autorum : cum omnia exalhs autoribus transcripserimus. Et iam antea aliquoties monuimus, nuc denuo contestamur malle nos ingenue fateri persis Ofecerimus,*nostra stribiligine,nequissime ueteres autores ad uerbum transcribere neqr nominare. Quod cum hodie faciant quidam , qui antiquata gloria ueterum qui tamen loge melius longem doctius scripserunt & alienos labores suos faciunt, Germaniae lumina uocantur. Poteramus-nos tragicum aliquod huiusmo i moliri nisi obnoxii plane animi esset, S infelicis ingelari ut inquit Plinius deprehem in surto malle, o mutuum reddere,cum praeserum sors fiat usura.Sed omissa contentione, ad nostram Hag gen pergamus.
De his qui latine usius Herbarum scripserunt 8. quando ad
Romanos noticia earum peruenerit. Item de Herbarum
inuentione, Sc antiqua medicina, Sc quare hodie
minus excerceantur earum remedia. ex
inh libro uicesimoquinto,capi Gle secundo
I N V Shoc*par erat,nostri celebrauere,omnium utilitarum S uirtutum rapa istimi. Primus S diu solus idem ille M. Cato,Omnium bonarum artium magister, paυcis dian-rmat attigit Boum etiam medicamina non omita. Post eum unus illustrium tentauit C. Valgius eruditione speetatus imperfecto uolumine ad divum Augustum,inctipata etiam praefatione religiosa, ut omnibus malis humanis illius potissimum principis semper medicetur mataiestas. Ante condiderat solus apud nos,quod equide inueni, mpeius Lenaeus, magni Pompei libertus, quo primum tempore hanc scientiam ad nostros peruenisse animaduerto. Nam
283쪽
ci: Mithridates, maximus sita orta te regum,qitem debellauit Pompeius, omnium ante se geni torum diligentissi imis uitae sui sic, argumentis preterst fama intellinittit . Vni eieκcogitatum, quotidie lienenum bibere, prs sumptis remediis, ut consuetudincipia innoxium fieret. Primo
inhien in genera an Iloti, ex quibus Unum etiam nomen eiuς redincr. Illius in iaciatiam autumat,
sanguinem a natum Ponticarii miniscere antidotis, quo ii iam uenelio uiuere iit. Ad illum Asclepiadis medendi arte clari uolumina composita extant, cum sbllicitariis exuite Roma, Praec Pta pro se mitteret. Illum Iolum mortalium mittaridaten. ii. linguis Iocutum certum est: nec de subieetis gentibiis ullum horarinem per interpaetem appellatum ab eo annis. s. quibus regna uit. Is ergo in reliqua ingenii magnitudine medicinae peculiariter curiosus, ab hominibus sub ieetis, qui fuere pars magna terrarum, singula exquirens, strita iti in commentationum harum S exemplaria, e flectu sin in arcanis suis reliquit. Pompeius autem omni regia praeda potitus, trans serre ea serino ne nostro libertum suum Lenaeum, grammaticae artis doetissimum, ita 1 Cuiraeq; ita profuit non minus .pi ei publicae uietoria illa. Praeter hos Graeci autores medicinae prodidere, quos suis locis diximus. Ex his EuaN rex Arabum, qui de simplicium effect hus ad Neronem scires1t: Crateias Dionysius, Metrodorus rone blandisi ima, sed qua nihil pene aliud Φrei diis euuas intelligatur. Xere inamin effigies herbarii, atq; subscripsere essectus. Verum αpictura fallax est ex coloribus tam nunaerosis, praesertim in aemulatione naturae: multum degenerat transcrthentium sors uaria Praeterea parum est singulas earum Getates pingi, cum qu dripartitis Garietatibus anni faciem mutent. Quare caeteri sermone eas tradidere. Aliqui essi equidem indicata, & nudis quidem Plsrum nominibus destincti: quoniam satis uid chatur, potestates uim demonstrare querere Liolentibus. Nec est disti cile cognitu . Nobis cerre, exceptis admodum paucis, contigit reliquas contemptari sciencia Antoni i Castoris cui summa autoritas eratisi ea arte nostro aevo, uisendo hortulo eius in quo plurimas alabat centesimum ae Patis annum eMederi S nullum corporis malum expertus ac ne aetate quidem memoria, aut uigore concussis Nec aliut mirata magis antiquitas reperietur. Inuenta iampridem ratio est praenunciaris horas, non modo dies ac noctes, solis lunael defectum. Durat tamen tradita persuasio in magna parte uulgi, ueneficiis S herbis id cogi: in eo nam 4 foemina im scientiam praeualere. Certe quid non repleuere fabulis Colchis Medea, alia in inprimisqItalica Circe, diis eua adscripta Vnde arbitror natum, ut Aeschylus e uetustissimis in poeticare, resertam Italia am herbarum potentia progere r. Multi in Circaeios agros ubi habitauit illa, in magno argumem etiamnum durante in Martis, a filio eius orta genere, quos esse domitores serpentium con fiat. Homerus quidem primus cloe narL1m 5 antiquitatis parens, m hi trus alias in admirati ne Circes gloriam herbarum Aegypto tribuit, tum etiam cum rigaretur Aegyptus illa: non autem esset positea fluminis limo inuecta. Herbas certe Aegyptias a reis uxore traditas sus Helenae plurimas narra ac nobile illud Nepenthes, obliuionem trittitio ueniam cp afferens, &
