De grammaticae graecae primordiis

21쪽

auera, qua totius gentis eruditionem litteris consignatam eo lecteretur, dictam esse Voluerunt in in quo illud salsum

est , quod longe distantium aetatum notiones in unum tempus congeruntur, et discrimen, quod temporum decursu paulatim ortum est, ex vocabuli origine Petitur. Denique grammatici Latini in ea potissimum doctrinae parte, quam Veteres τεχνικην appellarunt, elaborabant et a quibus nos quoque arctiorem

nominis usum accepimus.

Quum igitur ex digressione ista, qua Varias grammaticae

nominis Conversione persequuti sumus, ad propositum nostrum

redeamus , hunc tractum primum inde percipimus, quod quae de grammaticae in entoribus Vel auctoribus passim traduntur, cautissime legemus , et ex diversa vocabuli significatione iudicabimus. Itaque quum a Suida serio Prometheum primum grammaticae cultorem praedicari audiamus, licet sane ridere de insperata artis nostrae antiquitate et nobilitate originis: facile tamen intelligimus nihil aliud hac narratione indicari, quam quod vulgata illa sabula de rometheo litterarum scri-hendique artis inventore continetur. Sed altiorem grammaticae significationem respexit Phavorinus , quum apud Diog. Laert. L. VIII testetur: Πλάτωνα πρωτον θεωρῆσαι τῆς γραμματικῆς δυναμιιν. Is enim haud dubie quaestiones illas dolitterarum natura ob oculos habet, quas Plato primus uir vlo instituisse videtur. ita ut plane consentiat cum verbis

22쪽

Dionysii de Comp. Ver . c. 6. p. m. d. Sinain: τά κρατιστα νέμω ως προόπιν τον περ τυμολογια εἰσάγοντι λογον

Πλατωνι τω Σωκρατικιλ πολλαχῆ μὲν καὶ ἀλλοθι, μαλισταν ἐν τι κρατυλεν. Sed longe aliam grammaticae naturam spectavit Dio Chrysostomus , qui orat. 53 diserte dicit: Ἀριστοτέλης. ἀφ' in φασι 4ῆν κριτικήν τε καὶ γραμματικὴν ἄρχὴν λαβεῖν. Aperim enim hic aetatis suae dicendi usum

sequutus diligentiorem poetarum explanationem et accuratius iudicium ab Aristotele initium cepisse moluit os autem , quum linguae scientiae initia quaeramus , ipsa rei natura rare Vetat, nomen inventorix alicuius explorari posse. Vix enim ulla alia rurs ea tam obscuris principiis orta tam leni Progressu aucta est Quin etiam illud dubitari possit, cuinam genti irimam eius culturam assignemus, annon sorte ex Oriente ad Graecos antiquissima grammatica transierit. Quamquam haec dubitatio non diu obtinere potest hoc enim certissime nos demonstraturos esse confidimus, notam cillam, qua hodie utimur , linguae rationem et descriptionem a Gra eis isse excogitatam, et ab iisdem paulatim ad finem perdoctam ita ut nobilissimae huic terrae, quam quisque liberali ingenio praeditus non sine voluptate quadam humanitatis nostrae matrem Veneratur , etiam hanc humanae institutionis partem acceptam reseramus Sed Graecia iamdiu ceterarum artium laude somerat, priusquam usus et necessitas ad grammaticam excolendam hominum ingenim adduxit. Hoc erat,

ut omnium iuvenilium gentium , sic maxime Graecorum indoli proprium, rudi ad externam omnium uerum speciem prius et attentius converterentur , quam internum earum naturam explorarent ut universam vitam apertis oculis et sania

sensibus contemplatam potius ingenii sui brmis et operibus implerent, quam mentem suam in rebus indagandis immem

23쪽

gerent denique ut maestus naturae donis laeto animo potius Erentur, quam origines eorum anxie circumspicerent. Sic igitur summu Graecorum ingenia iampridem lingua sua maximam Operum illorum partem condiderant, quibus gens ipso mi aetemum sulgebit, antequam otiosiores homin et minus Mati ad inteream huius linguae naturam perscrutandam ania inoin appellerent. Neque id ipsum subito susceptum et persectum est, sed etiam in huius studii initiis Graeci ingenii proprietas cognoscitur. Quemadmodum enim philosophia Gram

corum ex diuturna contemplatione rerum naturae paulatitua animis humanum cognoscendum progressa est, sic etiam

inguae cognitio prius in externa eius parte explicanda oce Pata, sero denique ad illas lege observandas conversa est, quae cum cogitandi et iudicandi ratione arcte coniunctae sunt. Quare absolutam grammaticae artem in ea demum philosophiae disciplina inveniemus, in qua dialectica quam maxime colebahatur sed priusquam illuc procedimus, apud antiquiores potissimum scriptores omnia vestigia nobis indaganda esse dux Inus, quae sensim ad subtilius linguae studium ducebant. Quum plura sint, quibus linguae observatio antiquissimis temporibus exsitabatur, tria potissimum discernenda videbam tum, a quibus initium cepit explanati Veterum poetarum, rhetoricae studium, et philosophica etymologiae inquisitio.

