De curandis vulneribus sclopettorum

81쪽

metu, cum Oxvcrato, vel lactucae succo,vel polygoni succo, vel cum ijs, similibusque mistum, vetustum oli uarum oleum, vel quod cum lilio, vel anetho, vel pulegio, vel rutha, eonfectum est,uel at ijs eadem potentia praeditis. At quandoque molestissimos dolores facit phlegmo- Dolorem oes quo fit ut ad eos sedandos conuertantur auxilia. Leni-st asstia runt autem dolores spongiae in tepida aqua madidae, vel lacte tepido frequenter immutatae,vel cataplasmata,ex pane vel frumenti farina,vel ex furfure in aqua, vel lacte,vel sapa cocta. Haec autem duplici ratione iuuant, & leniendo do-Quaniolorem, dc aliquid existentis materiae di luendo. Dolore bis ui ' remissio, ad discutientiate conferre oportet, ut furfur, Vel

hordei farina,vel ros aram duplum,&camomillς simplum in simplo hepse me,&aquae duplo, more emplastri cocta. Vel Recipe florum rosarum crasso modo tritarum ξ. iiij.Mὸdiei florum camomillae . ij. aquae fontis partes duas, sapae parmenta re tem Unam: ad ignem bulliant, & fiat emplastrum. Vel Re-Dluentia. Cipe furfuris libram unam , aquae fontis partes duas, sapae partem unam: ad ignem fiat emplastrum ,& calide applicentur. Magis autem haec discutiunt, quam quae glutinosia aliqua materia parantur, quae suo glutino poros cuti SoccludenteStranspirationem humorum prohibent. Prae-δ stantissime autem discutit ex aqua calida fotuS. Verum que 'st phlegmones, discutientibus praesidi js, doloremque lenientibus oppugnat, illam ad suppurationem tendere

intelligere oportet: quare eo tempore medicamentis pus accelerantibus auxilium praestandum erit: sunt enim ea,

quae calefaciendicu humectatione vi pollent, potissimum quippe id perficit, quod cum calore aliquo glutinis instar,

Cutaneos poros obturat . Hinc fit,Vt vi suscepta innato calore, expedite cocoquat,quod cocoqui est habile. Tali viri igitur medicamentorum compositio ex triticea farina

82쪽

cum sapa &oleo fit, vel cum aqua loco sapae & melius, si piumouΤcalor multus in particula manifestetur odsi cum pitin im. ita fuerit mistus, hutnorque lante coquitur, ex farina lini seminis, vel foenu graeci paretur cataplasma: nam ubi calor intrinsecus potentior est, externa ope minus eget. At quum pus iam collectum perceperis, nisi in magna sit copia, almedicamenta dissoluentia confugies nam pecollectum pus per insensibilem transpirationem dispersum vidimus, praecipue si in parte carnosia constiterit. At si dissolui sine ρὐηδε sectione non possit, secetur ubi cutis tenuissimam se osten pus cotiderit: nam ea pars est, quam infimam perpetuo intelligere debemus, in aperiendis apostematibus. Hoc etenim facto, si sinum magnum inueneris, non peni rus puS educeS prima die,sied paulatim saccedentibus diebus euacuabis. dicamenta praeterea primitus, quae mediocriter siccent,superponenda sunt,ut cataplasma ex hordeacea, fabaceaque farina, cum It Ii vij parte una, &1apae partibus duabus incoctis. In cauitate vero .lychnia imbuta medicamentis ab-st rgentibus, cum exiccatione,ut mel cum hordei farina,&puluere ireos ,& similibus. Sed quum plerunque phle monem gangraena sequatur, Oppido perquam utile erit, . nunc de hac sermonem habere.

De Urae . Cap. XXII.