Helena uti omnibus mortalissius propinandum Primus autem omnium quos memoriano
Uit, Orpheus de his herbis curiosius aliqua prodidit. Post eum Musaeus A Hesiodiis Polion herbam in quantum mirati sunt, diximus . Orpheus & Hesiodus suffitiones commendauere. H O M E R V Sinalias nominatim herbas celebrat quas suis locis dicen a s. Ab co ij thagoras clarus sapientia, primus uolumen de earum esse siti composuit: Apollini, Aescula pio , Sint otium diis immortalibus inuentione 5 OrigineasIgnata: composuit& DEMOC R I T V S, ambo peragratis Persidis, ahiae, Aethiopis , Aem piat magis. Adm ad haec attonita antiquitas firit ut affirmaret etiam incredibilia dictu Xanthus hisitoriarum
autor in prima earum tradidi occisum draconis catulum reuocatum ad uitam a parent her ba, quam Balin nominat: eadem Tillonem, quem draco occiderat, restitutum saluti. Et lvi in Arabia herba reuocatum ad uitam hominem tradit. Dixit Democritus, credidit Theophra situs, este herbam, cuius contactu illatae ab alite quam recillimus, iliret cuneus a pasta tribu Sarhori adactus. Quae etiam si fide carent admirationem tamen implent cogunt confiterim ut
tum esse, quod uero supersit. Inde S plo ros itideo existimare, nihil non herbar si ui emes pos
se, sed plurimarum uires esse incognitas , auarum numero fuit Herophi Ius cIarus in medici na a quo serunt dictum, quasdam etiam fortassis calcaras prodeste . Obseruat una certe est,in flammari uulnera ac morbos siti peruentia eorum, qui pedibus iter consecerint. Haec erat an re qua medicina, quae tota migrabat in Graeci te linguas. Sed quare nunc non pili res nascunture ausς Nisi quod eas agrefites, literarum ignari experiunt ii Utpote qui soli inter illas uiuant. Praeterea securitas quaerendi, obuia medicorum turba. multis etiam inuentis nomina desunt, sicut illi quam retulimus in frugum cura, scimusti defossam in angulis segetis praestare, nequamis intret Turpissima causa raritatis, quod etiam qiii sciunt, demonstrare nolunt, tanquam ipsis periturum sit quod tradiderint aIής . Accedit ratio inuentionis anceps. aDippe etiam inreperti S, alias inuenit causas, allias ut uere dixerim deus. Insanabilis adliosce annos fuit rabidi
284쪽
canis morsu , Pau rem aquae, porii et omnis afferens odium. Nuper cuiusdam mili uiti Inprstorio mater uidit in quiete,ut radicem sylvestris rota, quam cmorhodoni iocant, eblanditam sibi aspectu pridie in fruteto, mitteret filio bibe nctam in lacte in Lusitaniaresgerebatur , Hispaniae proxima parte casuci: accidit, ut milite a morsu canis incipiente aquas expauescere, superueniret epistola rantis ut pareret religioni:seruatus est ex insperato: 5 postea quisquis auxilium simile tentauit Alias apud aurores cynorho na medicina erat,spo giolae, quae inmedns spinis eius nascitu cinere cummelle alopecias capitis expleri. In eadem prouincia co gnoui in agro hospitis nuper ibi repertum dracunculum appellatum, caulem Pollicari crassitudine,uersicoloribus viperarum maculis, quem ferebant contra Omnium morsus esse remedi tatim. Alius est quem nos in priori uolumine eiusdem nominis diXimus sed huic alia figura, ali-tid miraculum exeuntis e terra ad primas serpetium uernationes bipedali fere altitudine,ruria sus , cum ηsdem in terram se condentis nec omnino occultato eo apparet serperis,uel hoc per satis officioso naturae munere si tantum praemoneret tempus Q formidinis demonstraret.
Alia herbarum latis .ex eodem Plinio lis
RESCIT APUD me certe tractatu ipso admira antiquitatis quamque maior copia herbarum dicenda restat, tanto magis adorare priscorum in inucniendo curaria in tradendo benignitatem subit. Nec dubie superata hoc modo posset uideri etiam rerum natura ipsius munificetia si humani operis esset inueritio . Nunc uero deoru fuisse eli apparet, aut certe diuinam , etiam cum homo inuenerit: eandem omnium parentem genuisse haec ostendisse, nullo uitae miraculo maiore,si uerum fateri uolumus. Scythicam herbam a socidis paludibus,&euphoiniame monte Actant ultra Herculis columnas, S ipse rerirna naturae deseetu parte aliabritanni me oceani insulis extra terras postlis: itemque arthiopidem ab exusto sideribus axe, alias praeterea aliunde ultro cisto humanae saluti in toto oriae rei ra rum portari, immensaRomans pacis maiestate, non homines modo diuersis inter se terris gentibus ,uerumetiam montes,& excedentia in nubibus iuga, pastus pecorum Sc herbae quo inuicem ostentane. Aeternum quio deorum sit munus istud. Adia Romanos, ueluialtera lueem,dedisse rebus humanis uidentur.
