장음표시 사용
41쪽
principi ' Astronomiae. st CPlebs idem ect quod vulgus,hoc GP, viliorparapopul in qua aut ore Gellio gentes ciuiumpaaeritia non influmL. Urbs est oppidum muro cinctum X continu ad cito. Ciuitasproprie est collecta ciuium multitudo,ad iure tuendum. Oppidum es t omnis urbs,prater Romam, quapeculiari nomine ηυrbs dictasuit,ut catera nominentur oppida . Emporium est locus mercatuis nundinarum. Castellam 2paruus vicus muris circumdarus. Vicus eis pars urbis, qui ex multiplicatis domibusfit. Fagus ocantur rusticana domus in unum congregatae. Villa ect domus extra urbem. Caseu domus a curuasione dicta. Nam antiqui cauatas rupias inhabitaban L.
Tugurium en rustica habitatio tecta ex mina palustri.
Os erit tumor terra alti si mus, ab eminendo dicturi Vasiis sit planities duobis lateriburseu montibus inclusi . Collis eis minor mons,, quasi monticulus. Clivus est locus moiliter arduus, spro coste interdumponitur. Rupe sunt praeruptapartes terra, aut xi praegrandis propter a titudinem, acprocliuitatem inacces Vertex appetiatur quod in montibus eminentissimum GT. Jugum estproprie montis cacumen.
Conuallis est planitie ex omniparte comprabens montibus cogi bus dicta ut inquit Varro quasi cauata vallis crius locZFaucesper translatione dicuntu stricti ingressus valgiumst alte- Campus id grande atris amplum starium ter plana.
gersignifica partem quandam i si territorisvrbis, qua priuatim ab aliquopo desur.
o ruum es ager aratus, nondum tamensatus.
Tratum est in quo ad fructum percipiendumsalce dumtaxas opus est, ait Ulpianus de Uerborum significatione . Tastu unt illa loca in quibus pecudes pasecuntur. Sylva eis nomengenerale,nonpolum arborum edetiam herbarum. Lucus es t nemus arboritus rivum s obsecurum statu. Nemus est quod voluptatis causa comparatum est,f lenu amant- Saltus eu densior flua, in via,quodibi arborassaliam , in quo pasci, s stiuare pecudesselenc.
42쪽
a Prima pars de Uirgulta seunt multitudo virgarum pullulantium. Spinetum ent locus sinis consitus.
Fluviorum, Stagnorum,oc caeterorum aquosorum locorum generalia nomIna.
Ous est, ibi de terra aqua manat, e v kipraebia haurientibus. Titius e t locus depressusper longitudinem aqua currentis. luuiussu me ent aqua continue decurrens, sperennis, s
ent maior, quam riuus torrens.
Torrens ent uius, qui non defonte,nes de viva aqua,sidap&ujs eide montibin aquis hyemalibus in valles destenditis aestate*
Fluentum en paruum flumen tu decursius aqua Uurge est locus insumine profundus, in quo aqua vertitur, licet
quaΠdos ponaturpro mari. Gmnis idem ent quod uius, ab am circum fue natare luere , quonia exuoso meatu labitur. Fluctus in aquainnota in unum coilectet a.
Unda proprie Hi pars aqua in se collecta is in unam partenta
Ripa ent extremitas terra aqua vicina est propri aquarunia currentium, ut fontium Gummurata. Ostium ent uiorum patens aditus. olueus en fossa per quam labitur flumen. Vadum II fundum fluminis, lacus, maris cuisunt aqua,per quod via datur. Lacus ent locusprofundus cum aquis perpetuis ibidem natis, quissicit riuos sumin L . Stagnum ent,quodtemporalem ibi aqua agnantem habet, qua
plerunque hyeme coillisor, astate siccari Talusent bipaululum aqua in altitudine, spalam latius diffusa, qua non fuit, quandos siccatur. Lacuna ent aqua coilectito,qua at lamam,ali lustram nominandi. Cisterna,ent locus in quo coiligitur aquapluuia per euripos πυ- niculos subplisticidio possitos. Piscina erit qua in aqua dulci ausalsa inclusos habupisces, mi ait
Varro libro I. de re rusticα . Thermastunt balneastu loca illa , qua calentibus aquis, lauandi bui sunt deputata .