Angrenam vocam us, cum pars aliqua nostri corporiS Gogra post vehementem inflammationem ad interitumi quid. hitur, nondum penitus extincta fit autem hoc eodem modo ,eademq; materia, atq; phlegmones ipsa, hoc duntaxat ab inuicem differetia, quod sciliceringangraena valentius sint impacti humores, & partis affectae vasa omnia adsummum eXpleta, ita ut no perinde ac in phlegmone facile vel in halitus di 1 Nolui,vel in pus conuerti postini. Multitudine siquide potius,qua humoris malitia in hoc affectu suffoca-tur innatus calor quo fit ut neutru illor a no modo pag re, Ll a verum

83쪽

3 ΟΠ e VRANDIS UULN. Verum neque tentare satis valeat, sed extemplo in sphacelon migret, ni si ocyus artificis ope leuetur. Curatio igitur repente solvere,quod extreme repl ctum est, quo ruritis renutriri incipiat. Sed, ut id facias, membri nigredo expectanda non est ut quidam consulunt.) Vanum autem est auxilium post mortem offerre. Verum tu quum videaS membrum in magnum tumorem,&quoquo modo durum,eles misso u tum,ac inflammatum, quod liuescere incipit, nec dimi- graua. nuitur trimor, neque durities, tunc acu, vel leuiuscula scalpellatione cutem in varijs locis punge,ut intelligas an sen-stis adhuc integer sit: nam incipit tape magis ex una parte, qutio ex alia, prout vel situs, vel dolor consenserint: fere semper membri partem, qua lecto non premiturangangraenam primo transire videbis. Nam tape id obseruaui, quod ratione deinceps comprobaui parSautem, quae lectois ivi δὴ si persedet,premitur totius membri pondere. Quo fit vivati . fa eiusdem partis dissicile repleantur: quare &vltimbgangraenam experiuntur. Si igitur adhuc per omnes membri partes sensus fuerit,& vena aliqua in eodem membro ma- nifestetur, haec secetur, quanto propinquius tumidae parti fieri potest,& sanguinem protinus mitte abundanter, deinde membrum isto vel si milibus cataplas natibus foueatur, Recipe farinae hordei, lentium, an . 6. sex floris camo millae an. ij. cum Capa,&lixiuio optimo, dc aequis portionibus bulliant, & fiat emplastrum mediocris consistentiae, quod crassam,calidumque, quantum sufferre commode possit, auec Crassis linteo extendatur,& membro applicetur. Si veistiis sibis i rosensus e persapparere iam cutis incoeperit, eam absque mora multis plagis nouacula aperire oportebit, ac tantum profunde,quantum scalpellationes perfecte sentiat, distantes autem inter se duobus digitis transiuersis,&per musillorum longitudinem nam hoc remedio plures liberauimus.

Atqui ubi sanguinis ex his plurimum effluxerit, infrascrip

84쪽

scLOPTT TORVM. 79 unguento eas replere oportet, Rec. mellis an .3.praecipitati an I misce,&Vtere vel loco huius, unguetum Aegyptiacu,& similia: verum dolorosum est, nec aeque bonum, ac primum: ab ijs totum membrum instascripto cataplasmate densi, ac calente, quantum sufferri potest ioveatur: Recipe farinae hordei, lolij, lupinoru,&lentum,an .Vn .s X, melli S partem Vnam, sapae partes quatuor, lixivij boni partem unam,&ad ignem fiat emplastrum. Sat erit semel in die similia medicamenta admouere,nisii coris plurimum emanauerit iam tuc bis in die renouare medicamenta licebit.

Duobus, tribusde diebus praeteritis a scalpellatione, medicamenta, quae leuius abstergant, cum exsiccatione,& sine morsu imponenda simi, ut hoc, Recipe mellis spumati an .

j. terebinthinae, an . in aloes, farinae hordei, aristolochiae rotundar,anaan.j. misce adusium. Suprascriptum autem cataplasma iuvabit,etsi per sex,uel octo dies in usum venerit, verum mutato lixivio, ut scilicet eius loco vinum addas, vel solum,uel aequis portionibus cum sapa mistum. At cum plagas abstersas, beneq; digestas inueneris, perinde ut reliqua ulcera curanda sunt,sarcoticis scilicet,quoad cutem inducere liceat,m Ox cutem generantibus. Sed nec ab re erit, si validae fuerint vires,ad contraria reuellere, anguinis misisione, vel purgantibus. Quod si virium robur fatis non respondeat,ad ea te conferes,quae sine euacuatione in contrarias partes humores euocant, ut balnea calentis aquae , Vincula,frictiones mediocriter asperae,rictus praeterea si vires ferant) tenuissimus, magisque in calidum, quam in oppositum inclinet, & ambiens, & quaecunque apponuntur, ne tamen quid ni mis. Aluus, si munus,suum non praestet, clysteribus excitetur. Si t uetur affecta pars, ut reliquis si bi continuis emineat,vel saltem non inferior sedeat. Verumenim uero non raro cum mem bra in siderationem, aut sphacelon si sic appellare mauis incurrant, opus labore non

