De curandis vulneribus sclopettorum

71쪽

cum leuiore exsiccatione usus. At si glans incauum usque peruaserit, &partium internarum aliquam,puta hepar et splenem, ventriculum, vel intestina, siue ea gracilia, siue crassa sint, vel vesicam, Vel venarum arteriarumve magnaiarum aliquam, si ue renes sauciauerit, spes salutis penitus frustratur. At si nullum horum vulnere affectum sit,& glans educta, bene sperandum est: vertim non sic, ut periculisxpers omnino dici possit. Quare cautum artificem esse oportet, non tantum circa agenda,sed &circa prognosticum,ne

ignominiam ex perperam facta praedictione sibi asciscat. S1 igitur glans sine praedictarum partium laesione epigastribum utrinque peruaserit, ut mihi vidisse aliquando coligit, curationis modus ab antedicto non varius est,quantum ad id, quod ad vulnus ipsum spectat Nec hoc ampliandum esse laudo .Nullius autem frugis erit, sed damni potius. Nam

quo maius osculum redditur, ab extrinseco aere magis laeduntur viscera,vnde & maior redditur affectus. At si partiudictarum aliqua vulnerata sit, proficiet utique ni hil epiga-strij osculum latius reddere. At si glans intus remansierit,dccertum signum nullum habeas de laesione dictarum partium, laborandum est, ut educatur, aegro stuper vulnere decumbente, huc atque illuc se ducente, sic tamen, ut vulneris osculum versus Qtum e directo prospiciat, mox specillo sexo,prout in vulneris thoracis curatione dictum est, artifice exercitato peruestiganda est, &inuenta educenda.

Quod si inueniri non possit,&vulnus in parte sit,quae dii, lationem sine multo discrimine pati possit,ampliando est per musculorum longitudinem, quantum digitus index facile postit immitti,sed pro dilatatione instrumentum Οmnino acutae cuspidis,expers sit, ne fortuna intestina pungantur. Quo facto iterum aeger super binas mensas paulo inter se distantes reponatur, ac status super vulnus decumbat, &imposito digito, moueatur huc, atque illuc aeger, parte item

sauci

72쪽

scLO ET TORVM. Qiauciata,continubversus solum inclinata. At si inueneris, educas: quod si non,sinito. Aliquot hercle vidi in inferiore ventre cum peneratione sauciatos, qui cum glande siα- peruixerunt: quod non foret,si eam perquirere,ac extrahere conati fuissemus. Inter quos superstes adhuc vivit Paulus Bergomensis loricarum faber,qui Cheri j habitat. Is a tom vulneratus fuit paululum super inguinem dextrum cum penetratione, a quo glans educi, nec inueniri potuit. Non tamen ut vulnus ampliaretur permisi: sic nostro consilio spost numen) adiutus est, &sanus vivit, ferens in ventre glandem intus,igitur permittenda est potius, quam pe riculostim sectionem facere, vel eam cum minima, vel fo te nulla spe optati finis potiundi. Cura praeterea vulneris

modo iam supradicto prosequenda est. bd si sanguinis

aliquid in ventrem fluxerit,vino mulso,calidoque lauetur. Idem fac, si pus introeat &quum ventrem sanguine&pureva cuum videris,& vulnus m undum, beneque dispositum, consolidationi, glutinationique, quanto celerius fieri potest, attendendam est, primo carnem replentibus, si haec desideretur ut Rec thuris, aloes, farinae hordei,an.3.j. t re binthinae purae, mellis succi myrtophylli, an . 3. ij. cum succo primitus, misceatur farina, deinde ad ignem dissolue terebinthinam, &mel quibus simul addatur omnia,& optime misceantur. Hoc unguento illinantur Iychnia,&puluilli ex mollissimo carpentato linteo. Pro cataplasmate di chalcitidem, eo more paratum, ac ipse affectus indicabit, appone. At cum carnem, pene quantum conueniat,creuiΩse videris, ad ea, quae adstringunt cum exsiccatione recumrendum est, ut mel cum puluere balaustiorum, mastiche,&terebinthi na: pro cataplasinate vero chalciti dis, cui sit mista decima pars aluminis rocha: Praeterea fouere Vulneratam partem spongia in vino madida, in quo sunt coctaba-laustiu, alumen, sicca rosa a fomento siccetur,& medica