43쪽
Essva Aect longitudosinita, qua ignotam locorum di- stantiam sensibili experimento me uris. Cuius partes tat Granum hordei mensura minima. igitus qua tuo habem grana in usum posita Gu minor digitormn est quatuor a Gracis uiaris . Dichas habu duos Palmos mn es. Maior Palmus digitorum P duodecim race vocatus. Te quaruo palmos minores habes Cubitus ero triplex est, Paruis scilicet tu Generalis,qui conflassi quipede . UTedius, qui duobus pedibus integris constat,s Magnus,quipedibus nouem, eis, cubitis generalibus meparui ex Gradus duosperis habu Tassessimplexsugresin duos pedes s emissem. Tassus vero Gomorricus quinque pedes orgiast pedes Pertica deceχ, pedes Stadium i .passus,dicitur autem Uando, quia Hercules tantum currensposteastabat srstraho Tothrum centum pedes Diaulos duo stadia Leucri habu goo passus Dolichos Iasadia Tarasaria autem iuxtet Eudauris sadia Schoenum verbilico ex duobus sῬginti dijs, nonnulli ex triginta, varia opinione, constare dicam s Herodotus lib. a sexaginta stadiorumstrabar tamen exsadj quadraginta , hoc est,pasi bus quinque millibus Schoenum verum confici, communi opinione, M longestrastantior fuit, receptum est. Stat mos tabel riorum siue teredariorum diuersorium milliaria af mmis habet. vorr milliare nomen habet a milli passibus continet autem stadia octo. EUGiliare Germanicum commune Moo passius continet, adia ver sa ensiliare Germanicum magnumgoo.passuum est. Sedquia
singula mensurarum Jecies exequi longum esset,nec etiam nostri instituti eis, nepluribus morer de his hactenus dixisse abundefuerit. Audiamen annotaresuccurrit, quod Latini mensurant terrestre
blatium per milliaria Graci persa lia Galgiat, I aniper Leuca , QVtiyper
44쪽
Prima pars de Timidium pedis antiqui ex Leonardo de Portis.
De totius terrae mensura Leius
Los terrestris ambitusseu circumferentia scio. gradus quemadmodum circulus siue maximus,siue minimus continere dicituris unicuis gradu, F misitaria Gemmanica communia et co Italica res=ondere certissimis Mathematicorum demonstrarionibis compertum habemus. Si igitur terra ambitum cognostere telis,multiplica trecentos,sexagintagradus,terrasi, lices periphariam per V sprouenit tibi ambitu terrain misitaribus Germanicis nimirum Tinoo velper G. say oo. milharia Italica ossendes Tot enim milaria Germanica telitalica ambitussu circumferentia terra evidentissimis r-ionibus continereprobatur Inparastelis tamen distrimen egi: nam quant'aquinoctiali propinquioressunt, tant maiores arcus habent, ac proinde maiorem contione ingradibus, contra verὰ quant)polo propinquiores, tant minores arcus habem , proinde uiam minorem costationem ingradibus Habito autem terra ambitu,si quis eius diametrumsi qua quidem et linea recta, per centrum eius,ex utras parte ad circumferentiam eiecta, quanta sit scire desideras, facile id per regulam dimorientem inuenies, multiplicandoscilices circumferentiam per 'oe' ductum diuidendo per a. nascuur in quotiente solerti supputatione facta numerus diametri terra, nempe I IS P mistiaria Uermanica, vel σΙZari palica I.