Quarum rerum qriantum quaeque ad grammaticam generandam et eoos mandam contulerit, primum exponemus, tum ipsa

Mius artis principia investigabimus, eaque, quantum seriis terit , continuo progressu usque ad absolutam eius persecti

saem Persequemur.

I. Quum Veterum poetarum interpretationem inter pra cimos grammaticae sontes numeremus, non tam de ea parte

huic a studii cogitamus, riae in rebus et sententiis carminum

24쪽

explicandis et diiudicandis versatur. mave operari in AEapsodis et antiquis philosophis. Xenophane, Beraclito, Anaxagora, Μetrodoro in Homeri et aliorum arminibus collocatam post Molfium x explicare neque animum induximus, neque si actum agere libuisset, huius loci foret Illud nobis

quaerendum est, quantum pervulgata poetarum lectio et auditio ad linguam accuratius servandam conduxeriti astelleigitur apparet, riuum omnes deinceps Graeciae populi, qui quum moribus et institutis, tum linguae dialectis plurimum

inter se distabant, rauis gauderent Vatibus suoque loeticae genere, alienorum Poetarum dectionem non sine ignotorum verborum explicatione AEt dissidentium formarum compar

tione institui potuisse. Primum hoc in Homero factum esse, euius dicendi genus haud disi iam per sextum ante Christum saeculum non amplius in russa Graeciae parte in homicium tribu rigebat, quum Iem se credibile est tum

certis testim iis firmatur Nam inter Democriti Abderitae illustris philosophi scripta a Diogene Laertiora. IX. p. 49 ed.men liber περ 'Oμήρου ἡ 'ν ορθοεπειος καὶ γλμσσέα,

recensetur. Et haec quidem tam eximii viri Homericae linguae cura in primis huius studii initiis ponenda esse videtur Idem quantum diligentiae in accurata omnium poetarum tractatione impenderit, etiam ex aliis eius scriptis colligimus quorum titulos Diogenes servavit ν περ ρυθμιον κα αρμονιος, χερεnοιήσεως, περλκαλλοσυνης ἐπεων, περι ευνυνων καὶ δυσγυ- νων γραμμάτων sic scribendum cum cord Reg. Pro. Vulgato πραγμιατιυνὶ περi ἀοιδῆς, περ ρημάτων, νομιαστικον. mee Omnia riuum insignem Democriti litterarum amorem iste V. Protegς pag. CLXI. seqq.

Particulara delenda videtur, aut pro ea rescribendum περι-

25쪽

dant, istasse non iniuria suspicamur ipsum ex olonia mnica, Teia scilicet, oriundum , qui tamen cum Atticis et Elea. t is , qui tum florebant, philosophis commercio fortasse et consuetudine, certe scriptorum cognitione coniunctus erat ex dialectorum comparatione ad difficilii Homeri vocabula illustranda praecipue idoneum fuisse et propensum. Hoc certe inemoratu dignum videtur, quod simile poetarum et poetieae linguae studium a Protagcra foveri videmus, eiusdem oppidieiis et Democrito aetate suppari. Quare etiamsi non hae .vorino fidem habendam ducimiis, qui Protagoram Democriti scholis interfusisse tradidit in aliquem tamen studiorum nexum inter eos fuisse, vix dubitari potest. Nam certe non inemus Plato Protagoram dicentem lacit Prol. p. o , II. B. Θουμα θω ανδρι παιδείας μέγιστον ιερος ιναι περ μῶν δεινον εἶναι εστ δε τουτο τ υπο τῶν ποι τῶν λεγόμεναοῖον τ' εἶναι ξυνιέναι α τε ορθῶς πεποινται ρκη, κώλείστασθαι διελεῖν καὶ ω--ακνον λογον δουνα -ὶ Scio equidem eiusmodi poetarum studium magis in discendis et memoria tenendis carminibus quam in grammatica eorum i terpretatione positum esseri sed tamen hanc quoque eum ipsa lectione nasci et succrescere oportuit, quum dubitationes et controvoersiae Vitari non possent. Ex quo genere illud est, quod diaei Protagoras: ' ἐπίστασθαι δωλεῖν τε κω. ἐρ-

