장음표시 사용
41쪽
men a philosophiae studiis, aut a rerum caussis investigandis, prudenter instituta dubitatio minime retardavit : erant enim omnes acerrimo
ingenio ; plerique etiam in reconditis atque interioribus litteris aetatem egerant: sed cum se a veri adeptione exclusos arbitrarentur, nihil minus mirifice gaudebant, si quid modo probabile quaerendo extudissent, in quo esset aliqua veri species, aut similitudo. Cartesius quoque suarum Meditationum initio, eum qui errorem devitare studeat, jubet, omnia, etiam quae eX- ploratissima habentur , in dubium incertumque revocare: quamquam postea, dubitatione prorsus abjecta, & nova decreta proponat, & audacter illa defendat. Aristoteles ipse, quem opiniosissimum nonnulli falso crediderunt, nonne saepissime inculcat suum illud διαω , vel φά,ijin , idest iidetur , uparet 3 quo verecundiam suam in disputando testetur P suam rationem, ut Cicero tradit
sub finem ejus dialogi quem Lucullum inscripsit,
Veterum etiam Romanorum diligentia comproba vit: qui primum IvRARE EX SUI ANIMI SENTENTIA quemque evoluerunt: deinde ita teneri, s I SCIENs FALLERET , quod inscientia multa mersaretur in illa: tum qui testimonium diceret, U T ARBITRARI se diceret etiam quod sese mississet : quaeque jurati Iudices cognomissent, ut ea non esse facta,
sed v T VIDERI, pronuntiarent.
42쪽
Christianos philosophos discedere oportet, intellectum hominis ad operum Dei contemplati nem, tamquam noctuam ut ita dixerim ad Solis radios, caligare affirmat: nec posse nos solius rationis praesidio vera ac salsa dijudicare, nisi majore quodam & altiore lumine divinitus perfundamur. Insignes loci sunt huc pertinentes Sapientiae cap. s. Ecclesiastici cap. 3. sed prinsertim Ecclesiastis cap. 3. ubi Salomon ita clamat: Vidi afflictionem quam dedit Deus filiis hominum, ut
distendantur in ea. Cuncta fecit Lona in tempore suo , mundum tradidit disputationi eorum, ut non inm niat homo opus quod operatus es Deus ab initio usique ad finem. & rursum cap. 8. Intellexi, quod omnium operum Dei nullam possit homo inmenire rationem, e
rum quae fiunt sub Sole : ery quanto plus labora erit
ad quaerendum, tanto minus inmeniet: etiam si dixerit sapiens se nosse , non poterit reperire. Haec au
tem , bona cum venia illorum dicta sunto qui nollent ullam de Deo aut religione in scholis philosophorum fieri mentionem ; a quibus ego vehementer dissentio. Verum audire mihi videor aliquem e studi serum adolescentium numero, qui ex me sciscitetur, quid igitur sibi faciendum censeam: num
veri inveniendi desperatione physicam abjicere debeat, & ab hujusmodi studiis omnino seriari PEgo vero huic auctor fuerim, ut si a doctissimis viris
I dom fimis iaris quos paullo ante memoravi, exemplum sumat IIuvat hue afferre verba M. Tullii ex eo dialogo qui Lucullus instri
43쪽
viris quos paullo ante memoravi, exemplum sumat ; qui cum hanc sibi legem indixissent, N v
gia multa in physicis praestiterunt. Probabilibus
videlicet contenti erant, neque eam conclusimnum firmitatem postulabant quae in hominem profecto non cadit. Quod qui faciunt, ii non prudentia solum , sed etiam eruditione ceteris philosophis praestare solent: non enim si) ad quamcumque sunt disciplinam quasi tempestate delati,
ad eam tamquam ad saxum adhaerescunt ; sed Ac demicorum propria libertate usi, idem iidem lio commeant, ut peregrinis mercibus domos locupletent suas; quaerentes in re qualibet, quid constantissime dicatur. Praeterea, ut Verbis utar M. Tullii , 1 Animorum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum es consideratio , contemplatioque natura . Erigimur, elatiores fieri midemur, humana despicimus, cogitantesique supera atque cAestia, haec nostra, ut exigua su minima, contemnimus. Indag ris i a rerum tum maximarum, tum etiam occultisse
scribitur. Etsi enim, inquit, omnis eunitio multis est obstructa di cuia ratibus , eaque s er in ipsis rebus obscuritas , er in iudieiis nosTris i firmitas , ut non fine caussa er doctissimi ex antivismi invenire se posse quod cuperent , di, V sat e tamen nec illi defecerunt , neque nos nudium exquirendi defatigati relinquemus : neque nostra disputationes quicquam aliud agunt, ..ise ut in utramque partem dicendo , em audiendo , eliciant, er tamquam exprimant aliquiil, quod aut verum sit , austad id quamproxime accedat. Neque inter nos , er eos qui se scire arbia rantur , quisquam intereΠ, ns quod illἰ non dubitant , quin ea vera a snt qua defendunt e nos probabiιia multa habemus, sua sequi facile . , lamare vix possumus .
r Cicero in eodem dialogo. ii Idem ibidem. Disiligod by Corale
44쪽
marum habet oblectationem. 1 Si vero aliquid o curret quod merisimile videatur, humanissima compi tur animus moluptate. Quapropter Σ neque dubitationis fines eo usque proferemus , ut Visa dormientium, ebriorum, & suriosorum nihil a cogitationibus vigilantium, siccorum, atque si norum discrepare dicamus: neque contra , pro decretis nostris, aut magistrorum, tamquam pro capite aut sortunis, pugnabimus; sed bono mo
do, sine sudore & sanguine. Ita illud servabitur , 3) quod apprime in ista utile est, UT NE
q. cap. I. Tametsi, inquit , expetita a P scis causa huiusmodi sint, quales hue usique descripsimus, despondendum tamen animis non est, quatenus licet attingere ad illas prorsus intimas, praecipuat , propinquas, speciales, non detur; sunt tamen gradus varii inter fas , er alias prorsus
remotas, organicas , externas, eommunes I ac non modo non paenitendum ,
sed maxime etiam expetendum est , gradus quosdam attingere, qui ad Dmmum illum, quantum fieri potest, proxime accedant. Iucundis umquippe est e forem illam caliginem, in tenebras quas nocturnas Fe e curare , depellere que ex animo, ut , ns 'summet veritatis iubar , qua se splendidissimum Solem , eontueri nobis concedatur ἰ at versiari tamen quasi in aurora verisimilitudinis liceat; ae , nis habeamus perspectas causas tia penitus certa indubiaque sint, tales nanciscamur , qua habeant f ciem aliquam probabilitatis. 2 Kesue dubitationis fines eo inque proferemus 3 Id nonnulli faciunt hoc tempore, nimio contemplationis usu, tamquam imm dico vini meracioris potu, extra se rapti. Eodem scilicet pacto afficiuntur quo stupidus ille olim, a Catullo ita derisus Carm. II. - sed velut alnus
In fisa Liguri iacet funernata secur , Tantumdem omnia sentiens, quam si nulla sit usquam, Talis se meus stupor nil midet, nihil audit. Ipse quis si, utrum sit, an non sit, id quoque nescit. 3ὶ Terentius Andriae Actu I. Sc. I. v. sq.