장음표시 사용
11쪽
eruditionis deducamus; ne deinceps ullius auctoritate frangantur, sed libero judicio usi, omnia Um opiniones cognoscant, de omnibus dubitent, sequantur probabiliora; ac demum, quod
M. Cicero solebat, si des refellere sine pertinacia,eu refelli sine iracundia parati sint. Veteres igitur Physici, quorum vestigiis plurimi etiam recentiorum insistunt, neque naturae obscuritate, neque rerum cognoscendarum multitudine, neque sensuum ac mentis angustiis deterriti; putaverunt, in homine eam facult tem sitam esse, ut non solum invita communi , sed etiam in caussis quibus rerum uniUerssitas continetur, industria & labore adhibito, quid Verissimum esset, eruere, atque invenire posset. Speraverunt scilicet id quod optabant; & cum se discendi quaerendique delectationi toto animo dedidissent; hujusque gratia, omnia quae Vulgus permagni aestimat, contemsissent, visi sunt sibi uberrimum vigiliarum & duritiae fructum rei lisse, veritatis inventionem. Unusquisque propterea , quae priVatim cogitaverat, in medium proferebat: & quamquam inter ipsos nulla esset
Opinionum & sententiarum concordia, ea tamen re non admonebantur, ut humanam infirmit
tem reputantes , ingenio suo dissidere inciperent: sed si tamquam concilio Iovis intersui
i seul. Quaest. lib. 2. 2 Tamquam concilio Iovis interfuisent I Cicero lib. I. de Natura deorum: Tum tuus fidenter sane , ut solent i si, nihil tam ve
12쪽
sent, ita de rerum principiis, de caesi natura &proprietatibus, de stellarum magnitudine, de sato, de diis immortalibus apud imperitum vulgus disserebant. Quapropter Epicurus ille, qui, naturae arcana a se penitus introspecta, magnifice gloriabatur, ita describitur a Lucretio lib.
Euem nec fama deum, nec fulmina , nee minitanti Murmure compressit cestιm, sed eo magis acrem Virtutem irritat animi, confringere ut arcta Nazurae primus portarum claustra cupiret. Ergo i Dimida mis animi permisit, ese extra Processit longe flammantia moenia mundi: Atque omne immensum peragra it mente , animoque:
Unde refert nobis mictor quid possit oriri, auid nequeat ; finita potestas denique cuique
Euanam sit ratione, atque alte terminus haerens.
Ut igitur ad hominem ex longinqua peregrinatione domum reversum amicorum concursus fieri solent; ex quo nimirum situs urbium, fimminum opportunitates, animalium & stirpium Varietatem , templorum aediumque privatarum speciem, populorum mores, mulierum sermas,
rens, quam ne dubitare alisua de re videretur e tamquam modo ex deorum tomilio , er ex Disuri intermundiis descendisset I Andite , imuit, ere. Horatius Oae 2 s. lib. 3. qui sia tris egregii casaris audiar aeternum meditans decus
stellis inserere, er eontilio Iovis e . Hujusmodi philosophos Aristophanes ea νεφελας . 121. άερεβαῶνας appellat, Socratem ipsum de se ita loquentem inducens: αερεβαάοῦ, ε ἀλι ρονῶ ῆλιον. in aere incedo, er Solem ' intuor.
13쪽
& id genus alia cupidissime sciscitantur; ita phi
losophos e caeli regionibus nuper ad terram delapsos, vel potius edormientes, juventus adibat, interrogatura, i) quae Lunam gentes incolerent , quod pondus astrorum, quae figura esset, qui planetarum ordo inter se. utrum sidera imerrantia, quemadmodum in aqua pisceS, per tenuissimum aetherem suopte motu ferrentur, an ab ipso caeso circumacta & orirentur , & occuderent : mundusne conversione sua concentum ederet; atque utrum finibus contineretur, anne
Omnino interminatus esset. Ad quae Omnia ubri sapientes, ore durissimo, contractoque supercilio statim respondebant, ita rem quamque definientes, ut discipulis auctoritate commotis
I Qua Luram gentes incolerent I Lunam , & stellas reliquas, perinde ae tellurem nostram, incoli & habitari , plurimi veterum opinati sunt ; Orpheus in primis , Ae Pythagorei Ocellus Lucanus, Philolaus Crotoniates, Nicetas Syraculius, Oecetes, Empedoclest tum Anaximander, Anaximenes, Anaxagoras , Aristarchus, Archelaus , Anaxarchus , Xenophanes , Democritus , Heraclitus , Metrodorus Chius , Leucippus , Epicurus, & eum secutus Metrodorus Lampsacenus: Diogenes Apolloniates, Zeno Eleates , Seleucus , Plato, e Platonicorum grege non pauei r ut satis constat ex Aristotele, Diogene Laertio, Plutarcho, AEliano , M. Tullio, Alexandro Aphrodi sero, Irenaeo , Autustino, Hieronymo , The dorito , Joanne Stobaeo, Simplicio , Plii Iopono , Suida, & aliis. Nonnullis etiam recentiorum serio ne an ioco, non facile dicta est hane doctrinam tueri placuit di in quibus numerantur Nic Iaus Culinus , Iordanus Brunus , Tycho Brahe, Thomas Campanella, Gulielmus Gilbertus , Renatus Cartesius , ejusque sectatores: praeterea Keplerus , Galilaeus , David Fabricius, Ganendus, Huygenius, . Robertus Flud, Nevvlonus, Burnelius, Baetius, L
ckius, Fontenellius, de alii; de quibus consule, si libet , virum celeberrimum Io. Λlbertum Fabricium Bibliothecae Graecae lib. I.
