Herbarum viuae eicones ad naturae imitationem... / appendix isagogica de vsu & administratione simplicium

261쪽

specie Panthonii, Rhapsodia NUVII.

&generibus ex Dioscoride. lib. 3. N THEMIDA aliqui Leucanthemon, alii Heranthemon. quoniam uere floreat, at 3 Chamaemelon, quoniam mali odorem habe/at; nonnulli Melanthemon, alii Chtyso comam, ali 3 Calliam, Romani Mallium, Aphri Astertiphen appellant. Genera eius tria, tantum flore

distantia. Rami palmum non excedunt, uticosi alis multis concaui. Tenuibus ramulis, rotundis capitulis, floribus in medio aureis, rinsecus orbiculato ambitu candidis, mellinis, aut purpureis, magnitudine soliorum Rutae. Nascitur in aspo is , iuxta semitas. Colligitur uere. VIRES. ET IV UAMENTA EIVS Vim habent radices. flores, S harrba excalefaciendi, extenuandi . Potu dc insessione pellunt mensitrua, partus, urin m calculos . Aduersus inflationes. Scilii tormenta bibunPur. Bilem sustius am expurgant. Iocinerum uitia fanant. Oecocto earum uesicae fouentur.

Ex omnibus his generibus ad calculos esticacissima est, quae formi purpureum habet, cuius amplitudo maiuscula est. Hanc proprie Herin

Ea cui Leucanthemo nomen est tem quae Chrysanthemo dicitur, uehementius urinam ciunt.

Aeolopiis illitae medenturi

Commanducatae ulcerum emptiones in Ore sanant. -

Nonnulli in clysteribus ex oleo utuntur. Teruntur in farinam ad abigendos febrium circumitus. Flores 8c folia recondi debent. 8c priuatin tusa in pastillos digeri. . Radix quoin siccari: dumq; ingruit necessitas, binae partes haectae dari modo floris, aut radicis pars una, modo mira: floris partes duaebae una, permutatim duplicato pondere alternis diebus. Bibere autem oportet in uino mulse diluto. C O R O L L A R I U M H E R II. D A RG bari super Chamaenaelo

Anthemis, quae &Leucanthemis uocatur, pro ea quae Chamae initori uulgo dicitur,m gnis est ab Asclepiade celebrata laudibus. Tlieoplirasitus Antiaemori,S Anthemiori appellat, qtiam Dioscorides Anthemida ct Hippocrates ut arbitror Euantlaemon.Duo genera contisi tuens. Vt una eius quae ab radice dumtaxat soliata sit.Alterum qua caule tantum. Defo Gre incipit utrunm cacuminibus,chura casterae ab imo incipiant. Flore candido, in orbem med is herbaceo. Semini colosa flori. Decidere hoc sie ut pinosis, conceptaculo inani relicto. Theodorus Anthemon I in melanthio iiidetur intellexisse, ut qui Nigellam interpretatus sit. Repo nuntur Anthemidis flores in coronamenta, sed collecti uere. Est 5 saltationis apud Athenae iam cui isdam popularis nomen Anthema,cuna illo iochilari numero.

ubi Rosia ubi Viola, ubi flostens Apium σVbi haec Rosa ubi haec viola ubi hoc florens Apium

262쪽

Ex M. Velviij commentario de Chamaenaalo.

In Anthemide hae nulla est ex tam multis appelIasonibus,quae non certam &rei coniuncta significatione habeat. Omittimus quas hic ipse declarauit, Eranthem5, uere florea SChamaematum,. pomi odorem habet dici. C eroeeciam ex storis colore, odoreue eosensu aliquarum gentium factae sunt: quae ut interiorem, exterioremue floris colorem magis amauerant, sic Leucanthemon a colore albo, autChrysianimemori, Chrysocomenue a tauo auricolore eam indicauerunt. Vtro enim modo inscriptore hoc legitur. Quemadmodum ab odore malique habe melanthemon. mali enim storem ea uox significat.Libet his addere a Theophra stolibro deplantarum historia o flauo,saepius genere neutro Anthemori dictam fuisse. Et qui Passsim in grscis modo leguntur,dodrantales ramuli,in uetustissimis utrius gentis codicibus, duorum dodrantum altitudine herbam describunt Nec multo post,ubi passim legitur,' - νεα ι κρῖ λι εα φυλλα πια, legi oportere non ramulos sed soliola. us enim de ramis etiamfa erat, tunc autem de foliis herbae agendum erat. Indicantiduetustiss1mi graecorum codices , &antiqua Dioscoridis interpretatio: quorum ope nos quae miscuerant atri interpretes, redire iasua loca coegimus: diximusin foliolis paruis,tenuibus numerosis .&c. Caeteratri Chamae- malo satis nota per se sun ideo a nobis longius non tractanda.