De LAUDE AGRI CULTU RAE EX MARCO C A
ST INTER DV m praestare populo, mercaturis rem qu ere, nitam periculosum siet Ritem foenerari, si tam honestum siet:maiores enim nostrisic habuerunt. de ita in legibus posuerunt furem duplici condemnari, eneratorem quadrupli. Quanto peiores ciuem eristimarunt foeneratorem,*furem,hinc licet existimari. Et uirum bonum cum lauda bant, ita laudabant bonum agri lam,honum cololium,amplissime laudarierimmabatur, qui ita laudabatur. Mercatorem autem strenuum, studiosum rei querendor existimo, uerum, Ut supra clixi, periculosam ct Iamitosum Ar in agricolis Suiri fortissimi,&milites strenuissimi gignuntur,maxime pius quaestus, stabilissimus consequitur,minime inuidiosses, minimein male cogitantes sunt,qui ita eo studio occupati fiunt.
Quod antiquis maximum studium Agricut φturae fuerit, k de hortora singulari diligen
tia, ex Plinio libro .is. capi st
E Q. V I T V natura Dugit hortorumqr actam, quaequealsa praeter arbore aut utices benigna tellure proueniunt, uel per se tantum herbarum immensa contemplatio ne, si quis aestimet uarietatem numerum, res odores, colores , &succos aeuires earum ; ag salutis aut uoluptatis hominum gracia gignita qua in parte primum omnium patrocina ri terrae, & adesse cunctorum parenti iuuat,quan* inter initia operis desensis. Quoniam tameipsa materia intus accendit ad reputationem eiusdem patienus& noxia, nostris eam crimini hus urgemus, culpam nostram illi imputamus.Genuituenena, a quis inuenit illa prster hominem Cauere ac refugere alitibus feriscar satis est.At cum in arbores exacuamliment eo riuaelephanti S duro saxo rhinocerotes, Sutro apri dentium Mas, sciant ad nocendum fer arare animalia,quod tamen eorum tela sita excepto homine uenenis tingit Nos res
285쪽
C g tuas ungimus, S ferro ipsi nocentius aliquid damus. Nos &flumina iniicimus &reriim nataturae clementa . Ipsibi ira quoci: quo ii viviraei erra in perniciem hierti in iis . Ne est ut putemus ignorari ab ea animalibus, quae quide quae prspararent contra serpenti Lim dimicationem, quae post praelium ad medendum mcogitarent indicauimus. Nec ab ullo praeter hominem ueneno pugnatur alieno. Fateamur ergo culpam, ne iis quidem qua nascuntur contenti:etenim quando plura earum genera uinanam alvu fiunt. Guid c non & homines quidem ad uenena nascuntur c Atra hominum ceu serpentium lingua vibrat, tabe sis attimi contrectata adurit culpantium omnia, ac dirarum alitum modo, tenebris quo dc ipsarum noctium quies inuidenti una gemitu quae sola uox eorum est ut inauspicatarum animantium uice hu quoquerent agere, aut prodesse talis Nec ullum aliud abominati spiritus mi tum nouere, Φ odisse omnia. Verum & inlloc eadem naturae maiestas tanto plures honos genuit ac frugi , quanto sertilior in ijs quae iuuant aluntur: quorum aestimatione&gaudio nos quo Q, relietis aestuat ne suari stis hominum turbis, pergamus eπcolere uitam: eo constantius, quo Operaen Ohis maior ψfamae gratia expetitur L Ope senaro circa rura est,agrestes lusus, sed quibus uita honoso a Pud priscos maximus Rierit.
De hiis qui in agri&horiorum cura Rosmae illustres fuerunt, ex Plinii lio
bro decimo octi avo, capi σο te tertio.
V AE N A FI ergo tantae hubertatis causa erat Ipsorum tunc manibus Imperatorum colebantur agri vittas est credere gaudente terra uomerc lauream,&mum
phali aratore, siue illi eadem cura semina tractaban qua hella, cadem diligentia arua disponebant qua castra, siue honestis manibus omnia laetius proueniunt, quoniam de curiosius fi Uar. Seron rem inuenerunt dati honores Serranum, unde gnomen . Aranti quatuor sua iugera in Vaticano, quae prata Quintia appellantur, Cincinnato uiator attulit dictaturam, Squidem atti adit Normanus nudo plenocv pulueri s etiamnum ore. Cui uiator, vela corpus, in qui ut proferam senatus populi Romani mandata Tales tum etiam uiatores erant, quibus idipium nomen inditum est, subinde ex agris senatum duces 3 aceersentibus . At nune eadem D illa uineti pedes, damnata manus, inscripti uultus eκercent non tamen surda tellure, quae parens appellatur, coli dicitur Sipsia, honore hinc assumpto, ut nunc in uita ea, d indigne femire eredatur id fieri. Sed nos miramur ergastulorum non eadem emolumenta esse quae fuerunt Imperatorum. Igitur de cultura agri prscipere principale fuit S apiid eaeteros. Siquidem S re ges secere Hieron, Philometor, Attalus, Archelaus:&duces Xenophon, SPoenus etiam mago: cui quidem tantia honorem senatus noster attribuit Carthagine capra, ut cum regulis ML caehibliothecas donaret, unius eius duodetriginta uolumiua censeret in latinam linguam traxferenda, cum M. Cato precepta condidisset, pericis linguς Punicta dandum negocium: in quo Pr essit omness uir tum clarissimae familia D. Syllanus, sapientiae compositissimς. uos sequeremur ptaremimus in hoc uolumine, non ingrate nominando M. Varronem, qui octogesi mum primum uitae annum agens,de ea re prodendum putauit.