14쪽
mnem contradicendi libertatem eriperent. Quos autem ab ipsis dissentire cognovissent, hos in physicis plane plumbeos , & ludibria verius , quam philosophos esse assirmabant. Videtis, nisi fallor, Auditores, confidentiam hominum a que audaciam : cujus utinam hoc nostro tempore sublatum esset exemplum. Occurrunt enim
in plateis, in tabernis, in angiportis, qui, quasi conjuratione facta, suo quodam jure sapientiam
vindicent ; t) qui use primos se omnium rerum e V lint, nec sunt 3 qui nihil metuunt magis, quam ne aliquid nescire, aut ulla de re dubitare existimentur. A quorum quidem consuetudine me vehementer abhorrere non dissimulabo; id enim
mihi persuasi, praeclare actum iri nobiscum qui philosophiae studiis delectamur , si in tanta rerum caligine, judiciorumque imbecillitate , vel
exiguam veri scintillam umquam eliciamus, quod extra opinionum aleam positum sit , &quod labefactari disputando non possit. De V ro enim hujusmodi , consensus esse debet non vulgi, sed eorum qui sapientes habentur. id enim tantummodo verum fuerit quod sanis &cordatis omnibus videbitur. Nam si quod tu verum arguis, ille falsum ostendat: si utraque sententia probabilibus argumentis fulta sit: cur tibi, quaeso, de veritatis inventione blandiaris cur fidem facere postules Θ cur tibi impudenter arroges, qua de re litem alius intendit, homo B Pe
cr) Qui σιe primos se J Terentius Eunucho A. 2. Sc. 2. v. I 7.
15쪽
perinde ac tu, & liber, & sanus, & philosophus PAt unam modo rem in physicis mihi momstrari velim , de qua omnium philosophorum idem sit judicium, constans, atque perpetuum. Quid motu evidentius, quid illustrius , quid
magis exploratum, si sensus in consilium adhubeas Z videmus enim, stellas inerranteS atque planetas assidua rapi vertigine ; litora aestu maris reciproco modo contegi, modo nudari; plantas adolescere, atque a minimo semine in altitudinem tolli ; animalia omnis generis hac & illac vagari, ut sibi cibum & latibulum quaerant ; d nique nihil usquam consistere: inventus tamen est Zeno Eleates, vir acutus, si qui motum aut esse , aut esse posse pernegaret: quique hoc suum iis argumentis muniret quae inexplicabilia viderentur. Zenoni autem consenserunt 1 Parmenides atque Melissus, non infimae classis philosophi, qui docuerunt, Id omne
quod esset, unum esse, minus etiam ac mutationis expers: praeterea 3 Diodorus Cronus. Commune Peripateticorum decretum est, Omnia in rerum universitate corpora ita conserta& stipata esse, ut nullus Inani locus relinquatur: Ρeripateticis de hac re sussragatur Cartesius. DC-mocritus contra, eumque secutus Epicurus omni ope
i) Vide Aristotelem lib. 6. Physicorum cap. 9. 2 P.ιrmenides atque Melissus J Hujus rei testis Ioeuples Arist teles Physicorum lib. I. capp. 3. & ε 3 Diodorus Cronur J Id tradit Sex. Empiricus Pyrrhon. hv p typ. lib. 3. cap. 8.