VIRES &Iuuamentarius ex Aemilio Macro. Anthemium magis commendat laudibus autor Asclepius quam Chami molam nos, uel Chamo milia Dicimus, haec multum redolens est, &breuis herba. Flertiae tam similis quam iusto nomine uulgus Dieit Amariscam, quae foeteat,&sit amara, Vt collata sibi uix discernatur odore. Autores dicunt species tres illius esse,

Quis selo florum distingui posse colore Tradunt. Est cunetis medius flos aureus illis: Sect uarijs sol s flos circumcingitur ille,

Albi, uel nigri sunt, purpureiue coloris. Dicitur Anthemion proprie, cuius foliorum Purpureus color est, maior φ S fortior haec est. At Leucanthemion soliis deprenditur albis mellinis Chrysanthemon. uis omnibus illis .

Sicca, calens gradu primo conceditur esse. Prouocat urinam cum uino quaelibet hausta.

Vessicae tangit lapides.& menstrua pu At, Si foueatur aqua matrix qua coeta sit herba, Aut si cum uino potetur saepius illa Tormina sic sedat, stomachi inflatio potu Pelletur tali, squamas de uultibus aufert. Si tritam apponas solam, messiue iugatam. Ietericis prodest eius decocto silmpta, Et mire prodest iecoris Potata querelis.

Pellere cum uino potata refertur abortum.

Hac oleo cocta foueas si febricitantem,

Frigus depelles febrem quo saepe fugabis.

Vnguine Pin gantur hypocondria turgida tali

263쪽

1 A SrΜP lGfivm Pharma oC Pestiferos morsus serpentum, pondere drachmae.. Cum uino prohibet Anthemis sumpta nocere Plinius assirmat hanc quadraginta diebus Vn aquain die bis sumpta pondere drachma Cum geminis cyathis uini subtilis 8c albi. Cum lotio, sensim totum pumare lienem. Regylopas cura si quis comminicet illam, Et sic apponat. sic ulcera sordida purgat. Ebullire caput febris seruore grauatum Saepe let uel collectis humoribus in se,

Vlcera producit nocat Exanthemata Graecus Haec decoctia uirens Oleo Cham milia repellit. Quod si defuerit uiridis maceretur aceto, Et caput inde lauet, nullum mans adiuuat unguen. Ex IOANNE VIGONIO.

Oiamo milia est calida A sco in primo.

Virtus eius est,resoluere sine attracstione, cum aliquali molliscatione,&loci consortatione. D Ideo eius oleum Benedictium nominatum est, quia resoluit sine attra Oleum Bene- ctione. Et de vitio eius cum extremitate absinthii, 8c radice Liquiri .

Gu - Foeniculi. 8c Petrosilii. Asparagi S quatuor seminibus frigidorum, in Iutubis,& Sebesten in uino granatorum, &aqua Endi uiae, & Tuccam

dulcoram Sc ieiuno stomacho sumpta,ad medietatem cyathi urinam potentissime prouocat lapides expellit dolorem splenis, hepatis et illorum mitigat,atip etiam ictericiam fanat.

EX AVERRO I.

Cham illa pre aliis proprietate habet in mit ando dolore uentris

Confecto olei Cham smillae ex FALLADIO.

Per olei libras singulas Cham emillae herbe florentis aures medietatis, proiectis albis soliis, quibus flos ambitur, unciarum singularum podus infundas, MAO.diebus in sella constitues .

264쪽

Primuscorum, T O M v sCotula scotida.

DA COTULA seetida, Quarta specie Parthenii. Rhapsodia XLVIII.

mon Genuensis. o TVLA, VEL Cotularia, alia semida, alia non sterida. Cottii. Foetida est plantasmilis Chamomillae seiris S flore: quae a Graecistioo cluplex. caturParthenion, Germanice, bissint obev Ητoueistyli. Est alia Cotula non istida, quae uocatur Bichar Arabice, Latine, Ocura ius uaccae,uel oculus tauri, Graece, Plura sit per ea herba mihi

265쪽

C non constant. Suspicor esse, quam supra in descriptione Matricariae.

