장음표시 사용
41쪽
NTRE las demas obras magni seas, 3verdaderamente Reales, que atomo, porta euenta aquei Gran Monarca , et senor D. FEt ipsi II.
visabuelo de Uu EsTRA MAces rho, siem pre ha sido rum sera aplaudi daen et mundo la eeleberrima Biblia , qtie por respecto sevo se uama
REGIA, interviniendo en ta edicion , y su eontextura et insigne varon Benito Arias Montano e despues, las Obras icidas de S. I iiduro
Arcobispo de Sevilla, a cuydado de hombres doctissimos r v assi mi olos Coneillos antisuos de Espana , , diligencia dei Doctor Don Gargia d= Loxysa,
Maestro det Serentis. Principe D. F Li PE III. despues Arso bispo de Toledo e y final- mente et Cone ilio Eliberitano v su defensa, eompuesta por et murum erudito v eelebre ingenio de D. Fernando de Mendoeta . En la edieton eostosa de die hos libros, no s lo eonfigulo aquei Prudentissimo Monarca mucha gloria para Dios , utilidad para lavalesa Catholi ea , y espectat lustre para sus Reynos; sino tambien glorioso nona brepara sir pues haviendose dilataclo aqvellos volumenes por todo et mundo , y perma- nee iendo hasta et sin de ei, sempre t levan , yllevaran eonsigo, en ta hreserito 3 dedicatorias, et nona bre , la magnificeneia , y los elogios de tan incomparabie Rey, que a sus expensas y Catholieo gelo, les dio tua y vida. Ahora, SENOR , se Osrece necason , de que en item po de UuεsTRA MACEsTADsalga a luet Otra Obra en algun obsequio de Dios , utilidad de la Yglesia Unitversit,3 en espectat de todos sus Reynose que es la Coleecion de lodos los Cone illos Latinos Nacionales, y Provinciales, que en ellos se han celebrado hasta hov d las Epistolas Decretales mas ins gnes de los Papas , eseritas a Espana, decie et items o de la primitiva Yglesiae 3otras memorias antiguas v sigradas, que eon singular trabato 3 diligencia he proeurado busear , y iuniar de diserentes Autores, libreriau antiquas , ar chivos , y manuscritos fideli mos, en espeeial dela Grande Yglesia de Toledra, honor no solo de Espana , sino det orbe Christiano, 3 una de las mas preciosas margaritas , que UDEsTA MAG sa AO liene en se Real Corona: porque mediante et patrociniorum favor dei Carde nai portoearrero si Artobispo, tan geloso dei servieto de Dios, del. bien de la Yglesa, 3 det obsequio de Uu EsTRA MAOh et AD , halle en ta Bibliotheca
manustrita de aquei augusto Templo varios monumentos , nunea impressos hasta aliora, conque aumentar 3 enrique cer este assunto . Et Doctor Loaio solamente saeo a tua los Cone illos de Espana eelebrados hasta et ano de seleeientos v doke, eon Notas muy domctas sobre ellos e pero omitio iodos los ligulentes Cone illos, y eas tollas las Epistolas Decretales de antes v despues; 3 otras muchas memorias sagradas de Espana , que acaso no tu vo dielia de hallar. Pero sue Dios servido de guardat esto selieidad hasta et Reynado de UursTRA MAGEsi Aor paraque eonio en ta piedad , en ta religion, en et temorsanto de Dios , 3 aelo det bien de su Yglesia, no es in serior a sus Gloriosos progenitores ; assi tam bien sea singuJarmente felia , por haver salido en se Reynado a lue publica todos sos Canones v Deeretos de aquellos Santos 3 gravissimos Pad res, que sue-ron Autores de los Concilios de Espana, lua y ornamento de la Yglesia Catholica.Los Concilios 3 Epistolas Decretales, yotros e seritos que salen en esia Obra,sueron et deguello de lodas las heregias, v errores, que inquietaron ta Yglesia en sustiens pos . Et venerable Osio Obispo de Cordova, que con los demas Prelados Espiaoles se hallo en et Concilio Eliberitano eerea de Granada, sue quien despues presidio en nombre de San Sylvestre Papa at primer Concilio Universal Nieeno, y en et condeno las dos eapitales 3 contrarias heregias de Sabelio 3 Ario , pronunciando et pri- mero contra ellos et Symbolo dela Fesi ; y despues en et Sardi cense, que sue comeapendia de aquel saeratissimo Concilio . La heregia de los Novaeianos, que negavan haver potes ad en ta Yglesia para perdonar peeeados, quien mas acremente la consuto,
que San Paciano obispo de Bareelona, rum despues Otros Obispos de Espana, e speeial- mente en los Concilios Toletanos E La verdad y real idad det admirabie Saeramento dela Eucharistia ( tan singularmente venerado de la Casa Augusta de Ausius A , 3 de via
sTRA M io Es i AD con piedad sn exemplo ) sue eonfirmada en los Concilios Eliberitano, Cesaraugustano , yotros naue hos despues. Los errores de Macedonio, Apolinar, Pri-
42쪽
st iliano , Nestorici, Eutyehes, yotros Heres areas antiguos, meron solemnente conden ad os en los Cone illos de Toledo , Se villa, Br iga , y Gali eis. En aquellos tam-bien , antes que en algun otro , sue varias veges definida la proeession det Espiritu Santo det Padre v det Illio iunt a mente , y puesta en et Symbolo , contra inuehos de los Griegos , que la negavan , 3 nteean horum. Haviendo eundido la heregia Ariana en ectas Reynos, los Pad res det Concilio III. de Toledo, ventre ellos b. Leandro Arqobispo de la grande Ygles a v nobilissima Ciud ad de Sevilla , esnee iat anaigo de S. Cregorio et Magno , queentre los demas Obispos congregados a la Synodo brii lava eo moel Sol entre las est rellas, la extirparon dei todo , ayudados det glorioiissimo ReyRECARtoo , Progenitor de UuisTRA MAors et AD , de suerte que nunc a despues renacio aquella hydra . Que peste de heregias no se dest erraron en varios Concilios de Espana, pretidiendo a ellos S. Isidoro, S. Eugenio , 3 S. Iulian , Ars ob imos , aque I de Sevilla, 3 estos de Toledo P La blasphema impie i ad de Ioviniano , Helvidio, ut os sudios, que negavan la perpetua virgin id ad de MARIA santissima, qui en ta hieto sepultar, oolvidar , sino es S. Ilde sonso con sus celestiales e seritos 3 Et delirio de los Mnnothelitas conden ado en ta Synodo Sexta Generat, sue tu ego anathematigado en et Conc. XII. de Toledo, precediendo parael loca ita de S. Leon II. Papa at mi o Cone illo, 3 al Arcobis S. Iulian , que pres dia en et . Et error de Felix v Elipando , que de-eian set Christo hi jo adoptivo de Dios, impugnado sue, v consul ado por Eterio rum Beato en Espana, antes que suesse conden ado en et Cone illo Franeosordiense de Alemania . Dexo a parte citras muchas heregias , que en log figulentes si glos liasta horum sue ron 3 son anathematigadas porta I glesae las quales se hallan notadas en estos Concilios v monumentos se grados, que saco a tua. Por ellos se vera clara mente, que los he- renissimos Reyes Godos de Espana, Progenitores de vors a RA MAGEsTAD , mas de milanos lia , 3 primero que algun otro Monarca det Orbe Christiano, meron ungi doseon tineion Regia( de esta sola habio ) solemne mente at ii empo de re eibir la Corona . Et elogio de Cri RisTIANassi Mo , dieron at mi o Riv Rec ligno los Obispos de Espasia 3 Gallia Narbonense en un Concilio de Toledo , an o DXCVII. 3 un alio despues Iosobispos de Espana arraconense en et Concilio de Barce tona. Et rencimbre de Tito - 1ietos, que es como propria divisa de Uu Esi A MacasiAD , 3 de sus gloriosissimos Aseeendientes, h, mas demit y cien anos que incone ussamente te goetan . Todo esto consta e larissimamente de los Concilios y monumentos que seco a tua en est a Obra , sin haver cosa alguna en elio , decu 3a aut horid ad se pue da dudae e por que lodo est a fel mente copiado de manu seritos antiguos 3 authenti eos de las Y glesias u Monasterios de Espana, y otros archivos fidelissimos , en quienes nadie ha sospeeliado dolo alguno .
