M. Tulli Ciceronis In L. Catalinam orationes

51쪽

ORATIO SECUNDA

HABITA AD MOPULUM.

Tandem aliquand0 Quirites, i Catilinam, dii 1

Tentem nudaeia, Scelu anhelantem, postum patria o nefarie molientem, vobis at tuo huic urbi ferro flammaque minitantem ex urbe et eiecimus Vel omisi AVel ipsum egredientem Verbi prosecuti Sumus. Abiit, HX00SSit, VaSit erupit. Nulla iam pernicio a monstro illo atque prodigi moenibus ipsis intra moenin On- parabitur. Atque hunc quidem unum huius olli domestim ducem sine controversia ieimus, Non enim iam inter latera nostra si ea illa vorsabitur, non in eampo, non in Oro, non in curia, non doniquo intra domestico parietes pertimoseimus. AEoo illo motus QSt, cum S e urbe depulsus Palam iam eum hosto nullo inpedient bellum iustum gerimus Sin dubio perdidimus inominem magnificeque vieimus eum illum occultis insidiis in oportum latrouinium con IeelmuS Quod Ver non eruentum ueronem, ut Voluat, extulit, quod Vivis nobis egressu 08t, quod ei ferrum e manibuS Xtorsimu8, quod incolume ei S, quod tantem urbem reliquit, quanto tandem illum maerore Sse adflictum et profligatum putatis Iaeotille mine rostratus, Quirites, et e pereulSum atque

TULLI CICERONIA In L. Casilinam orationes.

52쪽

18 TULLI CICERONIS

abiectum esse Sentit et retorquet oculo proiecto Saopo ad hane urbem quam e Sui inustibu ereptam e

luget quae quidem mihi laetari Videtur, quod tantam, eStem Vomuerit Ora Sque proiecerit. A si qui osttuli quale QSS Omne oportebat, qui in hoc ipso in quo exsultat et triumphat ratio mea me vehementer accuset, quod tam capitulem hOStem non Conprehendorim Otiu quam emiSerim, non St Sin mea Culpa, QuiriteS, Sed temporum. Interseetum Sse L. Catilinam et gravi SSimo Supplicio adseotum iam pridom Oportebat, idque a me et mos maiorum et huius impori foverita et re publiea postulabat. Sed quam multos fuisse putati qui quae ego deferrem non rederent, quam multo qui propter Stultitiam non putarent, quam multo qui etiam defenderent, quam multo qui propter inprobitatem favorent A si illo sublato dopselli a vobis omne periculum iudiearem, iam pridem ego L. Catilinam non modo invidia o

meae Vorum etiam vitae periculo suStulissem. Sed eum Viderem, ne Obi quidem omnibus re etiam tum probata, Si illum, ut erat merituS, Ort multu SSem, fore ut tu SOcio invidia oppreSSu perSequi non pOSSem, rem ue deduxi ut tum palam pugnare possetis eum hOStem aperte videretis. Quem quidem ego OStem, QuiriteS, quam Vehementor fori QSSeti monitum putem, licet in intellegatis, quod etiam

illud molesto sor quod e urbe parum ComitatuSoxiori t. Utinam ille omne Secum Sua Copia eduxissset Tongilium mihi duXit quem amare in praetexta Ooperat, Publi eium et inuetum quorum nosulionum contra tum in Opina nullum rei publicae motum adferre poterat reliquit quo VirOS, quanto

3 oro ullono, quam Valentes, quam nobiles Itaque

53쪽

ego illum exstruitum prae Gallicanis legionibus et hoc dilectu quom in agro Piceno et Gallido Q. Molestus habuit, et his copiis quae a nobi Cotidie Consurantur,

speratis, e regreSti luXuria, e ruStici doeoetoribus, ea iis qui vadi inoni deSoror quam illum Xerei tum maluerimi quibu ego non Od Silaeiem Xoreitus nostri, Verum etiam Si di tum praetori OStendero, eoncident. HOS quo Video Volitare in foro, quos stare ad curiam, quo etiam in Senatum Venire, qui nitent unguentiS, qui fulgent purpura, mallem Seeum suos milites eduXisset qui Si hi permanent, mementote non tam Xereitum illum esse nobis quam Osilii exoretium deSeruerunt pertimeSConstOS. Atque hoe otiam Sunt timendi magis quod quid cogitent me Seire Sentiunt neque tamen permoventur. Vide eui sit Apulia attributa, qui habeat Etruriam, quiSagrum Picenum, qui Galli eum, qui Sibi has urbanus insidias enodis atque instendiorum depopOSeerit. Iam in superiori noetis consilia ad me perlata SSO

Sentiunt patefeci in senatu hosterno dio Catilina ipSe pertimuit, profugit hi quid exspoetant N illi