85쪽

DA CURANDrs VCL Desphace indignum nuc me suscipere Censebo, si quomodo dc quan D, ct de do illa amputanda sint,ac quibus remedijs mox succurren- et M abla- dum expotiuero. Aliquos mediusfidius interire vidimus 6-α propter ineptiam artificum,tum errantium circa principiatum formidine huiusmodi operis. Quare hicChirurgus exercitatissimus desideratur, ac omni formidine spoliatus, intelligens praestantius esse quicquam cum aliqua, quam tumuis minima spe agere,&minus tetrum esse, membrum

spe conseruadi resilui auferre, quam illo relicto, omni spe iampta, totum corpus sine praestidio tuto interire. um

praeterea membrum sphacelatam inueneris,extemplo ablationi intende: nam facile continuae partes corrumpuntur, si diutias moram trahas. Cognoscitur enim nigredine sua,& omnino motus,&sensus deperditione.Nam cum ad

ossa, vel profundissimas membri partes nouacula plagae multae sine sensu fiant, siderati iam membri firmissimum

argumentum est, quare scalpellando profundius versus fanam partem,quoad sensum aliquem percipiat, percurrendum est,quo certior fias,quid auferre,&sinere quid conueniat Incisio autem sieri debet inter terminos gangraenae,&1yhaceli. Nam quod omnino emortuum est, totum auferendum est, & quod sensum adhuc aliquem in se habeat,

quantumcunque obtusus i Smeri totam conseruandum.

Nam id quod gangraena tantum occupatur, in naturalem habitum referti adhuc potest. At in tu Ruris ipsis incisio signa non fiat, Ged infra vel supra eas, sic, Ut si qaicquam sentiat, Phaceli. puta vel cubitus, vel genu nam circa has ut plurimum sectiones fieri accidit) infra secare oportet. Incisio autem minus periculosa est, quo magis a principalibus partibus distat,si ipsa ratione fiat. Si vero penitus expers sensus iunctu- rafuerit, stupra illam sectionem facere oportebit. Age is tu cum opus aggredi volueris, sint tibi praesto, quae infra notantur. Primum ferrea instrumenta ad hoc munus apta,

86쪽

1 e L o P g τ τ o R V Μ. τι novacula scilicet, Sserra,quae & subtilis dc acumi natis dentibus sit,deinde ferrea cauteria igne rubent 1 a. Vtile autem est ex his quatuor parata habere&ministros duos,qui simul opus praestent,praecipue si membrum magnum sit,ut coxa, quo celerius biberetur praesertim si patiens sit imbecillis. Si vero vigeant vires in corpore, non inutile erit permitteres anguinis aliquid affuere,libram unam puta, plus minusue ut virtus, membrorumq; circunstantiam repletio indica-hunt. Sint enim cauteria plana,leniaque, ac densa,vi calo di utius conseruet. Sit pter haec aliud, quo profundius vena

si cotinsat) vri possit quoru omni u hic formas exPontiari Sint ab ijs parata vincula viribus valida, ne ea trahendo fortius proutconuenit)rumpatur alterum, quod duobus digitis latitudine squetur,alterum vero huic dimidio,quo

fortius stringat: mox fasdia quibus accedat medicamento-Tum conuenientium apparatus, virosaceum, cum Oui M-ho,& bolo armen a pro prima cura commode ustae parti apponi potest & Oxycratum, quo muniantur circunstantes partes. Ast omnibus sic paratis, ac promptis, ligetur membrum supra locum sectionis per spacium digiti transuersi, pri mo vinculo latiore,&illico post tenuiore, verum stri cte admodum, quo sanguis sectis venis abundantius non effluat. At statim vel una simul contrarias partes vincire oportet, qub ianguis retineatur, ne impetuose ad membrum secandam fluat & essiuat. Pars autem super sectionis Iocum pannis in oxycrato infusis inuoluatur,& euestigio cultro rasorio ponderosa manu sine irmidine molles