Nada de esto liene eo mercio con sos Chroni eo nes reeten impressos, defendidos de unos, impugnados de otros . Astunto tan sagrado como este, no eonvenia in egclar se con notietas , cuyaverdad, o existencia an dubi esse en opiniones. La Colee eicin de icis sagradox Canones , Concilios , y Epistolas antiguas Decretales delos Paras desde S. Clemi ni ea Stricio, eon otras fguientes hasta tiem po de S. Gregorio Magno , hecha por Isidoro Mercator , como quieren algunos, pero a la verdad pol S. Isidoro A, qnbispo de Se villa , eo mo vo examino y in uestro et ara mente en est e primer Tomo ; a unque liene algunas difficulta des quanto a la aut horid ad de die has Epistolas , es digna de loda venerae ion e y en ta defensa de ella he e impleado ni mavor estu lio 3 desueto, assi en Ese patia, cono en esta Corte , quanto perinite la summa difficultad de effa materia , porsaltar papetes authenticos de aquellos primeros si glos de la antigued ad Christiana: yam en muchas eo sis lia sido preeiso valer me de eonieturas , bien que fundadas en testimonios indubitabies de Otras Epistolas Deere tales eiertas , 3 de Concilios, y Pad res comun mente reci bidos . Pero por quanto la inteligenes a de mue has eosas conteni das en die has Epistolas, Cone illos , v Eseritos, es di fieit, v ne eessita de examen F declaracion , ahadi 1 elsos varias Dissertaciones Histori eas rum Ecclesiasti eas, eon observacto nes, assi agenas , de insignes varones , eo mo naias . A tot principios dei ano de i686. estam pe en Salam an ea una Synops , o Compendici de loque en tonaes tenta para imprimi ren quatro grandes volumenes . Embie naue hos exemplares det die lio Compendio a diserentes Yglesas, Provincias, v Ciud ades de dentro 3 fuera de Espana, paraque
si aca en sus archivos , o libretias, hallagen algunos monumentos o grados nune a impressos , que perte neci essen at assunto de osta Obra, me los remiti essen . Embi aron me de muchas partes manuscritos varios: perci pocos de ellos concernientes at assunt ory assi me ha parecido reservarios para otro , eon naue hos que vo antes havia iunt ado , y no pu eden caber en est os quatro Tomos. Los mas insignes sugetos de Espana , que iuvieron noticia de este intento mici, v bieron et Compendio, desse aron mucho la impression de est a Obra: en particular et Obson Inouis dor Generat de esses Revnos
43쪽
d Ca olim II. Regem Hilpaniarum .
D. Di ego Sarmiento de Uallada res, varon de tan sublime talento, 3 celebre por su grande tibi duria ; v et Obispo de Si quenEa Carbonet, Confestor de UuEs RA MAGDa AD , Prelado murum doctorum exemplarissimo, que eon insigne opinion de pied ad murici ian- tamen te a cinco de Abiit de i6ya. Ambos con inde ei biles veras deflearon 3 solicita-ron , que 3o estam passeesta Obra hasta Agosto det ano 1686. di se urriendo eo mo hallar medios para et gasto de la edicion . Pero quando se tratava de ella, y yo en et rinconde laeel da prosequia eon est a tan laboriosa tarea, mellego impensa da mente a Salamancaen 38. de Septiem edet misinoano de 3686. vii correo expresso de Roma con lasnotietas de haver sido servido In noeentio XI. de santa memoria ( cada dia mas e elebre en ta Yglesa hasta h por sus heroi eas virtudes, y sania publiea de innumerabies prodigios , que se referen hec hos a in voeacion lay a , deme que murio ) de honrar mire queseg con et Capeto Cardinalicior lo quat pareeio cosa de suefio et por ser nolor in at odos, 3 nrucho mas a mi mismo , quan ageno estava 3o, 3 quan lex os de me recer una Dignidad tan alta. Y conoeten dolo assi, et mismo diae scri vi a Uues ista MAGEsTAD, profestando mi insisset eneia , y que si si esse gusto Suvo , passaria oscios eon aquei Santissimo Pontifice, a favor deas guno ootro vasallo furumcide tantos bene meritos , y m cho m exores que yo , paraque suesse preseri do en esse honor, tan improporcion adopara mi. Pero UUEsTRA MAcusa Ala sue servido de mandar me por medio dei Conde de Orope se que acceptasse, molirando en ello sngular agrado , y Osreetendo me en to losu Real patrocinio 3 favore que he experiment ado continua mente hasta ho3 , con inde- ei ble benignidad y magni se encia stya decie se te a nos a est a parte et haviendo procurado sistis prede la inia corresponder con aquella buena lerum , amor, y feles obsequiosque he podido en todas las dependeneias de se Real servicio, 3 dei bien de est a glande
Nonarquia, que han aqui occurrido, 3 se Osreeen frequente mente. En todo este tiem-po , las continuas occupaciones que trahe eonfigo esta Dipnidad, y assisteneta a tantas Congregaciones sagradas, me han impedido et secar a tua esta obra : 3 solo he te- nido lugar de anadir algunas notas , o observae iones , eon ocason de haver te ido a qui papies antiguos , o libros, de que antes notenta noticia: porque lodo lo principalde ella sale eo movo so tenta en Espana dispue sto para la prensa. Espero en Dios que tela impression de ello resulte algun obsequio styo, 3 utilidad comun de la Yglesia,
en es ciat de las que perte necen a iodos log dilat ad os dominios devoEsTRA MAGEsa Aoon uno 3 otro mundo . Hallaran en estos Cone illos , Epistolas Decretales, 3 otros monumentos sagrados no solo una suerte armeria para de sensa de la see Catholica, contra quales quiera heregias 3 errores eontrarios a ella; mas tam bien para ellabie- cery restautar la disciplina Eeeles asti ea , y mirar por la resormacion de eos umbres, assi en et Clero, como en et puebio et a la quat concurri an antigua mente eon inde cibi epi edad aqvellos insignes Reyes de Espana, antes 3 despues de la perdida y res auracion de olla, hallando se presentes con singularissima de voeton 3 humi ldad . las prina eras Actas, o Pre ludios de die hos Cone illos, rum despues at fin y publieacion de ellos, reci biendomit ae lamaeiones de los Obispos y Pad res congregados de quienessos mas insignes van retrat ad os en ta lamina, que preeede . estos Tomos , y a suspies los Horesare has vencidos 3 3 dando su Real patrocinio para que se obedeei esset o in e statuido por ellos. Cosi ver daderamente digna de admiraciones, lo que passivaenesto, y que apenas pii ede leerse sin sagrimas de de vocion y godo, viendo laineomparabie religion de aquellos sortissimos v gloriossimos Reyes . Final mente porella mereeieron serae lamados publiea mente Cia RisTIANissi Mos , CATHOLICos , y ORTHODoxos (eomo eonsta de las misimas Aesas )ydilatar pote spaeio dedoae si glos hasta hoy su generae ion en tan gloriosa serie de Monareas Progenitores de UuesTRA
Servira tam bien este eorto obsequio en niuestra de gratitud, por et incomparabie saxor que VuxsTRA MAc si D se ha dignado de harer a la Religion de mi glorioso Pa-drc S. BENITO, concediendola para sem pro una Cathedra de Prima de Theologia , y otra de vi speras, en ta insigne Uniuersd ad de Sala manea: que no solo trahen consigo gran honor a n uestra Orden , sino tam bien mucha ocason de aprove etiam ento enobservaneia, virlud, v tetras. Por esta utilidad e spiritual, mas que por et decoro de nuestro Habito, ha sol te ita do eon tantas veras et sobredictio favor: deque permane cera en nos otros un immortat a gradecim lento, eon votos det alma, 3 oraciones continuas , para que Dios guarde murum largoq anos a vis EsTRA MACEsTAD CATHOLICA ,
con la secundidad deste ad a, v felicidades perpetuas, para bien de su Monarquia, 3 de iodo et Orbe Christiano. Roma a verumnte v dos de Abril de insit hyscient os 3 novent a y tres .
44쪽
AD LECTOREM PIUM ET ERUDITUM ,
ne sacrorum Catonum, o Eccles acticae discipAnae Hudiosum .
