De grammaticae graecae primordiis

11쪽

nodne istud aliis rebus impositum inveniamus , modo exiguae grammaticae parti , modo ampliori disciplinae , cuius pars est grammatica hodierna. Priusquam igitur ad propositum nostruta accedimus, et priscae grammaticae Vestigia apud Veteres indagare et persequi incipimus; hoc inprimis necessarium esse videtur ad rectum viam tenendam, ut nominis historiam paucis a umbremus , ne diversae longe distautium temporum significationes temere inter se misCeantur.

Ubi primum apud graecos scriptores grammaticae artis mentionem factam esse videmus, nihil aliud quam legendi et scribendi facultatem complectitur. α γραμμ- enim, quibus et res initium cepit, et nomen inVentum est, Praetem

quam quod scriptas tabulas vel publicas vel privatas, vel rei publicae acta vel singulorum Pistolas designant ), principio nihil nisi litteras seu elementa linguae significant. Hinc igitura inuone primum et grammatica ars et homo grammaticus eo, quem diximus, sensu dicebatur: cuius usus, quum accurata observatione non indignus videatur , Praecipua exempla

collecta apponemus: Craiyl. P. St. Steph. Io3 I9. Behh. οταν ταυτα τὰ γραμματα, τό τε αλφα αὐτὰ βῆτα και, ἔκαστον τῶν στοιχμιων τοῖς νομασιν ποδιδωμεν τῆ γραιε-

12쪽

αντας καὶ,ποκρινομένους κατα συλλαβὴν, γελοίους ειναι, ἀρθως με δοξαζοντας καὶ λεγοντας α λέγομεν οιομενους δε γραμματικους εἶναι κα εχειν τε καὶ λέγειν γραριρι οὐ

τουτ εστι το γραμματικον ποιουν καστον ηstων. me re

Eodem ens mirum illud tragicae artis portentum, quod CaI lias commentus est, in quo singulae litterae personarum a te explent, . Athenaeo et fortasse etiam ab antiqueto iri a τραγ pM ε θεωρία γραμιμαγικὴ appellata est. v. Ath. VII, γ 76. a. X Mi8. b. 53. c. se de ea docte disserent in IIl. Herniann Opuse T. I. p. 37. et Ili Boeckh de Trag. r. priuec. p. 68.

13쪽

Quum igitur priscae grammaticae summa in persectara .gendi et scribendi facultate posita esset in praecipua cura inlliterarum τῶν στοιχείων natura dispicienda impendeti

tur, ut genera earum distribuerentur, et assinitatis et diser pantiae leges explorarentur. Cuius studii luculentissimum exemplam in Platonis mulo exstat p. 424. St. 88, a. B. ολ αἰχμῶς ἴτω δεῖ πρωτον με τα φωνοέντα διελέσθαι,

ν φαονοέντων ὁσα διαφορα ειδο ει ἀλλήλὼν - et in Theaet. p. o6. St. Ia, . . ἐν τῆ τῶν γραμματα Ἀμ- σησει Ουδὸν cita μανθυνων διετέλεσας ἡ τε στω ροῖ τε Hira νει διαγιγνώσκειν πειρώμενος καὶ ἐν τῆ ἀκοα αντοπαδ αυτο καστον, να μὴ et θέσις σε ταράττοι λεγομένων

τ καὶ γραφομένων. Grammaticus igitur Platonis aetate, quieunque his littera .rtu elementis imbutus erat, dieebatur ' in γραμματιστῆς - tem huius disciplinae magistre audiebat qui, quamquam lm dum eius nobilissimus quisque puer frequentabat, ipse tameni

I Lem. VII. p. 8io. St. 4, 2. B. γραμματα μὲν τοίνυν χρῆ τὸ

μέχρι το ' ρὐψαι τε κα ἀναγνωναι δυνατον εἰναι διαπονεῖν. - id praeter loca ex Platone Rupra allata Xenoph. Mem. IV, 2, 2m