Kk mentis

73쪽

Prouiden.

o DECVRNADISU VI N. mentis dictis curetur. Si autem ex vulnere exciderint in testina, dc flatu tumeant, hunc fomentis calidis CX aqua,vet

quod melius est, vino calido dis luere laborandum est, illaque in ventre reponere. Quod si ijs praesidi js non iuueris, dilatare vulnus cogeris. At hic sunt ma diligentia uti decet, ne intestina faucientur Si tuetur igitur aeger, ut vulnus sursum vergat, deinde laminam habeas corneam, ex qua lanternae fiunt,si autem semipedat is longitudinis, ac tantae latitudinis, quantum vulnus concedit, in hac puta forma

parata.

Hanc sinquam a tenuiore parte in vulnus mittes, quae

per binos transueris digitos ad summu infra peritoneum descendat,reliquum vero sinistra manu flectatur versus vulneris partem sectioni oppositam, sic ut eadem manu, quae exterius sunt intestina, immota, ac sub lamina teneas, quoad sectionem feceris. Novaculam autem ad hoc munus1at commodum instrumentum est,&modus dilatandi tutissimus, ac facillimus. Tanta fiat in abdomine apertura, quantum ordine reponi possint intestina:&si epiploon e ciderit pars aliqua,eaque liuida,ac nigricans sit,ligetur filo

serico,vel lineo, & quod extra Vinculum remanet, totum amputetar. Nec silum longum relinquere est necesse,quinimo neque tutum,ut Galenus in vulnere ventris caesim facto iubet. In missis intestinis glandem perquire si oporter, Zd ut supra dictum e curae reliquum perficies, si ita tamen primo plaga caesim facta, perinde vi suuntur vulnera ventris,quibus fatura debetur: nec secus eadem pars curari de-.bet,ac Uulnera sectoa,Oui albumine primo, mox terebinthina cum aristolochia,&similibus. Sed nec hic prouidentia

74쪽

s c Lo P ET TORVM.

sub silentio sunt praetereunda , quae primis diebus magis

Conueniunt, puta phlebotomia ex brachio eiusdem partis, Verum non copiosa multum, si1 tantum epigastrium fuerit affectum, purgatio,vincula brachijs administrata, tibi jsqsi tenuis victas, quies,vulnus superne situatum, nisi quandoque per id pus, sanguinemque percolari velis, aluus mollis

medicamentis nisi sponte & libere dei jciat conseruetur.

Decura artuum. Cap. X I X.

ΜOdbitaque expletis curis, quae capiti,thoraci,&Ventri inferiori debentur, superest, Vt reliquarum par tium Vulneris curationem CXponamus, brachiorum scilicet &crurium, per quae nunc intelligimus totum, quod im aischion,&infra humerum continetur. Si itaque vulnus in sola carnosa parte constiterit sine persuasione, specillo glans perquirenda est de inuenta rostro aliquo educendae. Et quia haec nisi statim ab accepto vulnere sit dissicile inuenitar, Oportet membrum in altum leuare, qab iterum descendat. Ar si non inhieneris,omitte neque enim propterea valnus ampliandum est. At si ex Opposita parte Culaisneam se ostenderi t, i bi aperire, ac illam educere licebit, attentuSsernper,ne ex venis maioribus, quae vers cutems runt ar,aliquam seces. Si autem utrinque peruaserit,labore venandae glandis absilutus, curationi attendendum est: cuius processus talis erit: Si distent inter se forataiina, tunc lychnus si1btilis ex gossipio retorto, vel mollissimo linteo paratus specillo in stagacus, ex altera parte perforato, utrinque ducedus est. Qigod si transitus liber non sit, propter mu1culos, qui mutato membri affecti si tu,illum intercludere quandoq; solent, non propterea vi ut plures faciut) fiam Iam ultro edacere nitendum est. Nam sat erit ex utraque pam te clauum linteum imponere, &vnguetum in vulnus im