dii in Cotulam foetidam. Crescit in segetibus uulgo herba, adeo similis Chamona illae, ut Dediquenter etia herbarios decipiat: cum foliis 8 floribus nihil penitus diis

ferre uideatur: odore tamen est tetriore. Gcrmani eam herbam Cani nam, siue Florem Caninum uocant. Odor eius capiti obest. 8c si crebro utaris, renesim inducere creditur. Forte hanc Dioscorides putauit esese Parthenion, quando illam odore subviro esse ait. Crescit inters viores,&iuxta semitas,intermixta fere semper Chamomito. Quod aute poα

tum cum melle, adinstar epithimi pituitam*at in bilem per interiora de , , trahere Dioscorides adserit Parthenion, ideo p melancholias, & suspiα,, riosis medicari, indicat ipsum uim habere euacuatoriam, sortiorem Chamaemiton: quod ego facile cum ex odore, tum etiam ex gustu illi Cyno - herbae iudicauerim: quam Germani nobothanen, siue Cynanthe φ b 'ς' min. uocant, hoc est. quod antea dixi, plorem Caninum. Quan* eam in4mi,. ita usu esse non uideam, quare nihil etiam ausus stim di Tnire. Quantum D uero attinet ad tres species Anthemidis a Dioscoride descriptas, quas

rum una albos, altera purpureos, tertia uero mellinos flores hasbeat, puto de illis herbis esse dic im, quas seumentarias uulgo appellamus: inter quas sunt quae flores hasbent purpureos. Quidam Melanthion esse ars bitrantur, eo quod semen nigrum habesat: sed Melanthion odoratius esse conspicitur. Verum loseus subobscurus est, quare aliis coniecturam permittimus.

268쪽

corum, T O ' V s Primus. VsDE QUINTA SPECIE DARTHENII, Aid est oculo bouis,uel Vaccino siue Cotula non

DIOS CORIUE S, lib. s. de Et uphthalmo. v p H F H A L 'O N quida Cachiam uocat, atri Dalsamena. Magi Haemorari est j Mercuria genitura, Mi Aphthitis semen, aut Mnesitheta, Romani Cappacorania, Aphri Narat . Tenues emittit cauliculos, mololes , solia Peniculi luteu florem Anthemide maiore. oculi similitudine Vnde nometraxit. Circa oppida nascitur es in campestribus. Florescucarrato triti tumores duricias discutiunt. Aiunt epota post exitu anciS,regio morbo correptis, colorem tractu temporis reddere. H E R M. R A R. Corollarium de Buphthalmo.

Buphthalmos siue Raphthalmon, siue ut Hippoca ates Euanthemon, fruticosa caulibus, qui Si madunt decocti Flores huismaiores multo,acriores sentiunt, in Anthemidis .Differt a Buronio frutice palustri, Orchomenio lacu plurimo,caute inoffensissimo, peculiari quodalguore,folio harudinis angulari fructu nigro mali amplitudie,sexu duplici. Massc udus,foemina uitiliu ad nexu utili. Pars ab radice tenera madi , puerossa cibo grata. Duphthalmori uer eande ei Ie cu Chrysanthemo uocata, puto,de qua Quarto lib.Diosco haec ipsa reperet Facit ad Aleman poeta,Calchan,siue Sachlan, hoc est .Ruphthalmon, ita nota ut aureu torquce huius costare floribus ondat, rabidi ιι - δε αδ λω πιτα ισι Nicolaus Damascenus

Iacasub Alpes essescribit, multorii sita di 131 circuitu ubi toto fere ano stores suauissimi octoris coloris prestatissimi per ambirituitant, similes Buphthalmo. Non uidet haec duphthalmos esse,quli rustici Bouis oculii, et Cotula cognometo, foetid1 ab odoreappellar, pratensam herbam: eius candidi flores sunt Buphthalmi uero lutei, utDioscori Satri restant: ericisi caetera satis cli ea congruat Esit& alia Suphthalmos,de qua in Cueumere sylvestri dixims. Buphthalmon Dioscori .et Haeluron dici meminit. Ego & Harturion uocari quanda stirpem lego apud Photione: diuersa, necne sit hauci constat. Porro Haeluros animal est, O nos talem appellata Bmus,uulgo,ut quida interpretant, alius: qd S Aegituros quo dicitur a poetis Invenio ScChalcan uocari purpura,s herbae genus quo purpura cingiε,apud Photi ne gramaticum.

Annotatio M. Vcipitri 1in pandem Buphthalmum.