14쪽

quaquam magno honore habebatur; nam eius ars insimum graecae educationis locum obtinebat ), cuius dignitas et honor in musica et gymnastica arte posita erant Grammatistae conditio quam contempto et despecta inter ingenuos habita sit, Demosthenes satis declarat, qui Aeschinis genus ignominia satis notasse sibi videtur, quum patrem eius Atr metum grammatistam appellet ' in, quique gravissimis eiu

dem opprobriis illud adnumerat, quod τὰ γραμματα ἐδιδασκε, quum ipse didicisset ).

Eadem grammaticae istis . significatio , quam in Platone obtinehe demonstravimus, apud Ariuotelem manebat. Ab illo quoque idem ei constituitur locus ante musicam et gymnasticum, quem antea oecupabat: Polit. VIII, 5. στι τι ταρασχεδον, α παιδευειν εἰωθασι, γράμματα κα γυμναστικὴν κα μουσικον, κα τέταρτον ενιοι γραφικήν. Sed non sine insigni quadam laude eam commemorat eod. I τὴν μὲν γραμ- μυικην o γραφικ/1ν eo χρησι μον προς το βιον ουσας κα πολυχρηστους, et mox τῆν μουσικὴν si παιδειαν τα Io ουθ' ως χρήσιμον ἄσπερ τα γράμματα προς χρηματισ- κον καὶ προς οἰκονομιαν καὶ προς μάθησιν καὶ προς πολιτικὰς πραζεις. Tamen nondum ultra fines illus excessit, qui bus Iegendi et scribendi iacultas continetur; sed ubicunque grammaticae mentio incidit, in primis lit erarum elementis matur Categ. c. s. επὶ τῆς γραμματικῆς τα στοιχεῖα προτερα τῶν συλλαβῶν Top. VI, c. 4. d. Sylla. c. 5. d. BuhL

15쪽

κ'ς τουτου εστι το κατὰ τὴν ἐν-ωτ γραμματικήν; Us magn. II, 7. ἐὰν εχη - Θάμπρος τὴν γραμματικὴν,

διάφοροι αἱ γραμματικαί, - ἐν άρωρεν καὶ ἐν ταQuum igitur in Aristotelis libris nusquam grammati e nomen latiore significatione usurpatum Videamus, magno remi Idum est, tam brevi tempore post eius aetatem huius minis artem ad amplissimam dignitatem e evectam. Iam enim ad ea tempora accedimus, quibus in es infimis gami et Alexandriae litterarum sedibus doctissimi viri Mi malicorum nomine gloriabantur. Sed ad hanc coae Sumem P--uendam et explicindam ex us testimoniis plane destituti sumus. Sextus Empiricus, cuius fides nobis dehinc praecipue sequenda est, ab antiquior nullo quam a Cratete artis με Mmaticae definitionem seimavit; nam quod Αει Gramm. I. p. 224.

n. 44. . Fabr. την ἐντελῆ γραμματικὴν καὶ τοῖς περὶ Κρώ - τα τον Μαλλώτην, Ἀριστοφάνην τε κα Ἀρίσταρχον ἐκπονν ' θεῖναν appellat, id ipsius verbis dictum putandum est, neque quidquam de Aristophanis et Aristarini loquendi usu illustrat.

Tamen non dubito, iam inter proximos Aristotelis success 'res eam grammaticae significationem in usum Venisse, quam me verba respieiunt Ioeum Platonteum Euthyd. p. 4o3, 3. Bdnύτε ἀποστομαGζοι ἄμῖν is γραυματιστές, ὀτεροε μα- θανον Ἀ- παίδων τα Ἀποστοματιζουμενα, - σοφοι λοι