E Laus Agricolarum, &quae obseruanda in
ORTISSIMI uiride milites strenuissimi ex agricolis gignuntur, minis
male cogitantes. Praedium ne cupide emas. In re rustica operi ne parcas, in agro emendo munime. Quod male emptum est, semper poeniter. Agrum paraturoS, ante Omni ZIntueri ORO res aqVarum uina,&uicinum Singula magnas interpretationes habent, nec dubias. Cato in c5 termini; hoc amplius aestimari iubet, quo pacto niteant. In bona est, inquit, regione benenire
re. Attilius Regulus ille Punico bello bis consul aiebat ne ndissimis locis insalubrem a grum parandum,n et effoetis saluberrimum. Salubritas loci non semper incolarum colore de regitur, quoniam assueti in pestilentibus durat. Praeterea sunt quosdam partibus anni salubria: nihil autem salutare est, nisi quod toto anno salubre malus est ager, cum quo dominus lucta tuta Cato inter prima spectari tu her, num solum sitia uirtute ualeat qua dictum est postfione. Vt Operariorum copia prope si oppidum ualidum: Vt nauigiorum eueetias ueli erum : Vt bene aedificatiis 5 cultus. In quo falli pisi os uideo. Segniciem enim prioris domini pro em plore esse arbitrantur. Nihil est damnosius deserto agro. Ita Cato, de bono domino melius e i, nec temere contemnendam alienam disciplinam: agro F ut homini, quamuis quaestuosus
286쪽
st, si tamen at sumptuosus, non multum superesse. Ille in amo qugstuosissimam iudicatuitem: Anon frustra, quoniam ante omnia de impenis ratione cauit. Proxime hortos irriguos: nec id salso, si&sub oppido sint. Et prata, quae antiqui parata dixere. Idem Cato interrogariis, qliis esset certissimus quaesius respondit Si bene pascat. Quis pro Yimus ut mediocriter pascat. Sum ma omnium in hoc sipectando fuit, Lit fruetus is mainime probaretur, qui Φminimo impendio constaturus emet. Hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur. Eodem in pertinet, cν agri colam uendacem oportere essecti xit . Fundum in adolescentia conserendum sine cimictatione, sedificandum non nisi consito agro. Tunc quo cuneta later, optim una est ut uulgo diXere aliena insania frui, sed ita, ut uillarum tutela non fit oneri. Eum tamen qui bene habitet, sepiusue nutare in agrum: sontem domini plus prodesse Φ occipitium, non mentiuntur.
De hortorum cura, do strina alia, eXPlinio libro decim nono, in Gpite quarto .
R H I S superest reuerti adhortorum curam, S suapte natura memorandam Et quoniam antiquitas nihil prius mirata est Φ&Hesperidum hortos, ac regum Adonis & Alcinoi, item pensiles, siue illos Semiramis, i 1iae Assyriae rex Cyrus fecerit, de quorum opere alio uo lumine dicemus Romani quidem reges ipsi coluere. Quippe etiam superbus Tarquinius nuncium illum saeuum at san uinarium remisit m horto. In guodecim Aulis legum nostrarum nil squam nominatur uilla Lemper in significatione ea hortus: in horti uero haeredium Quam rem comitataesit S religio quaedam: hortos re fores tantum contra inuidentium fascinatio nes dicari videmus. Ita remedio saturni Casigna, quanquam hortos tutelae Veneris M ante Plauto. Iam quidam hortorum nomine in ipsa urbe delicias, agros, uillas possident Primus hoe instituit Athenis Epicurus, hortorum magister . Vstv ad eum, moris non fuerat in oppi dis haberi ruta. Romae quidem per se hortus ager pauperis erat Eae horto plebi macella, quanto innocentiore uictu mergi enim credo in profundasetius est, Sc ostrearum genera naufragio
exquiri: aues ultra Phaside amnem peti,&tabulo quidem terrore tutas, imo sic preciosiores. Alias in Numidia adis Aethiopia in sepulchris aucupari, aut pugnare cum feris, mandi ab eo e cupientem quod mandat alius. At hercle, Qui Italiare,*parata uoluptati serie oe, nisi eadequor ubi indignatio occurreret Ferendum sene fuerit exquisita nasci poma, alia tapore, alia magnitudine, alia monstro, pauperibus interdicta inueterari uina,lacci castrari nec cui*adeo longam esse uitam, ut non ante se genita potet E frugibus quom quoddam alimentum excogitasse luκuriam ac medullam tantum earum, super pistrinarum operibus S caesa turis uitiere, alios pane procerum, alios uulgi, tot generibus hiscv ad infimam plebem descendente annona Etiamne in herbis discrimen inuentii meit