16쪽
ope Inane defendunt; ajunt enim, Sublato In ni e rerum natura, motum quoque sunditus interire . Utraque conclusio validissimis rationibus
confirmatur: neutra tamen Vim adversariorum
sustinere potest: neque satis apparet, quae potio simum eligenda, quae rejicienda sit. Iam ad alia transeamus. Philosophi quidam
Galli, excellenti ingenio atque doctrina, praese tim vero scriptor celeberrimus qui Artem Cogitandi monumentis litterarum mandavit, id tamquam certissimum ponunt; Doloris, Voluptatis, sitis, famis, reliquarum item cupiditatum affectionumque nostrarum in animis conmgnatas notiones, quas ipsi ἰμι appellare amant, obscuras esse atque confusas; cujus etiam rei
caussas diligenter persequuntur. Quid ad haec Cyrenaici praeceptore Aristippo Hi nimirum, si si) M. Tullium audimus , testem idoneum,
tantum ab hac sententia abhorrebant, ut contra,
Ea se sola percipere dicerent quae tactu intimo sentirent, dolorem Videlicet ac voluptatem: in quo tactu solo putabant veri esse judicium, quia B L sem
I Π M. Tullium audimus J Ejus verba sunt in Lucullo r Quid de tams, m eo quidem quem philosophi interiorem vocant, aut doloris , aut voluptatis P in quo Carenaici solo putant meri esse iudicium , quia Ientiatur. Potestne igitur quisquam dicere, inter eum qui doliat,mi ter eum qui in voluptate sit, nihil interessest aut, ita qui sentiat, non apertissme infantat e & alio ejusdem libri locor Quid Carenei mide t- , minime contemti philosophi e qui negant esse quicquam quod percipi possi extrinsecus: ea se sta perei re qua tactu intimo sentiant, ut ἀο- rem , tar voluptatem: neque se, quo quid colore, aut quo sono sit ,s ve, sed tantum sentire , assici se quodammodo.
17쪽
sentiretur: negabant autem esse quicquam quod
percipi posset extrinsecus. Ipsi quoque Pyr
rhonii, qui de rebus obscuris nullum decretum ponebant, sensui tamen caloris & frigoris, &harum similibus affectionibus, tamquam per se cognitis, assentiebantur. Claudius Galenus , vir profecto maXimu S , neque solum medicinae, verum etiam omnis liberalis doctrinae studiis florentis imus ; quem aridi & pusilli homunciones, a solida eruditione prorsus imparati , & Σ) rem compacto agentes, quasi in melabro olearii , hoc nostro tempore adeo contemnunt; libros de Usu Partium humani corporis, pulcherrimos atque utilissi
mos conscripsit: in quibus 3 Dei providen
tiam extollit, quae cum alias mundi partes , tum praecipue singula hominis membra admira
bili plane sapientia, incredibilique sollertia molita sit. Quemadmodum vero Galenus hanc pietatem e Stoicorum libris hauserat ; ita ple
ro L 1 'rrhonii J Sex. Empiricus Pyrrh. hypotyp. lib. I. cap. 7.
mk' Loν, ουκ ρω-οῦ ψ, .m δεκω μου ΘερμαίνεΘαι - ψύχε ori . i. e. Scepticus iis quibus per phantasiam euitur afri , a sentitur. Exempli gratia, quum eatefit , aut frigesit , nequaquam dixerit, 'Puto me nan Olesieri, aut frigesieri. Porro, quo potissimum differret Cyrenaicorum opinio a Scepticorum doctrina , ostendit idem Sextus cap. 3I. ejusdem I. libri. 2 Rem compacto agentes J Plautus Captetveis A. 3. Sc. I. V. 29. 3 Dei providentiam erutollit J Isaacus Casa ubonus Epith. 238. Galenum, inquit, iocari αθεον miror, mirum tam assiduum in sapientia Dei praedicanda. Ego illum eo maxime nomine dignum laude, atemna pradicatione semper iudicavi .