Quae Solis oculi1 Parthenion uocari caussa fecerat, per ambitu floris radiata solia,S in me dio dises colore luteo eade simile illi Eliphthalmon notari fecit. Figura floris em in utra paulo minus Q eade: sola magnitudo iscrimen faeit ES ob caussam nomen haec sibi a maiore maioris quadrupedis oculo intienti Bouis oculus dici uoluit: S si a magnitudine oculi simpliciter potius dina forte alius no male crectar psertim dicete hoc ipso simplicit esse.φθαλμι ιδ tantia figura Z specie oculi significes Plinius tame , .uolumine,capi.f. his uerbis ea descii psit. Est et Suphthalmos similis boum oculis Que nos secuti Bouis oculii interptati simus. hi apparet eum esse florem quem uulgus hoctieuocat Germanice,Geris 3blum: sed pla- Otho. ne foeminam,quem dc adpiriRimus. Nam masculam luteis in circumferentia foliolis, proinde , , tauri oculum referentibus hac uire habere non licuit. isi eum uelimus,que idem uulgus Ca- , , put monachi, Germanice, Ringel bluom: id quod &alijs uideo placere. Quare Silium de dimus. an*rectius hanc Chrysion,uel Chrysanthemon liceret uocare.

Serapion de oculo Bouis cap. IF S.

Biehar habet stipite mollem, &ωIta similia foths maratri: & fios eius est cristinus, plus flore Chamomillae 11milis flori Cotular Sideo nominant eam quida inhoc nomine

Acuitas &m dicatio sunt in ea plus Q in Chamomilla, S resblutio eius est amplior resolutione ipsius. A UICENNA libro secundo. Richar est, quae nominatur Leusen, id est. Oculus. Rosa eius est ciuirini coloris, rubea . in medio grossior rosa Chamomilia . Calida est in secundo, sicca in primo.

270쪽

eorum T O M V S Primus. ADe Mercuriali Sexta specie Parthenii

H APS ODIA L. NOMEN CLATVRAE

Mercurialis Herbae.

Latinae, Mercurialis, Linoetostis . Parthenion. Herba Herculis. Virguentaria.

Historia Mereurialis ex Plinio, libro uicesimoquin

to, capite quanto.

IN OTOsTIS. siue Parthenion, a Mercurio inuentus, ideo apud Graecos Hetari Upbari multi uocant: ea apud nos oes Mercuriale Duo eius genera masculus:& scemina, quae essicacior, caule cubitali, in terdum ramo is in cacumine, Ocimo angustioribus soliis,geniculis dens sis Marum cauis multis, semine in geniculis dependente, semine copio ose, Mari iuxta genicula stanti rariore ac breui, contorto , s mitis lusio 8c candido:&Glia maribus nigriora, foeminis candidiora: radix su stPeruacua, Pretenuis. Nascuntur in campestribus cultis. De ratione nominis Mercurialis M. V ERGILIV s.

COMMENDAT se statim diuino nomine Mercurialis laerba, uulgaris aIloquIri, Buinetis Sc capis sere omnibus nascens aliabus locis tam copiosa S est camuis apore suo uinae rea inficiat, Stabentibus ingrata reddat. Vna prseipua villi in dehcienda aluo naturae uis est, et a cunetis in medicinae usu recepta. Numeravit,quo diximus in Polypodio capitem Cato et hane inter ea quae familia rustieam ad deficiendarat aluum docebat,monens non multum eo ea accipiendu esse. Quae uis qm communis illi cum pluribus aliis est , non uidetur diuino nomi ne ornare eam debuisse. Credimus in nos, quod in extremo capite alioru fide a Dio oride S a Plinio.M.uolumine,capite: . traditum est, diuini eius nominis mussam illi fuisse. Id enim magis Deum hominibus ostendisse decuit rarum,incognita, multis omnibus seculis Opta tum qui aut dum aegre serunt plures sibi nasci filias: morum saan in eo sexu sorcunditate calamitosam sibi fore animaduertunt aut dum nominis sui memori1,generis subsidiu,hςredes fa miliis, Sc eipub. ciues postse quotidianis uictimis&precibus rellasse optant. a ratione alia praestare id sibi possent, a Deo coga verut Factam ex eo est,iit Graeci ερμον πνοαν, id est, mercurii herbam latini me curialem uocatierint: notam uulgo, ut diramus, dc quae ob iii a soluendi vim, quam habet, pro maledieto ingente nostrascamnunc fit.

De eius temperamento Auerrois,lib. s. Colliget.

Mercurialis calida sicca in primo gradu: S est composta ex substantiis contrariis hoc est stiptica acuta, S aquea: & inest ei quando est recens ut leuiter purget, ita quod est in principio primi gradus in media cinis purgatiuis:&ideo datur in principio febrium .ante digestionem: si cui dantur cassia fistula, tamarindi. & his similia. Et qui biberit ex succo mediam libram purgat choleram grossam Sc phl ma. Eis coquatur in uino quando est recens consolidat magna uulnera, & sanat ulceratione factam ab adustione ignis. Et si folia ipsius coquatur in aceto, ualent multum passoni splenis. Et flos suus ualet in hoc amplius. Et ex succo cius fit