opes. disserentiam fecere in cibo, etiam uno asse uenali. Et in his aliqua quo sibi nasci tribus negant, ea ule in tantum saginato, ut pauperis menta non capiat. Sylvestres fecerat natura corrudas, ut qui si demeteret passim. Ecce altiles spectantur asparagi. Et Rauenna ternig libris rependit. Heu prodigia itentris. Mirum esseCnon licere carduis pecori vesci, non licet plebi. Aquae quo Leparantur Elipta naturae clementa ui pecunis discreta sunt. Hi niues, illi glaciem potant, poenas montium in Volusera m g lae uertunt. Seruatur algor aestibus, excogitatur , ut alienis mensibus nix algeat. Decoquunt alias, quas mox Sillas hyemant. Nihil ita homini si quomodo rerum naturae placet. Etiamne heicta aliqua diuiths rantum nascitur Nemo secros, Aventinosque montes, Siratae plebis secessus circumspexerit c mors enim certe aequabit quos pecunia superauerit. Itaque hercle , nullum macesti eiectigal maius fuit R O M AE claemore plebis inculantis apud omnes principes, donec remissum est portorium mercis huius: compertumque, non aliter quaestuo sius censum haberi aut turiux, ac minore fortunae iure , cum credatur pensio ea pauperum. Isin solo sponsior est,& sub die redditus, superficiesque coelo quocumque gaudens. Horrorum CATO praedicat caules. Hinc primum agricola existimabantur prisci &sic statim faciebant iudicium , nequam esse in domo matremfamilias etenim haec cura foeminaedicina tur ubi indiligens esset hortiis. Quippe e carnario aut macello uiuendum est, nec caules ut nucnaarime probabant, damnantes pulmentaria quae egerent alio pulmentario. Id erat oleo par cere. Nam carnis de*deria etiam erant in exprobratione. Horri maxime placebant, quia non egerent igni, parcerea que ligno. Expedita res Sc parata semper, unde Scacetaria appellaban-tar, facilia concoqui, nec oneratura sensum cibo, &quae minime accenderent ad desederium panis . Pars eorum ad condimenta pertinens fatetur domi uersutam fieri solitam, atque noli
Indicum piper quaesitum, quaeque transmaria petimus . Iam quo in fenestris suis plebs ut bana in imagine hortorum quotidiana oculis rura praebebant, anteliam pG i prospectua
287쪽
omnis coegit multitudinis innumers aeua latrocinatio. iam ob rem sit ali qliis 3 his honos, neue autoritatem rebuS Uilitas adimat, cum praesertim etiam cognomina procei; inde nata ui deamus Lactucinos in in Valeria familia no puduisse appellari: de cotingat aliqua gratia ope ii curael nostre: Virgilio quo consesso, insit difficile uerbor ita norem tam parilis perhibere. Hortos uilla iungendos non est dubium , riguos Q maxime liabendos , sit contingat prosthio amne. Si minus, e puteo pertica, organistae pneumaticis, uel tollenonum Iaaustu rigandos. Solum proscindendum alauonio, in autumnum praeparandum est post quatuordecim dies, it randum ante brumam . Octo iugerum operis palari iustum est Fimum tres pedes alte cum terra misceri, areis distingui eas et resupinis puluinorum toris ambiri singulis tramitum sulcis , qua detur accessus homini, scatebrisin decursus. In his hortis nascentium alia bulbo commendantur, alia capite, alia caule, alia solio, alia . Utro , alia semine alia cortice, alia cute, aut cartilagine, alia carne, alia tunicis carnosis. Aliorusrucius in terra est, aliorum Sextra aliorum non ni 11 extra. tiardam Iacent crescunt , ut cuia
curbitae de cucumis. Eadem &pendent, quan* grauiora multo etiam fis quae in arboribus πι gnuntur Sed cucumis cartilagine. Cortem huic uni maturitate transit in lignum. Terra conduntur rhaphani, napiqr,&rapa, atqr alio modo inular, siser pastinacae. Qirxdam uocabimus ferii acea, Ut anethum, at UaS. Nam cptra uiuatitores in Arabia maluas septimo mense arbores
cere, baculorum usum Prinere eXtemplo. Sed arbor est malua in Mauritania Lixi Oppidi x stuario, ubi Hesperidia horti ruisse produnt. dioci passuit ab Oceano, iuXta delubrum Herculis, antiquis Gaditano, ut ferunt. Ipsa altitudinis pedes. ΣΟ. crassitudinis, quam circumplecti nemo posssit. In simili genere habebitur 3 canabis. Nec non S carnosa aliqua appellabimus, ut spongias in humore pratorum enascentes. Fungorum enim callum, in ligni arborum natura diximus, Salio genere tuberum Pauloante.