45쪽
De modo quo Ptolomaeus eiusque se
quaces Orbem terrarum pinxerint. EsCRIPTVRus autem terrarum orbem, Ma Ptolo
ma,stus moecundum longum , latum in deprahensus, deseribe parasielogramum rectangulum , luti eas A. B. CD cuius latin AEB duplumst adlatus A. CH-uidatum in duo aqualia per lineam EF quassa longitudine sub una rectitudine inque ad Gprotrahatur, Gupponatur latus AB OL
Septentrionale, C. D. Meridionale, B D. Orientale, C Occidentale Deinde extraparallelogramum trahas lineam rectam . Laqualem linea EF qua vica quadrantis maximi circuli erit, minsolartes aquales diuida moreseolito sit, facto accipe mediante circino longitudinem huius linea HI extra signata,cui adponas etiamta am partem,tgo minuta einde circino inuariato,apuncto Fuersius facsignum ae s habebis centrum omniumparallelorum Latitudinis. Postea a puncto H versus linea extra scriptae,numera Iespartes .as.minuta,hanc distantiam transferas inuariato circino in lineam EF parati grami,ponendo Unumpedem circini inpunctum Ealterum vero versus FG, faciassignum cui immittepedem circinii rei quum extende in x centrum a quo scribe lineam a latere A. C. si adlatus B.D. cilicet M. L. N. qua erit linea AEquinoctialis. Rursum recenseas partes sJo. minuta linea HLextrasripta, deinde immise pede ono circini inpuncto L. . altero extenso versiusF. facta signum si a xigitur adu aperto circiuopitae lineam R
46쪽
3s Prima pars deSqui Tropicus Cancri erit, seu parasteiasper 'enen Sedet haleas
paradelum oppositum ei quies i per Meroen, ponepedem unum circini in puncto M alterum ver extendit usque ad Es describe lineam O. E. P. Iterum et habem ultimum parantum Septentrionem mersu terra habitabilis ad tempora Ptolemai, ponito num pedem circini in puncto . linea extra seripta, alterum extende mersius L
inque ad fis partem iam dicta linea c circino immoto a puncto L. quinoctialis versus Ffacsignum T.deinde a MadT. υtprius dictum est scribe curuam lineamis habebis extremum parantum transeeuntem per Thylen,quem signabis literis QT.X. Porr)sciendum es, qu)dtresparanti nimirumper Thylen,per Syenen, et oppositus escilicet Meridionalior primum sunt scribendi,eo qu)d mediantibus Llu omnes inscribunturAgappa Meridiani s Ut venim adoptatum,oAccipe cum circino in linea, Lextra diuisa distantiam duorum graduumHIT minutorum, quam iΘparallelo per T le transeunte, incipiendo a linea E. F.utrinque decies os octies replicabis, notando puncta. Consimiliter ages recipiendo distantiam quatuor graduum si minutorum in Apra dicta linea cilicet H. I inparallelope Syenen transeunte decies octies replicando. Iterum recipe distantia aquatuorgraduum s .minutorum insepe iam dicta linea HI sin parasiel oppositoper Meroen utrinque pinge IS puncta guibus gnatis, quare cum circino secundum doctrinam sequenti capituli 'centrum trium punctora in his tribus parasielis a Meridiano recto E. F.aquidistantium,quo inuento duc arcuper hac triapuncta Sic ages c omnibus trinis et trinispunctis Deinde lineam AEquinoctialem mira secabis parteseugradus aquales,s numerosgraduum asignabis, ab occasu versius ortu,hoc est ab M. versius N. Simille diu de omnias alia Meridianorum in oppositoparasiel Meroensi scilicet, sin illoqui currilper Thylen in quinquepartes aquales Vltimum verὰ Meridianum in latere parallelogram δι qui est ille qui imaginatur transireper Uulas Fortunatas, ab e T versus Vin O. artes siue gradus diuide quales, Ab ea . ver, Desus . in Iess F. minuta. Postmodum describantur reliqui para si latitudinum distantesperquinos gradu et aduciantur numeri iuxtaMeridianum iam dictum. Adjciantur et Climata, Venti, Paranti distinctores horarum,s abaadornatum Aura pertinentia, vipatet insequent gura Luare cum volueris terram habitabilem inscribere charta,conficias tibi regulamentum ex aliqua materia tenui ad longitudinem linea BFK .cuius latitudost duorum sere digitorum , per eius medium ducatur