omnes

87쪽

omnes partes super os sedentes sic scindantur, ut nequicquam infectum remaneat, praeteros, quod & ipsssimachu- tum serra amputetur: quo facto, candelibus ferris tota pars secta ponderosa manu incrustetur,ac fortius os ipsum. At si vena aliqua contracta emuere non desinat, alio instrumento pro ea parato uratur mox ablatis a membro patiente vinculis,cataplasmetur iam dicto medicamento,ac tepido Vicinae vero partes frequenticis irrorentur oxycrato frigido, si aestas vigeat,amoto frigore, si hyems instet,contrariae partes modo vinculis, modo frictionibus mediocriter mole- .stentur, ne iam motus sanguis ad imbecilliorem partem transcurrat. Diebus sequentibus,qubcrusta decidat,inii scripto medicamento Uteris Recipe butyri non omnino recentis, nec vetusti, an . Vj. lauetur per horam in succo porri, succumbiS,teruerenouando,cum quo crusta implastretur.

Quod si porrum no adsiit, butyrum solurn, vel suis aIungia,

similiter non omnino antiqua, satisfacie Int. Et cum crustam iam separationi vincinam esse noueris, butyro simplici,vel axungiae recentis, mellis tantundem immisce,&Vtere.Illa decisia, medicamentum, quod mediocriter exsiccet cum abstersione, conducet cui succedant cutem generantia, quae scilicet potentem exsiccandi sine morsu vim habeant,prout in reliquis etiam ulceribus competere vos Vt existimo) nouis. orum omnium exemplaria infra exponere non pigebit,corum maxime,quae familiari nobis usui fuere. Sed virtuti hic pri naumatitendere Oportet nam in ijs facile dissoluitur, tum propter dolorem, tum propter C- uacuationem multam sanguinis,spirituumque. Quare per hortatam ab opere, praeter lationem non erit, infusum panem in vino pav cifero dare. Nec est tentandum opus stomacho existente famelico statim enim molesta syncopi prς hendi solent nec eo repleto, ne cibus propter agitationem corrumpatur,Vel in venas mes araicas omnino incoctus tr

88쪽

s c Lo P nTTO RVM. hhatur. Transeamus nunc ad medicamentorum formas e planandas,quae tam pro praeseruatione, quam pro curatione nobis cum prospero successu, frequenti usui fuere, a d bilioribus incipientes, ac omnia breuiter suo ordine disponentes.

Putridam carnem remouentia. . p. XXIII.

CArnem contusam ad putrefactionem accelerant,quae facile corrumpuntur,vel quae calida,&humida facultate pollent, ut oui luteum, oleum tum commune, tum amygdalarum, " ex semine lini, vel foeni graeci, vel similium fit,praeter haec butyrum, & recens & vetustum, sed hoc magis, verum propter eius calorem recens magis. a damus. Axungia porci, medullae crurium vitulorum, bou, porcorum,&quae eadem facultate vigent. Verum ad sepa. rationem illam magis urgent,quae colliquant, exsiccantque, quale praecipitatum,quod omnibussui generis praefero, alumen,eteris viride,chalcanthum,sandaracha,sublimatum,&quae ex ijs fiunt medicamenta. Verum horum nullum apponendum esse per se consulo : dolorem namque excitant plurimum, praecipitato omissis: nam ipsum inter haec minime dolorem affert: sed&ipsssim cum butyro mistemus. Si vero hoc praesto non sit, viride aes ustam vel purum cum butyro mistemus, vel chalcanthum, vel sublimatum. Sed haec fortiora non usui simi conferenda, nisi ubi magna fuerit corruptela, quae nec solavi Naturae, neg ope debilium medicamentorum separari nequit. In ij s& Aegyptiacum ae prim dictam unguetum ponimus, quod ex aceti partibus septe, Vπο- floris aeris partibus quinq;, mellis partibus quatuordecim. '' constat cuiquandoque alumen,&sublimatum immiscemus,ut fortius reddamus. Abstergentia ct carnem geuerantia. Cap. XXI III.