I. UM aliquanto tempore laborassiem in collisendis omnicius Conciliis Hispaniae, ae Novi Orbis, , eelebrioribus Epiit , Romano una Pontificum, aliisque sa-eri monumentis ad illam speelantibus, partim
praelo excusis , partian nondum ed tis , eompilavi tandem magnam omnium eorum molem . Antequam vero eam publici iuris sacerem, anno octogesimo sexto huius taeuli deeimi septimi ineunte, praelo edidi Salmanti eae synopsin eius valli Operis, sive Epitomen illorum omnium;
eamque di trahendam ubique locorum euravi intra de eatra Hispaniam . Consilium quippe erat excitare homine, erudito, . , uersatos in iis sacris monumenti , ut ea quirerent in archi via. ta-hulariis , Se eli artophylaciis antiqui Aeetis a-rum . Monaiieriorum . , Athliotheeaeum ins-gnium, quaecumque edent eodem spectantia r ut simul eum reliqui, a me collecti, ederentur, non
absque honorifiea uniustui usque illorum laude , de iudieio grati animi . II. Q amuis enim Cl. v Se aravi scriptor
Magi fer . de pollea Archipraesul Toletanus , compila det antiqua tot tu, Hispaniae Concilia, quotquot invenire potuit, celebrata utque ad initium Geuli oeiavi, S nonnulla alia monumenta eiusdem temporis , reliqua tamen praetermisit. Justum autem videbatur . ut quemadmodum Itali, Galli, Guemani. Se Andili. omnia
Concilia uetera, ac nova cujuspiam a menti
apud ipsos celebrata , i ludiose eoiligenda , Ses mul edenda curarunt; ita se quispi im nostratium iis omnibus, quae apud Hispani m celebrata sunt quovis tempore , colligendis , S publiea luee donandi, incumberet. III. Porro , praeter Conei si a Rispaniae an
lex edita in Coilee ionibus Surii, Loalsae, Ri- viii . Sirmondi, L 1bbet , & Cois attri . plura
aua nondum praelo ea pressa, aut rarissima inventu , ministravit nobis Magna Eeses a Tole, iana , iis .iu sminentis s. & Reverengis . D mei Cardinalis Portocarrero, ipsius Arelis episeopi,
Primatia Hispaniarum , euranta id imo rimis Cl. v. D. Michaele det Olmo. Canonieci, ae
Bridiotheeario Peae tantissima qjioque Eeeses a Hispalensis , se uti Ae Como , iel sana . Taeraconensi , Caesaraugutiana , valentina . R irrens . ,.se Salmanticens s. plura alia Coneis ia . aut monumen a sacra nobis eontulerunt. Hi halen
sa exhibuit nomine Illustrissimi illiu , Cadiltuli
nobiliis mi is D Ludovieus pederichi. Canonicis S Adehidiaeo nurum Carmonae. Tarraeonens a. Se Caesarauginiana Illu iris . o Ludovi eus si ea Ta-sa leto summus Iu uitiae Praesectus in Aeaeonia , eiusque eruditissmus silua D: Iolao his, de Exea Arehidiacon ux maior Ecelesae Metropolitanaes M ARI E dei Pilae , si oe de Columna . Ualentini sieellentissim ux Archiepiseopus, ct Pro rex D Fr. Joanne; de R ea herti . eurante id doctissimo viro D. Iosepho de la Torre Crum bella Canonico . Burgensia exquisuit litetatiss-mus D. Martinus Perea de Segura , Atehidiaconus Canonieus, nune Fidei haesitor . Praetere Emulta alia insi. ministrarunt eruditissimi Consiliatii Regii. D. Petru Ualero, , x D Joannes Luca Cortesus, e pretiosis Bibliotheeis suis. Contulit etiam non pavea D Josephu, D armeriri istoriographus Aragoniae. libris pluribus e sitis satis notus; sed longe plura Eieellentissimos D. D. Gaspar de Mendor a Ihanea . Mare ito Monderatensis, Tendillae Comes et cujus dono habui muc duo volumna mss. quae olim videntur fusile apud Eminentiss. D. Cardinalem Qiii-
rogam Arelite piscopum Toletanum . IV. Et ea quidem sere omnia ha hamus Salmanticae parata ad praelum, eum varii, obsertationibus . de Noti , anno ipso MDCL LXXul.
ae jam probata a Superiori ou : cum glorionsti-
murum Pontifex INNOCENTIUS oecasto sudicio Dei, ita volentis, aut permittentis 3 die seeunda Septembris exiguitatem nostram eue ait ad hune insperatum Hierarehiae gradum , di talainde ad ingentem eurarum molem . Ea impediti hactenus. ae nova editione Theologiae S. Anselmi Romae facta, non potuimus tam vactum Opus adhue affectum perficere, aut praelo sub-j ieere . v. Itaque inter tot laborosissimas alterius generis occupationes . vix lieuli Romae sexennio fere integro quippiam alicui urum momenti adiungere , praeter Di sertatione aliqua, , ac Notas in Concilia, de Epitiolas oderet ales veterum Pontis eum , ad Hispaniam speetatim spectantes. Harum vero exemplaria antiqui nima , ad irae ex .lantia in Bihliotheca vaticana , licuit videre, , conserre eum aliis reeentioribus, praesertim astuendam de illisi ea n iam Collectionem Ili lorianam , quae a quibusdam Is loro Meceatori, ab alii b. Is oro Hispalens tribuitur . In qua re examinanda de dirimenda totum sere Apparatum huius primi volumi nix impendimus . v I. Plurima alia monumenta Hispansae , ad Eeeles asticam praesertim hi .loriam aedisciplinam spectantia , indieavimus in illa Epitome. sve Synops exeusa anno MDCLXXX v I. tanquam edenda ellent simul eum Cone ii iis . Illius exemplar quoddam delatum L loliam , celebrem Saxoniae Urbem , anno MDCLXXX vi II inter
Acta Literatorum relatum suit ab illorum Auctoribus, praesertim ab Othone Mene henio. Uerum postea visum fuit pleraque eorum monum mentorum amandare in aliud opu e tum quod minui opportuna sint praesenti institutor tum praeterea quod iis adjungendix non satis e sentsortalle quinque praegrandia volumina, de tanta
mole de terrorent, aut alienarent animos L celorum . Itaque ea quas Heaea vi vh- ὰ , seu relicta . loeo opportuniori relaevam .ii, seligente modo pauea , , non aliena a scopo hujus Colle- eiicini . Inter lila vero locum habebunt onnulla ibidem indieata. de post noli rum in Urbem adventum edita a Cl. V Stephano paluato . tum in nova Collectione Conciliorum ab ipso inchoata,
45쪽
ium in Marea Hispaniea . ubi multa edidit, exalehivis Cataloniae eruta ab Illustiissimo D. Petro
Narea Arelispraesule Parisens, quae e re hujus
v II. autem facile, S ueluti uno eo spectu, totius operis series & contextura innotescat, observandum est , Concilia Hispaniae antiqua a nobis recudi, quam fideliter seri potuit. iuria exemplaria mss. quibus usus suit D. Loai-sa , indicatis ad oram variis lectionibus : in quibus discernendis laboravit ipse plurimum post magnum illum Antonium Augustinuin, religiosissimum in ea parte . v III. Porro antiquissimum illorum omnium exemplarium est Lucense , quamvis pene detritum ac lacerum vetustate nimia, s ne anno, aut nota aliqua tempori , scriptum opera cuiusdam
A situlphi, aut Michaelis Dens. Ijus Codieis honorifiea mentio est in Deereto Gratians eor- recto iussu Gregorii XIII. Papae . videtur ille
inultum praecessis e Toletanos duos saeculo unde-e imo scriptos, ct v vigilanum, . Amiliani, atque Hispalensem. qui intra decimum scripti fuerunt. Immo eum Eeelesa S Civitas Lueensis (dicta Les-go apud Galleciam ) nunquam oecupata sussio eredatur a Sarracenis I videtur Co ex ille perstitisse in ipsa a tempore eite iter Concilii Lueenos, celebrati Era nev i. id est anno Christi Dixi x. Ae sorsan illud ipsum ea emplar dictatum suit, aut ordinatum a Martino Aracarens spiscopo , qui tune florebat . S tribus post annis intersuit Cone isto B cae arensi II. Nimirum idem Martinus eo tempore elaboravit Collectionem Canonum orientalium . eamque misi ad idem Conei lium Lueense . At Apiseopum Nitigestam . qui praeerat . Credibile autem ell, ut qui collegit Canones Orientales, S e Graeco in Latinum vertit , ae tradidit Lucens Feeles ara pariter eidem traderet Collectionem Latinorum Conciliorum , Canonum . de Epistolarum Decretallum, quae in illo exemplari vetustissimo Lucens habetur . Conistinet vero Epistolas citi. inere tales . In iis illas veterum Pontificum a Clemente usque ad Syri- eium c ac forsan puriores . , siae assumentis auteenionibus postea adiectis ) non dubito scriptas, se uti exstant in reliquis exemplaribus, quibus D. Loaisa usus suit. IX. Id ipsum servandum euravimus eirea Plaetationem Collectionis Isidorianae iuxta mss. vati ea nae Bibliotheeae; praesertim iuxta Codicem
figo.optimae notae , scriptum anno circiter octingentesimo sexages mo . tempore meo lai Papae I. in euius Apiliolis desinit . Praefationem vero