Ratio rigandorum hortorum quae translata me Gliora fiant. Item de succis horten si orum 8c saporibus, ex Plinii libro .is. capite
I S H O R AE rigandi matutina at uespera, ne inseruescat aqua sole. Ocimo
tantum Sc meridiana etiam. Salum ceserrime erumpere putant inter initia seruenti aqua aspre sum. Omnia autem transtata mesiora grandiora fiunt, maxime porri, napiqet. In translationere medietna est desinuti sentire iniurias, ut gethyum, porrum rha liani, apium, saerucae, rapa, cucumis.Omnia autem sylvestria fere sunt&so Iris minora S caulibus, succo acriora: sicut cumia, origanum, ruta. Solummodo eae omnibus Iapathum sylvestre melius. Hoc infatiuuia rameta uocatur, scitur sortissimum. Traditur semes satum dura nec unquam uitiari, ter in maxime iuXta aquam . usus esus cum ptisana tantum in cibis leuiorem gratiorem sapo rem praestat. Sylvestre ad multa medicamerita utile est. Adeo nihilo misit cura, ut carmine
quo comprehensum repererim, in fabis caprini fimi singulis cauatis, si porri erucae, lachice aph in tuta, nasturtii semina inclusa serantur, mire prouenire. Quae sunt sylvestria, eadem insatatiuis sicciora intelliguntur & acutiora. Nam Q S succorum saporum Φ dicenda differentia est, uel maior in his Q pomis. Sut autem acres cunilae, Ora pani, nassiartii, sinapis. Amari, absimhῆ,
centaurea . Aquantes, cucumeris, cucurbit laetura . Acuti tantum cunilae Acuti Sodorati, aph, anethi, eniculi. Salsus tantum e saporibus non nascitur , alioqia in extra insidit pulueris modo, Sc circulis tantum aquae, ut intestigatur uana, ceu pisrum uitae persuasio. Panax Piperis saporem reddit magis etiam siliquastrum ob id piperitidis nomine accepto. Libanotis odo. rem thuris,murrhamyrrhae. De panacea unde dicturia est. Libanotis locis piauidis Smaeris ac roscidis seritur semine Radicem haber ol itatri, nihiI a thure di Terentem. Vsus eius post an num stomachos luberrimus. Quidam eam nomine alio rosmarinii mappestant. Et smyrnium olus seritur ijsdem locis myrritam radice resipit. Eadem & siliquastro satio. RHiqua a caeteris odore S sapore differunt ut anethum. Tanta in est diuersitas arta uis, ut non solum alluctatio mutetur, sed etiam in totum auferatur. Apio eκimi in coctis Obsonris aceto, in eodem cellario in saccis odorem uino gravem. Et Iaactenus torrensia dicta sint, ciborum gratia duntaxat. Na Nimum quidem opus in iisdem naturae restat, quoniam prouentus tantum adhuc, summasi quasdam tractauimus. Vera autem cuius natura non nisi medico eTectu praenosci potest, pus ingens Occultatam diuinitatis, &quo nullum reperiri possit maius . Ne singulis id rebuς conte remus iusta fecit ratio, cum ad alios medendi desuderia pertinerent, longius utrius dilationibus futuris si miscuissemus. Nunc sitis quae partibus constabulas, Poteruntia uolentibus iungi.
288쪽
. De morbIstior torum,dcremedij sci casors micas, cilices, ex Plinio lib. 19
ORBOS HORTENSI A qi loci: sentiunt, sicut reliqua terrae sata. Nam dc ocimum se necat, degenerat Q rite in serpyllum, S sisymbritim in t Iaminiam . Et ex semitar brassicae ueteris, rapa fiunt At inuscem enecatur cyminum ab imo dorsis, nisi repurgetur. Est auteria unicaule, radice bulbo simili, non nisi in solo gracali nascens. Alias priuatiira cymini morbus,sic abies. Et ocimum sub canis ortu pallescit. Omnia uero accessu mule ris menstrualis flauescunt. Sestiolarum quoq: genera innascuntur. NPPis culices maphano e rucae, Suermiculi. Item lactucis 3 Oleri. Utris hoc amplius, limaces dccochlear. Porro uero priuatim animalia quae facillime stercore iniecto capiuntur,condentia in id se. Ferro quo notaeXPedire tangi rutam,cunilam,meritam, ocimum, autor est Sabinus Tiro in libro repuricon, quem Μα nati dicauit. Item contra formicas non minimum hortorum exitium, si non sint rigui,remedium monstraui limo marino, aut cinere obturatis earum foraminibus. Sed effica cissime heliotropio herba necatitur . Quid .aquam diluto latere crudo inimicam eis pu tanta Naporum medicinae sunt siliquas una seri,sicut Olerum cicer. Arcet enim erucas. Quae si omissis iam natae sint, remedium absinthq succiis de ominspersus S sedi, quaainoum uocat, genus hoc herbae dirimus. Semen Olerum si succo eius madefadium seratur, olera nulli animalium obuoXia futura tradunt. Intorum uero nec erucas, si palo imponantur in hortis ossa rapitis eri equino genere forminae duntaxat.Aduersus erucas ct cancrum fluviatilem in medio horto suspensum auxiliari narrant. Sunt qui sanguineis uirgis tangant ea, quae nolunt his obnoxia esse. Infestant Sculices hortos, riguos praecipue, sisunt arbusculae aliquar. Hi galbano accenso fugantur.
