Opera

11쪽

M. TULLII CICERONIS

OPERA

RHETORICA PHILOSOPHICA,

EX AEDITIONIBUS

SEDULA RECENSIONE ACCURATA. Accesserunt incerti Auctoris Blaetorica, AD HERENNIUM.

14쪽

In hoc volumine continentur

inclusa leguntur, c vel plane adulterina aut insiticia sunt mel, propter scriptura Darictalcm pro iustertis habenda ici, licet reipsaforta33ς rmana, criticorum tumet dissensione in dubium ocata.

15쪽

M. TULLI CICERONIS,

FINIBUS BONORUM

ET MALORUM,

BRUTUM,

LIBER TERTIUS.

I. VOLI PTATEM quidem Brute, si ipsa pro se loquatur, nec tam pertinace habeat patronos, Oncessuram arbitror, OnVictam superiore libro dignitati. Etenim sit impudens, Si virtuti diutiu repugnet aut si honestis jucunda anteponat, aut pluris esse contendat dulcedinem corporis titillantem, ex eave natam laetitiam, quam gravitatem animi, atque constantiam. Quare illam quidem dimittamus, et suisse finibus tenere jubeamus, ne blanditiis ejus illece hrisque impediatur disputandi severitas. Quaerendum est enim, ubi sit illud summum bo num quod reperire volumus quoniam et Voluptas ab eo remota est, et eadem fere contra eos dici possunt, qui vacuitatem doloris finem bonorum esse -- luerunt Nec vero ita ullum probetur Summum bo- Philos. VOL. LII. B

16쪽

2 DE FINIBUS, LIB. III. CAP. 2.

num, ut Virtute careat, qua nihil potest SSe praestanti US. Itaque, quant quam in eo Sermone qui cum Or-qunt est habitus, non remissi fuimus tamen haec acrior est cum Stoicis parata contentio. Quae enim de voluptate dicuntur ea nec acuti SSime nec abScondite disseruntur. Neque enim, qui defendunt eam, versuti in disserendo sunt, nec, qui contra dicunt, causam dissicilem repellunt. Ipse etiam dicit EpicurUS, ne argumentundum quidem esse de voluptate, quod sit positum ejus judicium in sensibus, ut commoneri nos satis sit, nihil attineat doceri. Quare illa nobis simplex fuit in utramque partem di Sputatio. Nec enim in Torquati sermone quidquam implicatum aut tortuosum fuit nostraque, ut mihi videtur, dilucida oratio Stoicorum autem non ignorus quum sit subtile, vel spinosum potius disserendi genus; idque cum s raecis, tum magis nobis, quibus etiam Verba parienda sunt, imponendaque nova novis rebus nomina quod quidem nemo mediocriter doctus mirabitur, cogitans, in omni arte, cujus usus vulgaris

communisque non it, multam novitatem nominum ESSe, cum On Statuantur earum rerum Vocabula quae

in qu que arte versentur. Itaque et dialectici et playsici verbis utuntur iis, quae ipsi ἰNDciae nota non sunt. keometrae vero, muSici, graninantiit, etiam more quodam loquuntur suo. Item ipsae rhetorum arteS, quae Sunt totae forenses atque populares, verbis tamen, in docendo, quasi privatis utuntur ac Ui S. II. Atque, ut mittam has artes elegantes et ingenuas, ne Opifices quidem tueri sua artificia possent, nisi vocabulis uterentur nobis incognitis, Sitatis Sibi. Quin etiam agricultura, qui abhorret ab omni politiore elegantia, tamen eas res, in quibus versatur, nominibus notavit novis. Quo magis hoc philosopho faciendum est urs est enim philosophia vitae de qua diSSerens arripere verba de Oro non potest.