16쪽

Alexandrini celiinrahant. Primum iam Heraclidem Ponticum, Arisintelis aequalem, in libro illo, quem γραριρι-ικα inscripsit teste Diogene Laert. p. 35. ed. enag. non in elementorum d orina, sed in linguae arte vel in critico argumento versatum sui se credibile est. Tum autem suspicio illa memorabili quodam clemeotis Alexandrini loco confirmatur, qui primum recentioris dicendi usus auctorem Praxiphanem appellat Stromm. I. p. Sos. d. Heios. Ἀπολλοδωρος ο τμοῖος νῶτος του τι- εἰσήγ πατο τουνομα καὶ γραμματικος προσπορενθη 'Aιοι δε φατοσθένη τὸν κτρηναῖον φασιν , ἐπειδ' ἐξέδωκεν-τος βιβλία δυο γραμματικα ἐπιγρα ψνας' ωνομασθλ δε γραμ ωικος, ω νυν νομάζομεν, πρωτος Πραζιφάνης Huic potius fides habenda videtur quam Theodosii scholiis ad Dionysii Thracis grammaticam , quae alium amplificati nominis auctorem tradunt loco quodam a Burmann ad ales Mn erit Pag. 46. exscripto, a Bethhero non editor το προτερον κριτικὴ ἐλέγετο καὶ οἱ ταυτην ριετιδντες κριτικοί - τοδ ρος

sic δε ὁ Κοριαῖος συγγραφάρανος λε ιν ἐπέγραφεν --

τωορου γραμματικου ἐξὸν καὶ ἐκ τουτου ποτε Ἀραικὴ γραμμα-κη λέλεκται καὶ γραμματικοὶ ο ταυτν μετιοντες. Quum enim nomen aperte corruptum sit, Autodorus idem cum Clementis Apollodoro esse videtur optimo iure etiam res Perturirutas esse suspicari licet Apollodorus igitur Cumanus primus criticam artem hoc nomine dictam professus esse putandu est, sive malis Eratosthenes, grammaticus uterque cognominatus: sed Praxiphanem potissimum grammatici nomen latius extendisse credimus. Fuit hic Theophrasti sodalis vel discipulus teste scholiasta ad Hesiod Opp. init. I. idemque in gram- Vid. Proeli protegs ad Hesiod Opp. . . d. Gaiss Lips. Oro

17쪽

matteis aut criticis quaestionibus tanquam idoneus testis commemoratur a Demetr. d. Eloc. c. 57. a arcellino Vii. huc. p. VII; a Schol ad Soph. ed. C. v. 893 denique in in his ad Dionys gramm pag. 29. d. Behh. ubi mendose nunc

legitur δε γραφιMατικη περὶ τον ἔλληνισμιον, ἡτιις καὶ δευτερα ἐστίν, ἀρξαμιενη ριεν ἀπ Θεογένους' , τελεσθεῖσα δὴ παρα τῶν Περιπατ νικῶν, παρ' Ἐξ ν άνους τε κα Ἀρισοτέλους' aperte rescribendum est: Πραξιφάνους . κ. h. Grammatica igitur quasi novum regnum nacta Proxime ad nostram philologiam accedebat: nam praeter linguae sciemtiam veterum scriptorum explicationem, aesὸtimationem et con--

Semationem tanquam proprium munus sibi vindicabat. Taγράμματα quoque eodem tempore antiquae significationis fines egressa , sicut litterae Romanorum, quicquid scripto mund tum erat, complectebantur ' in . Sed nobilis illa grammaticae ars minime iisdem finibus ab omnibus circumscribebatur. Eia miles . ut in re simili , controversiae inter Veteres grammaticos agitabantur, quales nostra aetate de philologiae ammento et

ambitu existere vidimus Crates inprimis Mallotes, em

Θεοφράστ ο υ μαθητής, μηδὲ τουτο ἀγνοωυεν. vis sit heogenes iste, secundae grammaticae auctor, nusquam invenio fortasse de Theodecte cogitabat scriptor negligentissimus; quem Dionγs C. V. I, 2. et Quinctil. I, . cum Aristotele inter primos grammaticae auctores nominanti 'I nius usus exempla sext. Empir. adv. Gramm. P. 25. 26. Callimaelii versus affert, quibus et carmen creophyli, et Platonis Phaedo eἀμμα appellatur eosdem vosus repetit SchoLad Dionys Thr. p. 25. BYL