ipsam, quam recentes Conciliorum editores primo loco ponunt , pariter praetermittendam censuimus, , explanandam . ae vindieandam , quantum licuit, ab obiectis , quibus plerique Critieorum stylum eraeuunt contra illam , quas seriptam a quopiam Is doro Mereatore , quem nebulonem impudenti mam nonnulli appellant: cum tamen . potiori saltem sui parte . seriptast a S. ISIDORo Arehiepiseopo Hispalens, vero auctore illius Colleritonia I pistolarum De-ere talium , Conciliorum usque ad Conestium II. Nispalense, eui ipse praesuit anno Epochae Christianae nexi I. Ea oecasione F pistolas veterum Pontis eum usque ad Syricium Papam in ea eontentas , saltem ad Hispanos seriptas, ea instituto tuendas recipimus ( lieet eum delectu Smoderatione) in Apparatu hujus primi voluminis satis longo, nee minus laborioso .X. It certe magno animo, aut ausu opus
suit ad eam provine iam adeo diisellem suseipiendam , in qua non modo cum Heterodoris ,
sed , Catholi eis eruditioribus decertandum
fuit: ut propterea aliqui eoruin , etiam amici ,
aegre tulerint conatum nostrum ad tuendum caussam adeo desperatam , ut ipsi censent . verum nitiis moror frequentius eruditorum iudicium, aut sori alle praejudietum, adversus partem nondum auditam . Evolvant, quaeso, patienter Disteriationes eius Apparatus : ee sortaste concedent in nostram sententiam , aut saltem quaestionem in medio relinquent . Quod si adhue opinio aut fama nostra ( quantula demum cumque est alicubi perseulo , aut temeritatis notae apud delicatiores quosda in . aut morosos e I pC- natur et tolerandum id , aut dandum censuimus venerandae antiquitati . de praejudicio tot heu
lorum circa ea lacra monumenta , quorum di .gris , sive a Dori. , nemo in dubium vocavit usique ad medium sue uti praecedentis , quo critieeliberior initium habuit eirea quaevis sacra monumenta , eo successu Ac licentia plurimorum usque ad nostra tempora , ut jam aliqui, vel in Libros
a Deo revelatos in utroque Testamento . ei uomodi eensoriam virgam serre non metuant . Certe audaciam talem reprimere oportet, ac eritieen eertis termini, eire u inseribere, ne impune vagetur , aut extra orbitam debitae moderationis prosillat. XI. Apparatus itaque totius Operis satis valli , impenditur in explanationem , ac vindicias, tum Praefationis , Collectionis Isidotianae Conciliorum , tum Epistola ruin ad Hispanos, priseis Pontificibus adseriptarum , usque ad finem tertii seculi, quae in ea habentur. In eum seopum colliniant Diilertationes quatuordecim Historieae . Chron ologicae, , Critieae, quibus Dierare hiam Leeles alii eam. Primatum Sed is Apostolicae , honorem Pontificum octavi S noniseenti quodammodo impetitum a nonnullis Catholicis , , sacrorum Canonum observantiam, tum ex testimoniis totius antiquitatis Chri ilianae. tum varia ae multipliei eruditione , tiabilire, &illustiare curavi murum. Dulerimus quoque de primis Mispaniae Contilii , quae tribui primis Frae Christianae saeculi, celebrata volunt nonnulli ab ipso fere tempore 3 Jacobir eaque occasione visum fuit obiter eonfirmare ipsius praedicationem in Hispania selectis quibusdam observationibus. adversu nupero illius impugnatores . Deinde prolati in medium L pillosis S S. Pontiscum .
Anteri, Lue ii I. Xylli II. Dionysi, & Eulyelliani
ad Hispanos, examinatur illarum dirum di oras aut recti et ' eximunturque serupuli , ob quos illarum auctoritas apud eruditos nutare solet. De
nique de ordine servato in Concilii. Hispaniae eelebrandss, S qualiter in iis se haberent Fpiscopi, Presbyteri, ac Diaconi, qualiter etiam Rege; initio, ae fine citiusque Synodi, sermo eli.
heritanum, celebre quidem in seelesia ab ineunte quarto seeutor sed inulto eelebrius ab eo
tempore, quio impugnatum a multis . non modo
Heterodoris . sed S Catholicis , diuino vir ingenio S eruditione incomparabili, ae subacto sudieio, nobilissimus i uita ac piissimus D. Ferdinandus de Mendoeta, tuendum re eipit, initio fere Pontis eatus Clementis VII l. ad quem libros
46쪽
tres Commentariorum ea de re direxit. Editisuehunt i uisu PHILIPPI II prudentissimi ae potentissimi Regis; oc via praelo egressi admirati ne impleverunt , non modo omnes uiros Hispaniae doctos. sed eruditos quosque Italiae, ae Galliae , tam hrevi, ac felici omnium ea emplarium
dili ractione, ut telie v. Cl Philippo Labbe Tomo I. Collectionis Conciliorum col. ioo . vix aliquod inveniretur , nisi apud rarissimos quosdam , veluti thesaurus inae limatilli, S auro eonti a non charias vide infra tibi S illius verba exseribimus, oc pluribu , elogiis prosequimur eosdem Mendoetae Commentarios, quibus in simili materia nihil doctius , tersus, aut eruditius , Sol asperit. XIII. Negari non poteli, eodem tempCre quo Mendo Ea , gravissmum virum D. Garsam
Loalsam . Regium Philippi II. Magistrum . de pollea Archiepiscopum Toletanum, in sua Conciliorum Hispaniae Collectione reeudisse , ae Noli, illustraue . , defendis te Synodum Iliberitaram . verum parce id, de obiter praestitit. sevii, eirea reliqua Concilia et veluti qui omnia praelo edenda receperat unico volumine , de non poterat eirea sngula divagari . Mendora autem collectis ingenii, doctrinaeque viribus , unice in-eubuit eidem Concilio illustrando , ae tuendo , ea ingenii subtilitate , eruditione sacra, ac profana , Ac erisi adeo exacta ( prorsus mira eo tempore 3 ut omnibus aliis in ea parte longo erce se
si palmam praeripuerit, A sit istat inter ignes
X iv. Cum iam omnia sere ea emplaria eius Cone ilii eeleberrimi cum Men orae Commentakiis dispar utilent, aut ,ondita ellent in pretius stimi, qui husdam Bibliotheeis, Cl. v. D. Emmanuel Gon2aler, eondi seipulus noster Salmantieae in 'studio utriusque Iuris, sub Illuistissimis Praeceptoribus D. Mattino de Montiveros , SD. Franeisco Ramos dei Mangano , ubique nintis , ac postea celebris canonum Proselior , Se Regius Consis artu, in supremis Senatibus Fideiae Iustitiae, eadem locupletanda euravit Notis laudati Loalsae . Severint Rinii. Gabrielis Athais spinaei, , Francisci Coriolani e quibus praeterea
propria, addidit longe uberiores r ut proinde ex omnibus iis tu tum volumen consurgeret, quod luei publieae dedit Lugduni anno Moetir v. de ab omnibu, doctis hominibus tam intra quam extra Galliam , cum plausu receptum fuit, ae laudatum apud Eo hemeridax Aruditorum Parisiensum annis sequentis Mibcti xvi. Typographorum vero ccalpa fuit, quod editio illa innumeri erratis deformata prodierit, uti hodie
xv. Fidelius longe Commentarios Men- doetae ea pressi paullo postea Philippv. Labbe Tomo L laudatae Collectionis Conei liorum anno Mne Lait seorsum tamen a Noti, Loailae, Binit . de Albaminaei; praetermissis omnino recentioribu x iis D. Emmanueli, conralea et lieet Cmne. eae simul septennio antea Lugduni proditosent . Fortassis politissimo illi Collectori salivam movit . aut L. idio fuit tam frequens, immo densa eratorum mu titudo, quae in iis pastimoceurrit vitio T, pographorum .Xvl. Nune autem in Collectione hae en-ravimus . tam Commentarios Mendogae, quam omne; praedictorum Nota . , praesertim doctissimi Gondater L quae pluribus ejusmodi naevis
seatebant, &ob insignem pietatem, modestiam, eruditionemque omnimodam Auctori , quasi jure suo exigebant accuratiorem editionem 3 emen
datissime recudi, de ordine debito eolloeati pollii numquemque Canonem . Adiecimus praeterea plures nostras, sic breves, veluti mi ea, quasdam a me floribus iis relictas, praeserti in ad mores eorrigendos, de Feclesiasticam dises plinam . quoad fieri possit . instaurandam . Etenim conditio rerum praesens ea est plerumque, de adeo miseranda , in quolibet sere hominum genere , ut lecti, Canonibus huius Concilii, aliorumque Hispaniae Tomo Ilia exhibendorum , , considerata innocentia vitae, austeritate diseiplinae, rigoru poenitentiae, ac phrstate religionis erga Deum c quae tunc longe ac late florebant in Chri-itianis omnibus, praesertim Ecelesia ieis 3 paselim amplissima si lugendi occasio , de instauranis di quodammodo in Lectorum animi, seintillam aliquam illius ignis . qui tot saeculis arsit.