Apud Diog. L. I. IX aso διηκουσε δὲ κεμορσείτου Πρωταγύρας, ἔς φησι Φαβωρῖνος ἐν παντοδαπν ιστορι μ' Hud, quod dicit h. l. περὶ ἐπων , quod ad poeticam leti nemo λιγν oppositam p. ais, . pertinet, Protagorae

propria appellatio esse videtur, si modo onsera pag. alm

26쪽

ἀρ' ἀγαθῶν μὰν ἄ- - νενέσει χαλε-ν' diser. te oram Pit actam esse C insidiam , is disserit: - γαρ- προ- πον in κατος -- αν F. Ma , - πολυκενος-- στε ἄνδρα ἀνειαν γενέ-- - - ἔπεα ἐνέβαλεν - μέν' νον- να ουδε προς-- λόγον φαι-- ἐμβεβλοσθαι, - μή - πολαβη προς το - Πατα- ἐῆμα -- ἐριζοντα λέγειν - Σιμωνιδην. Quod hoc Ioco sine ulla Meendi ostentatione de partis Ita με docetur nunquam eam in simpli sententia poni, sed alterum membrum Em-Per aut adesse aut cogitari inere, est hoc grammaticum P em tum, Mod simili ratione et hodie tradi potest. Vox vum adveἀπι- ἀλαθέως non ad verba ἀγαθον γενέσθαι, - ad amano trahendum censeat , me hoc demonstrum C

27쪽

ἀλοθως ἀγαθῶν , τῶν δε ἀγαθῶν μέν ου μέντοι ἀληθῶς.ενηθες γὰρ τουτω γε Ἀφανειο πιν αλ οὐ Σιριωνιδου. ἀλλ' υπερβατον δεῖ θεῖναι ἐν τω ασειαν τὰ ἀληθέως ου γαρ ιναι, ἀλλὰ γενέσθαι μέν ἐστιν ανδρ' ἀγαθον χαλεπον ἀλαθέως ' -υτω φαίνεται προς λογον τα ριὸν ἐμυβε--βληριένον καὶ τὶ ἀλαθέως Ῥρθως ἐπ' ἐσχατε κειμενον. Non id quaerimus hoc loco an recte Socrates aut Platori terpretatus sit Simonidis Verba quod non secisse eum se suasum habeo in P sed interpretandi rationem spectamus D quae quidem hodierna consuetudine tam parum abhorret ut

aliquis nostrorum grammaticorum, eandem sententiam non

multo aliter expressurus foret; quum praesertim figura ista του περβατο eodem homine in eadem re etiamnum valeat. Nomen fortasse in rhetorum scholis inventum et Aristotelis quoque aetate usurpatum ), in sequentium grammaticorii dicendi usum transiit , Denique in fine carminis aut partis eius, quam Plato h. l. tractat. Socrates haec verba: 4,πάντας δὲ

ἐπαίνημι καὶ φιλέω κων οστις ερδη μηδὲν ἀσχρ- ἀν--κη δ' ουδε εο μάχονται' sic explicat: πάντας δε ἐπαινημικα φιλέω κων ἐνταυθα δεῖ ἐν φ κών διαλαβεῖν λέγον - τοὶ στις ερδη μηδεν αἰσχρον, κων δ' ἐστιν ους ἐγώ ἐπαμνω καὶ φιλω. Etiam h l. lato, si serio ita interpretatur,

Pr. l. c.

28쪽

--ον λθον μουνω, quod ad iustam ieriodorum constructi nem et membrorum divisionem spectat. Sed luculentissimum veteris interpretationis exemplum tenemus in Platonis Prot fora p. 5 3. Steph. i5, 4. . , i Merates post Protagorae disputationem, su- improbat, ipse locum aliquem Simonidis accuratissime tractat. In quo quum Plato haud dubie metam eius rationis imaginem effinxerit, qua illo tempore et Tum poetarum carmina explicari solebam, optime Dd c gnoscere licet , quales in hoc munere tum grammaticae a te fiamin. mihi su licius et expeditius cogitari potest aditis nomina aut nulla inui paucissima inveniuntur orationis genus illo loco nihil a communi totius dialogi sermone differt; omni testant e mihi ultra necessitatem inventum et Iah mtum esse. . operae pretium est, 'as huius interpretationis partes indicam quae proxime ad nostram grammaticam rationem uncessunt.

