M. Tulli Ciceronis In L. Catalinam orationes

71쪽

01 ra sorti fidelique Au QSSem, merito ne iure laudantur. Atque etiani Vir forti conlega me tuus inpertitur, quod eo qui hiatu Coniurationis parti- stipes tuissent a ui et a rei publieae eonSiliis removissset. Atque ita ora Suerunt ut P. Lentulus, Cum se praetura abdicaSSet, in euStodiam traderetur; itemque uti C. CetheguS, L. Statilius, P. Gabinius qui Omne praeSente erant in euStodiam traderentur; atque idem hoc decretum est in L. Cassium qui sibi proeurationem inoendendae urbi depopOSeerat, in M. Crearium cui ad Sollicitandos pastores Apuliam nitributum esse erat indientum, in P. Furium qui osto his coloniis quas Faesula L. Sulla deduxit, in Q. Annium Chilonem qui una cum hoc Furio Semperorat in lino Allobrogum Sollicitatione VorSatuS, in P. Umbrenum, libertinum hominem n quo primum Gallos ad Gabinium perduetos esse OnStabat. Atque ea lenitate Senatus est usus, QuiriteS, ut o tanta coniuratione tantaque hae multitudine domosti eorum

hostium novem hominum perditi SSimorum Oenn republica ODServata reliquorum monte Synari OSSe

arbitraretur. Atque etiam supplicati dis inmorta 15libu pro Singulari eorum merito me nomine docreta est, quod mihi primum OS hunc urbem Onditam togato contigit, et his decreta Verbis est quod urbem ineendiis, eaede ivos, Italiam bello liberas- Sem . Quae Supplienti si eum ceteri supplicati ,-nibus conseratur hoc intereAt, quod Coterae bene

Atque illud quod faeio dum primum fuit faetum

atque tranSaetum eSt. Nam P. LentulUS, quamquam patefaetis indietis, Confessionibus suiS, iudiei SenatuS non modo praetori ius Verum etiam Civi amiSerat,

72쪽

38 TULLI CICERONIS

tamen magi Stratu Se abdicaVit, ut quae religio' Mario, clarissim Viro, non fuerat quo minu G. Glauciam do quo nihil nominatim erat Meerotum praetorem occiderot ou O religione in privat P. Lentulo u- niondo libora romur Nunc quoniam, QuiriteS, On- Aeoloratissimi periculOSiSSimique belli notarios duoes

capto iam et OnprehenSO teneti S, existimare do- botis omnes Catilinae copiaS, Omne Spe atque OpeShisinsepulsis urbi periculi concidi 8Se Quem quidem ego eum e urbe pellebam, hoc rOVidebam animo, Quirites, remoto Catilina non mihi Aso P. Lontuli Somnum nec L. 9SSi adipe ne C. Cethegi furiosam temeritatem pertimeseendum Illo erat unus timendus o istis Omnibus, sed tam diu dum urbis Oonibus OOntinebatur. Omnia norat, Omnium aditu tenebat; appellare temptare Ollieitare poterat, audebat. Erat i consilium ad volnus aptum, OnSilio autem neque lingua neque munus deerat. Iam ad ortas res sustolendus ortos homino delectos a descriptos habebat Neque vero, cum liquid mandarat, On-

foetum putabat: nihil orat quod non ipse obiret,

Oeeurreret, vigilaret, laboraret frigus, Sitim, famem 1 sorro potorat Huno go hominem tam nerem, tam audacem, tam paratum, tam allidum, tum iu See loro vigilantem, tum in orditis robus diligentem nisi sex domostiois insidiis in astronse latroeinium Conpulissoni Mioam id quod Asentio, Quirites, non facile hane tantum molem mali amorvieibu vestri depulissom. Non illo nobis Saturnalia constituiSSet, neque tanto ante xiii a fati disem sei publica denuntia-Visso neque onmi Sisso ut Signum, ut litterae uae

testem manisosti scoloris Hoprohenderentur Quae nune illo absonio Aio gesta sunt ut nullum in privata