Cationibus horum Conciliorum, studemus promovere veterem illam pietatem, quatenus praesens rerum status sinit. de antiquo, revocare in
rerum , a quibus mirum quantum divamus. Curae quidem eii in hoc opere plurima e hibere aderitieem saeram. Historiam Eceles auteam Clito- nologiam . Se eruditionem spectantia . Verum potior ratio, , praecipuum studium nourum .se ut S praedictorum Interpi e tum , fuit eonfirmare Fidei, ae traditionum Apostolicarum dogmata ( quae maxime inuitiantur Canonibus tuis pS diseiplinam hecles asticam, ae doctrinam moribus eorrigendis aptiorem tutioremque . iamdiu impetitam novis S laxis opinionum commentis. tueri. Ee veluti postliminio revoeare. Utinam Deus piissimus , qui . nobis, indignis licet, ae peccatorum pondere pressis , desiderium hoeas siduum eoneedere dignatur. aliquem illius fructum donet, ad gloriam Nominis sui, de tot iu Aeetesiae utilitatem . HIIL Sane non aliter expleremus partes
osse ii nostri, sue huius eximiae dignitatis, ad
quam occulto Dei iudicio, aut volentis, aut permittentis, eriguitatem nourain evexit sanctae memoriae Ponti se I , S rerum gestarum gloriae latus INNOCENTIUS X l. Cum enim Cardinales ea ui muneris si ni intimi Consiliatii &Co adjutores Romani Ponti fieis, non in ordine ad
bonum regimen , aut reformationem unius provinciae, aut regni tantum, sed totius Orbis Chtiniani: debent omne pro virili laborare opere, verbo, ae seriptis, in eundem scopum ; aesti dium, de euram suam , doctrinamque salutarem, tutiorem . imitationi Christi aptiorem . saeris
Canonibus consormiorem , ae proinde severiorem porrigere , non in unam tantum , vel aliam
Eeelesae partem , sed in totam illam , quam longe ae late patet. Ut proinde post Apostolos. Romanos Pontisces, ac praecipuos, Ac primarios Feelesiae Doctores , in Cardinalibus speciatim foeum habeat sententia illa Christi Domini :
m in Hesmisia xv in Matthaeum ita exponite
eit . Ad TOTIUS TERRAE: Noe s puriter
D. Aoret , sed severos, at se terribiles . Ut
47쪽
Id Lectorem pium , o eruditum .
XIX. At eur severos 3 eur terribiles Subi hunt enim odium hominum sere omnium , quibus mollis, cae laxa doctrina placet; sevcra autem, di austerior horrori est. verum timorem hunc statim ea imit Chrysostomus ipse subdens.
e. v et viri. Hoe es etam mirabile omtiivo, qtiod non adulantes, neque pa antes . sed ex adter
A . SALIS INSTAR DRENTES, sere om
nibus se tamen desiderabiles reddideratii. Quod ipsum contigit non solum priseis illis Cardinalibus , qui in Conciliis c praesente , aut probante Romano Pontifice saeros Canones austeriori disciplina plenos, S utentes instat salix, instituendos curarunt : sed etiam polleriori hiis, quotquot sere ab ineunte hae seeunda chisiade annorum Erae Christianae floruerunt sanctitate, ae doearina .
XX. Exemplo sint c praeter alios Cardinales sanctissimi, Petru Damiani . Bona ventura . Ac Carolus Borromaeus . Quisnam in hae mundi quotidie Iahantis senecta, tenacior fuit Eeelesialisex diseiplinae , ae severitatis sacrorum Canonum , quantum sinebat rerum conditio suo ipsorum tempore g vitoe, re gestae, di seripta eorum, id aliunde tellantur . Unde Bonaventura in Consessionali, Cap. g. simul eum Cardinali Ostiens Lib. s. Titulo De paenit. O remissonibat,snquit: Viae nomen Deerdotis meretur, qui Oxones Paenitentiatis ianorat . Nimirum , illos , quibus acerbissimae prenae pro peceatis indicebantur a sancti Iairibus . Quamvis illae tot saeculorum eursu valde exoleverint, nec a quoquam privata auctoritate instaurari possint , Simponi, quatenus ea solo iure Eeelesiasti eo ortae sunt. At quamvis plerisque hominibus aetatis illius initio horrorem, aut odium incuterent, pin ea salutem attulerunt, , amorem erga Aucto-
rerum , ac venerationem reportarunt. Sane qui attentius evolverit Damiani seripta , , S. Caroli Concilia Mediolani habita, inveniet ardentissiniurii studium sacrorum Canonum servandorum,
de austerioris diseiplinoe in iis traditae. vide insta Lib. 2. Cap. Ult.
XXI. Laudandus quoque est eodem titulo doctissimus Caidinalis Bellat minus e qui variis locis, praesertim in aureo illo opustulo , Iave Epistola ad Nepotem suum Episeopum Theanensem . disciplinam veterem sacrorum Canonum ,
Iaritate novarum opinionum extenuatam, atque
impetitam, instaurare curavit. verba illius praeeipua erhibeo : Si quis velit in toto D Iatem suam eo IIoeare , ii omnino delet eerram veritatem inquirere . er non respicere quid ma ti h e.
tempore dicant, aut faciant . Et s rei eeris rado non possv ad liquidam apparere, debet omnino
tutiorem partem sequi, e ' nu Ia ratione . nuIntis imperio , nutia uti itate temporan propos ta , ad minas ititam partem declinare . Agitur enim de famma re . eum de fuIute aeterna iractatur et O Deillimam est . eon entiam erroneam exemplo aliornm indae re , es eo modo , eon fietitia non remordente , ad eum Ioeam descendere, ubi vermis non moritur , O ignis non
XXII. Ilaee seri hebat piissimus ille Cardinalis sub initium huius saetuli , quando Probabilismus nondum radiees miserat . Quid diceret longe postea, ubi tot monstra opinionum ad vetasu, Moralem Christianam , d disti plinam Aecte.