18쪽

menae sebolae prineeps, eriti in grammatica contineri nol bat, sed illam primariam artem esse statuebat, culus grammatic , quae unice in lingua explicanda Versaretur, quasi media esset I. Idem sere volebat auriscus, Cratetis diacia Pulu , qui grammaticam criticae partem iacit v). Contra raos grammaticae dignitatem Aristarchus tuebatur, cuius se tentiam ex verbis Dionysii Thracis, discipuli eius, satis cognoseimus et γραμματ κη εστιν ἐμπειρία τῶν παρα ποιη'τas

τε καλ-πραφευσιν ως ἐπὶ τὸ πολυ λεγομένων Deinde sex

eius artes enumerantur, quae omnia persectr philologi officia complectuntur et lecti peritissima secundum accentus, poeti- Carum figurarum expositio, verborum et rerum explanatio, etymologiae inventio, analogiae exploratio et iudicium de poematis ' θ. Hanc definitionem et distributionem valde notam et pervulgatam suisse, inde apparet, quod sequentium grammaticorum sententiae omnes sere hanc tanquam receptam aliquam formulam respiciunt et emendare conantur. Ptolemaei Vid. Sext. adv. Math. p. 233 ἐκεῖνος ὁ κράτης ἔλεγε διαπέ-

ρειν τον κριτικὸν γραμματικοίν' καὶ τον μὲν κριτικὸν πdσης, φησι, δεῖ λογικῆς ἐπιστέμης ἔμπειρον εἶναι τον δὲ γραμματικον πλιυς γλωσσων ἐξηγητικὰ καὶ προσωδίας ἀποδο

τικον κα των τουτοις παραπλησίων εἰδήριον ' παρο και

ἐοικέναι κεμον μέν ἀρχιτέκτον , τον δὲ γραμματικον πη--eresto Sext. adv. M. P. 268 ταυρίσκος, ὁ κρατητος ἀκουστής, ἄσπερο αλλοι κριτικοί, nordσσων η κριτικν τὴν γραμματικήν. Criete igitur, haud dubie a Cratete profecti, peculiarem scholam constituebant, quae Perg mi floruisse videtur. Dionys Thr. Gyamm init in Fabri Bibl. r. Vol. VI. et Beis. Anecd. II. p. as Sexti Emp. eadem verba Dionysii nomine exhibet pas, a et M.

19쪽

Peripatetici Cbaretis, Demetrii Chlori, Asclepadis Myrtiani,

Hiorum placita de grammatici natura apud Sextum Emp. P. 31 sqq. coguoscere licet. Quorum definitiones quamvis varie inter se discrepent, in oninibus tamen hae tres grammaticae artes apparent: τὸ τεχνικον , in quo linguae ratio docebatur, τὸ ἱστορικον , in quo rerum et hominum notitia tradebatur, et τὸ διαιτερον , sive grammatica proprie sic dicta, quae interpretationem scriptorum et iudicium exercebat. Haec est eadem grammaticae distributio , quam Cicero Gra eorum more proposuit de orat. I ia omnia fere, quae unc conclusa nunc Missus, dimensa et iussim quondam uaerunt, ut an --ticis metiamum tractatio, historiarum cognato , verborum inteiremis , remurietandi,tauam onus nam si guae scientiam in duas partes divisit, verborum explicati emet pronuntiationem. Et hunc quidem ambitum grammatica ars per totam antiquitatem retinebat, ita tamen, ut illa pars, quae ad linguam pertineret, etiam a serioribus scriptoribus Potissimum grammaticae nomine appellaretur veluti Dionysius HaIicamassensis , qui his simillimis locis grammaticae studium, quale ipsius aetate in usu erat, describit, huius diseia Plinae Progressum inde a primis elementis discendis usque ad persectam lectionem persequitur ) Plutarchus quoque