AB stergunt succus myrtophylli verbasci, apij, rosarum plantaginis,chelidoni j,terebinthina,terebinthus, Vi-

89쪽

DA C VRANDIS L N. num, hepsema, mel. Sed quia clim abstergere intendimus, leuiter etia exsiccare debemus, istis addimus hordeaceam,

vel fabaceana,vel ex lolijs,vel lupinis, vel lentibus farinam, vel aristolochiam longam,vel rotundam, vel iridena,vel rosas, Vel graminis radices, in tenuissimum veluti pollitiem redacta. Si valentius abstergere intelligamus, vel praecipitati,vel aluminis, vel floris aeris usti portiuncula toti massae addemus, vel Aegyptiacum appellatum Vnguentum, vel ex horum&similium aliquibus miscellas coficimus, plus,

minusue exsiccantes, vel abstergentes,prout Vlcus ipsi unostendit. Nam ubi iam separata est ab utili contusa caro, leuio. abstersione, ac leuiore exsiccatione egemus, quo deperdita caro regenerari citius valeat. Nam quae leuiter abstergunt, modesteque exsiccant, sine n rlu,Vel cum minimo, carni S regenerationem non impediunt.

Cicatriceo inducentia. Cap. XXV.

Icatricem inducere dicimus quaecunq; superfluam viceris humiditatem moderate exsiccare possunt, ac si fieri possit, sine mordicatione, ut balaustium, gala immatura,sylaestria poma,viridium nucum cortex, Vesicae super ulmos natae,gallae cupressi in puluerem redactae, plumbum Vshum,tutia,lithargyrum, Cerussa,holus armena, terra Lemnia, alumen, & similia, vel ex ijs confecta emplastra, praeterea fomentum ex austero vino,in quo sint cocta,quae vi pollent adstringente & siccante, ut balaustium, gala, alumen,& similia.

Repellentia. Cap. XXVI.

REpellunt quae frigida sunt, & quae adstringenti facul

tate sunt praedita, ut aqua simplex, stillatitia, decocta, vel succi herbarum frigidarum, ut lactucae,plantagini S,pO- ligoni, maioris sedi, dc minoris, foliorum, &summitatum, tum rubi, tum Vitium, myrtus, balaustinum, galla ompha citis,

90쪽

ris: sed haec mineralia cum humidis ac fri ridis miscendae

sunt. Di ssoluentia. Cap. XXVII.

DIGoluunt quae calefaciunt,&humectant,&quaecum

calore leuiter exsiccant, Ut aqua calida, vinum calidum, omnia balneorum genera, modo ea fiant arte,Vel natura sint calida, emplastra, olea, linimen ta ex calidis medicamentis, ut an themis, semen lini, enum graecum, men-tha, nepeta, se illurn , Calament hum, pulegium, urtica,

metissa,arthemisia,&alia plura, quae&a Galeno&Diosc ride, Sca reliquis, qui si inplicium medicamentorum facultates scripserunt, Cognosci possunt, ac experientia comprobari: quibus omnibus facile prudens, ac exercitatus Medi Cus, atquσChirurgus, Ubilibet ad usum ratione componet medicamenta , prout morborum compositio indicabit: nam &haec interanodina numerari possunt praeterea fomenta ex calido lacte, vel emplastra ex pane trito in lacte cocto, Cui ouorum vitellia, crocique aliquid sint addita, vel furfar triticeam in sapa coctum. At nunc de ijs satis me dixisse cenibo, cum locos Galeni recitauero, ubi medicamentorum formae aliquot a me quandoq; hic nominatae scribuntur, ne pro ijs perquirendis Chirurgi plurimum laborent: non libuit hic illorum compositiones inserere, ne videar opus maius fecisse ex his, quae ab alijs scriptoribus diffuse, acciare fuere descripta. Barbarum emplastrum scribitur secudo de compositio ne medicamentorum per genera, capite vigesimosecundo: & quia illic lures fiunt formae descriptae , Chirurgus exercitatus ipsis uretur, ratione dactus, sicut ubi magis sicca re conueniat,&adstringere, vel terti a in ordine scriptum, nigrum appellat um, eliget:vel aliud Iuliani, quod cruentis Μm a Vul