sallicam , ae Canonicam , eruperunt 3 quarum quadraginta quinque Alexander VI l. iure merito damnavit; sexaginta quinque Innocentius XI., duas alias praecipuas peeeati Philosophici, ae praecepti dilectionis divinae negati, Alexander VII l. ut alia x mittam eiusdem sursuris . XXIII. Bella tmini vestigia tandem aliquando pressit eruditiisimus Cardinalis S fortia Pallavieinus , eiusdein Soete atis. Nam licet in decursu vitae Probabilismo eum pluribus aliis adhaesulet, postea re maturius eo insiderata, &lectis quibtisdam Libris doctissimi de eodem argumento , iis subscripsit. dc testimonium authentieum suae retractationis dedit R. P. Nicolao Mariae Pallavicino , Examinatori Episcoporum , nuper vita suncto e quod apud se retinet modo Reverendissimus P. Thirsus Gonialeet . Generali, Societatis Iesu . Primarius oli in The logiae Proselibi in salmanticens Academia . eandem sere utriusque Cardinalis sententiam ea in-istituto sequens, i cum Michaele Eliealde . alias Cella-dei, Se multis aliis doctis hominibus eiusdem In istuti, quorum scripta parantur, suo tempore in lucem proditura . Praeludiit vero iis non parum oti in Mutius vitelleseus . Generalis
eiusdem S letalis . in celebri illa Ipitalagdsuos scripta anno idi . die A. Januarii . XXIV. verum prolixus ellem , si omnes
DD. Cardinales Probabilitat illius laxi inimieos.
oe tutiorum , aut saltem palam probabiliorum sententiarum tenaces, tam tactis , quam seriptis, jam vita functos . nominare vellem . Inter tam multos corundem, qui usque modo sanctitate, aut doctrina insigni floruerunt, vix c credo ) invenietur aliqui , qui aliter senserit, aut docuerit . Immo de ex iis . qui modo superilites sunt, tam intra . quam eatra Urbem , preestanti pietate, , eruditione conspicuis, ae toti Othi Chthilono notis, quorum iudicia . ae sententiae mihi frequenter eos loquio, ac variis congressibus innotescunt, nemo est c quantum ea pio 3 qui
tam in theoria, quam in praxi . non censeat sequendam omnino etiae sententiam tutiorem, vel saltem longe veriorem, ae probabiliorem. Atque in saetis hisee Congregationibus quotidie Oeeurrunt innumerae cauilae . qnarum decisio ex saetis Cone illorum Canonibus pendet . Ubi autem variae Auctorum oecurrunt sententiae, illa omnino praefertur , quae . omnibus hine inde consider1tigi tutior videtur. aut iuri, & aequitati eonfor-mloe . Lege interea siminentiss. ac Reuerendis . D. Cardinalem Lauraeam Tomo iv. in librum III. Sententiarum Dila XIV. num .as . S latius Tomo II. Disp. XI. Art. IV. per totum .
XXV. Nimirum . hie fuit semper spiritus seelesiae, tam in Pontificibus Romani, , Cat-dinalibus, , sepiseopis, quotquot Canones Come iliorum ediderunt, quam in iis, qui pietatis , di doctrinae laude illos usque modo imitati sunt. Unde ab initio fere Pontificatus laudati Alexandri VII. mirum est, quo etelo , qua eruditione, ct eonstantia , quam plurimi Episcopi praeliantissimi nominis , partim vita functi, partim superstites. Probabili sinum luxuriantem reprel-serint . Qitot Concilia ab eo tempore in Gallia eontra illum usque modo celebrata sunt, lana nimi Patrum congregatorum suffragio, a Mediheso, , aliis exscripta 3 Quot eonventus Episcoporum , Doctorum clarissimae sothonae , ae Pa-
48쪽
rochorum Pari sensum . Rhotomagensium, alio, rumque, ad illum ea terminandum , S ad proscribendam famosam illam Apologiam Casu ista in eonspirarunt pXXVI. Quibus verbis aeto , S severitate pleni g. illam damnauerint, inter plurimos alios Praesules . Eminentissimus Cardinalis de Janson, tune Diniensis Episeopus, Ae Illustrissimus Arehiepiscopus Parisiensis blattat, tune Rhotoniagensis. satis notum est, de ego pollem hoc loco
utriusque verba ac iudicia uis es. a. exprimere ,
s neeediim esset. Quot saudes audiuntur Sumniae illius Mosalis . se 1 hromihus Tomis comprehensae , S toties recusae, hortatu aut justu seminentiss. DD. Cardinalium,Grimaldi Archiepiscopi Aquens f., de Camin Episeopi Gratianopolitani:quamvis mihi hactenus non fuerit otium pervolutandi illam , sed solum partem libandi
In ea vero passim sere er puris saerorum Canonum, ae SS. Patrum sontibus theses morum adis versus Probabilis larum commenta proseruntur. Id iplum cernere est in Summa Christiana eitati Merbesii, duobus magnis voluminibus eomprehensa , he edita sub auspiciis It tui rissimi D. Telli et Archiepiscopi, ae Dueis Rhemensis et quaec solum obiter a me lecta ) videtur eatena fere eontinua Moralis Christianae, ex Canonibus Cone illorum . de locis sanctorum Patrum conteata, aduersus latones quoslibet. Neminem prodo, neminem nomino et generati in loquor de iis , quieumque demum sint , sive communi aura fruantur adhue . sive iam diem obierint. XXVII. Sed di laudandus eli maxime inter Regulares elarissimus ordo S. Domini ei, qui hortatu laudati Alexandri UII. vea illum extulit adversu, Moralem laxam , per doctissimos Alumno v suo , Joannem Martinea de Prado , Julium Mereorum , vincentium Baronium, viniscentium Contentataem . Pithi nardum, Gonetum, aliosque similes, amplissimo fluctu . Et merito quidem ita se gessit et eum nihil aliud distere potuerit ab incomparabili Magistro suo Doctore Angelieo, immodi ab Augustino ae caeteris 3S. Patrihus, quorum germanam mentem circa Fidem, ac mores, ille divino ingenio,& admiranda claritate ea planavit, atque in methodum redegit.
XX v III. Idem fero dixerim de multis Religionibus . praesertim militantibu sub Regula eiusdem S. Augustini , S. Franeisei. At Carmelitarum . aliisque . Multi enim viri doctissimi et iis , intra . de eatra Urbem . in tueuhrationibus suis , partim seriptis . partim editis. student, ae studuerunt Probahisismo fraenum imponere , abiecta Regula illa Lesbia , S male fida, qua plerique a sine feto tae usi praecedentis abduee-hantur . de feruntur adhuc , non quo eundum
s. sed quo istir , ut Senecae verbis utar . EX solo ordine s. Augustini, nunc Romae habemus Illusirissimos duos lipiscopos . Innati iam de sagerda . Aquilanum , de Lambertum te Drou .
Porphyriensem . ae Reverendio. M. Henrieum de Nori . Bibliotheeae vatieanae Praesectum et ut mittam Magistrum Franciseum Fervaeques, celebrem olim Prosellorem Lovaniensem . S J annem Sehvvei Eects Doctorem Coloniensem et qui Pertio ae seri piis refellunt eandem licentiam
opinandi. Id ipsum aecidit plerisque Patrihus ,re dicam omnibu , Prae mons ratens hun & Congregationis Oratorii in Gallia, ae Belgio. XXIX. Id etiam eurarunt hoe tempore nonnulli celebres Seriptores, aut Doriores Benedicti ni r veluti in doctissmo ex observantissima Congregatione S. Mauri Galliarum Joannes Mabillon . Tractatu . Destidiit Monasteis. Parteseeunda Cap. di. Gabriel Gerheron toto fere Libro, De oero Paetiitenti. In Congregatione Helvetiea Liuilli L. D. Caesellinus Standratus Abbas S. Gassi. oe 5. R. I. Princeps , in Disputatione Juridiea, ege in praesti mptione fandata, quam
edidit balisburgi anno Mncti xxxi. dum ellet Publieus saerorum Canonum in ea Aenedici ina Academia Prosellor c quae communi Doctoria in consensu Probabilismum refellit 3 pariter illum impugnavit pag. I s.& seqq. Sunt de alii plures eiu sedem sententiae in diverti Congregationibu Benedictinis Italiae. Galliae, ae Germaniae . Quantum vero studii eos socaverit laudatus Princeps Standratus, non modo in Theologia, sed in saetis Canonibus, unde doctrina morum solida eruitur, satis ottendunt ces eberrimi ipsius Libri
qui prae manibus eruditorum omnium summa eum laude versantur. XXX. Uerum songe antea in Congregatione Benedici ina Hispaniae non desult qui doctrinis Calaidarum lari, antidotum pararet . Anno MDcLI II. vivente adhue Innocentio X.