UOhementer errant, Si illum meum pristinum lenitatem perpetuam Sperant futuram. Quod XspeetaVi,

iam Sum adSeeutuS, ut VOS Omne laetum esse aperte 'Oniurationem Contra rem publicam id serotis nisi Ver Si quis si qui Catilina similos eum Catilina wntire non putot. Non est iam lenitati lOCUS SQVoritatem res ipsa flagitat. Unum otium nune Oneedam sXeant, proficiSeantur, ne patiantur osidori sui Catilinum naiserum tubos oro. Domonstrabo iter Aurelia in proiectu est Si Ceelerare olent, ni VOS- peram on80quentur fortunatam rem publieam,

54쪽

si quidem hanc Sontinam urbis io 'oriti Uno moliorculo Catilina xhaust lovata mihi et rostroata ros

publica vidotur. Quid enim mali aut Aeoloris fingi aut cogitari potest quod non ille conceperit qui tota

Italia venefluuS, qui gladiator, qui latro, qui Si- Cari HS qui parrieida, qui teStamentorum subiector, qui CircumSeriptor, qui ganeo, qui neΡOS, UiSadulter, quae mulier infami S, qui conruptor iuventuti S, qui ConruptuS, qui perditu inveniri potest qui se cum Catilina non familiarissime vixisse fateatur qua enode per Osee annos in illo laeta 8 St, quod nefarium Stuprum non per illum Iam vero quae tanta umquam in ullo iuventutis inl000bra fuit quanta in illo qui alios ipse amabat turpisSime, aliorum umori flagitiosissimo Serviebat, aliis fruetum

libidinum, aliis mortem parentum non modo inpellendo verum otium adiuvando Olli Cobatur. Nune Vero quum Subito non solum e urbe Verum etiame agri ingentem numerum perditorum hominum

conlegerat Nemo non modo Romae Sed ne ullo, quid om in angulo totius Italiae oppressu aere alieno fuit, quom non ad hoc incredibilo Aeoloris foedus ad solvorit. Atquo ut ius divorsa studia in dissimili ratione perSpicere possitis, nom est in ludo gladiatorio paulo ad fustinus audacior qui So non intimum Catilinae osse intentur, nemo in Senona levior et nequior qui se non eiuSdem prope Sodalem fuiSSe Conmemoret. Atque idem tamen stuprorum et Celerum Xer itation adsuesuetus frigore t iam se siti set vigiliis porsorondis fortis ab isti prasedicabatur, oum indu- Strino Subsidia atque instrumonia virtutis in libidino

10 nudis inque eonSumeret. Huno vero Si seeuti erunt Sui comites, Si se urbe exierint desperatorum hominum

55쪽

stagiti0si greges, o nos beatos, o rem pdblieam fortunatam, o praeclaram laudem consulatus est Non enim iam sunt medioeros hominum libidinus, non humanae et tolerandae audacia0; nihil e0gitant nisi

eaedem, nisi incendia, nisi rapinas Patrimonia sua profuderunt, fortuna Suas Obligavorunt ros O iam pridem, fides nuper defluere coepit: eadem tamen illa quae erat in abundantia libido sermunot. Quod 8 m in et alea comiSSatione Solum et Seoria quaererent, s880nt illi quidem Hosporandi. 40d namon essent ferendi: hoe vero quis ferro possit, in ortos homin0 fortissimis viris insidiari, stultissimo prudentissimis, ebrios sobriis, dormientos vigilantibus qui mihi aecubantos in conviviis, conploX mulieroSmΡudicas, in languidi, conserti ibo, sortis odi- lauti, unguenti Obliti, debilitati stupris ruetant sermonibus suis enodom bonorum atque urbi incondin. Quibia . gin confido inpendere datum aliquod i 11 poenam iam diu inprobitati, nequitiae, Sceleri, libidini debitam aut instar iam plane aut certe appropinquare Quo Si meu QODSulatuS, quoniam Sanare non poteSt, SuStulerit, non breve neSei quod tempus Sed multa Saecula propagarit se publieao Nulla 'vim est natio quam pertimescamuS, nullia re qui bellum populo Romano facere possit. omnia sunt terna unius Virtute terra marique paenin domo- 'tinum bellum manet, intus insidia sunt intus in clusum ericulum St, intus est hostis. Cum luxuriau0bis, sum amentia, eum Seolere tortandum iSt. Hula ego me bello dueem profiteor, Quiritos SuSeipio mimaeitia hominum perditorum; quae Sanari poterunt quacumque, ratione manabo, quae aeSecunduerunt non satiar ad ternielem Civitatis mansero.