Quamquam ex omnibus Phil ophis Stoici pluruua

17쪽

DE FINIBUS, LIB. III. CAP. 2. 3

ΠOVaverunt Zeno quoque eorum princeps, non tam rerum inventor fuit, quam novorum verborum. Quod si in ei lingua, quam plerique uberiorem Putant, conceSsum a Graecia est, ut ductisSimi homines, durebus non pervulgatis, inusitatis verbis uterentur; quanto id nobis magis est concedendum, qui ea nune

primum audemus attingere 3 Etsi quod saepe diximus, et quidem cum aliqua querela, non Graecorum modo, sed etiam eorum qui se Graecos magi quam nostros haberi volunt, nos non modo non vinci a kraecis verborum copia, Sed esse in ea etiam Superiores elaborandum est, ut hoc non in nostris solum artibus, sed etiam in illorum ipsorum consequamur.

Quamquam ea verba, quibus ex instituto veterum, utimur pro Latinis, ut ipsaphilosophia, ut rhetorica,

dialectica, grammatica, conrctria, muSic ς quamquam Latine ea dici poterant, tamen, quoniam in recepta Sunt, nostra ducamus. Atque haec quidem de

rerum nominibus. De ipsis rebus autem, Saepenumero, Brute, Vereor,

ne reprehendar, cum haec ad te scribam, qui, cum in philosophia, tum in optimo genere philosophiae, tantum processeris. Quod si facerem, quasi te erudiens, jure reprehenderer sed ab eo plurimum absum: neque, ut ea cognoscas, qud tibi notissima sunt, ad te mitto, sed quia facillini in nomine tuo acquiesco; et quia te habeo aequissimum eorum Studiorum, quae mihi communia tecum sunt, existimatorem et judicem. Attendes igitur, ut soles, diligenter eamque controversiam dijudicabis, quae mihi fuit cum avunculo tuo, divino ac singulari viro. Nam in Tusculano cum Ssem, vellemque e bibliotheca pueri Luculli quibusdam libris uti, veni in ejus villam, ut eos ipse ut solebam inde promerem. Quo cum VenisSem, II. Catonem, quem ibi esse nescieram, vidi in bibliotheca sedentem, multis circumfusum Stoicorum libris. Erat enim ut scis in

eo inexhausta aviditas legendi nec auari poterat;

18쪽

4 DE FINIBUS L . III. CAP. 3.

quippe qui, ne reprehensionem quidem vulgi inanein

reformidans in ipsa curia soleret legere saepe, dum senatus cogeretur, nihil operi reipublica detrahens quo magis tum in unam Otio, maXimaque Opia, quasi helluari libris si hoc verbo in tam clara re utendum est videbatur. Quod cum accidisset, ut alter ulterum necopinato Videremus, surrexit statim. Dein de prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu inquit, huc 3 a villa enim, credo et, si ibi te esse scissem, ad te ipse venissem. Ieri, inquam, ludis commissis, ex Urbe profectus, Veni ad vesperum. Causa autem fuit huc veniendi, ut quosdam hinc libros promerem et quidem, Cato, totam hanc copiam jam Lucullo nostro notum esse oportebit nam hi libri eum malo, quam reliquo ornatu villar, delectari. Est enim mihi magnae curae quamquam hoc quidem proprium tuum munus cst, ut ita erudiatur, ut et patri, et Co plani nostro, et tibi tam propinquo, reSpondeat Labor autem non sine causa: nam et avi ejus memori removeor nec enim ignoras, quanti fecerim Caepionem, qui, ut opinio mea fert, in principibus jam esset, si

viveret); et Lucullus mihi versutur ante oculos, Vir cum omnibuS Xgellens, tum mecum et amicitia et Omni voluntate en tentiaque conjunctu S. Praeclare, inquit, facis, cum et eorum memoriam teneS, quorum uteique tibi testamento liberos suos

commendavit, et puerum diligis. Quod autem meum munus dicis, non equidem recuso: Sed te adjungo socium Addo etiam illud, multa jam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii sed aetatem vides. Video equidem, inquam sed tamen jam infici debet iis artibus, quas Si dum S tener, combiberit, ad mPjora veniet paratior. Sic et quidem diligentius scopiusque, Sta loquemur inter OS; agemuSque communiter. Sed resideamus, inquit, Si placet. Itaque secimus. III. Tum ille: Tu autem, cum ipse tantum li-