electus fuit Generali ipsius Reverendio. Magister D. Bernardus Monti veros, Primatius Theologiae Profestor in Obetensi Aeademia . Theologus Matellatis Catholieae, ae Consultor Supremi illius Fidei senatus, vir spectatissimae
pietatis, ae sublimis doctrinae. Is ab eo tempore acerrime invehebatur adversus laxa a Calatii. rum opiniones . de Iectionem quorumdam ex iis vetabat subditis ae discipuli , inter quos ego
numerabar . Pollea anno Moctivi i I. suit electus
Episeopus Ecclesiae Calagurritanae, eodem tempore quo praeerant . Oxomensi D. Joannes de Palamae . de Plaeentinae D. Ludovicus Crespi . Tras ii Praesules doctissimi pariter, Ee vitae erem mplarissimae fama ae seriptis insignes, hortatu Aminentissimi Cardinas is D. Balthailaris de Moseola S sandovas. Arehiepiscopi Toletani e eu-jus memoria pariter in benedictione eit 3 eoeperunt communi consilio exagitare Probabilismum, tune longe ae late gratiantem . Monis veros speetatim seriptis suis ea de re titulum dederat:
LACRYMA MILITANTIS ECCLESIA . Uerum anno Moc LXI I. initio Novembris, fractus
morti fieationibus, studiis, ac laboribus . ci eum stante ae flente toto elero illius Aeetesiae , , pauperibus eiulantitius tam pii Patris obitum , immortuus fuit operi nondum perfecto, quod proinde in sueem edi non potuit. Idem fere aeciderat Palamito, qui triennio ante sanctissime obierat: id est anno Miae Li x. die tricesima Septembris . Unde licet tot Libris antea editis, sparsim perniciosas ac laetas quorundam Reeentiorum opiniones impugna siet. non potuit perficere volumen aliquod ex instituto in eundem seopum . Denique Apiseopus Cresplus distentus occupationibus variis, S legatione Maiestatis Catholieae in Ur hem pro caulla Conceptionis . solum potuit edere Disputationes Moralec selectas aduersus Casu istas prurientes auribus . Snominatim praecipue adversus Caramuelem . Obiit vero magna sanctitatis opinione relicta e
XXXI. Ab iis praestantissimis Episeopis .
49쪽
Ad Lectorem pium , O eruditum .
N Seriptors bus variis instructus, paucis post annis e cepi dubitare de sicut state illa , quam no- his plurimi alii postieehantur in usu opinionum quarumlibet probabilium . Io usque enim communi fere sensu , aut praeiudicio abductus, in Probabilismo. ueluti in pulvino , molliter quiesce ham et & plerumque studium meum cita ingenue fateor situm erat in ea a minando potius, an aliquid esset probabile. quam in velligando, an esset verum . Detecta enim probabilitate , nullatenui dubitabam me polle illud in praxi sequi. aut aliis consulere . Unde in Theologia Florulenta . quam edidi Salmanticae anno MocLavi i. Ludo v. praesertim a num. o. usque ad s8. tota
mihi eura fuit in oraminandis conditionibus opinionis ah uno Doctore pio, & docto traditae adversus communem aliorum , neeelparis , ae stisfieientibus, ut illa probabilis censeatur . Hoc enim semel statuto , non dubitabam, sieitum este ipsius usum, adhuc postquam Alexander VII.
anno Moe Lxvi. damnaverat XLV. Propositiones,
in iis iis am numero vicesimam septimam e Si
Liber si a lenitis janioris . ct moderni , debet opinio e enseri probabiliri dam non eo at, reje-Ham ossa a Sede Aposogica ut improbati m. Hane ipsam thesm per se spectatam ibidem tale impugnavi, seu ti , nimiam licentiam opinandi
eirex doestinam morum e quam in rem memoravi
mim. s. ea sere ipsa quae paullo antea protulide Illustrissimis Episcopis Calagurritano . oromens , ae Placentino. XXXII. Nec processi ulterius ad quaerendum . an dato quod opinio aliqua sit probabilis,lieeat omnino istam sequi in praai, aut aliis consulere , relicta probabiliore, aut tutiore. De hoe enim nemo tune Salmanti eae dubitabat . Usque adeo invaluerat Probabilismus ibidem , quamvis paullo antea Magister Ioannes Marti neet de Prado, S uineentius Barcinius, ambo Dominieani. seriptis editis impugnassent longe ae late Caramuelem , & rejectilent usum opinionis minus probabilis faventis libertati in concursu probabilioris stantis pro praecepto . Nulla enim fere ratio utriusque laudati Seriptoris habebatur in ea parte, ob multitudinem innumerabilium aliorum Itherius seribentium e ut possent ii dicere
eum Poeta : Obruimur numero . XXXVI. Coepi itaque rem maturius eram minare , ab anno circiter Mnc LXII. usque modo,
lectis ae relectis, ultra praedictos, plurimis Auctoribus reeenti hu . qui hine . S inde eontrinversam hane gravisimam profligaris ut ex instituto . Deprehendi vero ingens perieulum salutis in sectando, aut eonsulendo alisa Probabilismo . sive usu cujuslibet opinionis minus probabilis sa- ventis libertati, in concursu altersus probabilioris adhaerentis praecepto . Idem mihi alte inissedit ubi utraque apparet probabilis aeque , aut circiter . Manet enim adhuc res vere dubia , Sincertum omnino , an actio, vel omissio si contraria Legi aeternae , nee ne . quicquid plerique ceeentiorum distinguant inter dubium spe eulativum , di practicum . Hanc enim distinctionem quoad eontroversiam praesentem . plurimi alli a triginta circiter annis usque modo . doctissime reiecerunt. In dubiis autem. & spectantibus ad
aeternam salutem , eligendam esse tutiorem partem . iura clamant, , prudentia, ae lex charitatis Divinae de propria, ct aliorum salute , palam dictat.
XXXI v. Certe nemo prudens vitam eorporis ita negligit, ut audeat uti cibo, aut pharina eo solum probabiliter sano, quod tamen aeque aut magis pro habiliter censeatur noxium, de exitiale futurum . Quare ne exponat se probabili , aut probabiliori periculo mortis . eligit aliud certo innoxium , aut salutiferum . idem iere aemeidit circa rem familiarem servandam , S hon res as equendos . Cur ergo vita animae, , salus aeterna . longe pretiosior . passim exponatur prombabili perieulo opinionum liberiorum Z Nec rhil ea sones aliquae . seu iudicia refleaea ad auctoritatem alienam, videntur prodeste, aut suffeeraad formandum judicium moraliter certum , &neeiularium de usu lieito opinionis henignae quoad hona animi, potius quam eorporis , vel fortunae , ubi opinio severior aeque , aut magis urget. Non enim voluntas habet vim imperandi intellectui, ut judicio res ex o censeat verum, aut certum moraliter id . quod directo iudieio estimat salsum , aut dubium , aut minus probabile. XXX v. Qua te reflexiones illae ad sumismum pollunt hahere Ioeum, S prodeste , ubi vir doctus , & prudens . recta intentione placendi Deo, aut ipsum non offendendi, Se nullo praeiud lato, passone , aut utilitate abductus, diligenter inquirit veritatem pro qualitate materiae . A debitis circumstantiis, quando conmeurrunt invicem contrariae opiniones inter Seriptores Catholicos , doctos, At pios . Si poti rem
examina iam inveniat sententiam benignam longe ac palam praevalere opinioni aui eriori, tum auctoritate, , numero Patronorum , tum ratio nibus, de plene respondere argumentis contrariis a videtur poste formare iudieium moraliter certum de illius veritate,& liesto usu , aut nihil eurare rigidiorem aliorum opinionem . vel eam reputare ortam ea inani scrupulo . Dato enim, aut permisib, quod sententia illa benignior edet salsa in re . agens excusaretur a peceato , saltem gravi, ob rectam intentionem . honam fidem ., ignorantiam venialem ex infirmitate humana.