47쪽
principijs Astronomiae. 3 bisba recta,quas ita V Eam diuide puncto L. inque adpuncturata T. in spartes,sapuΠcto L. inque adpunctum L .in Iesiartes sos. minuta. Ab oluta diuisione aufer mediam eiu partem inque ad lineam E.xiuxtaformulam insta depictam Postea annectesper clauum rotundum duo puncta cilicet x regulamenti s M.Agurae,ita ut re lamentum libere hinc inde volui queat Auxilio huius regulamenti dispestes terram habitabilem in tres partes cilicet Europam, icanis Asiam ummodo habea ex Ptolomai libris Geographicis octo Indicem,quo habitosacileperuenies adid,quod optas. cim cum libuerit locum aliquem inscribere appa numeragradus longitudinis iLliis loci a Meridiano,qui imaginatur transireper Uula Fortunatas in AEquatore,ident,in linea M. L. N ac lineam occultam Deinde numeragradus Latitudinis in regulamento ab L. versius T latitudo fuerit Septentrionalis,aut ab L versus E fueritMeridionalis finisacs militer lineam occultam,s habe is quasillum. m insectione istarum duarum linearum est verus locus,quem describere volebas. Exempli ratia Volo inscribere volpadium Superioris Boiariasu Vindelicia oppidum munitissimum, studio uniuersali multum decoratum,cuius longitudo est gradus se minut. A s Latitudograd. L minut. a Numero igitur longitudinem a puncto M. Cesin L. Saonem eorumgraduumpono regulamentum mobile Deinde numero in regulamento apuncto L. verseus T quia Latitudo est Septentrionalis L gradus. a. miraut si nescio notam,qua re-
pristentabit mihisitum Ingopaditis Mappa. Sed hujus
demonstrationi ormulam inplanum extendamus, vinacibus lector cuncta comprahendat.
48쪽
49쪽
CAPUT XVII LDe artificiosa inuentione Centri trium
punctorum propositorunsia Iartificiose es breuiter triumpunctorum propositorum, non inlinea recta positorum, centrum inuenire cupieris, visunt A. P. Caseepedem circini in no horum triurata punctorum ilicet A re alio aliqualiter extenso versus B. ducpartem circumferentia occulta. Deindepone eundempedem circi ni sub eadem extensione insecundo punc to idelicet E iterum duo partem circumferentia occulta versus A. intersecantem priorem duobus punctis,s trahe lineam rectam occultam per ambri intersectiones in continuum sisrectum versus hancpartem, ubi existimas fore centrum triumpunctorum. Eodem modosac dum interstitiones per circinum in tertiopuncto scilicet C. nondum tacto sali ibi proximosiue hoc postfersub eadem extentione psicut prius esesb alia maiores eminore . Luia circinussemper hoc paciso debet extendi, quodpositi causere duas intersectionespue inter opunctas e in distantia ab eis,qualitercunque hoc t. Habitis igitur talibus intermctionibus persecundum Stertium punctum repertis, ducper easdem lineam rechamsubtilem in continuum sirectum,quo quesecre primam lineam rectam Et ubi ha linea sese inter secant f est centrum triumpunctorum propositorum Sed Ctfacilius
hanc doctrinam capere seu intelligere possit,instice figuratione estquentem.
50쪽
Ipapyrum inglobum inducere olueris,accipe mediante circino quadrantem cuiusi maximi circuli,eumni in tres υ moris entidiuide partes aquales,deinde accipepapyrum,quam inplanum immobilem imponito, duci in ea lineam longissimam,quam in so aequales quossecabis partes, quales in quadranteglobi ternas inuenisti. Secta autem sic huiusemodi linea,ponito unum circinipedem in extremitate lineae, , alterum extende inque in indecimum punctum, ita tameno dena transimittas spatia, duc arcus circulorum, hemicicij tamen minores procedendo det puncto in punctum Conuerso postmodum circino duc arcus conuersos in alteram extremitatem linea , s habebis duodecimpartes inuicem aqualespapyri inglobumglutino inducendas. Sed exemplo res lucidior reddetur. Sit A.B.linea inso partes inuicem aquales diuisa quales ut supradictu eri,singuli quadrantes aequinoctialis ternas habent. Ponito e o