73쪽

d0mo furtum umquam Sit tam palam inventum quam haec in tota re publica coniuratio manifest inventaretque inprehensa est Quod si Catilina in urbo ad uane diem remanSiSSet, quamquam quoad fuit Omnibus eius consiliis occurri atque obstiti, tamen, ut ivissime dicam, dimicandum nobis eum illo fuisset, DEQUE OS umquam, eum ille in urbo hostis ossot tantis perieulis rem publieam tanta pace, tanto otio, tanto silentio liberassemus. Quamquam haec omnia, Quirites, ita Sunt a me administrata ut 0orum in i

mortalium nutu atque consilio se gesta et provisa esse Videantur. Idque eum Onieetura onSequi OS- Sumus, quod ViX Videtur humani consili tantarum rerum gubernatio SSe potuiSSe, tum Ver ita praesentes his temporibus opem et auxilium nobis tulerunt Ut eo paene oculi ridere possemus Nam ut illa omittam, ViSa nocturno tempore ab occident faces ardoremque caeli, ut fulminum iactus, rudi torrae motu relinquam, ut mittam cetera quae tam multa nobis consulibus facta sunt ut haec qua nunc fiunt eanere di inmortale viderentur, hoc certe quod Sumilieturia neque praetermittendum neque relinquendum est Nam profecto memoria tonotis Cotta et 19 Torquato consulibus conplures in Capitolio res de

Caelo SSe pereuSSRS, eum et Simulacra deorum do-putSa Sunt et statua Veterum hominum doleotae set legum aera liquefacta et laetus otium illo qui hanc urbem condidit Romulus, quem iuuiiratum in Capitoliin parvum atque ductantem ruboribus clupinis inhiantem fuisse seministis Quo quidem tempore eum haruSpice e tota Etruria Onvenissent, caedeSatque incendia o legum iniseritum ut 0llum civileae domestistum et totius urbis atque imperi ceu Sum

74쪽

40 TULLI CICERONIS

appropinquare diXerunt, ni Si di inmortalo omni ration placati Suo numine prope fata ipS noxissent. 20 Itaque illorum responsi tum et ludi per deesem di

laeti sunt neque re ulla quae ad lacundo deos pertineret praetermiSSI St. Idemquo iuSSerunt Simu-lnerum Iovi facere malu et in XeelSO OnlOeare et contra utque antea fuerat ad Orientem eonvertore; ne e perure diXerunt, Si illud Signum quod idolis Soli ortum et 1Orum Curiumque OnSpi eret, fore ut ea OnSilia quae elum Ssent initta Contra salutomurbis atque impori inluStrarentur ut a Senatu OΡΠ-

loque Romano porSpisti OSSent. Atque illud signum conloeundum ODSule illi loca vorunt; sed tanta fuit operis tardita ut neque Superioribu consulibu neque nobis ante hodiernum diem conlocaretur me quia

potest esse tam VerSu n Vero, tum TaeeePS tam mente captu qui neget haec Omnia quae videmus praeeipueque hanc urbem deorum inmortalium nutuae potestato administrari Etenim eum esset ita re- SPONSum, eaedeS, instendia, interitum rei publieae On-Ρarari, et en per ei VeS, quae tum ropter magnitudinem Aeolorum non nullis ineredibilia videbantur, ea non modo Cogitatu a nefarii Civibus Verum etiam Si Cepi QSSe sensi Stis. Illud vero nonne ita praesenSest ut nutu Iovis Optimi Maximi laetum esse Videatur,

ut eum hodierno die mane per Iorum me iuSSu et

coniurati et eorum indi eos in aedem Oncordia ducerentur, eo ipS tempore Signum Statueretur Quoeoni Oeato atque ad VOS Senatumque OnVerSO Omnia et Senatu et VOS, quae erunt Contra Salutem Omnium

22 cogitata, inlustrata et patefacta vidistis. Quo setiam maiore sunt isti odio supplicioque digni, qui non solum vestris domistillis atque loetis sed otium deorum

75쪽

templis atque delubris sunt unestos ne uesarios ignes inferre conati Quibus go si me restitisse distam, Dinitia in illi Sumam et toti sim serendus illo, ille

Iuppiter restitit ille Capitolium, ille hae inmpla,

ille cunetam urbem, ille VOS Omne Salvo QSSO Voluit.