Si autem post diligentem inquisitionem inveniat
opinionem austeriorem aequale pondus habere . aut etiam maius, ae proinde veritatem rei esse speeulative dubiam; non poterit ulla reflexione
formare sibi iudieium moraliter certum de illius veritate , aut usu stelio . Quare atis linendum erit ab opinione lienigniore , , adhaerendum tutiori , siue stanti pro praecepto. Et hoc iudico eo n- venien ct necessarium in omni eam. XXXuI. Naee videtur suille praxis assidua sanctorum Patrum, Pontificum, ac Theolog rum doctrina , pietate insgnium . a tempore nascentis Ecclesiae usque ad silem sere saeculi
praecedentis , quo ecepit reputati securus usus opinionis benignae probabilis. in concursu opinionis austerioris aeque probabilis. aut probabilioris . per reflexiones antiquis ignotas . Se queliantur enim veteres illi, quod intra sinum Eeelesiae Catholieae post rem mature examinatam. oratione ae studio compotenti. videbatur verum. aut moraliter certum. Et licet ipsi sancti Pattes. aut Doctores celebres, aliter, atque aliter circa varia, quaestiones morum eenserent. unusquicque tamen pius, ac prudens id agebat, vel consulebat aliis , quod post debitum eramen iudicabat verum , aut saltem longe eonformius Canonibus sacris . rationi, , aequitati. Neque enim amplius exigi putabat ah homine mortali. in-
50쪽
stmo . O ignorantiis Ohnoxio. Alioqui seque-hatur tutiorem partem. Exempla plurima possent hoe loco produei. ni quaellionem hane gramuislimam potius et eurrendo libandam, quam ex inlii tuto dirimendam recepi lemus.
XXXVII. Et hoe ipsum fere est, in quo
videntur eonvenire scriptores, te Theologi taudati a num. XX. contra Probabilismum diiserent ea . Nominatim vero doctissimus, ct piissimus Cardinalis Bellarminus . verbis ei seriptis Num. XXI. aperte id tradit; immo & loquitur strici tui quam plerique ea allegati , ut eo insideranti palam erit. Ae eerte innocentia vitae ipsus. candor morum , , professio minime fucata veritatis , quae fulget in eius scriptis, salix denotant , eundem in agendo,'consulendo non quaesii de probabilia. sed vera; non dubia, aut morali erroris perieulo obnoxia . sed heura, ct solida. Freat nune aliquis recentiorum quorunmdam , & propterea Bellarminum Jan senismi, aurBaianismi arguat. Mane enim notam er eodem doctrinae motum severioris capite inurere ausi
sunt nonnulli plurimis aliis Catholieissimis spiscopis, Praelatis , Doctoribus , S Seriptoribus, Iieet nullo fermento haereseos, vel doctrinae eris roneae aspersis. & palam rei ieientibus illas quinque samosas theses . ab Innnocentio X. S Al xandro v II. fulguritas, atque in ii, Inusteissimo
Fagnano, quo neminem in sacris Canonibus doctiorem , aut eelebriorem aeta a nostra tulit. Sede alumnia ejusmodi, dum linguario oribus quorundam iniecto coerceri nequit, contemptu, aut risu exsibilanda erit. iuria istud vetula aversus
eo nuitia iniusta et SPRETA EXOLESCUNT.
XXXVIII. Itaque ut eo redeam unde diis
verteram , tam ipsi Canones Concisii Esther; tani, quam aliorum Hispaniae. hisee vos uminibus
eo inprehensi , veterem illam morum doctrinam, S disti plinam Ecelesiae austeriorem tradunt, aqua mirum quantum descivimus in hae mundi senecta . de pruritu novo opinandi sit aerius. Nee tamen ideo probo nimium quorundam Eelum , aut impetiginem , vel severitatem iusto mi rem . qua onera intolerabilia aliis imponunt .
Paris enim periculi est . plus iusto eonseientias
uringere. ae dilatare . Et utrobique preeari potest suo speeie boni, aut praeteatu aeli. Plerique enim recentiorum nimium hahenas larant, ut homines, praeseitim fragiles, probabili opinione iusti non peccent , lieet actio ea se mala se . Alii vero nimis stringunt, ut avertant ah omni per eulo peccandi . Utrobique autem valde eris xatur . Moderandum id est rest usi x eharitatis. Sprudentiae Christianae , servata illa medioeritate , quae in neutrum extremum deelinat . Quod
spium saepe in Notis ad haee conellia observan
XXXIX. Tam vero insis, quam in Dioseitationibus exiguam , aut potius nullam rationem habemus monumentorum quorumdam Dialestae fidei, sive Chroni eorum . quae sub nomine Dextri. Maximi. Heleri, Liberati. Luit prandi, Iuliani Peredi . , Nauherti Hispalenss. a
ne ei reiter praeeedentis saeculi usque modo vendi tantur, ingenti plane detrimento . D Iniuriaveritatis, atque Historiae rerum Nisoaniae. Intra quam multi homines docti ah eo tempore , aut eum eruditissimo Mariana , & aliis exteri Seriptoribus rident ea eommenta , aut hilem exer-eent, is stilum eracuunt, eum D. Nicolao Antonio , eeleberrimo seriptore Bibliotheeae Hispanae . quinque tuitis volumini bus eomprehcnis . quorum tria nondum edita apud me sunt , S
uia BD aliquando publieam videbunt lutem, .Qum S Cl. v. D. Immanuel Gonetas ea . qui in Commentariis ad Elibetitanum Concilium aliquam iis Chronicis fidem adhibebat. postea ab
temptui habere , me praesente . Itaque quicquid plurimi minus versati in Chronologia, Hilloria.S Critiee , dieant , de voei serentur in honorem
earum farraginum, a male feriatis quorundam capitibus eonfictarum; nos ea solum sectabimurct trademus , quae antiqvstati , de veritati e formia sunt, aut omnino apparebunt .
Post Cardinalem de Aguiere eonati sunt mulis Probabilismum eonfodere, portentosisque Casu istarum opinionibus solidas Patrum sentemtias, Conciliorum inereta, atque oraeula Summmorum Pontigeum opponere: praeeipue,ut alios
omittam, Fr. Natalis Alexander, , Clarissimus Franei seus Genetius Episeopus vafionenss. At
uero erellata nostro h ee aevo eontroversia de
quadragesimali ieiunio diseiplina . quam Sanctissimus Dominus noster BENEDICTUS XIRLiteris tuis Apostolieis egregie explicavit, quum
nonnulli Auctores laxas opiniones inducerent, occasionem inde arripuit Dominieanae Familiae
alumnus Fr. Daniel Comina seribendi Italico Idiomate Historiam Probabilitat. A Rigorismi, in duo, Tomos diuisam . S Lueae editam anno MoccxLI II. in qua fuse disserit de ipsius Proha-hilismi origine, progressit. & interitu . ac de viris eximiis ordinis Praedicatorum . ac aliorum complurium, S praeserasm Soeietatis Iesu. qui
illum oppugnarunt. verum cum contra praedictum Coneinae Tractatum non multo post . Auctores non pauet insurrexerint, ae eius Auct rem laeerarint, insgnis Theologus laudati Ordinis Haedi eatorum Fr. vincentius Patulldi, qui
non ita pridem eruditissimum opus, De futuro impsorum satu . publici juris fecit. Traesa-
tum ipsum . eiusque Auctorem vindicavit, editis Tridenti anno arsi. Litteris Theologico, morali hus . Num. xvi i. Italiee seriptis, ae duobus Tomis contentis sub nomine Eusebii Manistae . Porro inter alios insignes societatis Iesu Theologos, qui nostra hae aetate Prohahitismum impugnarunt. suit quidem dociissimus P. Paulus Gabriel Antoine euius Theologia moralis iterum atque iterum edita est , etiam Romae eum Additionibus eruditissimi Fratris Philippi Lipperi a Carhontano ordinis Minorum . quos de Ohservantia appellant. verum prae caeteris saniorem,
plenioremque Theologiam Moralem seripst , Christianamque appoliavit memoratus F.Daniel Cones na, quoe lieet ab eius adversariis delata fuisset ad Summum Pontificem , ct a duobus in- senio illux Theologis , altero Clericoriam Regularium Theatinorum , Minimorum ordinis altero distulla . nihil tamen in ea inventum suit, quod Christianae . Catholi eaeque Doctrinae ossis eiat , uti constat ex eiusdem Scriptoris Declaratione, in qua, si pauca ereipias, quibus se, suamque Theologiam vindieat ah aecusationibus adversus eandem factis, iam nihil aliud magni mimenti legere est . PRIM