Dionys Hal. de Demosth. praest. p. iii ed. Reish. : ταυτον τὴν γραριματικὸν δταν ἐκεκήθιοριεν, πρῶτον μὲν τὰ ὀνόματα των στοιχείων τῆς φωνῆς καλαμβάνορον καλιιται γράμματα , Dειτα τύπους et αδτων καὶ δυνὰμεις, ταν δὲ ταυταμάθωριεν, τουτε τας συλλαβας αδτῶν ηαι τα περ ταμα ἁ-θη, κρατήσαντες δὲ τούτων τα το λόγου μδρια, μύριατα λέγω και ἐματα και συνδέσμους και τα συμβεβηκότα τουτοις, συστολους, ἐκτάσεις, ὀξύτητας, βαρύτητας, γένη, πτω

20쪽

stioribus sinibus grammaticam circumscribit, quum eam τυνγρον ἐπιτήδειον γραμμαῖς τὰς φωνὰς δημιουργεῖν καὶ ταμιευειν τῆαναμνησε esse dicat ) Sed alii, quibus tam minuta grammaticae pars vix cum nobili illa arte coniuncta esse videbatur, duplicem grammaticam esse statuebant, alteram humilem et imperfectam, quae in primis litterarum elementis haereret, alteram praestantissimam artem et late patentem, quae inscriptoribus interpretandis et iudicandis regnaret' in illam ab ea significatione τῶν γραμματων qua elementa essent, hanc

σεις, ἀριθμους ἐγκλίσεις τα ἀλλα παραπλῆσε τούτοις μύρια ὀνοματα ἔταν δὲ τὸν τουτων παντων ἐπιστῆριην περιλήβωμεν, τοτ αρχομεθα γράφειν τε - ἀναγιγνώσκειν, πατα συλλαβὴν μὲν καὶ βραδέως το πρῶτον, ἄτε νεαρας σης se τῆς Πεως, προβαίνοντος δὲ τού χρονου και τεινονισχυρον Ἀρυχν περιτεθέντος ἐκ τε συνεχ- μελέτης, τότ' ἀπταίστως τε καὶ κατὰ πολλὴν ἀπέτειαν, κα πάν- τι ἀν- ἀπο- τις βιβλίον, οὐδὲν ἐκείνων ἔτι τῶν πολλῶν θεωρημάτων ἀναπολουντὸς ἄμα νοήσει διερχόμεθα. Eadem fere Ieguntur de Comp. Verbb. p. 4i4. d. Schaef. Plut demus pag. II 3I. d. XyI.' v. Philon. Iud in libro περὶ τῆς εἰς τα προπαιδεύματα συνδδου p. 348, b. c. πὀἈράφειν σι ἀναγιγνώσκἐιν γραμματικῆς τε ἀτελεστέρας ἐπάγγελμα, εν παρατρέποντές τινες γραμματιστο- κον καλουσι. - eund περὶ δνείρων p. 46a,a: σαβων ἀπ τῆς παιδικῆς ρ αματικῆς υ τα πρῶτα et τε γράφειν και τὸ ἀναγιγνωσκειν an δὲ τῆς τελειοτέρας τήν τε παρὰ τοι ποιηται ἐριπειρίαν καὶ τὸν αρχαίας στορίας ἀνάλη νιν - Sexti adv. ath. p. 26: διττος ουσος γραμματικῆς re μὲν τὰ στοιχεια και τα τουτων συυπλοκα διδάξειν ἐπαγγελλομένης καὶ καθ cio τέχνης τινος ἄσης τού γρουφειν τε και ἀναγιγνωσκειπι τε δὲ βαθυτέρας παρα ταύτην δυνουριεως.