Dis go inmortalibus uuibus hane montem Olia D talemque sus 'epi atque ad haec tanta iudieia perveni. Iam vero illa Allobrogum sollieitatio, iam ab Lentulo deterisque domestiola hostibus tam domontor tati tuom s reditae et ignotis et barbaris conmissaeque litterae numquam essent roseoto, nisi ab dis inmortalibus huic tanta nudaeiae eonsilium SSet ereptum. Quid oro ut hominos Galli e civitato male uentu, quae en una reStat quae bellum Opulo Romanosae e OSSe et non nolle videatur, Spem imperi ne reruni a Ximarum ultro ibi a patriolis hominibus Oblatam neglegerent VeStrumque Salutem ui opibuSanteponerent, id non divinitus SSe factum putatiS, praeSertim qui no non pugnando Sed tu endo Superur potuerunt Quam ob rem, Quirites, quoniam 10

ad Onmia pulvinaria supplienti d0Creta St, elebratore illos dios eum Oniugibus ne liberis QStri S. multi saepe honoros dis inmortalibus iusti habiti sunt ae obiti, sed proseet iustiore num Unm. Erepti nitri ostis ceruilotissimo ne miserrimo interitu, erepti sine caede, Sine Sanguine, Sine Xer 'itu, sine dimiestione; togati me uno togato due et uperatore violatis. Etenim reuordamini, QuiriteS, 24

distis sed ea qua vosmet ipsi oministi atque Vidistis L. Sulla P. Sulpietum oppressit eiecit OX urbeJ, C. Marium, euSt idom hiatu urbiS, multo Sque Iortes Viro partim ieeit clivitate, partini inte-

76쪽

42 Μ. TULLI CICERONI8

remit Cn. otaViu consul armis expulit o u Hoonlogum omni hie loeu 9 Corvi corporum et ivium Sanguino redundavit. Superavit postea Cinna cum Mario tum oro lurissimi viris intortoetis luminuoivitatis XAtineta Sunt. Ultu est hiatu vietoriae crudolitutem postea Sulla ne dici qui dom opus est quantu deminutione civium et quanta calamitate seipublieae. Dissensit M. Lepidii a Clarilasim et fortissimo viro Q. Catulo attulit non tam ipsius int025 ritus rei publieno luetum quam ceterorum. Atque illa flamon omnes dissonsione erant eiu modi quae

non ad delendam Sod ad Onmutundam rem publicam portinerent. Non illi nullam OSSe rem publieam, Sed in ea quae QSSetis QSSe prinei peS, neque hane urbem conflagrare Sed Se in hae urbe florere Voluerunt. Atque illa tumen Omne diSSenSioneS, quarum nulla Xitium rei publieae quasesivit, elua modi fuerunt ut non eooneiliatione con 'Ordia Sed interni-olono civium diiudieatae sint. In hoc autem uno pOS hominum memoriam muXim erudelisSimoque bello, quale bellum nulla umquam barbarin eum Sua

gente gessit, quo in bello te lino fuit a sentulo, Catilina, Cethego, Cassi constituta ut omne qui

Salva urbe Salvi esse OSSent in OStium numero ducerentur, ita me geSSi, Quirites, ut Salvi OmneA OBSOTVRremini, et eum hOStes vostri tantum civium Superiuturum put9SSent quantum infinita enodi re-Stitisset, tantum Rutem urbis quantum flamma obire non potui SSet, urbem et oi vos integros ineolu-

11 mosque servavi. Quibus pro tanti rebuS, QuiriteS,

8 nullum ego a vobis praemium Virtuti S nullum in-Signe honori S nullum monumentum laudi postulabo praeterquam huiu diei memoriam sempiternam. In

77쪽

mortu vestra, Quirites, noSua re utentur, Sermo uibus rescent, litt0rarum monumenti in votoruSeontei onroborabuntur, undemque diem intellego, quanimi ueternam fore, propagatam esse et ad salutomurbis et ad memoriam eonSulatu mei, unoque tem- 'ore in hae re publiea duo eivos XStitisse quorum alter fines vostri imperi non torra Sod noli rogionibus

terminaret, altor huius imperi domicilium sedesquo S Varet Sed quoniam earum rorum quas sego ossi 1200I eadem Si fortuna atque oondidio qua illorum 'qui externa mella inesserunt, quod mihi eum his vivi est quos vici ne subegi, illi host0s aut

interiectos aut oppr0SSO reliquerunt, HStrum St, Quirites, Si cetoris faeta sua oete prosunt, mihi mea quando obsint providero. Motito enim hominum audastissimorum Aeolerata ne nefariae ne Obla O-00re 90 en ego providi, ne mihi noceant vestrum

est lx03 idem Quamquam, Quirites, mihi quidem ipsi illi ab stis iam Doeseri pot0st . Magnum enim

in 'ioliiS praesidium quod mihi in perpetuum aratum St, magna in re publiea dignitas quae tali Semper taeita dolendet, magna Vis OnSeientiae quam qui neglegunt, eum me Violare Olent, Se indi illi. ES enim nobis iis animus, Quirites, ut non 28naodo ni illiu S audaciae cedamus Sod otium Omnos inprobos ultro semper lacessamus Quod Si omnis inpetu ilium stiuorum hostium lepulsus a vobis eiu unum converterit, vobis erit: providendum,