19쪽

DE FINIBUS, LIB. III. CAP. 3. 5

hrorum habeas, quos hic tandem requiris p Comnienturio quos luin, inquam, Aristotelios, quos hic sciebam esse, veni ut auferrem, quos legerent, dum essem otiosus quod quidem nobis ut scis non saepe contingit. Quam vellem, inquit, te ad Stoicos inclinavisse. Erat enim, si cujusquam, certe tuum, nihil praeter virtutem in bonis ducere. Vide, ne magis, inquam, tuum fuerit, cum re idem tibi, quod mihi videretur, non nova te rebus nomina imponere. Ratio enim nostra consentit orati pugnat. Minime vero, inquit ille, consentit. Quidquid enim, praeter id tuo honestum sit, expetendum esse dixeris, in bonisque numeraveris; et honestum ipsum, quasi virtutis lumen, exstinxeriS, et virtutem penitus everteris. Dicuntur ista, Cato, magnifice, inquam: Sed vi- deSne, verborum gloriam tibi cum Pyrrhone et Aristone, qui omnia Xaequent, esse communem 3 de quibus, cupio scire, quid Sentias. Egone, quaeIis, inquit, scire, quid sentiam 3 Quos bonos viros, sortes, justos, moderatos aut audivimus in republica fuisse, aut ipsi vidimus; qui, sine ulla doctrina, naturam ipsum secuti, multa laudabilia fecerunt eos melius a natura institutos fuisse, quam institui potuissent a philosophia, si ullam ad iam probaViSSent, praeter eam

ius nihil aliud in bonis habet, nisi honestum nihil, nisi turpe, in malis. Caeterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia sed tamen Omnes, lupe rem ullam virtutis expertem aut in bonis aut in malis numerent, eas non modo nihil adjuvare arbitror, neque asterre, quo meliore simus, sed ipsam depravare naturam. Nam Si hoc non obtineatur, id solum bonum esse quod honestum sit, nullo modo

probari possit, beatam vitam virtute effici. Quod si ita sit; cur opera philosophiae sit danda, nescio. Si

enim sapiens aliquis miser esse possit, ast ego istam gloriosam memorabilemque virtutem non magno aestimandam putem.

20쪽

6 DE FINIBUS, LIB. III. CAP. 4.

IV. Quae adhuc, Cato, a te dicta sunt, eadem, inquam, dicere posses, si Sequerere Pyrrhonem, aut Aristonem. Nec enim ignoras, his uita honestum

non Summum modo, sed etiam ut tu vis solum bonum videri. Quod si ita est, se luitur id ipsum, quod te velle video, omnes semper beato eSSe sapientes Hosne igitur laudas, et hanc eorum, inquam, Sententiam equi nos censes oportere Minime vero istorum quidem, inqui Cum enim virtutis hoc proprium Sit earum rerum qUB Secundum naturam sint habere delectuma qui omnia sic EXINPiaverunt ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur ejus, virtutem ipsam sustulerunt.

Istud quidem, inquam, optime dicis sed quaero, nonne tibi faciendum idem sit, nihil dicenti bonum, quod non rectum honestumque sit, reliquarum rerum discrimen omne tollenti Θ Si quidem, inquit, tollerem sed relinquo. Quonam modo, inquam, Si una virtus unum istud, quod honestum appellaS, rectum, laudabile, decorum, erit enim notius quale sit pluribus notatum vocabulis idem declarantibus id ergo, iri quam, si solum est bonum, quid habebis praeterea, quod sequaret aut, si nihil malum, nisi quod turpe, inhonestum, indecorum, praVum, flagitiosum, Q

dum, ut hoc quoque pluribus nominibus insigne faciamus quid praeterea dices esse fugiendum 3 Non ignoranti, inquit, tibi quid sim dicturus, sed aliquid,

ut ego Suspicor ex mea brevi responsione arripere cupienti, non respondebo ad singula. Explicabo potius, quoniam otiosi sumus, nisi alienum putas, totam Zenonis Stoicorumque sententiam Minime id quidem, inquam, alienum multumque ad ea, qua qINPrimus, explicatio tua ista profecerit. Experiamur igitur, inquit; et si habeti: c Stoicorum ratio difficilius quiddam, et obscurius. Nam cum in ἰNDco Sermone haedic ipsa quondam rerum nomina nova tun