Primum Soerates ut ostendat, Simonidei carminisciniatium: ,ἄνδρ' ἀγαθον -- ἀλαθεως γενέσθαι χαλεπον diser. te contra Pittacum esse compositum, sic disserit: υθος γὰρ - πρῶτον s.s ασματος μανικὸν αν φανειην, εἰ βουλομενος 2έγειν ἔτι ἄνδρα ἀγαθον γενέσθαι πιλεπον πειτα ἐνέβαλεν - μέν' --ο γαρ υ δὲ προ ε ι λογον φαινεται ἐμβεβλῆσθαι, ἐὰν μη τις ἡπολάβη προς το του Πιττακου ρῆμαωσπερ ἐριζοντα λεγειν τον Σιμωνι δην. Quod hoc loco sine

ulla docendi ostentatione de particula με docetur nunquam eam in simplici sententia poni, sed alterum membrum sem-Per aut adesse aut cogitari debere, est hoc grammaticum

Praeemum, Mod sisnili ratione et hodie tradi potest. Mox si in adverbium ἀλαθέως non ad verba ἀγαθὸν γενέσθαι,-- a ianos trahendum censeat, in hoc demonstrave conatur: ωπολαβεῖν χε αυτονὶ πιι ισβητουντα ,πεῖν τι

29쪽

ouκ, αλλὰ γενέοθαι μὲν χαλεπον ἄνδρ' ἁγαθον ἐστιν,

γα εἶναι. ἀλλ- γενέσθαι μέν ἐστιν ανδρ' ἀγαθον χαλεπον ἀλαθέως ' χυτω φαίνεται προς λογον τε μιὲ - ἐμβεβλη/χενον , καὶ τὶ ἀλαθέως Ῥρθῶς ἐπ' ἐσχάτε κειμενον. Non id quaerimus hoc loco an recte Socrates aut Plato i terpretatus sit Simonidis Verba quod non fecisse eum,

stiasum habeo)ν sed interpretandi rationem spectamus D quae quidem ab hodierna consuetudine tam parum abhorret ut

aliquis nostrorum grammaticorum, tandem sententiam non

multo aliter expressurus foret; riuum praesertim figura ista του περβατο eodem homine in eadem re etiamnvin valeat. Nomen sertasse in rhetorum scholis inventum et Aristotelis quoque aetate usurpatum ), in sequentium grammaticorii dicendi usum transiit Denique in sine carminis aut partis etias,

quam Plato h. l. tractat. Socrates haec verba: 4,πάντας δὲ ἐπαίνημι καὶ φιλέω κων στις ερδη μοδε -υρ- ἀν--κη δ' ιδε θεοῖ- άχονται' sic explicat: πάντας δε ἐπαινημικα φιλέω κάον ἐνταυθα δεῖ ἐν τίν κῶν διαλαβεῖν λέγοντο οστις ερδη μηδεν αισχρον, κων ὁ εστιν ους ἐγώ παμνῶ καὶ φιλω. Etiar h. l. Plato, si serio ita interpretatur,

Pr. l. c.

30쪽

haud dubie eri at, qui suae doctrinae placitum, neminem

aponte malum esse, a Simonide quoque agnosci et confirmari velit nos autem inprimis Verbum διαλαβεῖν grammatico sensu voce aut iure Punctione incidendi positum animadvertimus quo sensu Aristoteles verbum διελεῖν usurpavit Elenta. Soph. lib. II p. 22. ed. Sym. ου ταυτον σημαινει, ἐα διμλών τις-- ν συνθεις, neque dubito sic quoque intellige dum esse το διελεῖν ἐπιστασθαι, quod Protagoras Omme dat l. mPraco Hoc exemelum igitur quum veterem me retandi rati nem satis demonstret, in qua etiam sine nominum usu, quae ars invenit, multa ad grammaticas leges revocabuntur quam . late ea patuerit, aliunde cognoscimus. Nam ii ludis puer rum, traditis primis elementis, multum operae in lectione poetarum ponebatur: cuius rei egregiam descriptionem rursus ex Platone petimus Protag. p. 25. St. 18o, 6 B. οἱ διδασκαλοι τουτων ἐπιμιελουνται , κα ἐπειθα α γρά3 ιμιατα ειάλυσικαὶ μελίλωσι συνιέναι τα γεγραριμένα ἄσπερ τοτε την φωνὴν, παρατιθέασι αὐτοῖς, ἐπὶ τῶν βάθρων ' ἀναγιγνώσκειν

ποιητῶν Ἀγαθῶν τοι μιατα καὶ ἐκμανθάνειν αναγκαζουσιν,

- βαθρα h. l. non subsellia scholastica esse puto, quod ce set eindorsius nam quomodo in subselliis carmina recitanda proponi possent sed tabulas albas, in quibus magisterversus, qui discendi erant, Pueris inseribebat, quorum maxima pars haud dubie Iibris carebat albas, quia ex Demosth. p. Cor. p. 3i3. discimus, nigro stilo, carbone opinor rq μελανι), Inscribi sositum fuisse. Eodem quoque Demosthenis Ioeo τὰ βαθρα, quae Aeschines puer spongio abstersisse dieitur, multo aptius pro tabuit eiusmodi quae in sehoIiseonstitutae erant, quam pro subseIliis accipiuntur.