E Stoicoram libris J Vide Ciceronem lib. I. de Natura de rura, R lib. 3. de Finibus B. Se M. Disit irod by Cooste
18쪽
rosque Anatomen prosesios astipulatores habuit. Sed ecce tibi somniorum amator Epicurus, qui haec minime probet, neque se ineptire, sed egregie sapere arbitretur, cum docet, i) Non
esse oculos, aures, linguam, manuS, crura, pedes, & ea quae sunt intus in corpore , propter
ein I Non esse oculos, aures, Ste. J Absurdam hane Epicuri docti inam ita Oxponit Lucretius lib. q. v. 81 I. Nud in his rebus mitium vehementer, Ur sum
Effugere errorem , vitareque praemeditator , Lumina ne facias oculorum clara creata ,
Prospicere ut possimus; cr ut proferre viai Proceros passus , ideo fastigia poste Surarum , ae feminum pedibus fundata plicari:
Brachia tum porro validis ex apta lacertis se, manu ue datas utraque a parte ministras, Ut facere ad vitam possimus , qua foret Uus. Cetera de genere hoc, inter-quacumque-pretantur, Omnia perversa praepinera funt ratione . l adeo qκoniam natum eu in corpore, ut uti Possemus , sed quod natum ea, id procreat usum: Nee fuit ante viaere oculorum lumina nata; Hee dictis orare trias, quam lineua ereata es: Sed potius longe lingua praeessit origo Sermonem multoque ereata sunt prius aures , Quam sonus es auditus: in omnia denique membra Ante fuere, ut opinor eorum quam foret usus.
Haud igitur potuere utendi erescere eausa. At contra conferre manu certamina pugna, Et ἰηcerare artus , faedareque membra cruore , ante fuit multo , quam lucida tela molarent. Et volnus vitare prius natura coegit,
amim daret obiectum parmai lava per artem. Scilicet fessum corpus mandare quieti Multo anti Mius est, quam lecti mollia frata. Et sedare sitim prius est, quam pocula, natum. Hac igitur possent aetendi cognita Musa credier , ex usu qua funt vitaque reperta.
Illa ruidem seorseum sunt omnia, qua prini V-Natas
19쪽
corum usum a diis immortalibus homini tributa : quoniam scilicet hujusmodi membra prius nata sint, quam esset usus videndi, audiendi, loquendi, contrectandi, ambulandi, atque spurandi : sed potius, cum corpus humanum ut
reliqua omnia, ipsius Epicuri judicio ) fortuito
atomorum concursu effectum esset, invenisse postea homines membrorum usum , quae ipsis nullo deorum consilio aut beneficio contigissent. Adversus quod opinionis portentum plura disputat Christianus auctor Lactantius in libro de Opificio Dei. Nihil autem magis miremini, AuditoreS, quam quod idem Epicurus Geometriam, Graecorum ingeniis tantopere excultam , summoque in honore apud ipsos semper habitam, Omnino contemserit; quod scilicet geometricas rationes, quae non persuadent, sed vim asserunt in docendo, a falsis initiis prosectas diceret. Tanta vero suit hominis auctoritas incertum quibus artibus
comparata ; neque enim aut eloquentia, aut sub
tilitate disserendi valebat ut si) Polyaenum,
familiarem suum, magnum mathematicum, in eamdem sententiam secum trahere potuerit, ut eum temporis quod in hujusmodi studiis con
Nata , dedere sva post notitiam utilitatis rQuo genere in primis sensus, in membra videmas . Quare etiam atque etiam procuι es, ut eredere ρο , Utilitatis ob incium potuisse creari. i Fobanum J Cicero in Lucullo r Quid Polyanus , qui magnus mathematicus Disse diciture is posteaquam Epicuro assentiens totam geo
metriam ese falsam credidit, num illa etiam qua sciebat, oblitus ea Disiligod by Cooste
20쪽
sumsisset, poeniteret. Porro id Epicuro cum py rhoniis philosophis commune erat; quorum a gumenta ad Geometriam evertendam collegit atque explicavit Sextus Empiricus libro 3. adversus Mathematicos. Dies me deficeret, si ea singillatim persequi oratione Vellem quae cum a nonnullis philosophorum vera ac manifesta judicata fuissent , liis tamen aeque doctis dubia, falsa, inepta, rid, cuia visa sunt. Quod pulchre Lucianus ille Samosatensis duobus versiculis comprehendit:
scilicet: Haud in confesso est placitum mortaluus ullum: Sed tibi quod mirum es, ridiculum est aliis. Cum igitur tam facile contingat, homines hallucinari, dum sibi quisque favet in cogitando,& sua nimis amplexatur atque osculatur; non
injuria si) M. Tullius Clitomacho credidit scribenti, Herculis quemdam laborem exantiatum a Camneade, noVae Academiae principe, a quo ipse Clitomachus suerat institutus, quod ut feram es immanem belluam, sic ex animis nostris absensionem , id opinationem, σὰ temeritatem extraxisset. Iam enim tempus est, ut Dogmaticorum Vanitate satis comsiderata, ad Academicos & Scepticos veniamus. Academia originem duxit a Socrate, qui, ut sophistas errore inflatos,& omnium rerum scientiam