De qualitatibus Herbarum uestigandis ex coloce, odore Sc succis, ex Plinii libro.
R O I A N I S temporibus etiam erat honos Et hos certe flores Homerustreis
laus at,t wn, O n, hi cynthum.Omnium autem odoramentorum, atque adeo heibariim differentia est in colore Sodore, & succo . Odorato sapor raro ulli non amarus, econtrario dulcia raro odorata itaque Sculna odoratiora mustis, sylvestria magis omnia factuis. uorundam odor suauiore longinquo est propius admotus heberatur, ut uiolae . Rosa recens a lon Aginquo Ole sicca propius. Omnis autem uerno rempore acrior , Smatistinis. Quicquid ad meridianas horas diei vergit, hebetatur Nouella quoque uetustis minus odorata. Acera Imus tamen odoromnium aestate media. Rosa S crocum odoratiora, cum serenis diebus leguntur: ε omnia in calidi magis in frigidis. In Aegypto tamen minime odorati flores, quia nebulosus S roscidus aer est a Nilo flumine. Quorundam suauitati grauitas inest Quaedam cum ui
rent non olent propter humorem nimium Put buceros quod est scenum raeciam. A tus Odor non omnium sine succo est, ut uiolae, rosae, croco. Quae uero ex acutis succo carent, eorum
omnium odor grauis,ut in lilio Utrius gerieris . Abrotonum Samaracus acres haberit odotares Quorundam flos tantum iucundus reliquae partes ignauae,ut Uiolo ac sae Hortensium odorati sima quae sicca,ut ruta, menta,apium,&quae in siccis nascuntur. Quaedam uetustate cloratiora,ut tonea eadem decerpta, 4 in suis radicibus. Quaedam non nisi defracta, aut ex attritu olent. Alia non nisi detracto cortice. Quaedam uero nonni Rusta, sicut thura myrrhs . Flores triti omnes amariores Q intacti. AIiqua arida diutius odorem continenr, ut melilo tos . redam locum ipstimo ratiorem faciunt,ut iris, quin Ecarborem totam cuiuscum. radices attingunt Hesperis noctii magis ole inde nomine inreento. Animalium nullum odoratum, nisi de pantheris quic*dictum est, si credimus
4 Quibus temporibus maxime legendae sunt her G
ERUM IN PRIMI S curam impendere oportet, ut Lis temporibus singula& demetantun, Sc recondantu Intempe siue enim decerpta, condiratae, aut nul lo,atite vanido intinere funguntur. Serena et enim coeli constitutione ciemetenda sunt. Magni
siquidem resert inter colligendum,si uel squaliores, uel imbres insem sint: quemadmodum silo in quibus prodeunt cliuosa,&uentis exposita sint,&perflara,fiigida ,&aquis carentia. Sabinus
289쪽
C in his enim locis uires e ritim longe ualidiores intelliguntur. Contra quae in ca 3 estribus, fita is Scopacis,caeterisi locis a iiento silentibus enasci intur pla rum a degenerant, S minus uiribus ualenta multoq; magis si non suis horis peropportune colligantur, aut si per imbecillitatem inrabuerint. Ne pignorandum,', sepe praecoci,aut scrotitia loci natura, avi anni lenaen ita maturius,aut celerius adolescunt. Nonnulla propria uillyeme florent &solia pariunt,quaedam bis anno risera. Quare cui in animo est,horum petiit iam assequi, cest esse hs prima germinatione solo emergentibus adultis, ct senescentibus adesse. Nam qui pullulanti lixinaeduntaxarasti teri adultam cognoscere non potest: ncoqui ad GI tam tantiani insipexerit, nuper erit peluem noscet. uo fit,ut propter mutatam foliorum faciem, caulium proceritates, norunt, seminiscv magnitudinem non tantii qui olim laas aeratum uarietates non perspexerunt; magno in errore uersentur. Qua causta etiam nonnullis scriptoribus imposuit, qui herbas quasdam, uerbi gratia Gramen Quincγfolium,&Tustilaginem, emittere florem, fructum, S caulem negant Ergo qui sispius ad uisendas herbas, & earum loca se contulerit,earum cognitionem maxime consequetur Scire etiamnum conuenit,sola ex herbaceis medicaminibus Veratri genera, nigrum inquam &candidum,inulus edurat cannis reliqua a trimam inutilia. Quae uero ramis scatetit Mur Scichas, Xago, olium, Abrotonum, Seriplia,Absinthium, Hyssopum, Malia id genus semine pregnantia,demetantur,Flores quo antea quam sponte sua decidant, Fructus autem ut maturi excutiantur itecesse est, & semina ubi siccari coeperint, priusH dest ant.Herbarum succus,ct foliorum clici debet germinantibus adhuc cauliculis.1 ac S lachr mae excipiantur inciso per adolescentiam caule. adices , S liquamenta, corticesue,utrecon dantair,eximere conuenit cum haerbae is solqsexuumvir Sicccantur etiam purgatae inibi, locis asperginem non redolentibus sed quae luto, aut puluere sunt obsitae, aqua elui debent. Flores, Somnia quae iucundum Odorem emant arculis tiliacris nullo frucbductis reponania cur. Nonnulast charta aut soliis sentina,ut perennent apte inuoluuntiar. Liquid1 ire dicatiris huS densior materia argentea vitrea aut cornea conuenit Fictilis etiamsi modo rara non fit, accommodatur,& lignea,praesertim e huXo:sed aenea uasa liquidis oculorum medicamentis, quae aceto,pice liquita, aut cedria componuntur. Adipem autem & medullas stagnelauassie condi conuenit.