75쪽

r o DT o v R A N D I s V V LN. stillare, qubin profundas partes feratur. Unguentum autem est id, quod laudare Consueui,ex butyro,&puluere praecipitati, vel ex mitiore Aegyptiaco verum in corpore sano cipe solo butyro,quoad caro contus a separari incipit, contenti sumus. Sed expeditius segregatur, si duobus primis diebus vel primo tantum praecipitati pulverem addideris, quo unguento illinantur lychnia,vel claui,vel puluilli, qui

vulneri immittuntur,supra vero circunstantes medicame- tu,quod ex rosaceo,oui album ine,&bolo armen a paratur.

Hoc autem tuto uti poteris ad quartam usq; diem , dc ultra si phlegmone timeatur. Apparente signo aliquo concocti. onis, simplo butyri duplum mellis adde,quoad bene cocta pus esse noueris : cui mox succedet usus istius sequentis. Rec. succi apij,succi myrtophylli,terebinthinae,an .ξ.j. mellis ξ. ij. farinae fabarum, farinae hordei, an .3.is. aristolochiae rutundae 3.1 Laloes 3.j. primo pulueres cum succis,&melle ad ignem immisce, mox terebinthinam,&aloen adde. At si in magno aesta sit, vel pars affecta aliquo calore tentetur CXtraneo, loco apij, saccum plantaginis adhibe: & si abstergere magis velis, do sim mellis auge, vel succum chelidonij immisce. Qu9d si siccare magis, lithargyrum subtilissime tritum, calcem uetapius lotam, ac siccatam impone. um autem vulnus abstersum bene, in quo non superabundet pus, perceperis, ad ea, quae carne replent, deuenire licet ut,Recipe terebinthinae ξ.ij. mellis ξ j. aloes, thuris, farinae hordei, ana. 3 .j. aristolochiae 3 . r. misce. Attendenda est,ut hoc tempore,&siubtiliores,&pauciores claui fiant, etsi lychnium utrinque sit ductum, apparente plagae mundificatione,statim auferendum est,& clauos e des im mittere, eosque i n dies breuiores reddere, non secus,

Si ossa ac si vuulnus caesim factum curare intelligas. Verum si ossas stacta fuerint, maiore diligentia occurrere operaepretium est, cum propter morbi iam facti magnitudinem , tum propter

76쪽

sc LoppET TORVM. 71 propter futuri timorem. Non enim in ijs facile corrigun tur inflammationes , quibus tamen facillime corripiuntur. Vulneris igitur huiusmodi curatio diuersa medicamentorum genera asia prascriptis non requirit.Sed vehementius attendendum est, ne dolores fiant. h autem excitari vehementer solent, vel situ membri improprio, vel molesto eiusdem motu, vel ligatura strictiore, vel munimCUti S, Ο- Dolor qui operturisve parcius, Vel abundantius appositis, quo frigus hinst. patiatur,vel abundantius calor incenditur, vel medi canaetis facultate calidis, vel viscositate siua fuliginosos halitus

perspirare prohibentibus, vel immoderato repellenti urivsu, quo affecta parS calore innato exuitur, aut concentratus magis inualescat, sic ut st*ata cute aestuet, vel aliqua repungente , Vt ossis frustulum, vel ex humorum multitudine, sine vitio, in patientis toto corpore, vel aliqua parte Contentorum,ad affectam partem fluentium. Caeterum ex Inultis erroribus cum ab aegris, tum ab ineptis Chirurgis commissis, qui nimia curiositate, non raro ossa educendo, glandem venando, vulnus dilatando, contrariam partem aperiendo, aegros dolore iugulant,circa quae omnia solicitum esse vulnerarium oporter,ut ratio ne morbo obstare valeat quod facere snon nisi casu) poterit causam affectus, si