78쪽

QuiriteS, qua condicione OSthae eo esse volitis qui Se pro Salute veStra Obtulerint invidiae serieulisquo omnibus mihi quidem ipsi quid est quod iam ad vita fructum possit adquiri, eum praeSertim neque in honore VeStro neque in gloria virtuti quicquam 2 viiloam altius quo mihi libeat aseondere Illud por-ficiam profecto, QuiriteS, ut ea quae geSSi in On- Sulatu, priVatu tuear atque Ornem, ut Si qua Stinvidia in consorvanda re publica SuSCepta, lae tinVidos, mihi valeat ad gloriam. Denique ita me in

Videantur. VOS, QuiriteS, quoniam iam St OX, Vonorati Iovom illum ustodem huius urbi a Vestrum in vostra toeta di foedite et ea, quamquam iam est perieulum depulsum, tumen ne tu ne Tiorenoete custodiis vigiliisquo dolondito Id ne vobis diutius a uisendum sit atque ut in perpetuis nee SSepossitis providebo, Quirites .

79쪽

ORATIO QUARTA

Video, patre eonSeripti, in me omnium vestrum 1

de vostro ne rei publieae Verum etiam, si id depulsum sit de me perieulo AS Sollieitos. Est mihi iucunda in malis et grata in dolore veStra erga me VoluntRS, Ssed eam per deos inmortales deponito atque obliti salutis mea de vobis ne de vestris liberis Cogitato. Mihi si haseo eo diei consulatus data est ut omnes a Corbitates, Omne dolore erueintuSque perferrem, forum non Olum sortiter verum etiam libentor, dummodo mola laboribus Obis populoque Roman dignita SaluSque pariatur. Ego Sum ille OnSul patre 2 conseripti, Qui non forum in quo omni nequitu Continetur, non Campus Consularibus auspieii QODSe-0rati , non urin, Summum BuXilium Omnium gentium, non domuS, Conmune perfugium, non ieetUS

ad quietem datus, non denique hae sede honoris Ibella curulis umquam vacua mortis perieul atque insidiis fuit. Ego multa tacui, multa pertuli, multu

80쪽

46 Μ. TULLI CICERONIS

eum tuo mihi uni proponetur fortuna Subentur. Etenim si P. Lontulus Suum nomen induetu a utibia Asa talo ad orniciem rei publicae fore puta Vit, Quae ego non laetor molim consulatum nil Salutem populi: Romani propo fatalem XStiti8Sel Qua re, uir

Consoripti, OnSulite Obi S prOSDi ite utrine, OB SQrvate VOS, ConiugeS, libero fortunaSque QStraS, Opuli Romani nomen Salutemque defendito mihi pureor ne domo cogitare desinite. Nam primum d0b0o Speraro omne deo qui huic urbi praeSidon pro omihi a mereor relaturOS OSSe gratiam deinde, Si quid obtigerit, aequo animo paratoque OriRr. Nam neque turpis mor forti Vir poteS Reeidere, neque inmatura Consulari, nee miSera Sapienti Ne tamen ego sum ille ferreus, qui fratri CariSSimi atque mantissimi praesenti maerore non movear horumque Omnium luerimi a quibu me ei reumSeSSum idolis. Neque meum mentem non domum Saepe reVO ut

0Xanimatu Xor et bioetu motu filia se parvulus filius, quem mihi vidotur amploeti re publiea tum- quum obsidem consulatu mei, neque ille qui X8peetatis viris Xitum dioi Stat in OnSpeetu meo oner. Moveor hi rebus omnibus, sed in am partem uti salvi sint vobiseum Omnos, otium Si me vi aliqua OppreSSerit, Otiu quam tolli et nos una rei pu- blieae QSte pereamuS. Qua re, patre CONSCristi, in eumbit ad salutem rei publieno, circumspieite Omne prostella qua inpondent nisi providetis. Non

Ti. Graechus quod itorum tribunus plobis fiseri voluit,