56쪽

Proindo aut exeant aut quiescant aut, Si et in urbe

set in eadem mente permanent, en quae merentur

Oxspositoni At etiam sunt qui dicant, QuiriteS, a ' o iootum in xsilium sesso Catilinam. Quod eg0

si verbo adsequi p08Sem, i Sto ipso eicerem qui haec loquuntur. Homo enim videlicet timidus aut otium permodoStu vocem OnSulis ferre non potuit simul atquestro in eXSilium iuSSu eSt, paruit. Quin hesternodio, eum domi meae paene interieetu eSSem, Senatum in uodUm Iovis Statori convocari, rem omnem ad

patres conseriptos detuli. Quo cum Catilina venisset, quis eum Senator appella Vit, qui Salutavit, qui denique ita aspexit ut perditum civem ac non potiuSut inportunissimum hostem Quin etiam principes eius ordini partem illam subselliorum ad quam ille

13 necessorat nudum atque inanem reliquerunt. Hic ego v semen illo oonSul qui verbo cives in XSilium eicio, quaesivi a Catilina in nostiurno conventu ad M. Re-oam uisso noono. Cum illo homo nudaeissimuS Onsolentia convictu primo reticulaSet, patefeci cetera:

quid a nocte egisset, ubi fuisset, quid in proximam constituiSSet, quem ad modum esset ei ratio totius bolli dosoripta odocui. Cum haeSitaret, eum teneretur, qua0sivi quid dubitaret proficJAei eo quo iam pridem

tubas, cum Signa militaria, cum aquilam illam argenteam cui illo tiam sacrarium scelerum domi suae 1 iecerat sei rem esse praemissam. In Xsilium istiebam quem iam ingressum esse in bellum videram Etenim, credo, Manlius iste centurio qui in agro FaeSulano castra posuit bellum populo Romano Suo nomme indixit, is illa castra nunc non Catilinam ducemoXspectant, et ille eiectus in XAilium Se MnSSalium,

57쪽

ut niunt non in haec eastra confert. O condi et Onoma miseram non modo administrandae verum etiam conservandae rei publicae Nun si L. Catilina On- Siliis, laboribus, periculi mei CircumeliaSus ne debilitatus subito pertimuerit, Sontentium mutaverit, de-Soruerit suos, consilium olli incisendi abloeserit, et Xho Cursu Seeleri ne belli iter ad iugum atque in eXsilium Converterit, non ille a me Spoliatu armi Saudaciae, non ObStupefaetu ne perterritus mea diligentia, non de Spe Onatuque depulSUS, Sed indem- nutu innocens in XSilium ieetu a consule vi et minis esse distetur: et erunt qui illum, si ho fecerit, non inprobum Sed miserum, me non diligontissimum QODSulem Sed crudeli SSimum tyrannum existimari

volint Est mihi tanti, Quiritos, huius invidia falsa 15 atque iniquae tempestatem Subire, dum modo B vobis huius horrihili belli a notarii oriculum depellatur. Dientur Sane eleetu QSSe a me, dum modo

Aut in exsilium. Sed mihi erodito, non St iturUS. Numquam ego ab di inmortalibus Optabo, Quirites, invidine mono relevandae cauSa ut L. Catilinam dueero OXoroitum hostium atque in armis Olitur audiatis, sed triduo tamen audietis; multoque magis illud timo ne mihi sit invidiosum aliquando quod illum emiserim Otiu quam quod iecerim Sed eum Sint homine qui illum, eum profoetu Sit, ieetum SSedieant, idom si intersoetus esset quid divorsent Quam 16

quam isti qui Catilinam Massilium iro diei itant non

inmio queruntur quam Verentur. Nemo QS istorum in m misericorS, qui illum non ud Manlium quam d Iussilienso ire malit. Illo autem, Si me heroulo hoc lii Od agit numquam antea cogitaSSet, tamen latro-Cinuntem se interfiei mallet quam XSulem Vivere.

58쪽

24 . . TULLI CICERONIS

Nun vero, cum ei nihil adhuc praeter ipAiu voluntatem logitationemque acciderit, misi quod vivis nobis Roma profectu eSt, OptemuS Otiu ut eat in

f Oxsilium quam quoramur Sed cur tam diu de uno

host loquimur et de eo hoSte qui iam fatetur Se AsohOStem, et quem, quin, quod Semser Volui, muruSinterest non timeo: de hi qui diSSimulant, qui Romae remanent, qui nobiscum sunt nihil dicimus Quo quidem ego, Si ullo modo fieri OSSit, non tam ulcisci studeo quam Sanare ibi USOS, pia dare rei publicae, neque id qua re fieri non OSSit, Si iam me audire volent, intellego. Exponam enim Obila, Quirites, in quibus generibus hominum lata in copiae eonparentur deinde Singuli modistinam consili atque 1 Orationi meae, Si quam potero, adferam. 'Inuni