ignorauerit. Haec repetere nunc libuit,quo in rebus periculosis, in quibus inconsiderate frequenter praecipitant parum inexercitati,attentos eos magis reddamus. Quiam igitur aegrum curandum habueris, & glans in membro adhuc sedet,pati entem super strato, vel mensa decumbere facito,&artificiose, cum minimoque dolore,glandem aucupare: quam si inueneris, educas. Verum animaduerte, ne deceptus os trahas,ratus glandem esse. Ossa autem, nisi omnino

sint a membranis seiuncta,ui educi non debent, ut sipra in proprio capite dictum est. Curabis igitur vulnus, perinde

ut simplicis curationem descripsimus, siue glans utrinque Κλ s Puru

77쪽

posita parte, nisi repente sit a cibo, deinceps in strato repopositus affectam membrum accommodabis,quo quietum, a immotum, pro viribus conseruetur Quod fit si insta mentum cauum ad huiusinodi sormam ex aere, serro, lig- noste, prout fieri solet in fracturis,ut mem bri forna a indicat, paraueris, gossipioq; vel stuppis mollioribus munieris,ac in

eo commode illua reposueri S. Membrum autem nec vitta, nec alio ligamentorum genere stringi, nec ligari debet, ne coactus sis in quacunq; curatione illud mouere. Fieri aute non potest, quin doleat, dum fractum membria mouetur. Praeterea non perinde ut in simplicibus fracturis commendantur ligaturae, sic,&in hac conferre censendum est. Nam in illis reunitio tantum affectae partis expectatur hic autem primo extranearum reru ablatio, mox deperditi regenera tio,quae non nisi temporis diuturnitate fiunt. Quib' si1cc dere debet separatarum partium unitio,aut si malis copulatio. pro qua re satius erit,absq; ligaturis illud immotu, &situm,atque naturalis illi us figura expetit, seruare,tantumque illud pannis tegere,ne aeri expositii male habeat. Sed quia quandoq; vulnus in membri parte est, quae superstrato reponi tur,ut posterior cruris,vel brachi j pars sic Vt nos cogata quacunq; hora curationis ipsam eleuare QIo igitu minore motu, minoreq; molestia id fiat, inistrumentum iam ditichum ex au ea lamina, in quo memblum reponitur, scina tur, vel perforetur ea parte, qua vul nus residet, sic ut commode hoc videri,curarique possit, casiatui cum instrum nis

78쪽

D e strato membrum leuatur unde renouatis unguentis in

proprio loco recondatur, stib vulnere nitidam gompium,

vel linteamina munda, quacunq; cura in nouato, ne ma putredine putridu & ulcus reddat. Praeterea in ijs molestae sunt flammulae,quae utrinq; ducuntur: in ijs autem ossium asperitates assiguntur, unde nec sine dolore educi possunt, nec sine magno dubio sauciandi nerui,vel venae lacerandς,que quandoq; illic proxime offeruntur,quae demum magnum negotium exhibent. Quare satius esse affero, exiles clauos ex molli linteo unguento illitos immittere, quam flam mulas illas,quae siquidem quandoq; αλpe flammam in mVm purgati, bris excitant. Purgetur patiens secunda vel tertia die ab accepto vulnere sed ne motu patiens membrum grauetur,

praecipue si sit amechum crus e strato non surgat,sed vasculo sub natibus post to,aluum exoneret, donec os re unitum fuerit quod infra dies quadraginta ad minimum fieri,ac reuniri non solet. Frictiones, ligaturaeue, in contrarias parteSconferent, si ratione administrentur. Primis diebus tenuis simo victu,reliquis paulo pleniore est utendum, perinde atque virtus, ac morbus ostentant. Quod genus curationis non aliter variatur, si sint iuncturae affectae nisi quod climpartes eae calore naturali magis depauperatae sint, quam carnosae dissicilius humorem ad eas fluxum concoquunt, aegreque resiluunt. Quare maiore diligentia uti operae pretium est , quo non fluat humor , quod reuellentibus lim cafit: & fluxus coquatur, & in pus ac in Vaporem VCrta- renturitur, ac expellatur. Ad quod munus conferunt