De different ijs HERBARV μει historia D plantarum T H E
R VH sunt Radita. Ramus. Caulis. Surculus. Radi id sunt quo alimentum attrahitur. Cautis,in quod alimentum defertur. Rami ila caulessii multiplices spamn . Surculus, quod exhis indiuidua, simplexoritur Secundae partes. Cortex. Lignum. matrix id est medulla. His quaedam quasi annuae partei Sac-- unt,quae partui fructuum
Folium. Hos Pedietitus,ta est,quo solium dependet.
CapreoIus. muscus. Semen. Fructus. eruus. Vena. Caro. Partes nouissimae. Humor. Liquor. Lachryma.
Nerui ac uenae persequidem nominibus carent, quadam uero similitudine, nomina pariatim animalium consortiuntur. Neruos haben fissilia, prs longa, o inua. Venae neruo similes, sed maiores, crasilo res ,&ramulos,humorem habentes Caro omnihus dimensionibus diuidi potest
Cortex pars ultima, & a subiecto comore separabilis matriκ,quod in medio ligni tertium a cornce continetur,uelut medulla in ossibus. Non nulli appellantid,COr Lignum, quod eκ neruo&humore, non
I De constitutione praedictoriam.
Haec cum indurescunt,transeunt in lignum ut Palma,Ferula. matriae ex carne S humore coalescit. Cortex quidem ex tribus illis. ut Roboris,
Quaedam eκ humore 8 neruo.ut Vitis. Folia, ex humore S carne.
290쪽
PIIci,rartiosum,nodosium surculosum,aut facile distblubile assurgit.ut olea,vitis,F cuS. Fruteπ quod ab radice caudice multiplici ramosumcpse attollit . ut rubus,paliurus. Herba qd ab radice foliat i line eauffice prouenit, seira in caule fert. ut frumct at Iera.
Sunt ei fiat Vrbanae. Steriles. Sylvestres. Floriferae. Fructiferae Flore carentes.
Formis quom in ipsis diiserentiae totorum
magnitudo. Mollicia. Paruitas. Levitas. Duricia. Asperitas corticis. Foliorum pulchritudo. Bonitas deprauitas Ductuum.
Quaedam non nisi in aquis uiuunt. Quaedam in tena sicea tantum. ii in paludabuS. Aliae in lacubuS. Aliae in fluuiis Quaedam in ipso etiam mari. Quaedam in littoribus.
Aliae procerae.ut, Abies. Dinus. Cupressus. Quaedam caudice breui ut, Salix. Ficus. Punica. Quaedam item Caudiere uno. minus inmota. Pluribus. Crasiae. Ramosae. Tenues. Cortice tenuisian Laurus. Titia. Cortice No ,
Cortiee seni. Malus. Ficus. Corticescabro. obur. Suber. Palma. Hae eum adolescun leniori cortice sunt: cum succrescunt,er ore. Quibusdam cortex cadi ut, Portulacae. Vnedoni. Arbuto. Quibusdam cortex carnosus. ut,
Suberi Robori. Populo. Alijs neruosus θc macilentus. it, viti. Arundini. Tritico. At is multiplicibus tunicis .ur, Tiliae. Lino. Abieti. Genistae viti. Caepis. Aliis simplex ut, pleo. Arundini. Lolio.
RUM MEDULLIS. Habent medullas. Caenosam medullam. ω c Ligciosam. Me ratis similem.
Carent medullis. medullam carnosam habene vitis. Ficus. Punica. Sambucas. Ferulae. Lignosam medullam habent, Larix. Abies. Pinus Duriorem 5 spissiorem. Cornus. Ilex. morus. Robor. CmiusEhenus. Celtis. Quae quidem coIoribus oestant Magream ales perspicuam, nex. Robur. Parum, neertiorem , Olea. Bu R.
Nomen enim in his distincta spectaturi NuIIam,
RADICI RVS. Multas Siongas Radices habent Fleus Rohue Platanus.
Paucas puniea malus Unam tantum ies Pinus.
Quibus una tantum praegrandis descendit. Nodosas &uillosias. OLEA Altas
Camosas. Beta Aron Hastula regia, EX carne Scortice Raphani Rapae. Ceniculatas. Harrandines Gramina.