genu eSt eorum qui magno in aere alieno maiores etiam OSSeSSione iubent, quarum amore adducti dissolvi nullo modo possunt. Horum hominum SpecieSest honestissima munt enim locuplete Voluntas Ver et ausu inpudentissima. uin iis, tu aedificiis, tu argento, tu familia, tu rebus Omnibu Ornatu et copiosus sis, et dubito de OSSOSSione detrahere, st-

quid erg0 in vastatione Omnium tua pOSSeSSioneSSneyOSaneta futura puteS uti tabula novas Errant qui istas a Catilina OXApoetant me benefici tabulaeno the proieruntur, Verum uetionariae neque enim

isti qui possessionos habent alia ratione ulla salvi esse possunt Quod si maturius facere voluissent neque id quod Stultissimum est, certare eum SuriSiruetibu praediorum, et locupletioribus his et melioribus civibus uteremur. Sed Osee homine minime puto pertimeScendos, quod aut deduci de sententia

59쪽

possunt aut, Si permanebunt, magis mihi videntur

vota faetur eontra rem publicam quunt rin luturi. Allorum genus Si eorum qui, quamquam promuntur stor alieno, dominationem tamen XSΡOetant, rerum potiri Volunt, honore quo Quieta re publien de-Sperunt, perturbat S CONSequi OSSO arbitrantur.

Quibus hoc praecipiendum Videtur, unum Sollicet otidem quod reliquis Omnibus, ut desperint id quod

litum opias deos denique inmortales ut invieto D0Dulo ClariSSimo imperio, pulcherrimae urbi Ontra tantum Vim Seeleri praesente auXilium esse laturos Quod si iam sint id quod summo furor eupiunt adopti, num illi in cinere urbi et in Sanguine Civium,

quae mente ODSeselerata ne nefnrin Concupi Verunt, consule se aut dietatore aut etiam rege Sperant

futuros Non vident id se eupere quod. Si adepti sint, fugitivo alioui aut gladiatori sit Onesedi noesesso Tertium genus est aetate iam adieetum, Sed tamen 200Xereitatione robustum quo e genere Ste QS Manlius eui nune Catilina Sueesedit. Hi Sunt homines X his coloniis quas Sulla onstituit qua ego uniVerSRSCiVium Sse optimorum et fortiSSimorum Virorumtio, sed tamen hi sunt coloni qui S in insperatis ste repentini poeunti Sumptuosiu insolentiusque in Cturunt. Hi dum aedifieant tamquam beati, dum praediis lectis, familiis magnis, Convivii adparatiSstelaetantus, in tantum nos alienum inliderunt ut Si Salvi esse Volint, Sulla sit iis ab Diseris Xeitandus: qui etiam non nullos agrestes homine tenue atque

60쪽

ogentos in eandem illum Spem rapinarum Veterum inpulerunt. Quo ego utrOSque in eodem genere praedatorum direptorumque pono, Sed eo hoc moneo,

desinant furor is proscriptione et dietatura cogitare. Tu tu enim illorum temporum dolor inustusos civitati ut iam ista non modo homine Sed ne pecudes quidem mihi a SSurae QSS Videantur. 11 tum genu QS Sane Varium et miXtum et turbulentum; qui iam pridem premuntur, qui numquam emergunt, qui partim inertia, partim male gerendo negotio, partim etiam Sumptibus in vetore aere alieno Vastillant, qui Vadimoniis, iudiciis, proseriptione bonorum defetigati sermulti et o urbe et o agris A in illaeaStra Conferre distuntur. HOSee ego non tam militeS

ueros quam infitiatore lentos esse aebitror Qui homines primum Si ture non OSSunt, Conruant, sed ita ut non modo civitas sed ne vieini quidetii proximi sontiant. Nam illud non intellego quam ob rem, si vivere honesto non possunt, perire turpiter Velint, aut ou minore dolor porituros Se oum multi quam 22 si soli seruant arbitrentur. Quintum genu QSt Rrri Didarum, Si curiorum, denique omnium sustinerOSOrum. Quo ego intilina non reVOCO; nam neque

ab se divolli possunt et pereant sane in introeinio,

quoniam sunt ita multi ut OA arcer Cupere non pOSSit POStremum Rutem genus Si non Solum numero Verum etiam genere ipso atque ita quod proprium Catilina sest, do ius dilectu, immo vero de OnpleXu eiu ne Sinu quo poX capillo, nitidOS, aut inberbos aut bono barbatos videtis manicati et talaribus tunicis, Veli amictos, non OgiS; quorum omnis industria vita se vigilandi labor in antelu-