Kk a maxime,

79쪽

maxime, si unguento ex praecipitato parato aliquid olei de terebinthina, vel balsami artificialis Ioannis de Vigo, vel Hiperi conis et euphorbi, aliquid addideris,uel quippiam

tale, quod partis affectae naturalem calorem conseruet, ac roboret. In vulnere puta hoc unguentum conseret. Recipe batyri recentis,terebinthinae clarae,an. ξψ'. olei de terebinthina,vel balsami artificialis tantudem, vel hi perici, scrup. 3. At in hyberno tempore, vel temperatura corporis frigidiore toti compositioni addere poteris cuphorbi j. scrup .s supra vulnus unguetum factum X toto ouo cum rosacco,

ac farina hordei simul mistis, ac crudis , parum calide si hyems tepide, si testas sit.Nam partes neruos aedissiculter ferunt frigidum, ac coctione celebrata ad ea, quae mundi ficant,recurrere quibus si balsami praescripti vel ireos,vel euphorbi j aliquid addideris, proficies. Abstergentium medicamentorum Vsus tamdiu iuuat, quamdiu ossa si aliqua fracta sint) quae reuniri non valeant, intus remanserint, quae nisi urgente necessitate) vi educi non debent, done natura a membranis , ligamentisque expoliauerit, victu&praeterea temiis' ac de his satis

X; isti, X TSti flamma ex puluere confedia, non alia ratione, ne non exuia V alijs medicamentis curam postulat, quam illi qui alijs

cerata. ignibus uruntur. Si igitur non exulcerata cuti S si t,sium mo-Vesica, pere prohibent vesicationem infrascripta unguenta, vide- prohiben- licet oleu ex oliuis cum sale, vel oleum amygdalarum amaria. rarum sim plex,uel cui parum salis sit admistu m, vel Oleu mamygdalarum dulcium adiecto sale,vel illud, quod vulgaribus est familiarissimum, duplum scilicet succi ceparum,&simplum vernicis liquida: Si autem vesicae,&vicerati Ones aliquae adsint, confice hoc unguentu. In oleo olivaru coquito ex secunda cortices ambuci, abundater, deinde eo colato

80쪽

colato adde cerusta partes duas, plumbi usti, litargyri, ana

Partem unam,in mortario plumbeo diu misceantur,&fiat Iinimentum.Vesica nec prima,nec secunda die sunt rumpendae, sed tertia, vel quarta nam quandoque dissolutione sola fanantur. Quod si a principio aperiantur,dolorem diu

inferunt, ac curam remorantnr: sedatis symptomatibus flammam sequentibus curationis reliquum sequatur, non secus ac vicera aliorsum orta,prout eorum simplicitas, vel

compositio indicabunt,non omissis in principio repellentibus, reuellentibusque, ac reliquis ingeni js praeseruati uis, perinde ut aflectus magnitudo exiget.

De Phlegmone. Cap. XXI.

OVanquam nihil omiserit chirurgus eorum, quae artis

fiunt, non modo quae ad proprij affectus curam spectant,sed etiam ad symptomatum prouisionem, nihilo secius sequitur cipe ut phlegmones assectam partem infestet, vel ob patientis errores, vel eiusdem malum succum, vel

morbi magnitudinem: quare quomodo, quibusue ingeni jς huc succurrere oporteat,hic inserere operaepretium eL seduximus, ne etsi non omnia, quae ad hoc nostrum institutum utilia esse cognoscimus, describere intelligamus, eorum saltem, quae maxime sint necessaria, quicquam omisis se videamur. Hic igitur phlegmonem dicimus inflamma-mσmmitionem in parte aliqua nostri corporis ex impetu humoris qui . influentis excitatam. Cum igitur hoc fit, si causa sit aliquis patientis error, is moderandus est. At repellentia affectae parit,etiam si prouenerit ex causa alia, sunt apponenda,contrarijs vero retrahetia,ut vincula, phlebotomia, frictiones, balnea, purgatio, praeterea quies, ac tenuis victus.Atreuellentia ii ratione administrentur) quocunque morbi tempore conferre posuint. At quum fluere desinit, quod ostenden t symptomatum remissio,ruboris scilicet,&doloris,addissoluentia transeundem est. Verum non statim per se, ne

Ll calor